Alles kan anders

[p. 35]

En Vau, calanque unique entre toutes, belle comme un songe, puissante et parfaite comme un édifice immortel
frédéric mistral

8. De duiker

Pierre was een monument. Eén bonk levenskunst en betrouwbaarheid. Hij noemde ons meteen zijn kinderen en bleek al onze moeilijkheden te begrijpen. Ja de zee was hier vreemd, er stond wat stroom uit de kust en op de plaats die wij beschreven, lagen onder water grote rotsen, vandaar die smerige deining. De spookschepen die we gezien hadden waren rondvaartboten die de Calanques binnenvoeren, de lange fjorden die daar evenwijdig aan de vaste wal praktisch oost-west lopen, zich achter hoge rotsen aan hun zuidflank als achter coulissen aan zicht uit zee onttrekkend. Maar we hadden nu de mooiste haven van Frankrijk bereikt en we moesten nooit meer weggaan.

Hij overdreef nauwelijks. Wie in Cassis vanuit het water de bonte rij bistro's en winkeltjes ziet die samen het havenfront vormen, wordt in één slag op dit plaatsje verliefd. Alles is kleurig en levendig, de schepen niet minder dan de huizen en de mensen. En de zon scheen, en de hemel was weer blauw, en ondanks, of juist door onze escapades van gisteren hadden we het gevoel dat de Middellandse Zee al 'n beetje van ons was. Ervaring maakt wijs, ervaring is leerzamer dan studie; nog even en we voelden ons daar al helemaal thuis. Muiden, Loosdrecht, de vuile weerberichten van De Bilt, het lag allemaal al ver achter ons.

In Cassis steekt midden in de havenkom een kloeke pier die 'n groot wit casino torst, waar kapitaalkrachtige Marseillanen hun geld kunnen vergokken en feesten. En er vlak achter 'n onaanzienlijke vervallen goorgroene houten keet. En daar zetelt Pierre. 'n Doorn in het oog van het stadsbestuur, steen des aanstoots voor iedere bezoeker, maar wee degeen die er 'n vinger naar uit durft te steken! De upper ten, de jachteigenaren, de vissers, iedereen die ook maar iets met zee en haven heeft te maken, staat achter Pierre. En toen hij ons die middag ten eten had genodigd begrepen we waarom.

Eten in die keet? Bij dat havenmeestertje? Hij had 'n gerafelde broek aan die vroeger ooit wel eens wit moest zijn geweest; z'n hemd, tot z'n na-

[p. 36]

vel open, was van 'n ondefinieerbaar allooi en hij liep op zwarte zolen die bij nader inzien de door olie bevuilde onderkant van z'n voeten bleken te zijn, want hij droeg sokken noch schoenen. Maar hij had 'n welgedaan bruin buikje en 'n gezicht als de zon zelf.

Wij om twee uur naar de keet. Met 'n dure fles wijn, want dat was toch het minste wat wij konden meebrengen. Maar die wou hij niet hebben! En toen ik bleef aandringen, wees hij nonchalant naar 'n paar grote jachten om zich heen.

‘Chateau Lafite, meneer, tien flessen vorige maand, Mouton Rothschild vierentwintig flessen, Ducru Beaucaillou, 'n half ankertje, Chateau Yquem...’ en hij ging nog even door en ineens begreep ik dat we tussen de schepen van 's werelds beroemdste wijnbouwers lagen. Ik stak m'n schamele flesje maar gauw weer in m'n tas.

Inmiddels was er om ons heen 'n opmonterend gekwaak begonnen. Z'n ganzen waren wakker geworden en om de hoek kwamen nu ook twee poezen kijken. Erachter bleken nog wat eenden in 'n hok en we hoorden 'n hond. En dat alles vlak naast het deftige casino!

Als apéritif bood Pierre ons een keus uit Franse likeuren en toen hij ons ruim had ingeschonken, vroeg hij beleefd om excuus en verdween tussen wat rommel door naar z'n keuken.

Wij keken niet. Kijk in Frankrijk nooit in de keuken. Culinaire culturen zijn antivisueel, zij zijn ontstaan uit de geest en de tong; als ze toevallig ook het oog nog strelen is dat volslagen bijzaak. Maar de geuren die nu uit de keet begonnen op te stijgen logen er niet om.

Toen kwam er 'n meneer bij ons zitten, hij droeg het minimum aan textiel en bleek ook uitgenodigd. Pierre stelde hem netjes aan ons voor, maar de man weigerde iedere drank en rookte niet. Als verklaring gaf hij dat hij beroepsduiker was en straks les moest geven. En terwijl Pierre 'n magistrale hors d'oeuvre ter tafel bracht probeerde hij ons, voorzover nog nodig, voor zijn vak te interesseren. Wij moesten het ook eens proberen, hij wou ons best als leerling hebben. Wij stemden toe om 's middags eens met hem mee te gaan, dan konden we het 'ns bekijken.

Toen kwam de hoofdschotel, chat-de-mer, 'n plaatselijke vis, vers uit zee en met 'n dermate geraffineerd sausje overgoten dat we van verrukking niet meer wisten wat we proefden. En 'n Chateau Yquem parelde in de glazen.

Tijdens de vruchten vertelde de duiker over zijn beroep. Hij zocht vooral naar oudheden, de zeebodem lag er nog mee bezaaid. Ionische Grieken

[p. 37]

hadden er ooit Marseille gesticht, maar ook Sidoniërs en Tyrenen hadden er gevaren, Atheners, Corinthiërs, Syracuzanen en de mannen uit het rijk van Dido; en tenslotte vele eeuwen lang de Romeinen. Zij allen hadden hun tol aan Neptunus betaald, voor de rotsen van de Calanques lagen wrakken uit alle tijden.

Toen we na 'n pittige koffie met 'n bel armagnac om ongeveer vier uur lekker soezig in het sloepje van de duiker stapten kwamen ook de twee leerlingen aan boord; 'n indrukwekkende tarzan die 'n ingenieur uit de buurt bleek te zijn en 'n schattig onderwijzeresje uit Lyon. Ze hadden alle ingrediënten meegebracht, brillen, vliezen, messen, gordels, zuurstof flessen, 'n wirwar van jewelste. Maar de instructeur zorgde snel voor orde en toen werd er ernstig gerepeteerd. Alle handtekens en seinen voor onder water moesten zonder aarzeling gekend zijn, alle instrumenten moesten feilloos kunnen worden bediend.

Inmiddels waren we, op nog geen tien meter van de kant, de fjord ‘En Vau’ binnengevaren en de indruk die zo'n Franse calanque maakt is onbeschrijfelijk. Noorse fjorden zijn natuurlijk grootser en langer, maar juist de geringe breedte van 'n calanque en de aan weerszijden absoluut loodrecht oprijzende rotsen geven 'n ongekend feeërieke beklemming, je waant je in 'n andere wereld. Daarbij is het op sommige plaatsen vijftig en meer meter diepe water zo helder als kristal, en onder de waterspiegel nieuwe gespleten rotspartijen, vol met subtropisch onderwaterleven, alles gebroken maar duidelijk zichtbaar als 'n eeuwige verlokking. Adembenemend!

We hebben het spel der plongeurs op ons gemak kunnen bekijken. Eerst ging het onderwijzeresje naar beneden. Niet zo diep want ze was nog maar 'n beginneling. En ze scheen nogal wat fouten te hebben gemaakt, want ze kreeg, toen ze weer boven kwam van de leraar flink op haar duvel, hoe aantrekkelijk die ook was.

Dan kwam Tarzan. Briesend verdween hij in de diepte. Je kon hem 'n hele tijd volgen, maar beneden maakte hij zulke woeste bewegingen dat het borrelende water hem aan het oog onttrok. En toen hij na zes minuten weer bovenkwam schrokken we. Van de vervaarlijke krachtpatser was geen schim meer over. Bleek en hijgend strompelde hij aan dek en vooral zijn bloeddoorlopen ogen gaven aan dat dit toch wel 'n heel zware discipline was. Nee, dacht ik al, geef mijn portie maar aan Fikkie, dit is niks voor mij.

Tenslotte de leraar zelf nog ‘even’. Hij nam benevens een kapmes en 'n bijl, ook brood en tomaten mee naar beneden. Dat was voor z'n vriend

[p. 38]

Nico, zei hij, 'n kanjer van 'n mérou, 'n goedaardig soort grote zeebaars van 'n veertig kilo die hij daar op veertig meter diepte te wonen wist. Nico kwam altijd uit z'n rotsspleet als hij er aankwam, zwom wat gezellig om z'n menselijke vriend heen, liet zich aaien en gaf uit dankbaarheid kopjes als hij z'n brood met tomaten had genoten. Nico praatte ook, maar zijn taal was de duiker nog niet machtig. Het enige wat hij tot nog toe uit de geluiden kon opmaken was tevredenheid en vriendschap.

Toen de man na twaalf minuten weer bovenkwam had hij 'n hele verzameling prachtig rode en witte koralen bij zich. Hij had ze op de bodem gekapt en schonk ze ons als aandenken. Ook hij zag er wat vermoeid uit maar bleek volkomen voldaan. Het feeërieke onderwaterrijk had hem weer goed gedaan, zei hij, en hij had z'n vriend weer eens gezien. 'n Vriend uit 'n andere wereld die hem toch zo goed bleek te begrijpen. 'n Prachtige dag voor ons alletwee, zei hij.

Toen we 's avonds weer rustig naar Cassis waren teruggetuft, troffen we Pierre bij onze ligplaats in 'n heftige discussie gewikkeld met 'n vreemde figuur. De twist liep hoog op en ik verwachtte ieder ogenblik 'n handgemeen of 'n mes. Maar toen de vreemde figuur zich omdraaide, herkende ik ineens Jantje Breekvoet, die kennelijk net was binnengelopen en tegen ons aangevaren.

‘Ha, de Hollandertjes’, riep hij ‘da's formidabel!’ en tegen Pierre ‘ik mag vast wel naast hen liggen.’

Nou ja, hij lag er al, z'n landvasten zaten in mijn Seagull verward en z'n autobanden klemden tegen onze flank. Ik suste Pierre, die nou ook weer niet de kwaadste was en na 'n kwartier zaten we allen als vrienden op het terras van het casino achter 'n goeie pastis, met als uitzicht 'n magistrale ondergang van de zon.

Pierre praatte over de toekomst van zijn haven. Dat er tegenwoordig zoveel verkeerde mensen in de verkeerde boten zaten, dat hij het liefst de echte zeilers zag, hoe klein hun schip dan ook mocht zijn, en dat Cassis de rendez-vous plaats zou moeten worden van de echte gecultiveerde waterrotten, één grote vriendenkring van de minnaars van de zee.

En toen hij weg was, kletste Jantje Breekvoet nog honderd uit. Over alle vrouwen die hij had kunnen hebben, maar die hij toch had afgewezen en dat hij die dag, lekker alleen, fijn gevaren had, en onderwijl uren aan z'n motor had zitten prutsen. En inderdaad, aan boord lagen tussen alle brood, tomaten, lijnen, ankers, verfpotten en landvasten nu ook sleutels, schroeven, bouten, nippels en bevuilde lappen poetskatoen.