Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 1

1469.

Commissarissen.

Mijnheere de prelaet van Sente Pieters.

Mijnheere Guy van Brymeu, heere van Humbrecourt.

Meester Guillaume de Clugny, protonotarius.

Mijnheere Philips van Comene, heere van der Ruerschure.

Jacob Donche, in de stede van Meester Symon van der Sluus.

Meester Bertelmeus Trotijn.

Schepenen van der Kuere.	Schepenen van Ghedeele.
by commissarissen zonder kiesers.
Mer Jan van Vaernewijc, heere van Exaerde.	Ruflaert van der Couderborch.
	Meester Jan van Loo.
Christoffels Triest.	Jan van Utenhove, f^s Jans.
Pieter Beys, d'oude.	Jan Heindricx.
Gillis Utenhove.	Jan de Zaghere.
Jan van Melle, f^s Jooris.	Lievin Sersymoens.
Gillis van der Zwalmen.	Jacob Lambrechts.

[p. 274]

Claeys van Munte.	Jan van den Bossche.
Mathijs Pedaert.^1	Jacob Cauweric.
Jan van den Poele, hudevettere.	Denijs van der Saren.
Geerolf Goetghebuer.	Symoen Annaert.
Gillis Jaquemijns.	Willem van den Bossche.
Joos van der Moten.	Justaes Roelins.
Fransoys van den Velde.
Heuverdeken.	Deken van de Weverie.
Pieter Hueribloc.	Joos van Wijchuus.

[Item, in dit jaer was by die van der wet van Ghendt ghegheven hertoghe Kaerle het principael previlegie van den coninc Philips van Vranckerijcke, angaende der vermaken van der wedt, die vermaect was t' Half Ougste 1469, vermaect by den commissarissen zonder kiesers; ende up den sacramentsdach quam hertoghe Kaerle binnen Ghendt, aldaer t' zijnder incompste eerlick gheviert was. - Item, de tweeste prevelgie was dat men gheen poorter van Ghendt belasten en mocht, ten ware by zynen wille ende consente. - Item, de derde previlegie was dat een poorter van Ghendt niet meer verbueren en mochte, dan zijn lijf ofte 60 ponden parisysen. (Pr. Ar.^A.).

- Item, in dit jaer, de voornoemde wet metten notablen deden alle de neeringhen overbringhen banieren metten previlegie, ende waren ghepresenteert in de handen van den hertoghe Kaerle, ende als hy de voorseyde previlegie oversien hadde, bysondere dat de poorter niet meer verbueren en mach dan 60 pont ofte zijn lijf, 't welcke hy versochte, metten anderen previlegien te nieute ghedaen te werdene, omdat zy niet meer in de wapenen lopen en sou-

1 Mathijs Peyaert. S.B.

[p. 275]

den. - Item, versochte de voornoemde hertoghe Kaerle, dat men te nieute doen saude alle de kiesers voornoempt, ende dat hy jaerlicx soude senden zyne commissarissen, die de wet maken en stellen sauden, gheen regaert nemen up poorters, lieden van neeringhen, noch wevers; maer sauden stellen lieden van eeren, ende de beste van der stede. - Item, insgelijckx begeerde hy dat elcke neerynghe eenen brief hebben saude, ende dat men alle jaren den selven brief lesen saude ten daghe van huerlieder kuere, 't welcke luut aldus: Item, indien yemant upstelde eenighe wapeninghe die saude verbueren lijf ende goet, ende zijn neerynghe, ende zijn kinderen die hy hebben saude naer de date van der wapenynghe. (Pr. Ar.^A.)]

Item, in dit jaer was de assyse van den grane weder upgestelt, also zy dede ten dage als alle de keljoten van den grane afgeroupen waren, in 't jaer te vooren den eersten dach van Hoeymaent, ende ten selve alle d'ander assyse cours ende ganc omme daermede te betaelene den commere ende lasten van der stede renten buuten ende binnen.

Item, in dit jaer up den Heleghen Sacramens-avont quam de hertoghe Kaerle binnen zijnder stede van Ghent, na dat die van Ghent paeys met hem hadden gemaect, ter causen van der wapeninghe van Sente Lievinsfeeste, in 't jaer lxvj, ende quam binnen Ghent met groote state van edelen; want hy die medebracht omme zyne mogentheit te tooghene.

Item, aldus binnen Ghent commende was zeer blydelic ontfanghen; de straten waren met lakene behanghen, vele fygueren ghetoocht, ende vele costelicheden gedaen ter materye dienende.

[p. 276]

[Item, in 't selve jaer soo was gheordonneert, soo waer de bertoghe Carel ware binnen synen lande, daer soude hy selve sitten te rechten dry daghen te weke, te wetene: Maendach, Wonsdagh ende Vriendach, ende ontfanghen alle de requesten ende supplicatien. (K.M.)

- In dit jaer was doen maken by beer Jan van Sycleer, solliciteur van mijnheere van S^te Baefs de furtele van S^te Lievin, also hy nu es; ende wart ghestelt up eenen waghen costelick daertoe ghemaect, overdeckt met verguldene lakene vooren ende bachten, ende up den waghen twee setelkins costelick verchiert, daer inne dat saten twee cleerxkins die songhen het liedeken van Sente Lievin, waer ute het volck devotie nam, ende wart also ghevoert naer Hauthem, ende daer reet mede de capiteyn van Ghent met hondert en tsestich peerden, alle wel voorsien van wapenen; het was omme sien een schoone sake, ende vele lieden wordender by ghesticht, ende 't volck quam sebaerlic inne metten sant, sonder crijsschen. (Pr. Ar.^B.)

- Item, in 't jaer xiiij^clxix voer in de maent van Ougste de hertoghe Carel naer Hollant, in den Haghe, daer hy oock te rechte sat, ende dede daer scherpe justitie, ende daer quam een vrauwken van Luycke by den voorseyden prince ende hertoghe in den Haghe, groote clachte doende over eenen officier van den prince, welcke officier gheransonneert hadde der voorseyde vrouwen man voor de somme van vj^c rijnsche guldenen, te betalen t' eenen sekeren daghe, of haren man soude ghehanghen worden; ende dit vrauwken quam by den voorseyden officier, ende sy bracht hem dry hondert rijnsche guldenen in minderinghe, om haren man te lossene ende sijn lijf te behauden, biddende ontfermelijcken

[p. 277]

om haren aermen ghevanghen man, ende presenteerde haer ende haren man te verbinden op haer deel hemelrijcx de andere iij^c guldenen te betalen, up dat sy genadigen dach hebben mochte om betalen, aenghesien dat 't lant van Luyck al bedorven ende gedestrueert was, ende al haerlieder goedinghe verbrant; maer die voorseyde officier en hadde geen compasse, maer seyde dat hy terstont den man soude doen hanghen of die vrauwe gave hem noch iij^c guldenen, die 't vrouwken seer misbaerde, weenende ende clagende; maer ten mochte haer niet baten; ten eynde sprack die officier tot dat vrauwken, segghende: ‘Ick hebbe geen wijf ende wilt gy dry nachten by my slapen, ick sal u die iij^c guldenen quytschelden, ende uwen man wedergheven.’ Dit vrauwken dat goet ende eerbaer van lichaem was, wart bitterlijk schrewende ende segghende: ‘Ick en kende noyt man dan mynen aermen bedruckten ghevangenen man, eylacen! wat moet ick hooren.’ Die officier sprack: ‘Het sal verholen blyven, aldus kiest ende doet.’ Dese arme vrouwe om haren ghetrauwden man te behauden, consenteerde het, want sy niet voorder en mochte, ende sliep dry nachten by den voorseyden officier, ende dese officier binnen de voorseyde dry daghen ende nachten genouchte in dit vrauwken vindende, dede haren man hanghen ende verworghen aen eenen boom, ten eynde van die dry daghen; soo hiesch dit vrauwken quitantie van de voorseyde somme, ende oock te hebben haren man. Die officier spottede met haer, ende seyde: ‘Ghy en hebt geenen man; maer blijft by my, met my woonende, ick sal u een weerde vrouwe maecken.’ - ‘Neen, seyde 't vrouwken, ick wil mynen man hebben.’ Als dese officier sach dat by het haer niet

[p. 278]

ontsegghen en conde, leede hy haer met hem onder den boom, daer haren man hinck, ende sprack: ‘Siet daer is uwen man.’ Het vrauwken dit siende viel in onmachte, ende makende groot misbaer ende luyde roepende: ‘Vraeke! Vraeke van der groote onmenschelycker overdaet!’ Soo dat hem de officier schaemde, ende ginck wech om volckx wille. Daer wesende ende vergarende quam dit vrouwken in Hollant, als voorseyt is, doende haer clachte voor den hertogh Carle, dewelcke dit vrouwken in goeder bewaernisse dede stellen, ende hy ontboot met scherpen mandemente den voorseyden officier, ende in den Haegh comende, leyde de prince dit stuck voor; maer hy loochende 't seer stautelijck, niet jeghenstaende al het selve was gheprobeert, 't welck hy alsdan kende waer te sijn, begeerende sijn groote genaede ende bermherticheyt. Doen dede die edele prince den voorseyden officier het vrouwken trauwen, het welcke hy seer noode dede, maer de prince wilde het; eyndelinghe ghedaen hebbende, doen ghetrauwt wesende, hy beval den voorseyden officier, dat hy alle syne goedinghe, heymelijcke ofte openbaer in gheschrifte soude setten op verbeurte van synen lyve; die officier en dorste dat niet laten; maer deet met grooter weesen, ende hy gaf 't geschrifte den prince in handen, welcke prince dede maecken eenen schoonen chartre van desen, ende dede hem beseghelen met synen grooten seghel, daer de voorseyden officier sijn consent toe dede ten secourse ende behoefte van den lancxten lyve van hem beyden, te weten, van hem ende synen nieuwen wyve. Als dit aldus gedaen was, als voorseyt is, soo sprack de prince tot den officier voorseyt: ‘Siet daer eenen priester ende spreeckt uwe biechte.’ Die officier, jammerlijck

[p. 279]

beladen sijnde, riep grootelijckx om genade; maer het was al om niet. Doen quam daer de provost Marysael metter roede, ende hy dede den voorseyden officier oock aen eenen boom hanghen; dit ghedaen sijnde, soo gaf die edele prince dit vrauwken den voorseyden brief met synen grooten seghel, met alle de goeden van den voorseyden officier; maer omdat het lastich soude hebben gheweest dit arm vrauwken t'achtervolghen, dede die edele prince alle het voorseyde goet extimeren te ghelde, ende gaf dit vrauwken de ghereede penninghen daer vooren, waervan dat den nombre seer groot was, ende hy dede haer heerlijck met goede bewaernisse beweghen in haer lant, waerby wel blijckt dat hy eenen prince van justicie was. (K.M.)

- Item, in 't selve jaer xiiij^clxix was 't eenen swaren couden winter; het vroos by de vijf maenden lanck, wayende, sneeuwende ende stormende van in December tot den xiij van April. (K.M.)

- Item, in 't selve jaer lxix ontfinck de hertoch Karle binnen sijnder stede van Ghendt, de ordene van den coninck Eduaert van Inghelant. - Item, is te weten dat de selve coninck Eduaert van Inghelant daer te vooren ontfanghen hadde de ordene van den prince hertogh Karel, in 't jaer xiiij^clxviij, den vij in Meye. (K.M.)

Item, in dit jaer was by hertoghe Kaerle gheordoneert dat men voortaen den Heleghen sant minheere Sente Lievin niet meer draghen en saude, maer voortan te waghene voeren, roupen, noch cryschen, omme te belettene vele quade onghereghelthede, die de jonghers userende zijn, den xxvij^en Wedemaent.