Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 2

1567.

Commissarissen.

Messire Lamoral d'Egmont, prince de Gavere, conte du dict Egmont, gouverneur, etc.

Floris de Montmorency, baron de Montigny, Leuze, etc.

Jacques de Claerhout, chevalier, seigneur de Maldegem. Pitthem, etc.

Philippe de Sainct Aldegonde, aussi chevalier, seigneur de Noircarmes.

Schepenen van der Kuere.	Schepenen van Ghedeele.
Joncheer Jan Damman.	Jan van Hembyze, f^s Willems.
Joncheer Jacob Beths.	Joncheer Pieter Cortewille.
Joos Donaes.	Joos van Brakele, f^s Joos.
M^r Franchoys van Hembyze.	Anthuenis de Stoppeleere.
Joncheer Pieter de Vos.	Adriaen de Wintere.
Anthuenis van Wijchuus.	Lucas Cluetrijn.
Geeraert van den Eechoute.	Jan Tayaert.
Servaes van Steelant.	Gillis Dhanins.
Lievin van Casele.	Joos Schauteete.
Gillis van Loo, d'oude.	Franchoys van der Sare.
Omaer Everwijn.	Loijs van Doorislaghe.
Thomaes van der Crayen.	Joos de Brune.
Jooris van Redichove.	Andries Seys.

Ontfanghers.

Heindrick Zoete, bouchoudere.

Jan de Sceppere, van de wercke.

Lowijs van Havere, van der Yssuwe.

[p. 351]

Den xij^en Meye verhynck haer een vrauwepersoon [ghenaempt Lisbette van Overhee, ghesellenede van Jan de Suttere, pijnder, (Pr. Ar. ^B.)] beneden de Bommelooze Mande aen een camande coordeken.

[Op den xij^en dach van Meye waren de voornoemde xix persoonen wederomme ghedachvaert ende ghewijst, daerse contumatie waren jeghens den bailliu van Ghendt. (Pr. Ar.^B.)

- Op den xvj^en Meye waren by den bailliu van Sente Pieters, als Souverain, ghehanghen buten Ste. Baefs an twee boomen vijf brekers, die in kercken ende cloosters ghebroken hadden. (Pr. Ar.^B.)

- Op den xxj^en Meye was te Ghendt een oproer op de Coorenaert van drye Roorocx ende drye andere Walen, ende sloughen 't in 't Mueleken al in 't stic, willende eten ende dryncken, daer de man van den huuse niet t' huus en was, daer jeghens de wake van der stede opstondt, ende doe wilden hemlieden moyen de wake up de Vrydachmaert, de welcke waren onder den capitein Estambruges, de welcke wel vijftich steerck quamen tot up de Vischmaert, daer zylieden huerlieder rapieren uuttrocken; ende de wacht van den Coorenaert quam; maer het waert ghesust by den bailliu van Ghendt. (Pr. Ar.^B.)]

Den xxij^en Meye monsterden de vier capiteynen deser stede, ende wierden met eenen ten zelven daghe ghecasseert.

[Den xxij^en Meye waren wederomme inneghedaecht de voornoemde xix persoonen, ende Jan van Luevene hadde verereghen letteren van 's hoofsweghe daer up ghenomen was dach. (Pr. Ar.^B.)

- Up den..... July was te Caperijcke grooten brandt, zulx datter groote quantiteyt van huusen afbrande, ende

[p. 352]

men conste niet voor waerachtich gheweten waer ute dat de zelve brandt quam. (Pr. Ar. ^B.)

- Ten zelven tyde was grooten brandt te Leerne, aldaer een pachtgoet afbrande, eene brauwerye wesende, met coorne schooven, die rechtsmaer van de velden inneghedaen en waren. (Pr. Ar.^B.)

- Op den xiiij^en dach van July waren by mijnheeren van den Rade in Vlaenderen ghebannen vijftich jaer uut alle 's conynx landen, ende alle hare goedynghen gheconfisqueert waer die ghestaen ofte gheleghen waren, tot profyte van de K.M., te wetene: zes persoonen consistoristen, advocaten ende procureurs in den voornoemden Raedt van Vlaenderen, te wetene: M^r Pieter de Rijcke, filius meester Pieters, advocaet, meester Jan de Conynck, procureur. (Pr. Ar.^B.)

- Op den xxvj^en in Julio presenteerde hem Lieven de Smet up de Hoochpoorte, een van den xix persoonen consistoristen, binnen der stede van Ghendt, naer dat hy met alle zyne medeghesellen by drye contumatien inneghedaecht hadde gheweest, ende was versteken van andtwoorden up de indaghinghe by den bailliu van Ghendt t' synen laste ghedaen doen ghehoort te zyne, ende up den xxx^en Ougste ghehoort wesende, was by mijnheeren scepenen van der Kuere ghewijst, uut gratien, vanghenesse t' haudene binnen zynen huuse, ghenaempt den Sampson, up de voornoemde Hoochpoort, ende aldaer bewaert te zyne by Heyndric van Hauwaert, officier der stede van Ghendt, tot dat hy zeker ghestelt saude hebben voor duusent Carolusguldenen, up achterhaelt te zyne van den sticke, ende up confiscatie van zynen goede. (Pr. Ar.^B.)]

Den xxx^en Augusty quam binnen Ghendt van weghe de

[p. 353]

K.M. uut Spaengnen ghesonden metten hertoghe van Alva, gouverneur ende capitain generael, neghenthien vendelen Spaengnaerden ende Italianen, die de insetenen lastich waren.

Den lesten dach van Ougste de Maëstro del Campo van de voornoemde Spaengnaerden in den nacht nam by fortse joncheer Jan Damman voorschepene af de sleutels van de stede.

[Op den voornoemden lesten dach van Ougste heeft de voornoemde Maëstro del Campo in 's Gravensteen up de Veerleplaetse gheleyt een vendel Spaengnarden, ende 's morghens de raetsheeren commende ten Casteele, naer costume, omme recht te doen, hebben de soldaten passerende de heeren van den rade huerlieder bonnetten van den hoofde ghesmeten ende ghenomen, omme dat zy hemlieden niet en groetten. (Pr. Ar. ^B.)]

Den iij^en September de voornoemde neghenthien vendelen monsterden d'Hoochpoort up tot binnen de kercke van S^te Jans, daer zy haerlieder monsteringhe hilden.

[Ten voornoemden daghe was eenen Vinchent Salemon, die hem vervoordert hadde te brekene binnen der kercke van Sente Pieters ende elders, ghecondempneert te gane in zijn lywaet met eender ghebrande tortse tusschen twee dienaers van der heerlichede van Sente Pieters, Godt van hemelrijcke ende der wet vergheffenesse te biddene, ende de zelve tortse voorts te draghene in Onse Vrauwekercke, ende die te latene ten lichte van den Heleghen Sacramente aldaer, ende van daer wederomme commende tusschen de voornoemde dienaers tot op 't Stalhof, ende aldaer ghestelt te werden up eenen waghene, ghebonden an eenen stake ende ghegheesselt te werdene totten loopende bloede, ende bovendien verbannen

[p. 354]

te blyvene binnen der voornoemde heerlichede ende stede den termijn van drye jaren, ende daer uut niet te gane zonder het consent van den heere, ende tot Kersavonde alle zondaghen te commene ter hoochmesse, op de galghe ende confiscatie van zynen goede, metsgaders te betalen zijn vanghenes-costen, metsgaders zekere boete. (Pr. Ar. ^B.)]

Den x^en September was eenen jonghen van achtien of neghentien jaren, die den Maëstro del Campo ghestolen hadde zeker ketene ende ghelt, up den Coorenaert deser stede ghehanghen.

Den xij^en September waren binnen Bruusel ghevanghen by laste van den hertoghe van Alva, de grave van Egmondt, de grave van Hoorne, de heere van Backersele ende de secretaris van den grave van Hoorne.

Den xxj^en September reysden uut Ghendt zes vendelen Spaengnaerden naer Aelst ende Bruusele, omme den grave van Egmondt ende den grave van Horne, ende den xxiij^en quamen zy in 't Nyeuwe Casteel binnen deser stede ghevanghen.

[Op den xxiij^en September quam in 't voornoemde Nieuw Casteel de grave van Egmondt, in eene letiere, ende de grave van Horne op eenen waghene metten voornoemde soldaten ghevanghen, ende vier benden peerdevolck met hem. (Pr. Ar. ^B.)

- Ten voornoemden daghe was ter hoogher camere, voor den kerckmuer van Basele, onthooft eenen Hans Clays, filius Gillis, omme 't breken van zekere ghelaesvenster binnen Sente Jacobskeercke tot Ghendt. (Pr. Ar. ^B.)]

Den xxvj^en September waren by den provoost van den Maëstro del Campo ghevanghen zeven Spaengnaerden, danof

[p. 355]

de twee ghehanghen waren, den eenen up de Vrydachmaert, ende den anderen op den Coorenaert, ter causen van elf lynen lakenen die zy ghestolen hadden; ter welcke causen op de Vrydachmaert rees eene beroerte, als dat de trommele slouch ende alle de capiteynen vergaderden, 't welck de provoost zoetelick nederleyde.

Den xj^en October was een jonghen knecht Spaengnaert op den Coorenaert ghehanghen, om dat hy een aultaer-cleet ende eene gordyne ten Augustynen in 't clooster ghestolen hadde.

Den xx^en October was binnen deser stede ghedraghen eene schoone processie generael, [daer alleene medegynck de abt van Dronghene, met groote menichte van tortsen, danof de vergaderynghe was binnen der kercke van Sente Jans, zo ooc insghelijcx ghedaen wiert binnen der zelver kercke de dienst. (Pr. Ar.^B.)]

Den iiij^en December waren binnen 's Graven Casteel in den nacht vier Spaengnaerden ghehanghen, ende daer was noch eenen in 't viercante onthooft.

Den xj^en December waren op den Coorenaert deser stede, ontrent den xij uren van den noene, ghehanghen vier kerckbrekers, ende daer rees eene groote foule, ende waren op den zelven nacht veertich spaensche soldaten ghevanghen, danof datter ij op den xvj^en December ghehanghen waren op den Coorenaert, ende naer dat zy ghehanghen waren, zoo waren zy op eenen block gheleyt ende in vier quartieren ghequartiert, ende huerlieder hoofden boven op de galghe ghestelt.

[Op den xj^en December waren by scepenen van der Kuere ghedaen hanghen up den Coorenaert, ontrent den xij uren voor den noene, vier kerckbrekers, ende aleer de vierde

[p. 356]

ghehanghen was, reeser eene groote foule ende beroerte die de soldaten voorstelden, die daer de wacht hilden, ende quetsten groote menichte van de burghers van der stede, ende onder andere bleven ter stede doot diverssche persoonen, wesende burghers van de stede, te wetene: Gillis de Buck, stockhaudere, Marten de Cleerck, procureur by Ghedeele, de zone van Jan de Vos, in de Schelstraete, die men zecht de Dooven, ende eenen Jan Cueterick, zonder die van de quetsuren storven, ende wierden ten zelven tyde ghesleghen de trommele allarme, allarme! ende was gheschoten uten Nieuwen Casteele een gheschut naer het Schepenhuus, by laste van den capiteyn, danof de cloote bleef in den Muelenberch daer men den papegay schiet. (Pr. Ar.^B.)]

Den xviij^en December waren op den Coorenaert gehanghen noch twee spaensche soldaten die in de zelve foule waren.

Den xix^en December le grand provoost voornoemd ghehauden hebbende informatie op de voorgaende beroerte, vertrack naer Brusele.

Den iiij^en Lauwe was binnen dese stede ghedreghen eene processie generael.

Den xvj^en Lauwe was in den Bonten Hert deser stede, op den Coorenaert, ghevanghen eenen Claude Goetghebuer, capiteyn van den kerckschenders, ende zoo hy ghehaelt was by den Droossaert van Brabant, ende ghevoert tot Overmeere, daer zy logierden, zoo brak hy 's nachts ute ende ontliep.

Item, jeghens den iiij^en Sporcle waren ghedachvaert jeghens den hertoghe van Alva te compareren in persoon ontrent xlvi persoonen, die hemlieden metter nyeuwer religie

[p. 357]

zoo in 't faict van den consistorie, 't ommegaen van de sacxkens in de predicatie, 't logieren van de ministers, als anderssints ghemoeyt hadden.

Item, van ghelijcken waren ghedachvaert jeghens den vj^en Sporckel te compareren in persoone binnen der stede van Brusele jeghens den voornoemden hertoghe van Alfva, ontrent xlij ander persoonen ter ghelijcker causen alsvooren.

Item, jeghens den x^en Sporcle noch wel xlviij persoonen als vooren.

[Te dachvaerdene te comparerene in persoone binnen der stede van Bruussele voor den hertoghe van Alva, gouverneur ende capiteyn-generael van de K.M., ofte den raedt daer toe ghecommitteert up den iiij^en Sporcle xv^clxvij eerstcommende, 's avonts te voren in de herberghe, dese naervolghende persoonen:

Martin Dierkens.

M^r Cornelis Reiawe.

Jan van der Luere.

Lievin van der Wynckele.

M^r Reynier de Pesere.

Willem van der Voorde.

Jacob Weytins.

Lievin Rock.

Olivier Dhooghe.

Lievin Onghena.

Christiaen van de Walle.

Lauwereins van der Gavre.

Jan de Vos, d'aude.

Heyndrick de Buck.

Gillis van der Beke, in den Zalleme.

Heyndrick van Ganegijs.

Pieter de Bellemakere.

Pieter van Hoorebeke.

Jacques van Yeghem.

Berthelmeeus van de Putte.

M^r Jan de Vettere.

Matheus de Vlieghere.

Gillis Dhooghe.

Geeraert van Bilande.

Hans Symoens.

Jacques ende M^r Geeraert van der Haghen.

Lauwereins de Witte.

Franchois Busbier.

Jan van Evenackere.

Pieter Zoetins.

Jan Martins, d'aude.

Lievin Dherde.

[p. 358]

Lievin Buus.

Guillaume de Conynck.

Lievin Heyndrix.

Gooris van den Bogaerde.

Nicasius van der Schuere, minister.

Marck de Mil.

Lievin de Zomere.

Charles Ootgheer.

Anthuenis van der Muelene.

Hans ende Pier Ritsemelis.

Meester Christian de Rijcke.

Jacques de Vlieghere.

Te dachvaerdene te comparerene in persoone binnen der stede van Bruussele voor den hertoghe van Alva, gouverneur ende capitein-generael van de K.M. ofte den raedt daertoe ghecommitteert, op den vj^en Sporcle lxvij eerstcommende, 's avonts te voren in de herberghe, dese naervolghende persoonen:

Abraham Rossaert.

Pieter Bauters.

Jan Commelijn.

Heer Steven van Meerelbeke.

Claude Goetghebuer.

Joos Cheys.

Jan Gheerolfs.

M^r Gillis van Poucke.

Guillaume Biestman.

Lucas Mijnsheeren.

Adam Hayman.

Jacques de Praet.

Jan Hughes, tijewevere.

Adriaen Alaert.

M^r Jan Piels.

Jacques Lauvegois.

Guillaume Bogaert.

Lauwereins Neerynck.

Gillis de Wale.

Jan Caes.

Heyndrick Daens.

Cornelis van der Stricht, in de Abeelstrate.

Adriaen Deynoot.

Joos Vroyelick, t'Sente Pietcrs.

Joos de Bijl.

Lievin Ynghelbynck.

Arendt de Brune.

Pieter van Leeuwe.

Pieter Vlamynck.

M^r Jacques van Migrode.

Jan de Grave, huvettere.

M^r Jooris van der Beke.

Arendt de Neve.

Pauwels van den Kerckhove.

Michiel Loquefier.

Arendt de Langhe.

Lucas Cleyssone, de blende.

Heyndrick van der Schuere.

Joos van Riethaghe.

[p. 359]

Michiel de Croock.

Pieter de Mayere, gheseyt den Armen Duvele.

Frederick van Beveren.

Jacob de Hase, de jonghe.

Te dachvaerden te comparerene in persoone binnen der stede van Brussele voor den hertoghe van Alva, gouverneur, ofte den raed daertoe ghecommitteert, up den x^en Sporcle xv^clxvij eerstcommende, 's avonts te vooren in de herberghe, dese naervolghende persoonen:

Franchois Hueriblock.

Jan Coucke.

Clays de Saelleere.

Lievin Canegijs.

Jan van der Brugghen.

Frederick de Buck.

Jan van de Rimere, filius Jooris.

Christoffels uut Waes.

Clays van der Steene.

Gillis Hueriblock.

Abraham van den Abeele.

Guillaume van Overdam.

Judich Bonevyct.

Daneel Coene.

Jacques van Hecke.

Guillaume de Ruddere.

Joos van Yverzele.

David de Schumere.

Andries Deynoot.

Anthuenis van Loo.

Herman Deynoot.

Lievin Deynoot, f^s Christoffels.

Lauwereins van Loo.

Jan Deynoot, f^s Daneels.

Pauwels Oosterlynck.

Jan Steyaert.

Segher Colput.

Jan de Wilde.

Lievin Lauwereyns.

Vinchent van der Biest.

Jacques de Meyere.

Christoffels Cheys.

Bauwen van den Bogaerde.

Pieter van der Straten, gheseyt Tap in den mondt.

Roelandt van den Voorde.

Weynoot Turrekens.

Jan Spierynck.

Jacques van den Burne.

Jan Fokier.

Nicolais Vailliant.

Lauwereis Straetman.

Gautier van den Berghe.

Adriaen Roothaert.

Cornelis de Vos, gheseyt van der Brugghe.

Jan Hebschaep.

Guillaume Mayaert.

M^r Jan van Campene.

Adrian Dhamere.

Jan Weyvis.

Joos de Rop.]

[p. 360]

Den xxix^en Lauwe waren t' Sanderwalle by 's Princhenhof ghevanghen xij straetschenders, in de herberghe ghenaempt den Schilt van Bourgognen, ende dat by vier officiers ende zeven hallebargiers; maer hemlieden ontliep eenen, danof de zesse up den xvij^en Sporcle buyten der Muydepoorte, ende drye op den xviij^en der zelver maendt levende verberrent waren, ende daer blevender twee; de weerdt wiert ghevanghen.

Den xxx^en Lauwe waren up de Veerleplaetse ghevanghen vier herdoopers ende zeven andere persoonen ghehanghen aen een cruysghalghe, ende haerlieder goet was gheconfisquiert: [te weten Willem Ritsemelis ende Pieter Andries, an de potentie, de welcke hadden huerlieder kerckhof, Ritsemelis in 't clooster van de Predickheeren, ende Pieter Andries ter Augustynen; Gillis de Verwere, Jan de Wulfjaghere, M^r Jacop Crispijn, gheseyt Schoelap, Lievin de Smet, causmakere, ende Jan de Roose, de welcke alle vijf ghevoert waren naer Mariakerke, ende wierden aldaer ghedolfven. (Pr. Ar.^B.)

- Op den Vastenavontnacht waren zestien persoonen van haerlieder bedde ghehaelt, danof datter dry ontsleghen werden. (Pr. Ar.^B.)

- Op den vj^en dach van Maerte waren twee mannenpersoonen, die wijn ghehaelt hadden in een soldatenkeldere, voor huerlieder mesuus ghecondempneert te draghene in huerlieder lywaet elc eene tortse ten lichte van den Heleghen Sacramente van Sente Niclaus, ende te betalene huerlieder vanghenes-costen ende zes jaer uter stede gheseyt, up de gheesselynghe. (Pr. Ar.^B.)]

Den iij^en April was de pasteur van Vinderhaute ontwijt

[p. 361]

ende was ghewijst ghehanghen te zyne, ende naer de sententie was hy ten versoucke van den Maëstro del Campo, uppercapitain van den Spaengnaerden, up de Veerleplaetse aen eenen staeck levende verbrant ten asschen.

Den v^en April waren te Bruyssel t' enden der cautsyden, up een schavaut daertoe ghemaect, onthooft vier persoonen: [Martin Dierkens, Pieter van der Straten, gheseyt Tap in den Mond, Hanske de Vettere, ende de cnape van den jonghers up 't Sant, (Pr. Ar.^B.)] die ghecompareert waren achtervolghende de voorgaende dagynghe.

Den vij^en, x^en ende xxiiij^en dito waren ter zelver plaetsen onthooft vele diversche persoonen, die ter zelver causen ghecompareert waren.

[Op den Goeden Vrydach xv^clxvij voor Paesschen was de kercke van Ste. Jans ende ooc het Tempelhuus binnen dese stede zeer costelick verciert, te weten: t' Sente Jans met costelijk fyne gauden lakens, steegherwijs ghemaect een Tabernakel, up elcke zyde van den steeghere stonden meer dan dertich keerssen ende tortsen; ende in 't Tempelhuus was 't noch schoondere, ende in elcke twee plaetsen, daer dese twee Tabernakels waren, stonden twee soldaten ghewapent met ghesloten hellems de wacht haudende, ende up den voornoemden Goeden Vrydach gynghen diversche Spaengnaerden met langhe lyne cleederen anne, haerlieder aensicht bedect, ende up haerlieder rugghe eenen lap, daer men huerlieder bloote lijf zach, ende daer gynghen Geusen hemlieden selve al gheesselende in penitentien met yzeren spoorkens, zoo dattet bloet afliep, ende dat van prochiekeercke tot prochiekeercke al gheesselende achter de strate. (Pr. Ar.^B.)]

[p. 362]

Den viij^en Meye 's nachts was de gheselnede van Lieven Sergant; mitsgaders een dochterken van neghen of x jaren beede verworcht ende den crop inne ghedauwen van de spaensche soldaten, die aldaer t' huus laghen, ende namen 't gone dat hemlieden beliefde, ende loken 't huus uppe, ende 's sondaechs jeghens 's avonts 't huus upghebroken zijnde, waren alzoo doot vonden, ter welcker causen den eenen soldaet met eene vrauwe, die hy by hem hadde, ghevanghen waren.