De rode deken

[p. 78]

Patience

ze draagt een punthoed. al jaren. een soort tricorne. eerst vanmorgen heb ik het ontdekt. iedere ochtend heeft ze me met haar grote vierkanten oog aangekeken. eerst vanmorgen heb ik het gezien. had de regen me al die jaren in slaap gewiegd als ik - wakker geworden - uit het keukenraam naar buiten keek? was ik behekst? had een oude vrouw haar handen op mijn hoofd gelegd? ik geloof niet in heksen, zoals mijn vader die in een limburgs dorp geboren werd. ‘ze leggen hun handen op je hoofd en dan beheksen ze je.’ de handen van het oude vrouwtje aan de overkant kon ik niet zien. alleen haar gezicht met het ene oog en de punthoed en haar afhangende schouders waren te zien. zij bewoog zich niet. de vrouwtjes van mijn vader kwamen met lieve woorden op je af, een valse glimlach op het gelooide gezicht. toch was het vreemd dat ik haar vanmorgen voor het eerst ontdekte. het oude vrouwtje met de punthoed. na al die jaren.

geen enkel wolkje had er aan de hemel gehangen. helemaal naakt was ie geweest: een complete strip-tease. alles lag open en bloot in de zon. ook de achterkant van de huizen die ik vanuit mijn keukenraam kon zien. het waren gewone huizen met ramen en daken, oude huizen met schoorstenen waarop duiven uitrustten, oude huizen met verroeste pijpen en onverschillige gaten in stenen muren. alleen zij droeg een punthoed.

[p. 79]

gisteravond heb ik een oud vrouwtje bij de tramhalte zien staan. ze wachtte niet op de tram. ze wachtte op de volgende schuifelende schrede die ze zou ondernemen. daarna bleef ze eeuwen stilstaan. een vrouw van grauw porselein. haar stok was aan haar hand gegroeid. haar waterige ogen hield ze strak op de straat gericht. ze scheen doof voor het geknetter van bromfietsen. haar kleren waren kleurloos als regen. ze hield een grijze tas in haar andere hand. boven de huizen vloog een lijnvliegtuig met zijn vracht van koffers en mensen. ik geloof niet in heksen.

jarenlang heb ik 's ochtends door de tralies van de regen naar de overkant gekeken. ik twijfelde aan mijn bestaan. woorden hingen los in mijn hoofd als piano's in een gebombardeerd huis. vanmorgen heeft het vrouwtje met de punthoed tegen me gesproken: ‘de duiven op mijn hoofd, de lucht die ik inadem, de regen die me wast en de zon die me nu verwarmt... ik trek er me niets van aan. stap uit de draaimolen van licht en donker, zoals ik.

bij de tramhalte deed het vrouwtje de lang van tevoren beraamde stap, geconcentreerd op de dingen die ze hoopte te vinden: een afgebrande lucifer, een propje papier. als een vogel ziet ze dingen liggen: een ivoren knoopje, een stukje ijzerdraad, een korst verweerd brood. ze bukt zich moeizaam voorover. ze telt de slagen van de kerkklok. ze beweegt zich voort als een oude schildpad. ze is uit de draaimolen van de tijd gestapt.

[p. 80]

ik heb de glimmende autobussen gezien, de geel en rood gelakte race-auto's, de vliegende onderzeeërs. er zijn geen geduldige paarden meer. alles draait op een motor. het verticaal ronddraaiende zonnerad is elektrisch verlicht. in het zenit kijk je naar binnen in een kamer met stoelen, muren en mensen. een raket steekt de lucht in, gaat op en neer, helt dan schuin voorover: de benen van de ruimtevaarsters wapperen uit de ijzeren stoeltjes uitgelaten in de lucht. waar is mijn oude schimmel gebleven? de bel klinkt hard en van metaal. op de begane grond ruikt het nog altijd naar sla-olie.

als ze haar kamer bereikt heeft, knipt ze het elektrische licht aan, zet het fluitketeltje op het gasstel en wacht op het geluid van het kokende water. de tuit van het bruine theepotje is afgebrokkeld. het tafelkleed zit vol vlekken. ze praat tegen haar kinderen: tegen het vaasje dat ze omstoot zegt ze ‘wat ben je weer stout’, tegen het fluitende keteltje: ‘ja, ja, ik hoor je wel, wees maar stil, ik kom er an, ik kom er an.’ ze praat tegen haar kinderen. toch zoekt ze soms haar dochter op. dan zegt ze verontschuldigend: ‘het was zo stil om me heen!’

veroordeeld tot levenslang, achter tralies zitten kijken naar de overzijde, achter tralies van regen naar de huizen aan de overkant. vanmorgen heb ik haar na jaren ontdekt. ze heeft me gewaarschuwd. ze heeft me gezegd: stap uit de draaimolen. het oude vrouwtje heeft zich in de zon aan mij geopenbaard. was ik toch behekst?

[p. 81]

het oude vrouwtje op haar kamer leest het gemengde nieuws in de krant en de namen van hen die na een geduldig lijden in de Heer ontslapen zijn. ze leest met aandacht de advertenties. ze neemt er de tijd voor. ze hoeft zich niet meer te haasten. als ze ze alle twee of drie keer gelezen heeft, haalt ze een pak speelkaarten uit de bovenla van haar linnenkast. ze gaat aan de tafel zitten onder het licht van de grote lamp en legt een patience.