Bloemhof der doorluchtige voorbeelden

Daer in door ware, vreemde en deftige geschiedenissen, leeringen en eygenschappen, alles dat de mensch tot nut en vermaek verstrekken kan, te bemerken is

[p. 1]

Doorluchtige voorbeelden;
Daer in
Door ware, vreemde en deftige geschiedenissen, leeringen en eygenschappen, alles dat de mensch tot nut en vermaek verstrekken kan, te bemerken is.

Het eerste hooftstvck.

Hoe noodsakelijk de kuysheyt zy. Aerdige reden van de Philosooph Bias, over 't aenroepen der Goden. Hoe men zich in voor- en tegenspoet daer in behoort te dragen. Plinius gevoellen daer van. Orde der oude Heydenen in hun Godsdienst. Wat'er Demostenes van dochte. Schijnheylige listen der tovenaers. Enige Christelijke denkwaerdigheden over de zuyverheyt des gemoets. Zacharias Heyns zinnebeelt op de Zonnebloem. Christus woorden in Iohannes Euangeli. Schoone gelijkenis van Chrysostomus. Reedenen dat der verdrukten gebeden krachtig zijn.

CIcero zegt; dat men kuysch tot God komen, en hem vreezen moet, zo men van hem niet wil gestraft worden: daer by; dat de goddeloze zo verwaent niet moet zijn, dat hy der goden toorn met giften denkt te stillen. De Heydenen, geen zekere kennis der waerheyt hebbende, waren nochtans van gevoelen, dat der godlozen gebeden God meer tot wrake tergden, dan tot hulpe bewoogen. Bias van Prienen, een der

[p. 2]

zeven wijzen van Grieken, tuygt dit: Hy, in een schip varende, daer enige overgeve guyten in waren, die, in een geweldige storm, hun Goden om hulp aenriepen, zeyde; Zwijgt stil, op dat de Goden niet vernemen, dat gy hier zijt. Daerom pleeg een Oude te zeggen; dat men in tijde van voorspoet der Goden gunst moest zien te verwerven, op dat men hen, in tijd van tegenspoed, te vrymoediger mogt aenroepen.'t Schijnt dat Plinius daer op gezien heeft, toen hy zeyde: dat alle dingen beter gelukken, als zy uyt zuyvere en vrome handen voortkomen. Daer aen blijkt dat d'oude Heydenen voor vast hielden, dat de Goden, in d'offeringen van de quaden, geen behagen hadden; en daerom wilden zy dat de vrouwen, die tot bewaring van hun Godshuyzen gestelt waren, zich ten minste negen dagen en nachten van allerhande besmettingen moesten onthouden. De Priesters van Cybele ontmanden zich zelve met een scherpsnijdende steen, om kuysch te leven. t'Athenen dronken zy dulle kervel, om hun lust tot vrouwen te blussen, en hun bevestighde Religieusen sliepen op bladeren, die hun hitte verkoelen konden. Te recht schrijft de Voorspraek Demosthenes van d'Aerdspriesters, en Opsienders der Ceremonien dus: ik hou dat een Priester, die hem begeeft tot de verhandeling der H.zaken, en tot het geen, dat der Goden dienst betreft, kuysch en onthoudende moet wezen, niet alleen zekeren dagen lang, maer ook de gantsche loop zijns levens, en hem van alle bezoedelingen spenen. Zodanige en andere leeringen vertoont Noë de Comte Venetiaen, in zijn Mythologie, deftig en wijtlopig. De Zwartekonstenaers, om de geringe verstanden, onder schijn van kuyscheyt en Godzaligheyt beter te verstrikken, vertonen, dat de Geesten d'onbevlekte meysjes en knechjes lief hebben; en enige van hen, door middel van een spiegel of glazen fiole, vol waters, een onbekende dief willende ontdekken, nemen zodanige onbesmette, om deze gedaente, die een bezoedelde persoon niet zien kan, te beschouwen. Om dat, zo lang als Venus, die de vleeschelijke wellust betekent daer by is, verhindert wort, dat men de Geesten ziet. Elius yan Sparten schrijft, dat de Keyzer Didius Julianus in zul-

[p. 3]

ke bedriegeryen vermaeck schiep. Bodijn verhaelt, dat 'er, in zijn tijd, te Toulouze zeker Portegijzer was, die op de nagel van een jong knechje verborgen dingen aenwees. Maer laet ons die beuzelingen varen laten, en wat beters vertoonen. Zo de Heydenen de zuyvere gebeden zo gewichtig achtten, wat behooren dan de Christenen te doen, die met de kennis des waren Gods begaeft, en uyt zijn woort verzekert zijn, dat hy begeert, dat men hem zuyver en heylig aenbid, en dat zodanige gebeden kracht hebben. Lactantius zegt, zo iemant voor God met een besmet geweten verschijnt, gedenk de dreygingen van hem, die 't verborgene der herten ziet, en gedurrig der zonden vyant is, die de gerechtigheyt en trou bemint, vereyscht en gebied. Hoe zou een quaed geweten, of een ongevest gebed voor hem bestaen konnen? Deze elendige menschen begrijpen hun misdaden niet, of hoe grouwelijk haer afgod is, dewijl zy, met allerleye boosheden behangen zijnde, durven bidden, en menen een heylige offerhande gedaen te hebben. Zy waren van buyten met water begooten, even of dat d'onreyne begeerlijkheden der herten kon afwafschen. Maer 't is beter de ziel te zuyveren; want die dat doet, al is 't lichaem t'eenemael vuyl, is reyn genoeg, dewijl wy daer door in onz' gemoed een hemelsche vreugde gevoelen. De veersen van Zacharias Heyns op het zinnebeelt van de Zonnebloem, voegen hier met 'et zelfde niet qualijk.

Die de medoogentheyt, de trekking en de kracht

Des zons en Zonnebloems wel te bemerken tracht,

En ziet de bloem zich naer de Zonne wenden, schikken,

En weer de Zonne haer vermaken en verquikken

Moet denkken dat de mensch moet stadig zijn bereyt

Te volgen's levens Licht in zijn gerechtigheyt,

[p. 4]

 

Op dat wy't endelijck als eygendom gebruyken,

 

En in de geest gelyk een Zonnebloem ontluyken.

Ik ben, zegt onze Zaligmaker, in Johannes achtste capittel, het licht der werelt, die my navolgt, zal niet in't duyster wandelen; maer het licht des levens hebben.

De brief van Konstantijn de Groot aen Sapores, Koning van Persen, dient niet vergeten, daer in, onder andere schone ver-

[p. 5]

maningen, deze woorden staen:God begeert van de mensch niet anders dan een reyn herte, en een geest, die van alle zonden gezuyvert is: met deze schael overweegt hy de werken der Godzaligheyt en deugt. Bernardus heeft de zelve gedachten gehad: my geloven, zegt hy, dat d'Engelen de genen, die zy de handen zuyvert en ongeveinst zien opheffen, bystaen. Tot een besluyt stelt Chrysostomus een denkweerdige gelijkenis, die hier plaets verdient; 't aenzicht der ziele, zegt hy, is 't geweten; want gelijk een schoon aengezicht den genen, die het ziet, aengenaem is, zo is ook een reyn geweten voor des Heeren oogen schoon. Dezelve heeft daer op gezien, als hy de genen, die d'armen veroverlasten vertoonden: Gy hebt wel de macht maer zy hebben sterker wapenen, te weten haer zuchten, weenen, en lijdzaemheyt, daer mede zy des Hemels hulp tot haer trekken. Zodanige wapenen booren de huyzen door, werpen haer vastigheden om, keeren de steden 't onderste boven, en overstulpen alle volken des Aerdrijks. Zulk een zorge draegt de Heere voor de genen, die overlast lijden; dies zijn de klagten der verongelijkte personen, sterke en machtige wapenen.