Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 2

1543.

Commissarissen.

De grave van Ruex.

De president van Vlaenderen.

Mer Hughes van Grammes.

Jan van Rhoden.

[p. 228]

Schepenen van der Kuere.	Schepenen van Ghedeele.
Gillis de Baenst.	Adriaen Triest.
Lievin Donaes.	Jooris van Crombrugghe.
Jan de Vos, f^s Adriaens.	Jan van Hembyze, f^s Bussaerts.
Simoen Bets.	Gillis Savary.
Joos Triest.	Willem van Nieuwenhuus, f^s Franchoys.
Jan Salaert.
Pieter Cabelliau.	Philips de Stoppeleere.
Jan van Hembyze, f^s Willems.	Joos de Grave.
Simoen van der Haghen, heere van Gotthem.	Balthasar de Vriese.
	Joos van Eede.
Heindrick van Testele.	Jan van de Velde.
Godefroit Illoirs.	Jan Scautheete.
Joos de Brune, f^s Francoys.	Pieter de Schuuttere.
Lievin Dhooghe.	Willem de Smet.

Ontfanghers.

Willem van Hembyze, tresorier.

Philips Vriendt, van de weercke.

Jan Heindrix, van de Yssuwe.

Item, den xvij^en in Junius was binnen Ghent processie generael, om dieswille dat de tydinghe commen was dat de keysere was ghearriveert in Italyen, ende op den xix^en der voorseide maent so waren versleghen veel Geldersche ontrent Heinsburch, ende de prince van Araengien nam hemlieden veel sticken engiens.

Item, ontrent desen tyde waren de Franchoiesen seer sterc te velde ontrent den lande van Henegauwe, ende de Geldersche wonnen ontrent den selven tijt Amersfort.

Item, omtrent sente Jacops- ende sente Christoffelsdach quamen de Geldersche over de Mase by der stede van 's Hertoghenbossche, so dat de lantlieden quamen ghevlucht

[p. 229]

binnen der stede van Andwerpen, daer omme dat men t'Andworpen groote wake hielt.

Item, den eersten in Ougste quam te Ghent de tydinghe dat de keisere was te Cuelene, ende den sesden in Ougste was te Ghent colatie om te consenterene op 't lant van Vlaenderen twee hondert seventich duusent guldenen, ende ontrent den uutgane der selver maent waren de Fransoeysen seer ghesterct in een stedeken, gheheeten Landersy, ten welcken tyde ginghen in dese landen veel vremde maren: ten eersten, dat Barberosse overghecommen was te Marseillien met menichte van Turcken om te oorloghen met den Franschoeysen op 's keysers landen; ten anderen, niet jeghenstaende dat men vuer waer hilt dat de keysere te Cuelen ofte daer ontrent was, eeneghe die van Cuelene quamen seiden dat sy daer af niet en wisten, ende by dese redenen was er groote twyfelinghe onder 't ghemeen volck.

Item, op sente Jans, uutgaende Ougst, quam in de stede van Ghent een messagier, ende was de messagier van der stede van Curtericke, ende quam van voor de stede van Dueren in Gulckenlant, welke stede op Sente Bertelmeusdach hier te vooren ghewonnen was van 's keysers volc, ghepilgiert ende verbrant, ende de messagier seyde dat hy den keysere selve ghesproken hadde.

Item, den eersten in September was te Ghent gheboden dat men op den derden der selver maent processie generael draghen saude, ende hauden mesdach tot der noene, ende dat omme dat mevrouwe de regente ghesonden hadde brieven dat de K.M. was in 't lant van Gulcken ofte Cleven.

Item, op den vierden der selver maent was op Sente

[p. 230]

Verhildenplaetse een man ghesoden om dat hy munte ghesleghen hadde, ende was een wale van ontrent Dowaey.

Item, op den vij^en der selver maent quam de hertoghe van Cleven ende Martin van Rossem in handen van den keysere, ende aldus bracht de keysere dlant van Gulcken, Cleven ende Gheldere in syne subjectie.

Item, den xxiij^en van Septembre was de keysere in de stede van Diest; maer hy was seer ghequelt van den artycke, als dat hy daer brocht was in eene treme voor de ghedeputeerde ende de staten van den lande, daer hy syne begeerte dede verclaren, dat hy begeerde op 't lant van Vlaenderen vier^c duusent cronen van vier scellinghen grooten 't stic.

Item, den vijfsten in Octobere was te Ghent de paeys uutgheroepen tusschen den keysere ende den landen van den hertoghe van Cleven.

Item, op Alderheleghenavont wert de stede van Landersy ghevictaelgiert van den Franchoeysen, niet jeghenstaende dat de K.M. selve in persoone met grooter macht vooren lach, ende des sondachs daer naer meende de keysere de Franchoeysen te bevechtene; maer waren uut haren paercke ghevloden, ende doen brac den leghere op van voor Landersy, ende de keysere trac binnen der stede van Avennes, ende leyde groot gaernesoen binnen der stede van Camerijcke, ende quam binnen Valenchiene ende van daer te Bruusele.

Item, te Sente Martins-messe ginc te Ghent inne de nieuwe Assysen omme te betalene de vier hondert dusent cronen van iiij schellingen grooten 't stic, gheconsenteert den K.M., te wetene: [van elcken stoop wijns ij gr. (Pr. Ar.^B.)], van elcke tonne keyte ofte crabbelere v grooten, van elcken

[p. 231]

osse viij grooten, van elcker coe vj grooten, van een vercken iiij grooten, van eenen weer ij grooten, van een beyte i groote, ende dat boven alle voorgaende assysen, ende boven dien van alle gauden, fluweelen, syden, camelotten, ossetten ende saercken lakenen, den dertichsten penninc. [Wel verstaende de wijn ofte 't bier, daer men 't drynckt ofte daer de beesten ghesleghen werden; ende de beloken steden hadden hier af up den wijn ofte bier d'helft afslach, ende van de beesten 't derde, omme de ander groote assysen die zy gheven moesten, ende hier in en gynck niemant vry noch quyte, gheestelick noch weerlick; van gaude ende zelveren lakenen of daer gaut of zelver inne gewrocht was, ooc mede van fluweele, zyde, damaste, caffa ende dierghelycke den xxx^en penninck, ende van ossette, sayette, lynen ende wullen lakenen den x^en penninck van al dat afghesneden was ter lester vente, ende van pelterien oock den x^en penninck. (Pr. Ar.^B.)]

Item, van wullen laken den xi^en penninc, ende van allen lynen lakenen, die men by der ellen uutmeten saude, ende van allen pelteryen den viertichsten penninc.

Item, in dit jaer ende scependom van Gillis de Baenst was de cappe van 't Beelfroet ghedaen ende hooghe gheresen, ghelijc men die nu siet, ende de drake al nieuwe vergult ende weder op ghestelt.

Item, in dit voornoemde jaer was de clocke ghenaemt Roelant opghewonden in 't nieuwe werck, op Sente Baerbelendach, ende 't nieuwe voorslach dat schoene om hooren es, spelende op 't voornoemde voorslach vele scone imnen, leysenen ende liedekens, naer den tijt van den jare.

[In dit jaer, den xv^en van October was afghedaen de

[p. 232]

drake van den Beelfroot, ende was doen vergult, en den ij^en in Meye xliiij wederomme upgheset, ende daer waren nieuwe weckerkens brocht van Luevene, ende up 't Beelfroot ghehanghen, ende was alsdan 't Beelfroot gheresen wel xxxiiij voeten. (S.G.)]

Item, den xij^en in December was binnen Ghent gheboden, omme dies wille dat men den K.M. seer curts verwachtende was binnen Ghent, als dat men gheenderande goet als beiringhe, foeragie ende evene ofte eenegherande leeftochte niet verdieren en saude, noch dierder vercoopen dan also sy 't vertien daghen te vooren vercocht ende ghegolden hadden; maer de raet van den keysere veranderde, soo dat hy te Brusele bleef tot Kerst-messe, ende was nochtans gheforiert, ende curts naer Kerst-messe reisde de keysere naer Spiers.

Item, den vijfsten in Sporkele quam mevrauwe de coninghinne binnen der stede van Ghent.

Item, op den vierden in Maerte was te Ghent op de Vrydachmaert ghejusticieert capitein Buus, ende syne sentencie was sulc als hier naer volcht van woorde te woorde:

‘Ghesien 't proces crymenel beleet jeghens Nicolaes le Borgne, gheheeten Buus, ghevanghen, belast, te weten van verraderye ende onghetrauwe den Keyser, synen natuerlicken prince, ende jeghens syne majesteit crimen lesae Majestatis ghecommitteert t'hebbene, ende ghemerct dat van den voorseiden crymen ende delicten by sijn selfs confessie ten vullen ghebleken es te meer stonden vulcommelicken, vryelicken ende sonder vreese ofte bedwane van ghepijnt te syne, gheseit ende verclaert hebbende als dat hy in den jare xxxvij, curts naer 't innemen van der stat

[p. 233]

van Simpol, ghedaen by sijnder majesteit oorlochslieden, ghepractiquirt ende ghevonden es gheweest by eenen capitein van Vranckerijcke ende andere principale, dienende van dier syde omme den coninc van Vranckerijcke te dienen, op ghelofte ghedaen hem te ghevene een pensioen van twaelfhondert guldenen 's jaers, daer van nochtans hy niet ontfaen en heeft noch andere weldaden dan te drye ofte viere diversche reysen, ende wel min dan men hem opghegheven hadde; ooc dat in 't voorleden jaer, wesende de heere van Longhevael voor de stat van Andworpen met seker ghetal van oorlochslieden, te voete ende te peerde, de voornoemde Longhevael van nieus gecomen ende ghepractiquiert hadde, soo by hem als by toedoene van den heere van Dinxcen, synen behouden suene, omme altijt vele te meer te confirmeren den Keysere verraderye te doene, ende dat op dat hy hem t'allen tyden informeren saude van al 't ghuene dat hy vernemen mochte, angaende den staet ende affeiren van den lande van Herwaertsovere, hem ghevende raet, soo wanneer men eeneghe scermutsinghe, feyt van oorloghen doen saude, dat hy altijts van den eersten voorloopers wesen saude, ende hem by dien manieren laten vanghen, ten ende den voorseiden Longhevael adverteren van al 't ghuene dat hy weten mochte, op ghelofte van daer af hem wel te recompenserene, volghende welcken hy den voornoemden Longhevael diversche advertysien ghedaen heeft, soo hy die heeft connen gheweten ende vernemen van goede ende notabel personnagien ende capiteinen van sijnder majesteit, metten welcken hanghende de voornoemde verraderye hy antierde ende converseirde, soo veel als hy mochte, door ingheven van den voornoemden Longhevael; insghelijcx dat de selve Longhevael,

[p. 234]

wesende voor de stat van Luevene metten crijchsvolcke dat hy conduyseerde, de voornoemde Buus hem vant ter conversatie die de voornoemde Longhevael was haudende met eeneghe ghedeputeerde van Luevene, dwelc was omme den voornoemden Longhevael te waerschuwene van der voornoemde stat ende hoe hy aldaer saude moghen binnen gheraken, ende dat de voornoemde Longhevael siende dat hy gheenen middele en hadde die te moghen innemene, hem raedde met hem te treckene onder 't scijn dat hy ghevanghen was, dwelc hy dede omme van hem te vernemene 't ghuent dies hy weten mochte, ende dien volghende leidde met hem den voornoemden Buus onderweghe den selven altijt onderwysende syne verraderye te willen continuerene ende daer inne persyvererene, ende daer boven wesende alle beede te Astenaey, leyde hem te vooren dat omme syne verraderye te bat te beweghene dat van noode was dat hy iemant binnen de stat van Caemerijcke hadde, den welcken hy secretelic scryven mochte alle tydinghe ende nieumaren, ende by advyse van den Longhevaele was genaempt den abt de Sint Martijn te Camerijcke voorseit, an den welcken hy sedert diversche advertysementen jeghens den Keysere ghedaen heeft, soo by brieven, als mondelinghe, ende waer toe hy duer den selven abt ten utersten ghesoliciteert es gheweest, hebbende den selven abt ghewaerscaut van alle saecken die men in syne majesteits leghere voor de stat van Landersy tracteerde, bysondere van den conclusien ende deliberatien, die men nam jeghens de vyanden, ende boven desen heeft gheseit dat wesende de coninc van Vranckerijcke met synen volcke van wapenen te Morolles neffens Landersy, de voornoemde Longhevael dede den voorseiden Buus uterlicken

[p. 235]

soliciteren, up ghelofte van goede recompensatie, dat hy middel saude vinden te bringhene in den voorseiden conincx handen de stede van Atrecht, Bapaume ende Bouchain, den Keysere toebehoorende, blykende by der response van den voornoemden Buus.

De keysere omme de voorseide verraderye ende mesdaet lesae Majestatis condemneert den voorseiden Buus ghevanghen, dat hy op een hurde ghesleept sal worden sedert 't Groot Casteel van deser stede van Gent tot voor 't Scepenhuus, aldaer hem openbaerlic met luden voeyse ofte stemme dese jeghenwordighe sententie gheprononchieert sal worden, ende van daer sal ghesleept wesen lanchst der groote strate naer de Vismaert, ende alsoo voorts tot op de Vrydachmaert, aldaer hem de voornoemde sententie in waelscher tale sal van nieus gheprononchieert werden, alwaer hy onthooft sal wesen, ende daer naer sijn lijf ghevierendeelt in vier quartieren, de welcke in vier plaetsen op erucken ghestelt sullen wesen, daer op ghescreven sal staen met groote letteren: “Dit 's de verraeder Buus, die synen keysere ende natuerlicken prince heeft willen verraden.” Ende verclaert syne Majesteyt alle des voorseits Buus goet verbuert ende gheconfisquiert tot profyte van sijnder majesteyt, ende daer en boven volghende der dispositie van ghescreven rechten, verclaert desselfs Buus soonen inhabile te moghen commene totter successie van haerlieder moeders goede ende alle andere huere maghen, 't sy by testamente ofte anderssins, ende insghelijcx van alle versterften ende successien, procederende van vremde persoonen, de welcke niet gheorlooft en sal wesen te moghen disponeren van huerlieder goede in favuere van de voorseide soonen, de

[p. 236]

welcke daer boven, in versmadenessen van 's voornoemden Buus, huerlieder 's vaders snootheit ende infamie, syne Majesteyt verclaert onweerdich gheroupen ofte ghestelt te wesene tot eeneghe digniteit, officie ofte eerlic bewint. Aldus gheprononchiert te Ghent, den vierden dach van Maerte in 't jaer xv^c xliiij.’

Item, te desen tyde maecte men binnen Ghent, van weghe der K.M., groote gereetscepe van engienen ter orloghen dienende, ende die dat bewint daer af hadden waren meest Italianen, ende curts naer Paeschen was alle ghereetscepe te scepe ghedaen ende ghevoert naer Dorderecht.

Item, te desen tyde begheerde de K.M. op 't land van Vlaenderen de somme van ses dusent cronen, van vier scellingen grooten 't stic, welc hem gheconsenteert was, ende dese somme wert weder ghestelt op den tienden penninc van allen incommene; maer de besittere van den gronde moeste allomme d'eene helft ghelden, ende bovendien elc cnape ofte dienstbode woonende in den cost, moeste gheven den tienden penninck van dat se dat jaer wonnen, ende datte moest men betalen d'eene helft te half Meye ende d'andere helft te Bamesse xv^c vier ende viertich eerstcommende.