Alles kan anders

[p. 314]

2. Sind Sie Arisch?

De volgende dag begonnen we langzaam in te zien hoe we overrompeld waren. We waren in oorlog en de radio berichtte dat er overal gevochten werd.

Lang erover nadenken was er niet bij, m'n patiënten kwamen gewoon hun afspraken na, nog niet beseffend dat het leven radicaal zou veranderen. En als ik even vrij had ging ik weer getroffenen ophalen in het ziekenhuis.

Daar was het bloedbad nog steeds in volle gang, met dien verstande dat er nu ook gewonde Duitsers werden binnengebracht.

Een ervan, met 'n bloederig noodverband om z'n rechter kniestomp (de rest van het been was eraf) vroeg vanaf zijn brancard verwijtend wat wij toch tegen Duitsland hadden, waarom hadden wij die oorlog gewild! Ik moest eens naar Frammersbach in de Spessart komen, zijn geboortedorp. Het was de mooiste plek op aarde en ik zou er overal welkom zijn.

Arme jongen, hij lag onbegrepen te huilen.

Ook greep 'n man uit Tongeren me bij de arm. Hij had een weggeschoten strottenhoofd z'n hals was een en al windsels. Hij schreef op 'n stuk papier dat we nu konden zien wat ervan kwam als een groot en edel volk als het Duitse zo onrechtvaardig behandeld werd.

Twee dagen later was hij dood.

Na 'n paar dagen arriveerden bij Van der Plaats 'n paar extra röntgenapparaten en mijn hulp was niet meer nodig. Ik bleef wat langer thuis en de tandheelkunde ging gewoon door.

De mensen spraken verward en angstig. Het was er dus toch van gekomen, maar het zou nu dan ook gauw afgelopen zijn, de geallieerden waren ijzersterk.

Voor mijn raam marcheerden de eskadrons nog steeds voorbij, nog steeds zingend, nog altijd gegen Engeland. En ook verschenen er nu grote tanks en kanonnen die het wegdek vernielden, soms 'n veldgrauwe auto met 'n generaal of zoiets er in.

En het luchtalarm gilde, voor het eerst hoorde we de afweer knallen en moesten we de kelder in. En door het kleine raampje zag ik soms getroffen Franse vliegtuigen als dode vogels omlaagvallen.

Maar er werd dus gevochten, die Duitse opmars kon niet lang meer duren,

[p. 315]

de Maginotlinie was onneembaar. En met heimelijk genoegen begon ik dan ook naar de voorbijtrekkende legers te kijken, ze zouden het niet lang meer maken, daar liep allemaal kanonnenvlees

Alleen jammer dat het weer bij de arme Belgen moest gebeuren.

Duikbommenwerpers gierden over ons heen om 'n eindje verder hun vernietigende lading te laten neerploffen. Met ijselijke precisie.

En met verschrikkelijke gevolgen zoals je kon vermoeden.

Ze vlogen af en aan, en dat duurde dágen.

Maar dat het niet alleen in België oorlog was, hoorden we door de radio. Ook in de Elzas werd gevochten en bij de Grebbeberg hield het Nederlandse leger stand. Er schenen Duitse parachutisten bij Den Haag en Leiden te zijn geland, Rotterdam was gebombardeerd, en ietsje later kwam het bericht dat de koningin naar Engeland was gevlucht.

Wat laf! Wij, het Nederlandse volk, in doodsnood, en zij veilig ervandoor! Als je dat vergeleek met Leopold van België die net als zijn vader in 14-18 tot het einde toe bij zijn mensen wenste te blijven. Dát was nog 'ns 'n vorst!

Toen mijn assistente de vierde dag weer eens de deur opendeed verschenen er onverwacht twee zwaarbewapende Duitsers. De ene, volgens zijn zeggen ook tandarts, kwam op me toe en vroeg bruut: ‘Sind Sie Arisch’.

Ik wist niet direct wat hij bedoelde, maar begreep dat ik van het goede ras moest zijn en ik zei ja want ik kon het niet ontkennen. Toen mocht ik zijn maat behandelen want die verging van de kiespijn. De collega bleef er met zijn brutale kop bovenop staan kijken, plaatste nog 'n paar betweterige opmerkingen, maar was tenslotte im grossen und ganzen toch tevreden. En ze vertrokken weer even kort en bondig als ze gekomen waren, mij in vertwijfeling en diep gepeins achterlatend.

Mijn geweten begon aan me te knagen.

Wat zou hij gedaan hebben als ik op zijn vraag geantwoord had: nee ik ben 'n jood. Zou ik zijn maat dan niet hebben mogen behandelen? Zou hij hem verder hebben laten verrekken van de pijn?

Of zou hij mij misschien hebben meegenomen. Of ter plaatse doodgeschoten.

[p. 316]

Trouwens, had ik die vent wel moeten helpen.

Had ik niet moeten weigeren?

Waarom was ik zo gedwee? Ik was bang, ik was laf!!

Maar word maar ineens even 'n held!

Ik was aan een nieuw toneelstuk begonnen, ik had tandheelkunde gestudeerd, ik was netjes opgevoed in 'n kunstzinnig katholiek gezin, beschermd en veilig...

En waarom moest ik Arisch zijn?

Wat had dat met al die doden en gewonden te maken?

Was dit wel 'n gewone oorlog net als alle vorige?

Nee, er was meer. Dit was niet alleen 'n grensconflict, dit ging niet alleen om land veroveren.

En spoedig werd er nogal wat duidelijk, alle vroegere berichten uit het Duitse rijk bleken op waarheid te berusten.

Er marcheerden namelijk steeds minder soldaten voorbij, dat wil zeggen ze hadden een andere kleur, de uniformen waren bruin met hakenkruisen op de mouwen. De kerels die erin zaten waren wat dikker en wat ouder en ze liepen niet zo netjes in de pas.

En ze zongen een ander lied, zij het even vloeiend van melodie:

‘Die Strasse frei... den braunen Bataljonen
sa marschiert... mit ruhig festem Schritt’...

Prachtig, de galm dreef feestelijk langs de huizen, en toch... hoe beangstigend was het!

'n Donker gevoel maakte zich van ons meester, en terwijl buiten de zon met de dag steeds stralender aan de hemel verscheen, doken we onweerstaanbaar de nacht in.