Alles kan anders

[p. 48]

Not from the stars do I my judgment pluck, And yet methinks I have astronomy
shakespeare

13. Het gesprek

Van Bandol naar Sanary is nog geen acht mijl varen en de vissers kregen weer gelijk. Weg was de volgende dag de mistral, aanwezig was als steeds de zon, en het enige wat van vorige dagen nog te merken was bleek 'n beetje warrelige deining, die het water om de rotsen deed spetteren.

Tegen de middag voeren we uit, ervan verzekerd dat er dan wat wind zou zijn. In de havenmond hielden we netjes stuurboordwal, maar plotseling maakte 'n oude praam die op de motor ons tegemoet kwam 'n lelijke zwaai en slechts met 'n bliksemsnelle ruk aan 't roer wist ik 'n aanvaring te voorkomen. Onze kiel stompte tegen de rotsen, we steigerden, vielen scheef, maar kwamen het volgende ogenblik gelukkig weer recht en met de schrik vrij. 'n Hachelijk moment. Verbolgen wilde ik de stommeling toeschreeuwen maar iemand was me voor.

‘Espèce de crétin!’ klonk het van de pier, ‘smeerlap, moordenaar!’ en nog zo'n paar gevoelige titels. Ik keek om en zag tot mijn verbazing de dikke van de ‘Zwarte Tijger’ op de pier staan. Hij had het toevallig gezien en balde zijn vuisten naar de onverlaat. Maar helemáál perplex was ik toen ik zag dat op de spiegel van de overtreder ‘Petit Jean’ stond en dat Jantje Breekvoet vanuit zijn boot ons doodleuk achterna riep:

‘Ha die Hollanders! Hebt u gezien? Mijn motor doet 't weer!’

We voeren recht naar het zuiden, tot voorbij de pointe de la Cride. Het kustlandschap is hier al beduidend vriendelijker, de rotsen zijn minder hoog, de begroeiing met de mijl weelderiger. Voorbij is de barre heerschappij der kalkmassieven, voorbij de adembenemende beklemming van de fjorden. En ook onze Aegis had er weer zin in. Als 'n lieve lust huppelde hij door het zilte blauw, als om te laten zien dat dit zijn bestemming was, en niet het luieren in 'n haven. Het windje was zwak west-noordwest en voorbij de Cride voeren we nog 'n heel stuk door en pas bij de eilanden van Embiez gingen we overstag om mooi halve wind de baai van Sanary binnen te lopen.

Sanary. Het moest met 'n bootje als de Aegis ons verste punt zijn.

[p. 49]

Voorbij Embiez komt namelijk de kaap Sicié, de gevaarlijkste, zuidelijkst uitstekende punt van de azuren kust, 'n gevreesd zeemansgraf, onbetrouwbaar, zelfs bij mooi weer. Maar we waren tevreden. We dachten terug aan al het moois dat we hadden meegemaakt, aan alle details die we nu op onze terugtocht nog eens op ons gemak zouden gaan bekijken. En uiteindelijk zouden we weer belanden bij Pierre in Cassis waar het zo goed toeven was.

Het lot besliste echter anders. We liepen het leuke haventje van Sanary binnen (in feite veel gezelliger en ‘echter’ dan het mondaine Bandol), kozen 'n gunstige ligplaats naast 'n groot motorjacht... en zagen toen we langszij draaiden op de spiegel ‘Zwarte Tijger’ staan. En jawel, de dikke liep in z'n grijze pak met 't matrozenpetje op aan dek.

‘Ah daar bent u ook’, riep hij, ‘helemaal uit Holland, da's fantastisch! Zeg wat was dat voor crimineel die daar in Bandol u bijna ramde? Zulke mensen moeten van 't water! Onmiddellijk torpederen. Als zo'n vent dat op de weg gelapt had, ging ie voor 'n jaar in de boeien. Zeker. Maar in 'n boot mag zo'n hufter rustig rondvaren!’

Ik hoefde er niets aan toe te voegen.

‘Mag ik u uitnodigen voor 'n glas whisky’, ging hij verder, ‘hij staat lekker koel in de ijskast’.

Ik vond z'n ideeën steeds beter, bood hem een Hollandse sigaar aan (ik had van thuis 'n kistje Willem ii meegenomen) maar hij rookte niet.

Hij bleek directeur van de Société Frigorifique de France, naar ik later vernomen heb, de grootste ijskastenfabriek van Frankrijk. En z'n vrouw was ene geborene baronesse Bouvens de Boyen, hetgeen 'n verbastering bleek te zijn van Bouwens van de Booyen, uit Groningen afkomstig. ‘Maar schrik niet’, zei hij, ‘ze spreekt geen woord Nederlands’.

En dat klopte.

Hij praatte, hoe kon het anders, over het varen. Over de zware weeldebelasting die in Frankrijk op pleziervaartuigen drukte en over de benijdenswaardige positie die wij Nederlanders in dit opzicht genoten. Daarom zouden we bij de Iles d'or, de gouden eilanden, hoewel 'n aards paradijs, toch maar weinig Franse jachten ontmoeten.

‘Wij zullen het niet kunnen constateren’, zei ik, ‘wij gaan niet naar die eilanden’. Hij keek op. ‘Wij gaan terug’, voegde ik er nog aan toe.

‘Waat zegt u? U komt helemaal uit Holland aan de Côte d'Azur zeilen en gaat niet naar de eilanden?! Alain!’ riep hij z'n schipper toe, ‘geef die meneer nog 'n whisky, ik hoor hier vreemde taal. Mevrouw nog 'n likeurtje?’

[p. 50]

‘Voor ons is het mooi geweest’, zei ik, ‘en vlak achter de Embiez ligt kaap Sicié...’

‘Ja en die blijft er nog wel 'n tijdje liggen ook.’

‘En ik lees in iedere zeilgids...’

‘Gezwam, ik ken dat; soms nog erger dan van onze gedeputeerden in de Kamer.’

‘Maar ik zie op de kaart dat de zee daar vlak naast die rots dertien meter diep is.’

‘En binnen de drie mijl wel vijftienhónderd, meneer. Wat u dus moet doen? Vier mijl uit de kust en u vaart erlangs alsof u in bed ligt.’

‘Meneer, als ik 'n Witte zoals u 'n Zwarte Tijger had, dan praatte ik waarschijnlijk net zoals u.’

‘Maar u hebt 'n magnifiek Hollands bootje! Alle hulde meneer, ik vind het een juweeltje, lekker snel en behendig, dat heb ik al gezien, en daarmee komt u er óók.’

‘Beste meneer, iedereen vaart voor zichzelf, en ik heb besloten...’

‘Interesseert me niets wat u besloten hebt, u gáát naar de eilanden, en als u niet wilt zal ik u slepen en daarmee basta.’

De grote directeur, het Gallische temperament had gesproken. Hij lachte ons uitdagend toe en liet nog 'n whisky brengen, en de barones lachte instemmend mee. En hij verduidelijkte nog: ‘Ik sleep u op de motor tot voorbij Sicié. Morgenvroeg om zes uur eruit, ja zorg dat u klaar bent, dan zijn we net voorbij de kaap als de wind opsteekt.’

Het was eigenlijk wel goed bekeken, dacht ik, maar daar kwam zijn vrouw aanlopen. Ze was heel even de wal opgeweest en zwaaide opgewonden met 'n krant: ‘Georges er is wat gebeurd!’

Jeetje, dacht ik, generaal De Gaulle is vermoord, maar ze riep:

‘Crime passionel!’ en ze las feestelijk voor:

‘Gisteren in de vroege ochtend is de achtendertigjarige kunstschilder Louis Darieux het tentenkamp bij Sanary binnengedrongen en vond zijn minnares Madeleine F. in de armen van de negentwintigjarige commies tweede klas der posterijen Jean Nassogne. Tijdens de woordenwisseling die daarop ontstond, trok Darieux 'n mes en velde de arme commies met acht steken. De haastig ontboden geneesheer kon slechts de dood constateren.’

Wij vonden het bij de goede Ballantine onder de koele zonnetent helemaal geen leuk verhaal, en ik wilde haar net vragen of ze in die krant niet wat aardigers kon vinden toen ze al verder ging:

[p. 51]

‘Van de verwarring in het tentenkamp maakte de dader gebruik om te ontkomen. Hij rende naar zijn aan de wal gereedliggende kano en peddelde de zee op. De politie vond het onverantwoord om onder de heersende omstandigheden een achtervolging in te zetten. En van de marine in Toulon vernam men dat vanwege de zware storm alle eenheden van de vloot waren teruggeroepen, zodat niemand de vluchteling de pas kon afsnijden. Dat deze zijn vermetele poging met de verdrinkingsdood heeft moeten bekopen, is waarschijnlijk. In ieder geval wordt aan alle schepen in de buurt gevraagd in deze dagen uit te kijken.’

Dat werd inderdaad spannend.

‘Die is naar Port Cros’, zei de kapitein resoluut, ‘het bekende vluchteiland.’

‘Al lang verdronken’, zei de barones, ‘heb je gisteren die zee gezien?’

‘We komen hem wel tegen’, opperde Quirina, ‘dood of levend, we zullen opletten.’

‘Kijk dan maar uit naar 'n lijk’, zei de schipper die een en ander vanuit de kajuit gevolgd had. ‘Ik heb hier twintig jaar gevaren, maar als ze de “Jean Bart” terugroepen hoef je 't echt niet met 'n kano te proberen.’

‘'n Kano is soms zeewaardiger dan 'n slagschip’, hield de directeur vol, ‘hangt ervanaf wie er in zit. Die zit al op Port Gros, wat ik je brom.’

‘Waarom juist op Port Cros?’ vroeg ik.

‘Dat is het enige volkomen vrije eiland. Als je er niet rookt en je kalm houdt, vraagt niemand waar je voor komt of wat je gedaan hebt. 'n Traditie sinds 't jaar duizend, zo sacrosanct als 'n kerk. Weggelopen galeislaven zijn er heengevlucht, politiek gezochten, jacobijnen, frondisten, jezuïeten... Op Port Cros geldt maar één wet: de natuur; de rest is mensenwerk waar zich daar niemand mee bemoeit.’

‘Maar het bestuur, de politie, de...’

‘Het bestuur is in handen van de enige vrouwelijke onderburgemeester die Frankrijk rijk is, en dat is “de witte dame”, la dame blanche, niet te verwarren met het bekende nagerecht! Ze woont op de rots in 'n klein kasteeltje en doet iedere ochtend, altijd in smetteloos wit, de ronde over haar eiland, ze is nu tweeënzeventig.’

‘En wat is het voor 'n eiland?’

‘Aards paradijs. Werken is overbodig. Je steekt 'n hand in 't water en je hebt 'n vis. Met 'n stok verschalk je de patrijzen en je plukt de druiven zo van de struiken. Het klimaat is er volmaakt en het geurt er overal naar tijm en rozemarijn. Tot voor kort was Port Cros de leverancier van alle kruiden voor de Franse farmacie, en dat zijn er nogal wat.’

[p. 52]

In mijn gedachten was kaap Sicié al 'n stuk minder afschrikwekkend geworden. Quirina hoefde ik niet te vragen, die wilde toch alweer de zee op, en als het niet was dat daar 'n moordenaar met 'n mes.... maar die was waarschijnlijk al lijk, en tenslotte had ik zijn minnares niet in mijn armen.