|
| |
[Deel IV. Dat ouerweselic scouwende leuen.]
| |
[Cap. 59. De dignitate huius vitae et ratione petendi a Deo dona.]
Om te veruolghen dat derde ende hoechste leuen des menschen, datmen hietet een ouerweselic scouwende leuen, beteikent bi Mariam Magdalenam, die dat beste deel vercoren hadde,
| |
| |
soe is te weten, dat die menschen ghelikerwijs si na alle scriften ghescapen sijn om gheuoeghet te werden mitter enghelen inder glorien, so sullen si oec werden hoech verhauen in die choren der enghelen, na dat si hier toeghenomen hebben in waerachteghe volcomenheit der doechden, ende daer na werden si hier dicwijl verlicht in godliken bekenninghen. Want dan dat ouerweselike scouwende leuen besitten den alren ouersten graet der godliker verlichtinghe; daeromme so moet een mensche veel graden der doechden ende sonderlinghe der rechter ghestoruenheit opclimmen, sal hi doen, dat in hem is, om te maken in hem een voertgaende weerdighe bereidinghe van Gode te ontfanghen salichlic ende profitelic dat hoghe invloyen des ouerweseliken scouwenden leuens. Want al is dat sake, dat dese gaue bi wijlen werdet verleent den ghenen, die noch staet in een voertgaende leuen tot volcomenheit, of oec den ghenen die hem ierst voeghen om te arbeiden tot eenen volcomen leuen te comen, of oec den ghenen die hem noch ierst bekeert van sinen sonden: als wij hebben van sinte Paulus, dat hi in dat beghin sijnre bekeringhe wert op ghetoghen inden derden hiemel ende God weselick sach, als wi Hem gerne sien solden inder ewicheit. Nochtan so pleghen die menschen ghemeynlic na dat ouerhoghe scouwen mit onsprekeliken becoringhen, bangicheiden, in ver\keertheit ende nydicheiden teghen God gheproeuet te werden, daer ic voer af gheruert hebbe. Ende het en is gheen wonder want si noch niet en sijn volcomen in doechden ende ghe\storuenheden.
| |
| |
God heuet gheboden, dat wi bidden sullen ende Hi wil een milde gheuer wesen. Mer een yeghelic sie tot hem seluen, dat hi niet en bidde van God enighe gauen, die bouen die maet sijnre volcomenheit moghen wesen, dan alleen die dinghen, die ons noot sijn totter salicheit of oec totter volcomenheit te comen. Want God, die milde is van gheuen, verlent die wil den bidder, dat hi begheert om sijn beloeft waer te maken, daer Hi seit: "Bidt ende v sal ghegheuen werden:" ende nochtan en ist den bidderen niet profitelic te ontfanghen, want si dat noch niet salichlic en connen ghebruken. Aldus werden dan dese menschen dicwijl na ouergheleuert in onbegrijpelicken perse van druc, van verblintheit, verhartheit, verkeertheit ende helscher nydicheit, ghelikerwijs dat Cristus seide van Paulo tot Ananyam: "Ic sal hem openbaren, hoe veel dat hi voer minen naem liden moet." Om dan dit te verhoeden so moeten wi in desen staet oec setten een voergaende bereidinghe ende vercieringhe, opdat dair nauolghen mach een salighe opclimminghe.
| |
[Cap. 60.] Vander bereydinghe des ouerweseliken leuens gheleghen in ghelatenheit des willes.
Dese bereidinghe eyschet ten iersten die twee voergaende leuen. Ende voert so fondeert si haer in dat alre volcomenste ende edelste steruen der naturen, dair die minnende ziel haer seluen mede trecken sal van allen onghelijcheden Gods ende ingaen totter volcomen ghelijcheit Gods om te sien God der Goden in Syon, welke ghelijcheit wi nv meest soeken moeten in die alre puerste begheerten der eyghenre ghelatenheit.
| |
| |
Om welke begherte volcomeliker te bekennen wi hier setten willen neghen graden ende een yeghelijc gheuen sijn verlich\tinghe, die hem van God na ghemeyn loop is toebehorende. Die ierste graet der ghelatenheit is der gheenre, die staen ghefondeert in der vreesen Gods, also dat si om God laten willen alle dootsonden. Dit is den iersten toeganc totter ghelijcheit Gods. Want ghelikerwijs dat wi mit ongelijcheiden der sonden van God gaen, also gaen wi weder tot God mit ghelijcheit sijnre gracien ende onser doechden. Hier toe radet Dauid inden Solter segghende: "Ganc tot hem, dat is tot God, ende werdet verlicht ende dijn aensichten en sullen niet bescaemt werden." Mer deser is seer weynich bi dat ghetal der sonderen, ende haer verlichtinghe es noch seer duyster, als in een neuel, also dat si noch nauwe connen onderscheiden ende verhoeden die dootsonden. Haer leuen is noch seer sorchelic; haer consciencie bevreest; haer sinnen omvanghen mit veel toeneyghende becoringhen; haer beholdenisse is seer twiuelachtich; ende die viant hopet seer op haren val ende verdoemenisse: want si hem laten duncken ghenoech te wesen, dat si die dootsonden scouwen, segghende mitten Propheet: "Here, verlicht mijn oghen opdat ic niet en slaep inden doot ende mine viant niet en segghe: siet ic hebben verwonnen." Ende dus bliuen si noch colt in haer verlichtinghe ende traech, noch in veel dinghen soekende tghemac der natueren ende voetsel der sinnen; ende aldus is haer wanderinghe gheleghen op die cant der hellen ende der dootsonden. Ende al bliuen si staende buten dootsonden tot inden eynde, nochtan soe
| |
| |
sullen si verueerlike grote ende langhe veghevier liden moeten: want si die begheerte van daghelixsche sonden niet en hebben af pinen te sniden, ende haer goede werken sullen voer Gode van cleynre vruchten wesen, want si oec volbrocht werden mit onpurre begheerten ende menighen. Die ander graet der ghelatenheit is der gheenre, die nauolghen den godliken inspreken ende trecken hem seluen naerstelic vander ydelheit deser werelt, soekende raet ende gheselscap vanden gueden menschen, dair si mede verbetert moghen werden, als Dauid seit: "Mitten heilighen sulstu heilich werden, ende mitten onnoeselen onnoesel, mitten wtuercoren sultu wtuercoren werden, ende mitten verkeerden verkeert." Dese menschen werden meer verlicht, als daer si mede verwect werden te scuwen alle oersaken der sonden, stadelic versoekende die kercken, die sermonen ende die plaetsen, daer si in verbetert moghen werden, also dat si segghen moghen mit Dauid: "Dijn woert, Here, is een lanterne minen voeten," dat is minen begheerten, "ende een licht minen toepaden," die ic soeke om te comen tot volcomenheit. Dese werden oec nochtan dicwijl aengheuochten vanden viant, diese maken wil slap ende onachtsaem in die strenghe doechdelike werken ende oefeninghen, daer si dicwil in verleit werden. Ende dat hier om want si scuwen die dootlike sonden ende die merkelixe daghelixe sonden; dairom en sijn si niet voersichtich in die stricken des viants te scuwen, in cleyne ende verborghen gebreclicheiden, slapheiden ende onghestoruenheiden, noch en pinen hon niet te gheuen tot vroemheit der doechden. Want die viant
| |
| |
gheeft soetelic ende bedriechlic een betrouwen ende een scadelike sekerheit vander godliker goetheit, na dien dat hem duncket, dat si veel ghelaten hebben om Gods willen; ende daer wt so comen si in eygen behaechlicheit ende ydel glorie, latende hen seluen duncken dat si wat sijn: welke goetduncken also subtijl is, dat sijt selue niet en merken. Hier wt soe werden si oec eyghenwijs, recht of si niemants hulp of raet meer en behoefden, ende aldus vallen si hatelic in veel gheestelike ghebreken. Die derde graet is der gheenre die noch meer hebben verwonnen die werelt, dat vleysch, die sinnen ende die traecheit, hen seluen gheuende tot harden ende scarpen werken ende oefeninghen der penitencien na den lichaem, opdat si moghen scuwen die helle, verlichten dat vegheuier ende glorioselic comen in dat ewighe leuen, als Dauid seit: "Ic hebbe mijn hert gheneyghet te werken dijn rechtuerdicheiden inder ewicheit" om "dat wedergheuen des" ewighen "loens". Ende dese menschen verdienen te ontfanghen die verlichtinghe, daer Dauid om bidt segghende: Heer, "verlicht dijn aensicht op dinen knecht, ende leer mij dijn rechtuerdicheiden," als in wtwendeghen lichaemlike oefeninghen ende doechdelike werken te volbrenghen. Mer nochtan werden dese menschen vanden viant gheholden in blintheit, so dat si niet en bekennen die hoecheit der gheesteliker oefeninghen. Mer haer hoechste oefeninghe staet in te liden hongher, dorst, colde, in te vasten, te waken, haren clederen te draghen, ende in wtwendighe ghebeden. Mer van inwendigher oefeninghen ende van steruen haers selues naden inwendeghen
| |
| |
mensche en weten si niet mit allen. Ende dairom liden si noch, ende draghen die natuerlike treck ende minne der vleyscheliker of oec geesteliker vrienden ende maghen: welke minne si hen laten duncken gheoerloft te wesen, niet bekennende den groten geesteliken scade, die daer af comet. Want si dair mede bliuen in oueruloedighe sorchuoldicheit ende ongherustheit van herten, daer si mede beuanghen sijn om menigherande saken, die hen uoercomen van sodanighe vrienden of maghen, alsoe dat si niet en konnen gheraken totten inwendeghen mensche, mer werden daghelix ghequetset mit ontallike onghestoruen, onpueren ende ongherustighen begherten, becommeringhen ende sorghen, die daer comen vter natuerliker minnen, al schinen si guet ende doechdelic te wesen. Die vierde graet is der gheenre, die hem niet alleen en gheuen tot wtwendeghen lichaemliken werken ende oefeninghen, mer oec tot inwendeghen, gheesteliken oefeninghen in inwendeghe ghebeden, suchtinghen, in minliken medeliden ende minlike begherten, ende des ghelijcs in al dat den inwendeghen mensche toebehoert na dat inwerken des Heilighen Gheestes. Mer si werden vanden viant gheholden in deser blintheit, als dat si al haer oefeninghen veruolghen om te vercrighen beuoelike deuocie ende minne. Want si in al haer oefeninghe meer begheren, soeken ende meynen haer eyghen waellusticheit inder deuocien, dan die puer blote liefste wille Gods. Ende dese menschen glorieren decwil in haerre verlichtinghe ende geestelike sueticheit, bespottende den ghenen, die onder den last der becoringhen ontbreken ende vermetelic segghende oft denckende dat woert inden
| |
| |
Solter: "O Here, op ons is gheteikent dat licht dijns aensichtes, ghij hebt ghegheuen blitscap in mijnre herten." Dese menschen bliuen eyghenwijs ende eighenwillich, hen seluen niet waerachtelic ouergheuende inden wille Gods: want al ghebuert, dat si in die beuoelike gracie ende deuocie hen ouer schinen te gheuen ende te offeren Gode in al, dat si sijn ende vermoeghen, mit volre begherten als tot willigher armoeden, versmaetheit, liden, ellendicheit, doot ende des gheliken: nochtan als hem die beuoelicheit ontogen wort ende in ghelatenheit verwandelt wert ende hem dan ouercomt scande, veruolch, wederspoet, onrecht, soe tonen si haer onghestoruenheit mit onlijdsaemheit, onrusticheit, droefheit, in murmuracien of des ghelijcs; want si noch in hen hebben verborghen een eyghen ongheordenierde minne haers selfs, dair die viant der hellen mede wedertrecket den wille, die si God in allen dinghen schenen ouer hebben gheoffert. Aldus bliuen si altoes ouermids een verborghen treck der naturen eyghen in haren wille, al en weten si dat selue niet, meer begherende, dat God haren wille volghe dan dat si blotelic volghen den liefsten wille Gods in voerspoet ende wederspoet, in beuoelike gracie ende ghelatenheit. Die vijfte graet is der gheenre die in allen werken, oefeninghen ende wanderinghen haer eyghen wille versaken inden liefsten wille Gods. Mer want si in dit opset noch niet langhe en sijn gheoefent ende ghewesent, dairom so vinden si hen seluen dicwil seer cranck ende twiuelachtich in dit opset, al ist hen leet. Ende dat is hierom: want die begherte der ghestoruenheit en is noch niet in hem ghewortelt mit stadighen oefeninghen, ende so voelen si noch eenen geest
| |
| |
der onstantafticheit, als nv versakende alle eyghen wille ende nv wederom staende twiuelachtich in dat opset. Inder personen van desen menschen seit Dauid: "Ic hebbe ghe\seit: bi auenturen die duysternisse", dat is die teghenheiden, "sullen mi onder die voeten treden, ende die nacht is mijn verlichtinghe in mijnre weelden." Dat is te segghen: "In die weelden" der vloyender gracien, so is "die nacht", dat is die ouerdencken van wederspoet dair ic mi dan willichlic in ouer gheue, "mijn verlichtinghe," dat is mijn proper toeganc tot God, dair ic in verlicht werde. Mer gauen dese menschen God alle eyghenheit ouer sonder alle wedertreck des herten, oec in allen wederspoet mit een behaechlicheit des herten ende oetmoedicheit des gheestes hen heel onderwerpende den liefsten wille Gods, so solden si dair af ontfangen oueruloedeghe vrucht, ende si solden verlicht werden te bekennen die alre verborghenste toepaden der doechden, die bina alle ander menschen onbecant sijn. Die seste graet is der gheenre die wt menichuoldighen begheerten ende stadighe oefeninghen volcomelic ouergheuen alle eyghenheyt stantaftelic sonder alle wedertreck inden liefsten wille Gods: want si werden volcomeliker verlicht inden verstande ende bekennen, dat goede menschen alle dinck ghesciet tot profijt der zielen oec in allen wederspoet. Ende dair om segghen si mit Dauid: "Die Here is mijn verlichtinghe ende mijn salicheit: wiem salic ontsien? Die Heer is een beschermer mijns leuens; voer wien salic beuen?" Nochtan hebben dese menschen een ghebrec, als dat si te seer soeken die geestelike vertroestinghe, dair si mede lichtelic moghen draghen alle ander tieghenheden, also
| |
| |
dat si dese geestelike vertroestinghe alleen besitten ende van God begheeren mit eenrehande eyghenheit. Ende die meyninghe dese troestinghe te ghebruken en is niet recht puer ende godlic; dat si dair wt merken moghen, want si niet gherust en sijn van herten so langhe, want si weder ontfanghen die beuoelike vertroestinge na haere begherten. Hier is te weten, dat dese beuoelike deuocie ende vertroestinghe van God te bidden ende te eyschen mit bequamer ende rechter meyninghen, al en is dat niet quaet of ghebreclic in hen seluen, nochtan wert dair in bewesen een onuolcomenheit, die dair wt ontbreket van dat pure versaken sijns selues, al wordet van weynich menschen bekent, als dat die mensche hem seluen niet ouer en gheuet sonder wedertrecken sijns herten, God in hem laten te werken na alle manieren vanden liefsten wille Gods, oec in ghelatenheit ende wederspoet. Ende all bekent hi, dat dit behoerlic is, nochtan en pijnt hij niet hem seluen hier willichlic, volcomelic ende puerlic in ouer te gheuen: ende dair om en gaet hi oec niet voert in anderen oefeninghen ende doechden, want hij die verborghen natuerlike toeneyghen ende subtile ongheordenierde begheerten niet volcomelic en can bekennen noch onderscheiden. Die seuende graet is der gheenre die profitelic connen ghebruken beide haer handen, dat is die rechterhant des voerspoets ende die luchterhant [!] des wederspoets, segghende mit Dauid: "Here, mijn herte is bereit," als voerspoet tot uwen liefsten wille te ghebruken: "mijn herte is bereyt," wederspoet om dinen liefsten wille te draghen. Want dese menschen begheren in alle ma\nieren
| |
| |
ghenoech te doen den alreliefsten wille Gods inden inkeer ende inden wtkeer, inder meninghen ende inder minnen, ghelikerwijs dat die scadewy in allen manieren volghet die beruerte des lichaems, dair die scadewy afcomet. Hier af seit die minnende ziel: "Onder die scadewy des gheens, dien ic begherde, heb ic gheseten ende sijn vrucht is suete mijnre kelen." Hier is te weten dat God selue dat licht is, ende die menscheit Cristi dat lichaem, daer die scadewy afcomet, ende sijn afgrondeghe volcomen leuen die scadewy, dair wi sullen pinen onder te rusten ouermids volcomen navolghen. Ende dan sullen die gheestelike vruchten oueruloedich ende suete wesen: want God verlicht ende begauet dese menschen mit vele verborghen, geestelike gauen ende bekenninghen: si en werden oec niet verduystert vander nacht der teghenheit ende ghelatenheit, want si ghefundeert staen op die bloote minne, in welker minnen si gheleert hebben niet alleen grote dinghen te doen, mer oec swaer dinghen te liden. Tot desen menschen sprict Dauid: "Die duysternissen," dat sijn die teghen\heiden, "en sullen niet van di verdonckeren" dat licht der gracien, mer "die nacht" des wederspoets, "sal in di verlicht werden als die dach" des voerspoets of der beuoeliker gracien, also dat dijn duysternisse wesen sullen als dijn licht. Want dese menschen vinden in wederspoet haer gheestelike rust ende voertganc. Ende dairom ontfanghen si na bequamer ordinancien die godlike verlichtinghe ende gheestelike gauen, daer die memorie mede rijc wordet in wonderliken verborghen invallen: ende dat verstant wert verclaert: ende die minlike cracht of
| |
| |
die wille mitten brant der godliker minnen onsteken. Mer want den onbehoeden menschen alle ouervloedicheit sorchelic is, so ghesciedet bi tiden, dat si die gauen, die si so dicwil ontfanghen ouermids der alre subtijlster, verborghen onwetentheit eens deels misbruken, als te seer te rusten ende te minnen die eyghen beuoelicheit der gauen Gods sonder haren weten of aenmerken. Ende dat comet hier bi toe, want si en begheren niet ongheordenierdelic die ontoghen gracie weder te crighen: ende daer om en dencken si niet, of si onbehoedelike ghebruken die gheofferde gauen. Ende so lange als si dit niet en steruen, soe en mogen si niet comen tot die hoechste volcomenheit. Die achtende graet is der gheenre die hen puer ouer gheuen inden liefsten wille Gods, wat Hi mit hen doen wil in tijt of in ewicheit, niet eyghens in hen te laten, noch gheen lijm der minnen of der aentreckelicheit inden creaturen of inden gauen Gods te laten. Ende al besitten sie tijtlic goet, daer sijn si also ledich af ende vry, of si geen en hadden. Ende dies ghelikes setten si hen also ledich der gauen, die si van God ontfanghen, hen seluen dair in niet te verheffen of te verwanen, recht of si die niet en ontfinghen. Ende dese menschen werden van Gode ghemeynlic meer gheuisentiert mit groten ende verborghen gauen Gods, so dat hen God dicwil openbaert in beelden, formen of ghelikenissen vele wonderlike dinghen: want si God seer na ghecomen sijn, al gheboertet oec somwijlen, dat onvolcomen menschen ontfaen openbaringhen inder seluer manieren tot perikel haerre zielen, het en si dat si dancbaer gheuonden werden mit groter neernsticheit to te nemen
| |
| |
in allen doechden ende ghestoruenheiden. Dese menschen van desen graet wort nochtan na ghemeynen loop verborghen die hoghe, ouerweselike openbaringhe, die sonder, ia bouen alle beelden ende ghelikenissen ontfanghen wert, also dat haer alre hoechste woenstede inden geest is die hoghe duysterheit bouen alle ghemerc, dair ic voer af hebbe gheseit, ende roepen mit Dauid: "O Here, want ghi verlichtet mijn lanterne", dat sijn die verstandelike crachten mit gheestelike bekenninghen; "O Here, verlicht oec mijn duysternisse," dair ic in verhauen bin mit dat weselike scouwen dijns aensichts. Mer dese scouwinghe wert hen lieden niet verleent, want si die vertoeninghen ende gauen Gods alsoe ontfanghen, dat si hen nochtan laten duncken, dat altoes in gauen of vertoninghen enighe dinghen hen ontbreken, die si van God biddende sijn, ende nochtan en sijnse hem van ghenen node tot haerre salicheit of tot voertgaen van doechdeliken leuen. Oec die vertoninghen ende gauen, die si ontfanghen, en solden si niet also willichlic ende begheerlic willen ontberen, als si die mit begherten ontfanghen: ende daer scuylt een verborghen eyghenheit in, die voer God gherekent wort ghebreclic; want si solden also ledich ende vry daer af bliuen inder herten, of si niet ontfanghen en hadden, ende alleen dair in verwonderen vander godliker milder ghenadicheit om Hem te dancken ende te louen, die Hem alsoe ghewerdicht te gheuen den snoden onwerdighen sonder sijn verborghen gauen. Ende voert sal hi hem God weder ouer gheuen, bereit te wesen niet alleen die gauen ende openbaringhen te ontberen, mer oec in allen ghelatenheit ende teghenheit te staen, nadien dat in die gauen
| |
| |
ende openbaringhen properlic niet gheleghen en is dat volcomen leuen, mer het sijn minlike gauen Gods, dair Hi sijn milde goetheit mede thoent ende dair Hi oec meneghe crancke menschen na den geest medelocket tot een volcomen leuen. Wt desen moghen wi merken, hoe volcomelic dat ghestoruen moet wesen alle eyghenheit inden ghenen, die na der rechter ordinancien comen wil totten ouerweseliken scouwende leuen. Die neghende graet is der gheenre die mit crachteghe oefeninghe ende opdriftighen begheerten om die minne Gods vleysch ende bloet ende dat merch sijns lichaems byna verteert hebben, ende gheen macht meer en schinen te hebben dan also veel als die leuende driftighe gheest bewisen mach. Want haer bloet is ghecoket inden brant der godliker minnen ende verdroeghet, al en gheuoelen si dat niet, om die ouerdraghende bernende viericheit, die volcomen heerscappie heuet ende doet die natuer oec bouen die natuer werken ende liden. Dit sijn die liefste, verborghen kinderen Gods, dien Hi instortet volheit sijnre gauen ende gracien, ende oec biwilen verheffet om te scouwen sijn godlike wesen, dair wi desen derden staet af setten. Nochtan sijn si so seer ghestoruen, dat si dair niet op en rusten als om haer seluen - want si onder die voet ghetreden hebben alle eyghen profijt ende solaes - mer si verbliden hen alleen in dat volcomen nauolghen des cruces ons Heren Ihesu Cristi, meer begherende alle ghelatenheit, alle versmaetheit ende alle liden, dan alle troestinghe ende alle verheffinghe: want si haer fundament ende haer troestinghe gheset hebben alleen in dat gheloue, verciert mitter bloter minnen, dair si mede begheren te draghen alle teghenheit sonder enich
| |
| |
onderstant der godliker vertroestinghe, ghelikerwijs dat Paulus, na dat hi God weselic ghesien hadde, sprac: "Het moet verre van mi wesen, dat ic glorieren sal anders dan in dat cruys mijns Heren Ihesu Cristi." Ende hierto werden dese menschen ghetoghen om twee saken. Die ierste is, want si begheren die menscheit Cristi in allen dinghen na te volghen ende Hem heel te gheliken in ontreckinghe van alle troestinghe, ende in te liden alle ghelatenheit lichaemlic ende geestelic, segghende mit Cristo: "Mijn hert", dat is mijn begherte, "heeft verwacht laster, verwijt ende ellendicheit." Die ander sake is, want si sijn ghefundeert in so groter oetmoedicheit, dat si hen achten werdich te sijn alre ghelatenheit, ende sonder gheueynstheit werpen si hem seluen inden bekenninghen ende inder begherten onder alle creaturen, begherende oec van allen menschen versmaet ende veronrecht te werden in alle manieren, ende van God ouer ghegheuen te werden in alle tribulacien, verdriet, bangicheit ende ghelatenheit, opdat si also Ihesum in allen dinghen nauolghen moghen, oec totter alre versmaetster ende pijnlicster doot des cruces. Hier is nochtan te weten, dat dese menschen all hebben si gheleert alleen te glorieren in dat cruys ons Heren, nochtan en vermeten si hen nummermeer bi haere versumelheit ende onachtsamheit in gheenrewijs te beletten die menichuoldighe godlike visitacien, invloyen, werclicheiden, gheestelike trecken ende verlichtinghen: mer si offeren hen seluen een willich ende leuendich instrument na horen vermoghen ende bekennen tot allen dien werken des Heilighen Geestes, die in hen ghewrocht moghen werden, opdat si niet ondancber gheuonden en werden der gracien Gods. Want van hen luden heeft Dauid voersproken: "Si sullen droncken werden van die ouervloe"\"dicheit
| |
| |
dijns huys, ende vander riuieren dijnre weelden sul di se drincken gheuen." Mer op anderen tiden, ghelikerwijs dat si na den wtwendighen mensche altoes soeken sullen dat alre versmaetste ende ellendichste, also sullen si oec naden inwendeghen mensche bouen al begherende wesen die puere minne bloet van alle beuoelike troestinghe, ende omvanghen of belastet mit alle ghelatenheit ende druck van herten, also dat si nummermeer so veel liden en moghen, si en begheren altoes meer te liden om die minne Gods, stadelic ouerdenckende die onwtsprekelike banghicheit ende ghelatenheit des geestes ons Heren, doen Hi van groten perse bloedich sweet wt stortte in sinen ghebede. Want daer street Hi mitter blooter minnen sonder onderstant van alle gheestelike vertroestinghe, ende verwan also vromelic in die verveerliken strijt des geestes na der natueren, opdat Hi also die menschen solde verlossen ende leren, dat si den seluen wech solden pinen na te volghen: want dair in gheleghen is die gront van alle volcomenheit.
| |
[Cap. 61.] Van die vercieringhe des ouerweselijken leuens in ses punten geleghen.
Dat ander van desen leuen willen wi nv mit corten woerden veruolghen, als hoe dat men verciert wesen moet in desen staet. Hier is te weten, dat sinte Thomas seit in een tractaet vanden ghesicht des godliken wesens, dat volcomenheit van elken dinghen gheleghen is in dat samen voeghen des dinghes mit sinen eynde. Dat eynde dan des ghescapen verstandes is dat onghescapen, verstandelike licht als dat godlike wesen: ende daer om die ouerste volmaictheit des verstandeliken lichtes of ons geestes, dat is verenicht te wesen mit God in dat weselike scouwen ende ghebru\ken
| |
| |
Gods. Want dan wert God verenicht mitter zielen, als een form mit sijnre materien, of een ziel mitten lichaem. Nv en mach gheen form mit enigher materien verenicht werden, die materie en moet dair toe sijn disponeert na eysschinge der formen, bi den welken die materie ontfanclic werden mach dierre formen. Als exempel: Een menschelic lichaem en werdet niet verenicht mitter zielen, dat lichaem en moet ierst bequaem gheordeniertheit hebben om die ziel te ontfanghen. Des ghelijcs en mach onse geest mit God niet weselike verenicht werden in een ghebruken der glorien, hij en moet ierste dair to bequaem ghemaict werden. Dese bequaemheit in onsen verstande of geeste is een licht der glorien, dair die verstandelike crachten mede volmaict werden om God weselic te scouwen ende te ghebruken. Ende dair om al wort dat godlike wesen van allen salighen geesten inden ewighen leuen ghebrukelic ghesien, nochtan siet die een salighe geest God volcomeliker dan die ander, ende dat om meere bequaemheit, die ontfanghen sal die ene geest bouen die andere: welke bequaemheit of macht die geest of dat verstant niet en heuet bi sijnre naturen, mer ouermids dat licht der glorien, dair die geest mede gheset wert in een ghelijcheit Gods. Ende dair om die meest ontfanghet vanden licht der glorien, die sal oec volcomeliker God weselike scouwen: ende die meer heuet vander bloter, puerre minnen, die sal oec meer ontfanghen vanden licht der glorien ende alsoe God claerlic scouwen. Ende dair om werdet ghepresen dat scouwende leuen in deser tijt voer dat beste deel. Want een stadeghe anscouwen des ghemindens ende
| |
| |
een stadeghe, puere, lustighe ghebruken inden gheminden dat ontsteket seer dat werc der minnen, welke minne die begherte des menschen vermeeret ende maket den begherenden gheest wide open ende bequaem om te ontfanghen volcomeliker dat licht der glorien, dat een yeghelic na sijnre bequaemheit in dat eweghe leuen ontfanghen sal: mer in deser tijt ist ontoeganclic als van sterflicke menschen. Ende dair om en darf niemant meynen, dat hi solde moghen comen tot een ouerweselike scouwen mit enigher diepheit van consten, of mit subtijlheit van verstande, of oec mit eneghen oefeningen, hoe hoech dat si sijn: mer alleen dien God wt sijnre grondeloser miltheit ghelieuet te vereninghen mit sinen gheest ende mitten licht der glorien, dat is mit Hem seluen gheweerdicht te verlichten, die mach God weselic scouwen ende niemant anders. Mer hier comen weynich menschen toe om haerre onbequaemheit. Want si hen niet en pinen te bereiden ende te vercieren ende te doen, dat in hen is, ende oec om die verborghenheit des lichtes, dair men dat godlike Wesen in scouwet. Ende dair om en mach gheen mensche dese dinghen volcomen verstaen, die wi segghen sullen, mit eneghe leer der wijsheit of mit subtijlheit ende doerluchticheit des natuerliken verstandes. Want watmen menschelic hieraf mach verstaen of leeren, dat is alte verre beneden dat waerre beuoelen. Voert al is dit licht der glorien ontoeganclic allen sterfliken menschen, nochtan sullen wi altoes doen, dat in ons is, opdat wi niet ondancber gheuonden en werden, mer pinen altoes bequaemlic verciert te werden inder teghenwoerdicheit Gods ende bereit aen onse side na onsen vermoghen: want waer dat
| |
| |
God bequaem bereitsel vindet, daer pleech Hi gerne doer sijn miltheit toe te voeghen die volcomenheit. Tot welken bereitsel ende vercieringhe .vi. punten behoeren, sal een mensche doen dat in hem is, om God gebrukelic ende weselic te scouwen. Dat ierste is waerachteghen rustighen vrede te hebben tusschen hem ende God. Wie dese vrede in hem vinden wil, die moet God also seer beminnen, dat hi mit enen vryen ghemoede versaken kan om die minne ende eere Gods, al dat hi te voeren ongheordeniertlic plach te minnen ende te ghebruken, ende mit een hertelike minne ende leuendighe ghemoet sal hi al sijn crachten verheffen in God in een simpel bloetheit des ghedanckes bouen alle menichuoldicheit ende onghesteltheit des herten, daer die wet der minnen volbracht wort, ende dus sal hi stadelic pinen een inwendich, verhauen ghemoede te draghen mit eenre puerre meninghen, dat bouen al dat herte der menschen settet in een weldighe rustighen vrede. Dat ander is een inwendich swighen, dat is een blotinghe der verstandeliker crachten van allen beelden, formen ende ghelikenissen, die niet en presentieren den gheminden: want dat ghedanc moet bloot ende ledich wesen van alle ghemerc der dinghen, dair die mensche God alleen mede besitten wil in bernender begherten. Ende dit is licht te doen den ghenen, die God alleen mint in hem seluen ende alle dinc in God: want pure minne, die onghebeelt is, maket enen geest simpel ende ledich van alle dinc, ende verheffet enen mensche bouen alle dinc ende bouen hem seluen in God. Die derde is een minlic inhanghen ende aencleuen aen God ende dat is die ghebruyclicheit: want die God wt puere minnen anhan\ghet,
| |
| |
niet soekende sijn eyghen profijt, die ghebruyct God inder waerheit als nader gracien, mer niet nader glorien. Ende dit is dat aenghenaem ende vruchtber aencleuen, dat ons soe seer verenicht den gheminden God mitten bant der minnen, dat wi voert meer gheen ghescapen dinghen aenhanghen en moghen. Want wi en begheren niemant te behaghen, noch niemant en mach ons behaghen. Ende dit aenhanghen leert ons die tuck, daer ic voer af gheruert hebbe. Dat vierde is te rusten inden gheminden, die men ghebruket. Want dair die gheminde vanden gheminden wort verwonnen ende in een puer, blote, weselike minne beseten, dair is die gheminde mitter minnen gheuallen inden gheminden, ende si horen malcanderen heel toe inder onderlingher rustigher besittinghe. Dat vijfste is enen saligen slaep, in welken slaep die geest smeltet ende vloyet wt hem seluen, ende en weet niet hoe of waer: want hij vloyet in die afgrondeghe diepheit der godliker minnen, niet wetende noch hem seluen, noch God, noch enich creatuer, dan alleen die minne, die hi smaket ende beuoelt, dair hi af beseten wort in een simpel, blote ledicheit van allen anderen dinghen. Ende ghelikerwijs dat olie in enen doec ende een dropel waters in den wijn gheuallen hem seluen verbreyden, so vloyet die geest wt hem seluen inden gheminden ende verbreydet hem seluen in een onghemetenheit, opdat hi mach wesen ontfanclic des ghemindes, ende werden mitter ewigher minnen een lancheit, breetheit, hoecheit ende diepheit: welke minne nochtan sonder maet is. Dat seste is een scouwen der duysternisse, die men mit reden niet begripen of gronderen en mach, in
| |
| |
welke duysternisse die gheest hem seluen ghestoruen is ende leuet in Gode: want hi sonder onderscheit een mit God gheworden is, dair God is sijn vrede, sijn ruste ende sijn ghebruken. Ende hier in wort hij stadichlic ontgeest ende ouergeformt in God bouen alle werclicheit ende begheerlicheit. Als een mensche dan dese ses punten voerscreuen in hem beuoelt, so sal hi in sinen inkeer also ghereet ende licht hebben dat scouwen ende ghebruken, ghelikerwijs als hi reet heuet te leuen inder natueren ende den adem wt ende in te trecken; ende hij heeft hem verciert totten ouerweseliken scouwende leuen want hi is gheworden een leuendich ende willich instrument Gods, dair God mede werken mach, dat Hi wil, wanneer Hi wil ende ho Hi wil: noch die mensche en scriuet hem niet toe die vroemheit des wercs, ende dair om blijft hi bereet ende willich te doen, dat God ghebiet, ende starc te liden, dat God verhenghet ende euen bereit an beiden siden.
| |
[Cap. 62. Exercitium quo simpliciores in Deum tendant.]
Voert om een simpel leer te gheuen van desen menschen, hoe si daghelix gaen sullen in dese verborghen slaepcamere Gods ende hem scicken te ontfanghen dat licht der glorien, als te doen dat in hem is, so sal hi eerst mit eenre afgrondegher oetmoedicheit hem seluen rekenen die snoodste van allen menschen, ende mitter herten hem werpen onder alle creaturen, ende grondelic steruen ende versaken alle eyghenheit. Voert hem heel voeghen onder den liefsten wille Gods in allen dinghen, als die scadewy volghet dat beroeren des lichaems, die se maket, opdat God vry ende onbelet sijn werck in hem werken mach in voerspoet ende wederspoet. Voert sal hi sijn ouerste crachten ende sonderlinghe die minnende cracht mit doerdriftighe begheerten op voeren
| |
| |
ende mit eenre ghewelt indriuen totten invloet des oersproncs, dair hi stedelic mit enen neern\stighen cloppen der begheerten, als voer eens vrients dore, mit betrouwen sal verwachtende sijn, so langhe want hi in ghelaten wert ende, in hem seluen ontbrekende vanden geest, salichlic ghewrocht wort: want anders en mach hi niet comen totten weseliken scouwen, hi en moet blotelic vanden Geest Gods ghewrocht werden: want die crachten, dair hi mede werket sijn recht als camerieren, die dair leiden die ziel in dat hoechste haers selues voer die slaepcamer des ewighen conincs. Ende als die ziele mit haren crachten op verhauen is in dat hoechste bouen alle ghescapen dinghen ende suetelic van haren gheminde wordet omhelset, so moeten die crachten wiken ende rusten van alle werclicheiden. Ende die ziel wert doer vloyet vanden Geest Gods ende salichlic ghewrocht in menigher, ia in dusent manieren. Ende dan beuoelt hi in die minnende cracht een tuck des Heilighen Gheestes, als een leuendich fonteyn die vloyet mit riuieren der ewigher sueticheit. In die verstandelike cracht ontfanct hi ouerclaer blinkende, verstandelike verlichtinghe der ewigher sonnen mit die godlike waerheit. In die memorie beuoelt hi een blootheit ende puerheit van allen beelden, ende hi wert ghenoet ende ghetoghen tot dat onwtsprekelike omhelsen der hogher ende ouerweseliker vereninghe mit God. Ende dit sijn drie poerten, die open ghedaen werden vander Heiligher Drieuoldicheit der minnender zielen om te scouwen ende te bekennen eens deels die oneyndelike scat Gods. Ende hier mede eynden wij die vercieringhe van desen leuen.
| |
[Cap. 63. § 1.] Vanden opclimmen des ouerweselijcken leuens.
In dat laetste willen wi een weynich rueren die opclimminghe van desen derden leuen ende staet, wantmen hier niet weerdichs af scriuen en mach, na dattet is inder waerheit, om die onbegripelike, edele subtijlheit des treckens vander Heiligher Drieuoldicheit, ende om die ontallike manieren haers heileghen inwerkens na haere alre gheordiniersten wille ende onser bereidinge. Hier is te weten dat dese opclimminghe alleen ghesciet ouermids dat inwerken Gods: want die ziele hier verhauen staet bouen alle eyghen werclicheiden. Ende al sijn die wercken der Heiligher Drieuoldicheit onuerscheiden, nochtan scriuet men elken persoen inder Godheit toe sijn sonderlinc werck in die drie ouerste crachten onser zielen; want die Heilighe Geest werket mit sinen treck inden wille of in die ouerste minnende cracht, die Sone in die verstandelike cracht, ende die Vader inder memorien. Ende dan wordet die ziel bequame God weselic te scouwen.
| |
[Cap. 63. § 2.] Vanden inwerken des Heylighen Geestes totten ouerweselijken leuen.
Voert ten iersten, want die Heilighe Geest na wtuloyen der Heiligher Drieuoldicheit ons alre naest is, - want Hi voertgaende is wt den Vader ende den Sone, - daerom wert die minnende cracht ierst ghewrocht ende ghetoghen, dair na dat verstant ende die memorie. Ende dese opclimminghe is beteykent in Moyses, die gheroepen wert van onsen Heer te climmen opten berch van Syna. Dese Moyses sach mit al den kinderen van Israel onsen Here van verre, "ende die ghedaente vander glorien Gods opten berch van Syna was als een bernende vuyer in die teghenwoerdicheit"
| |
| |
"der kinderen van Israel," die dair beteykenen die ghene, die ghegaen sijn vten weerliken leuen in die enicheit der penitentien. Mer God ghebood Moyses, dat hi hem vanden ghemeynen volc sceiden solde ende opclimmen een weynich den voet van\den berch mit Nadab ende Abiu ende mitten tweenseuentich olders, die gheordineert waren mit Moyses die rechten te vueren. Ende doen sach Moyses onder die voeten des Heren een werck ghemaect van verwen, oft van saphier stenen had gheweest, of als die hemel, wanneer hi claer is: welke opclimminghe ons beteykent dat inwerken ende den treck, die der zielen ghesciet vanden Heilighen Geest. Want ghelikerwijs dat dair ghescieden grote donderslaghen ende weerlichtingen ende eertbeuinghen, eer Moyses gheroepen wort op te climmen, so ghescieden oec inden mensche crachtighe inwerken des Heilighen Geestes ende vierighe vlammen der bernender minnen ende grote beroerte des lichaems, ende dan comt hem die Geest Gods invloyen als een ouervloedeghe, leuendighe, ouersuete fonteyn, dair die minnende geest in ghedoopt ende verdroncken wert, ende onsprekelic verhauen in een verborghen omhelsen der godliker minnen, daer si leert die oefeninghen der volcomenre minnen, dat is, onderlinghe scouwen ende toegeesten, onderlinghe vrientscap ende omhelpen [!], onderlinc beuoelen ende smaken, behaghen ende behaechlic te werden, in minnen te smelten ende inden gheminde te vloyen. Ende dese menschen aenscouwen God als een bernende vier, dat is, si beuoelen die goetheit Gods als een onbegripelike, afgrondeghen brant der ewigher minnen, die dair
| |
| |
in hem stortet ende vestet een onwtsprekelike, suete, godlike beuoelen inder ghebruykeliker minnen: ende si werden also in God ghesmolten. Want God is een vier der minnen, dat oneyntlic groot is, ende een yeghelic salich minnende geest is als een bernende cool, die God mit sinen vier heel onsteken heeft, also dat alle die salighe geesten mitten Vader ende den Soen verenicht in enicheit des Heylighen Geests daer maken dit onghemeten vier: dair oec die godlike Personen in enicheit haers Wesens ouermids der minnen ghesmolten werden in een oneyndelik afgront der simpelre salicheit: daer noch Vader noch Soen noch Heilighe Geest noch creatuer en is, dan alleen een simpel wesen, dat is, een alre simpelste substancie der Heiligher Drieuoldicheit, daer alle creaturen in haer ouerwesen verslon\den werden ende dair alle ghebruyc volcomen ende volmaict wort in die weselike salicheit. Als dan een mensche hem inwart kerende gheleert heuet vrylic ende puerlic, gheheelic ende crachtelic hem seluen te verdrincken in die onghemeten minne Gods, opdat hi daer af verslonden mach werden, dan so vallet wt der teghenwoerdicheit der godliker minnen een verstandelic licht - mer so haestelic ende cortelic als een weerlich - inden geest, die wide gheopent is mitter crachtigher drift ende mitten wonderliken, mer minliken strijt, die daer ghesciet tusschen den godliken geest ende des menschen geest, also langhe waent si bouen alle strijt malcanderen minlike omhelset hebben in een blote ghebrukelike minne. Een grof exempel hier af te setten om onderwijs van sim\pelen
| |
| |
menschen bi ghelikenissen. Nemet een hool spieghel, datmen hiet een berntspiegel, ende settet teghen der sonnen, als si seer claer schijnt, ende neemt voert een papier in zweuel ghesteken, ende dat suldi holden omtrent twee hant breet vanden spiegel, dat is, in dat rechte scarpe vanden wederschijn, die van dit spieghel gaen sal, ende holdent daer stille teghen een Miserere lanc, ende het sal ontsteken werden vanden punt des wederschijns. Also gheboert oec geestelic, wanneer wi ons inkeeren ende onse ziel, ghepurgiert van allen sonden, mit groter begherten, ende bernender minnen, ende deuoter eerweerdicheit op boeren tot God: so inschijnt die claerheit der godliker gracien in dat spieghel der zielen ende werket daer so crachtelic in mitter ewigher minnen, dattet ghedanc of dat edelste ende punct der zielen vander minnen onsteken wert ende verlicht mit enen simpelen, claren bekennen bouen alle verstandelike crachten, ende die geest vallet in die ewige minne verdroncken, in hem seluen steruende ende in God leuende, also dat hi een minne gheworden is mitter ewigher minnen, niet anders voelende dan minne; want hi wordet vry ende ledich van allen oefeninghen ende werken der minnen, alleen lidende ende ontfanghende die simpel, godlike minne, die daer verterende is sinen geest, inder minnen ghesmolten, also dat hi niet en weet, noch en gheuoelt hem seluen, noch God, noch enich creatuer, dan alleen die minne, dien hi smaket ende gheuoelt, daer hi salichlic af is beseten in een simpel ende blote ledicheit.
| |
[Cap. 64.] Vanden inwerken des Soens.
| |
| |
Ten anderen werket die Soen mit sinen treck in die verstandelike cracht. Ende dit werc is beteikent in Moyses, die anderwerf gheroepen wert van onsen Heer hogher op te climmen inden berch. Doen nam hi Iosue alleen mit hem ende seide den anderen, dat si hem dair verwachten solden, ende clam in enicheit des berchs, ende een doncker wolke bedecte den berch, ende Moyses verwachte mit Iosue so langhe, waent hi van Gode gheroepen wert. Ende doe liet hi Iosue achter in een cleyn valley des berghes ende clam op in die duysternisse, daer hij alleen bleef ses daghen lanc, waent hi van God weder gheroepen wert. Welke opclimminghe ons bewiset dat geestlike werck ende treck inden verstande, die men toe scriuet den Soen: ende men hietet properlic "speculacio", dat is, te sien in een spiegel: want die geest des menschen is nv gheworden als een leuendich spiegel, daer God in beeldet den geest der waerheit, ende daer Hi selue in woent mit volheit sijnre gracien, ende God vertoent Hem seluen in dat leuendich spiegel niet, als Hi is in sinen wesen, mer in die alre hoechste ende edelste beelden ende ghelikenissen, also dattet verlichte, verheuen verstant sonder alle dwalinghe claerlic bekent in verstandeliken beelden, al dat hi ghehoert mach hebben van God, vanden gheloue ende van alder verborghen waerheit, als ho dat God is die ouerste moghentheit, waerheit, goetheit, wijsheit, barmherticheit, rechtuerdicheit, minne: voert hoe dat dair is ondersceit der Personen, ende dat elke Persoen is God almechtich. Oec bekent hi die enicheit der godliker
| |
| |
natueren in die Heilighe Drieuoldicheit, ende drieuoldicheit in die enicheit der natueren, ende elc Persoen God te wesen in enicheit des wesens. Voert bekent hi te wesen vruchtberheit in die godlike natuer ende een simpel ledicheit in dat godlike Wesen. Want dat verstant, also verhauen ende verclaert mitten geest der waerheit, siet God in sijn eyghen spiegel in so vele manieren, formen ende beelden, als hi bedenken mach of begheert te sien. Niet te min so is altoes dat verhauen verstant gheneyghet om te sien, wat God weselic is in Hem seluen. Mer al wert dat weselike beelt Gods voer gheset den verhauen, verclaerden verstande, nochtan en can si dat niet begripen of bescouwen om die onghemeten claerheit, daer dat verstandelic oghe mede wederslaghen ende verduystert wert. Ende dat is properlic die duysternisse of scadewy, daer die ziele in dat Boec der minnen glorieert onder te sitten. Ende aldus verre wandert Josue mit Moyses, dat is, dat verstant wandert mitter minnender cracht, mer hier moet dat verstant bliuen ende die minnende cracht gaet alleen voert: want si meer soeket dat omhelsen dan dat scouwen. Als si dan in ghegaen is in die onbegripelike claerheit, daer dat verstant in verblint wort, als dat oghe van dier claerheit der sonnen, so ontfanghet die ziele bouen die verstandelike cracht een simpel oghe open gheloken in die werlicheit der minnender crachten, welke oghe mit enen simpelen aenscouwen in die godlike claerheit siet al dat God is eenvoldelic. Mer wat den geest des menschen dan gheboert, ende wat hi bekent op die tijt, dat
| |
| |
en is niet te bewoerden, noch hi en bekent dat selue niet volcomelic, als hi weder comt tot hem seluen. Dat verstandelike oghe volghet bi tiden na dat simpel oghe, ende wil in dat selue licht weten ende ondersoeken, wat God is ende wie dat Hi is. Mer dair moet alle verstant ende ghemerc faelgeren. Ende dat simpel oghe leidet die minnende cracht simpelic na den treck Gods, also dattet ghedanc des menschen sijns selfs niet meer weldich en is. Ende dit gheboert also dicwijl, als die sonne der rechtuerdicheit onse simpel oghe na hem trecket ende sijn onghemeten claerheit, daer men God ende alle dinc sonder ondersceit ende ghemerc mit enen simpelen aensien in die godlike claerheit scouwende is.
| |
[Cap. 65.] Vanden inwerken des Vaders.
Ten laetsten werket die hiemelsche Vader in die memorie mit sinen treck. Ende dit werc is beteikent in Moyses, die niet vernoeghet en was te sitten in die duysternisse, mer doen hi opten seuenden dach van God gheroepen wert ende naerre ghinc bi God, sprekende mit God vriendelike als die een vrient mitten anderen, so bat hi God nochtan: "Here, heb ic gracie gheuonden in uwen oghen, so thoent mi v anschijn." Ende die Here antwerde: "Ic sl di thoenen alle goet", dat is, Mi seluen mer niet mijn rechte weselicheit: want "gheen leuendich mensche en mach Mi sien: mer ghi sult Mi van achter sien," dat is, Ic sal v thoenen een onvolcomen bekennen van Mi. Nochtan vercreech Moyses namaels God weselic te scouwen. Ende hierin is beteykent dat geestelike inwerken ende die geestelike treck, die onse geest ontfanghet vanden hiemelschen Vader.
| |
| |
Want als wi dien minliken, milden, hiemelschen Vader mit enen bibliuenden ende driftighen geest anhanghen, so laet Hi dalen van Hem in dat binnenste der bloter, verheuender ghedachten een onbegripelic, claer, verstandelic licht, dat noch verstant, noch natuer, noch ghemerc begripen en can. Ende dit licht en is God niet, mer een verclaert middel tusschen God ende den minnenden geest; ende is dat edelste, dat van God inder naturen ghescapen is, dair die natuer mede veredelt ende volmaect wort. Ende onse simpel, blote ghedacht is een leuendich spiegel, daer dit licht in schijnt, eyschende van ons ghelijcheit ende eenheit mit God. Dit licht hietmen een "blick des ewighen lichtes" ende eyschet een "spiegel sonder vleck" van allen anderen beelden. Het hiet oec een geest des Vaders, daer God hem in thoent simpelic sonder ondersceit der Personen, mer alleen in die blootheit sijnre natueren ende substancien. Nochtan en toent Hem God niet, als Hi is in sijnre onwtsprekeliker glorien, mer Hi thoent Hem eenen yeghelic na die manier vanden ontfanghen licht, daer dat oghe des geestes mede verclaert ende bequaem ghemaict is. Nochtan so gheeft dit licht den scouwenden geesten een waer bekennen, dat si God sien, als men Hem hier in desen leuen sien mach. Ende dit hiet properlic contempleren, dat is, God simpelic ende eenvoldelic te scouwen, also dattet simpel oghe der bloter ghedachten gheen ander beelt en ontfanghet, mer alleen ende gheheel dat godlike beelt, dat hi bekent mit hem seluen, dair hijt ontfanghet. Want ouermids teghenwordicheit des beeldes wert dat spiegel verclaert ende
| |
| |
bequaem ghemaect om dat godlike beelt te scouwen. Ende dit beelt Gods, dat dair is een onghemeten claerheit, is onsen geest also onghemeten smakelic, dat hi hem seluen altoes verdiepende, weselic verdrencket in die claerheit ende wordet een mitten seluen onghemeten licht, doot in hem seluen ende leuendich in dat licht. Ende dan ontfanct hi dat licht sonder alle middel, also dat die geest sonder vertreck wordet dat selue licht, dat hi ontfanghet, ende wort siende mit enen godformighen licht, dat is, die ziel werdet verclaert mitten lichte der glorien, dair men God weselic mede scouwet. Ende want dat lichte in die verborghenheit ons geestes altoes sonder opholden werdet vernyeuwet, so werdet oec onse ziel in een ewighe nv altoes salichlic ende glorioselic mitten Soen Gods gheboren, dair alle die weelden, rijcheden, bekenninghen ende al dat begheerlic wesen mach, van den glorificeerden geest sonder alle maet beseten wert, in die onbegripelike wonderlike dinghen, die inden oneyndeliken scat deser verborghenre glorien ontholden werden, gaet sonder alle maet bouen dat verstant alre creatueren, die niet ghetoghen en werden mitten licht der glorien in die ghebrukelike bekenninghe Gods. Ende daer om so waert grote verme\telheit daer wat af willen te scriuen. Want al haddet een mensche mit Paulo weselike ghesien, so en waert hem nochtan niet gheoerloft wt te spreken, indien dat hi in gheenre manieren dat en solde mit enighe ghelikenisse wt spreken moeghen of bewoerden. Aldus heb ic nv den wech na minen vermoghen ghewesen totten inganc des ouer\weseliken
| |
| |
scouwenden leuens. Mer wat die ziele ontfanghet, als si dair in ghetoghen is, dat beuele ic den ghenen te ouerdencken, die dat beuoelike bekennende sijn, ende mit Paulo ontfanghen hebben op ghetoghen te wesen inden derden hemel. Ende tot desen staet so dient die neghende graet der minnen, die men hiet "amor inaccessibilis," dat is, een ontoeganclike minne: want si leidet den mensche te scouwen dat ontoeganclike licht, indien dat si den mensche daertoe na sinen vermoghen disponeert ende bereidet. Want die druysticheit deser minnen is so groet, dat si den ghenen, die si eens volcomelic ontsteket, wt hem seluen settet in God ende stadelic droncken maket vanden smaec der sueticheit des onbegripeliken guedes, also dat die wtwendeghe ende onderste crachten dair mede ghetoghen werden in die ouerste, ende voert die ouerste in haren oerspronc, dat is, in dat ouerste des ghedanckes. Ende soe wert onse geest voert gheneyghet inden geest Gods, ende daer heel in ghesmolten, opdat hi so voert mach vloyen in die onghemeten afgront, daer hi altoes vernuwet ende salichlic gheboren wert, also dat die hiemelsche Vader totten hem segghen mach: "Du bist min soen, Ic heb v huden ghebaert". Dat ons in deser tijt ende inder toecomender tijt gonnen wil te horen die minlike moghentheit, wijsheit ende goetheit des Vaders ende des Soens ende des Heilighen Geests. Amen.
Hier eyndet dat spieghel der volcomeheit.
Opusculum fratris Henrici Erp.
Int iaer ons heren .Mo. cccco. ende lxvi. op die octaue van onser sueter Vrouwen Visitacie. Ghescreuen tot Maestriecht int conuent der Broederen der Derder Regulen Sinte Francisci, ouermids die hant broeder Ians van Emmerick, presbiter. Ende dit boec hoert toe den seluen voerseiden broederen.
|
|
Auteursrecht onbekend