Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 2

1542.

Commissarissen.

De grave van Ruex.

De prelaet van S^te Baefs.

De president mer Lowijs Mestdach.

Schepenen van der Keure.	Schepenen van Ghedeele.
Chaerles Utenhove, heere van Marckem.	Meester Joos Triest.
	Jan van Dixmude.
Willem van Hembyze.	Jan Heindricx.
Jooris Sanders.	Meester Jan de Steercke.
Daniel van Pollynchove.	Fransoys Beaufremez.
Bertelmeus van de Putte.	Gauthier Alaert.
Willem van Lake.	Willem van der Zijpt.
Jan van der Haghe, f^s mer Simons.	Meester Christoffel Hueribloc.
	Lievin van Testele.
Lievin de Voghele.	Jan Meeusins.
Philips Vriendt.	Lievin de Buc.
Raphael van der Sare.	Simoen Yoens.
Jan Seys.	Jan de Sceppere, f^s Willems.
Willem de Meuleneere.
Antonis Colpaert.

Ontfanghers.

Pieter Cabbeliau, tresorier.

Lievin Cluetrijn, van de wercke.

Jooris van Crombrugghe, van de Yssuwe.

[p. 221]

Item, in de weke voor Syncsenen quam mevrouwe de regente binnen Ghent, ende 's maendaechs in de Syncsendaghen scoet sy met de lyve selve naer den papegaey van Sente Jooris; want het scieten van den voornoemden papegaey was om huerentwille uutghestelt tot huerer comste; het was de coninc die den voornoemden papegaey afscoot M^e. Joos de Bil.

Item, in Wedemaent quamen hier in 't lant veel quader maren loopende van verraderye, dwelc men meest te laste leyde eenen Lievin Wilsens, Rutsaert van Wettere ende meer andere, ende het quam ute by toedoene van eenen Michiel van Haute, huuvettere, daerom dat binnen der stede van Andworpen ghevanghen was Jan van Canengijs ende Pieter van Casele, beide ballinghen van Ghent, ende in de stede van Ghent wert ghevanghen Jan van Basselare, [cnape der neerynghe van de Hautbrekers (Pr. Ar.^B.)] ende sijn wijf, die de moeder was van den voornoemden Lievin Wilsens, heer Willem van der Eecken, wylent gheweest religieus van Sente Baefs, ende nu canonic van der voornoemde kercke van Sente Baefs; daer was noch te Ghent ghevanghen Jan Poertier ende Joos de Crooc ende andere, ende men hilt daghelicx binnen Ghent ende binnen Andworpen scerpe wake.

Item, den xx^en in Wedemaent was binnen Ghent gheboden dat niemant messen noch stocken draghen en saude dan de ghene die consent hadden van den heere ende de wet, ende dat gheen kinderen noch andere persoonen straetvieren maken en sauden, niet meer op Sente Jans-avont ende Sente Pieters-avont dan op andere avonden.

Item, op Sente Jans-avont was binnen Ghent gheboden dat men sondaechs processie draghen saude met den Heleghen Sacramente, elc in syne kercke, ende voort alle

[p. 222]

donderdaghe vj weken lanc, om te biddene voor de K.M.; want men in de duutsche landen groote ghereetscepe maecte om te trecken up de Turcken, welck de quaetwilleghe gheerne beletten sauden.

Item, ontrent desen tyde lach in Brabant ontrent den Bossche veel volcx van oorloghen, ende men wiste niet waer dat henen wilde; daerom dat in Brabant ende in Vlaenderen scerpe wake ghehauden wert.

Item, den xx^en in Hoeymaent deden te Ghent monstre in den Wal, ontrent lxxx peerden, ende trocken naer Betunen om de stede te bewaerne.

Item, den xxj^en der selver maent was te Ghent ten Scepenhuuse uutghelesen openbaer orloghe jeghens den coninc van Vranckerijcke, ende al syne geallieerde, ende dat om dat hy feyt hadde begonnen doen up 't lant van Lutsenborch.

[Op den xxv^en July bracht Mer Franchois van der Gracht, ruddere, heere van Schardau, zyne bruut binnen dese stede, ende was de dochter van mevrauwe van Tyant, die hy ghetraut hadde binnen der stede van Valensyne, ende was cerlick inneghehaelt van veele poorters ende ghemeene lieden. (Pr. Ar.^B.)]

Item, den xxvj^en der selver maent quam de tydinghe binnen Ghent dat dit voornoemde volck was commen tot op eene myle naer de stede van Andworpen, daerom dat die van Andworpen seer vervaert waren ende namen veel garnesoens inne, ende die van den lande van Waes waren uutghecooren ende trocken binnen Andworpen.

Item, op Sente Jacops ende Sente Cristoffelsdach saude de prinche van Araengien commen van Breda naer Andworpen met vijf ofte ses vaenkens cnechten, ende wert bespronghen

[p. 223]

van den voorseiden volcke als dat er veel doot bleven, ende drye vaenkens cnechten gaven hemlieden ghevanghen, ende des anderdaechs quamen sy voor de stede van Andworpen ende maecten eene maniere van belegghe, ende daer quamen veel lieden ghevlucht uut Andworpen naer Brugghe, naer Ghent ende andere plaetsen, ende dit voornoemde volck berrende seere ontrent der stede van Antworpen, ende namen groot ghelt van brantscatte, ende die van Andworpen berrenden selve af alle haerlieder voorburghen van haerlieder stede, het Sartruesen-Cloostere, het Bagijnhof ende 't Nonnencloostere.

Item, dit voorseide volck waren meest, also men seide, Guulsche ende Cleefsche, ende hadden tot eenen capitein eenen Martin van Rossem.

Item, den xxviii^en in Hoeymaent quam eene quade bedriechelicke tydinghe in Vlaenderen, principalic in Vierambachten, als dat van den voorseiden volcke overcomen waren te Calloo, en de lieden quamen met huerlieder goede gevlucht naer Ghent.

Item, den xxix^en der selver maend track Martin van Rossem met synen volcke naer de stede van Liere, ende liet de voornoemde stede van Antworpen, ende in 't vertrecken sy verbranden Duffele ende Walem.

Item, den tweeden in Ougste was Martin van Rossem voor de stede van Luevene, ende hadde byna de stede inghenomen, maer wert vromelic wederstaen.

Item, den derden in Ougste was de trommele binnen Ghent ghesleghen ende gheseit soo wie hem hadde doen aenschryven onder den capitein Cabuuscoole, datse hemlieden vinden sauden 's anderdaechs te Curterijcke, men saude hemlieden daer ghelt gheven.

[p. 224]

Item, den vijfsten was weder de trommele binnen Ghent ghesleghen, ende alle de ghuene die wilden aenghescreven sijn, men saude hemlieden gheven eenen guldene op de hant ende de reste te Curterijcke.

Item, den xj^en in Ougste was by den procureur generael te Maryekerk gherecht de moeder van Lievin Wilsens, ende dat om dat se ten diverschen stonden hadde ghelogiert haren soone, Lievin Wilsens voorschreven, ballinc sijnde, ende hadde hem hooren segghen dat hy uut was om de stede van Ghent te verradene, ende in beroerte te stellene, ende sy en hadde 't selve niet ghebrocht ter kennesse, ende wart daer omme levende ghedolven.

Item, ontrent desen tyde begonsten de Franchoysen te velde te commene ende verberrende Monterye ende wonnen 't casteel van Dornem, [van Heysden. (Pr. Ar.^B.)]

Item, op den xij^en van Ougste was 't Andworpen ghejusticieert Jan van Canegijs, ballinc van Ghent [mercenier ende curdewanier. (K.M.)]

Item, op den xiij^en der selver maent minheere van Huele, ligghende met synen volcke te Watene, ende sauden trecken omme te winnene een huusken over eene reviere, ende worden bespronghen van den Franchoeysen, ende mits dat de Borgonsche gheen peerdevolc by en hadden, so moesten sy reculeren ende daer blief er vele doot, ende verdranck er vele. Daer verdranc de vaendere van minheere van Huele, die te Ghent ghenaempt was Cabuuscoole, ende minheere van Huele wert selve ghesolvert duer 't watere.

Item, op den selven dach trocken duer Ghent een vaentken cnechten, ende trocken naer de frontiere ende commende te Belle in West-Vlaenderen, minheere van Rues ontboot

[p. 225]

hemlieden dat se wederkeeren sauden naer huus, op de galghe; want het waren de knechten die hemlieden tusschen Breda ende Andwerpen up sente Jacops- ende sente Christoffelsdach ghevanghen gaven onder de Gheldersche, ende hadden daer ghesworen in twee maenden jeghens hemlieden ofte den coninc van Vranckerijcke gheen wapene aen te doene, ende aldus keerden sy wederomme.

Item, seer curts hadden de knechten oorlof, die onder minheere van Huele ende minheere van Poucke waren, ende elc quam t' huuswaert.

Item, up den viij^en in September was in 't Groote Casteel te Ghent ghejusticieert Jan Poortier met den sweerde, ende sijn lichaem ghestelt op een wiel by sente Amants-berch, ende sijn hooft op een glavye boven den wiele, ende wert by nachte afghedaen; maer de capitein werd 't geware, ende deden weder ontgraven ende stellen met den wiele seer by 't Casteel; maer was binnen sekeren tijt daer naer begraven te sente Jacops, up 't kerchof.

Item, den viij^en in December quam mevrauwe de regente binnen Ghent, ende dede te Ghent dachvaerden alle de staten van den lande, ende begeerde op de landen van Herwaertsovere den tienden penninc van alle der lieden incommene, van renten, pachten ende huushueren, ende den hondersten penninck van alle coopmanscepe uut den lande varende, omme de orloghe te sustineren jegens de vianden van der K.M.; ende te deser causen was op den xxix^en der voorseider maend colatie ghehauden binnen Ghent; maer niet gheconsenteert, ende wederomme ter selver causen noch eens colatie op den vierden in Lauwe; maer noch niet gheconsenteert, ende op den vijften in Lauwe wederomme

[p. 226]

colatie, doe wert meghenadeghe vrauwe gheconsenteert den xx^en penninc van allen incommene.

Item, om eeneghe deferenten die te deser causen resen, soo was wederomme colatie op den xxix^en in Lauwe, ende wert veraccordert up den xx^en penninc van allen incommene, also wel van husen als andersins voor eene jaerschare.

Item, op den xxvij^en in Lauwe was gheboden ten Scepenhuuse dat alle comanscepe uut den lande varende, gheven saude den hondersten penninc, ofte wilde de coopman gheven van elcke bale speceryen xxx stuvers, ende van elcke bale merseryen xxv stuvers, ende ander goet naer advenant, die sauden quyt gaen van den hondersten penninc voorseit.

Item, ten voorseiden daghe was ooc een mandement uutgheleyt ludende in affecte aldus: Hoe dat t'onser kennesse commen es datter in de stede van Antworpen es eenen Mateeus Crom, die gheprent oft doen prenten heeft veel boucxkins, ghenaempt Kinder-leeringhe, dat men die bringhen saude in den handen van den heere om verberrent te werdene, up lijf ende goet, ende ghehauden te syne voor Luteranen.

Item, ontrent desen tyde wert meghenadeghe vrauwe gheconsenteert den x^en penninc van allen incommene, ten bescudde van den lande van Herwaertsovere, ende ooc wie duusent guldene hadde incomescepe, die saude daer af gheven den 100^en penninck.

Item, ontrent Paesschen taxeerden scepenen van Ghent de huusen wat die ter huere golden oft gelden mochten 's jaers, om te innene den x^en penninc tot proffite van der K.M., danof moest men betalen ghereet den helft, ende d'ander helft te Sente Jansmesse, ende was ooc gheboden

[p. 227]

soo wie was besittende eeneghe gronden van erfven, 't sy leen oft andersins, 't sy visscherye, tollen ofte ander incommen, dat hy danof tot eenen ghenomden daghe overbringhen saude den gront ende de weerde van dien, ende soo wie danof in ghebreke ware, die saude betalen dobbele, ende so wie de gherechte waerhede niet te kennen en gave, die saude moeten betalen viermael den x^en penninc voorseit van dat jaerlicx galt, ende dit ghebot was gheboden in alle prochien.

Item, in dit jaer op den Heleghen Paeschavont hadde 's keisers volk eene scermutsinghe jeghens de Cleefsche, ende verloren daer 't meesten deel van haren ghescutte.

Item, in dit jaer waren de huusekins ghemaect an 't Vleesshuus, daer men de pensen vercoopt, die men te vooren vercoochte in den Hoeyaert.

Item, in 't voornoemde jaer waren de huusekens ghemaect op 's Gravenbrugghe alle viere, metgaders de tralye voor 't Vleesshuus, beneden de voornoemde Gravenbrugghe.

[Item, in dit jaer was der Weesenhuys ende de Capelle nieuwe ghemaeckt, staende in de Burghstrate. (K.M.)]

Item, op den zesten in Meye was te Ghent processie generael met den Heleghen Sacramente, om dies wille dat de tydinghe commen was dat de K.M. was op reyse om te commen naer de landen van Herwartsovere.