Nederlandsche historie

[1581]

Metten nieuwen jare 1581, zoo en isser geen groote veranderinge inden tijdt gekomen, maer altijdts was het ander jaer best, maer op den 18^sten van januarius 's avondts met dat 6 uren slouch zoo schoot men alle het geschut af dat binder stede was, want men vierde van eenige victorie die geschiet was tot voordeel van de Nieuwe Religie van de Gereformeerde, en daer warender sommige, die daer in zeere verslougen die dat niet en wisten.

Op den 19^sten van januarius, zoo kwam'er haestelyk een groote beroerte binder stede 's avondts, ontrent den 6 uren, en dat omdat de clocke slouch allaerme, want in de Neerstrate zoo wasser brand, en al het volk was in de werre, elk voor zijn capiteyn; maer Godt lof het vergink wel by dat geschepen stond.

Op den 20^sten van januarius, zoo wasser zeere sterke wachte gehouden; want daer zeer veel Walen gekomen

[p. 165]

waren ontrent de Leye, want daer lag wel ontrent Verleghem wel 8 cornetten peerden, en veel voetknegten, en men vreesde zeer met dat sterk vroos, en 's avondts dede men bezouk meest de stadt duere, en de 4 vendelen wachten en veel poorterie, en 's avonds als de wachte opgink wasser een soldaet van het vendel van den hoofdbailliu dood geschoten in de parade; op dezen tijdt zoo cesseerde de peste wat, maer daer zy was zoo stierf het volk zeere.

Op den 22^sten van januarius, 's avondts zoo clopte de clocke wederomme, want ontrent den 7 huren, zoo wasser wederomme brand in de Dixmuyde-straet, maer naer dien dat men lanternen uytgesteken hadde, zoo cesseerde zeer haest; op dezen tijdt zoo sprack men zeere wederomme van de compste van duck d'Alenson, en van den koning van Navarre en dat met groote macht, ook mede die van Camerycke waren in noot van vele zaken dat hun gebrack, en over al was't noch niet goet reysen, want in alle plaetsen zoo was den reysenden man afgesteld en gevangen.

Op den 10^sten van sporkele, zoo kwam'er een allaerme sobyt, want de Walen waren tot het overdrach te Menten en daer zoo roofden zy sommige schepen, en ook mede zy waren sterck wel 200 voetknegten en 40 peerden, en eer die van den stede konsten uytgeraken zoo waren zy wech.

Op den 8^sten van sporkele, zoo warender wederomme gevangen 3 ofte 4 borgers om dies wille dat zy ontfangen hadden eenige briefven van hunne vrienden van Rijssele geschreven, en men leyde hun op eenige verraderye om dat zy die niet opgebrocht en hadden in handen van die van der wet.

Op den 25^sten van sporkele, 't welke was op eenen zaterdag, zoo wasser wederomme een allaerme, want ontren den noene

[p. 166]

zoo waren voor de Torroutpoorte Walen en meenden de sinternelle te doorsteken, maer liep naer de stadt; aldus als die peerden van Ypre gereet waren om uyt te trecken, zoo waren zy wech, en hadden een ofte 2 landtslieden gekwetst, en men zeyde dat zy sterck waren van 100 peerden en wel 300 voetknegten.

Op den 26^sten van sporkele, 't welke was op eenen zondag, ontrent den 3 uren, zoo zijnder gekomen wel 5 ofte 6 hondert Walen, onder peerdevolk en voetvolk, en hebben het verste Overdrach wederomme verbrand, en beyde de herbergen met noch een boeyere, die geladen was op Zeeland met hoppels, en staken 't vier in het schip, en verbranden noch een binnelander geladen met graen, en daer naer verbranden zy het Overdrach te Mentens, en alzoo was't wederomme zeer kwaed voor de kooplieden om 't goet te gecrygen.

Op den 27^sten van sporkele, zoo midts dien datter dit geschiet was van 's dachs te vooren van het verbranden van de Overdragen, zoo wasser een ordonnantie gemaekt by mijnheeren dat men uytter stede niet en zoude laten voeren ofte dragen eenige eedtscharen van spyse ofte van dranck, dat men daer of geen paspoort geven en zouden, want men zeyde dat tot Poperinghe en tot Belle vol Walen waren.

Op den lasten dag van sporkele zoo zijn de Walen 's nachts gekomen, en hebben verbrand ontrent den xij uren het Overdrach tot Schadts, en men zeyde dat zy byna het vier zoude gesteken hebben in 't Overdrach te Brielen, en dit niet vesten en wilde; 't welke gedaen zijnde zijn zy vertrocken.

[p. 167]

Op den 2 van sporkele zoo waren ontboden de wet van Poperinge tot Ypre, en zijn gecompareert en men leyde hun ten laste dat zy wel wisten dat de Overdragen zouden van de Walen verbrand worden, maer zeyden neen, dat zy dat niet en wisten; maer bin 3 ofte 4 dagen daer naer, waren zy in de gevangenisse gezet ter Zale. Die van Ypre wilden dat die van Poperinge zouden de 3 Overdragen doen maken op hunnen cost, en men zeyde dat zy dat consenteerden en noch een notable somme daer by.

Op den lasten van sporkele, zoo is gekomen een cornette Schotten tot Ypre met hun capiteyn, en van Meenene afkomende zoo kwam'er 2 peerden vooren, en die waren besprongen van 12 vryebuyters, en de 2 peerderuyters keerden wederomme naer den hoop, en hebben die vryebuyters aengevallen en hebben 3 daeraf gevangen en 't Yper ingebrocht, en 's anderdags daer naer zijn zy gesteld geweest aen het pellerijn, en daer is groote clachte van hun gekomen en zijn daer op gepijnt van den nieuwen beul en hebben zeer vele bekent.

Op den 12^sten van maerte zijnder ingekomen tot Ypre wel 2 cornetten peerden onder Schotten en het volk van Doorneke, en ook van Brugge en 't was sondags 's nuchtens, ontrent den 8 uren, en noch daer toe 3 vendelen voetknegten, maer die bleefven in 't Overdrach te Brielen, en men drougere 't etene en ook drinckene, en naer den noene zoo vertrocken zy en ook de voetknegten; en daer marcheerden aen alle zyden volk, en men wiste niet waeromme, en 's anderdaegs zoo vertrocken ons Blauwe Rockx van Ypre ook mede, wel ontrent 2 vendelen voetvolk en trocken naer Belle, en daer ontrent vergaerde veel volk en maekten dat zy waren ontrent den 12 uren in den nacht tot Meerville

[p. 168]

ofte Merreghem, en komende zoo in den nacht zoo waren de barieren gesloten; zy deden er geweld op, en hebben ze ingelopen, en daer lagen ontrent 70 soldaten; sommige hebben aengenomen de kerke en andere namen aen de Leye, zoo dat daer zulk eenen loop was, onder mannen en vrouwen mette kinderen; en daer naer zoo stack men het vier in de kerke, zoo datter veel volk, vrauwen en kinderen verbranden, en ook mede wert verbrand en gepillieert de gansche plaetse; daer naer zijn zy weder afgekeert en meenden eenig ander hazart te vercrygen van eenige steden in te nemen in Arthoys, want Warou wasser met 5 ofte 6 vendelen Francoysen van Nieuhove afgekomen zijnde, ziende dat zy niet en konsten geraken t'hunne meeninge, zoo zijn zy al af gekomen naer Poperinge; want op den 14^sten van maerte zoo trock onze Roô Rockx van Ypre, de goetwillige, en gingen convoyeeren Moerrenau, en op den 15^sten van maerte, zoo was't woensdag, zoo kwam'er wel 300 Walen met 30 lichte peerden, en meenden de sterckte van Rousbrugge by te voorziene; maer de Schotten, peerden, die tot Poperinge lagen, hebben dat verhoort en zijn hun naer getrocken; de Walen dat geware zijnde hebben aengenomen de kerke van Watewe, en zijn daer ingevlucht. De Schotten hebben hun zoo verrast dat zy er 2 ofte 3 dood slougen, en zy van op de kerke zeer schietende naer de Schotten, zoo is de geheele legere opgelicht van Poperinge, en zijn daer uyt getrocken, en hebben het vier in 't huys van playsance gesteken en verbrand; en ontrent den 12 uren zijn t'Ypre ingekomen onze Blau Rockx van Ypre om groot geschut, en men heeft terstond gereedtschap gemaekt, en ontrent den 6 uren zoo zijn zy vertrocken van Ypre met alle gereedschap van cruyt en loot, en met 2 yseren stukken, en hebben 's nachts gereedschap gemaektom te stellen, en de Walen hebben in den nacht uyt

[p. 169]

de kerke gekomen, maer moesten wederomme daer in vertrecken.

Op den 16^sten van maerte, zoo heeft ons volk mette 2 stukken geschoten, maer niet meer dan 6 ofte 8 scheuten, en ziende dat zy daer mede geen forse en deden hebben die geweert, en de Walen hebben uyt de kerke vreeselijk geschoten; zy hebbender vele gekwetst en dood geschoten, gelijk zy het 's dachs te vooren gedaen hadden, want daer kwamen 's daegs te vooren in 3 wagens gekwetste, waer onder dat was een edelman van Waron, die in 't Sweerdeken gebrocht was, en op dezen 16^sten van maerte, zoo is 't voetvolk van Ypre met 2 stukken artillerie t'huys gekomen, en men gink terstond gereedschap maken om 2 stukken metalen te wagenen, elk wel wegende 4000, en daer trocken vele soldaten mede van Ypre, en het was in den avondt wel 7 uren, maer het was schoon maneschijn. Den dag hier vooren zoo was den broeder van Waron, coronel over de Francoysen, den welke was lieutenant van Waron voorseyt, dood geschoten op het kerkhof van Watewe, en was vallende van zijn peerd, waerom dat Waron zeer droufve was, en dood liggende op het kerkhof presenteerde Waron 300 gouden croonen, die hem konste van daer halen, en het koste wel 5 ofte 6 Francoysen het leven, en ook werden er vele gekwetst, want de Walen schoten zoo sterck datter niemand en mochte by komen, en inden nacht zoo haelden hem de Walen zelve in de kerke, en als die van Ypre mette 2 groote stukken, en wel met 200 voetknegten trocken 's avondts uytter stede, ontrent den 7 uren, en komende tot Poperinge, zoo hebben zy hun zeere gehaest, en als zy tusschen Poperinge en Watewe kwamen, kwam den serjant majoor hun tegen, en dede hun wederomme keeren, want men zeyde voorwaer dat de geheele macht van de Walen kwam om ontzet te doene de kerke van Watewe, en

[p. 170]

als Mon^s. de Waron, en ander capiteynen zulk hoorde, hebben hun leger opgebroken, en zijn geweken, en hebben de kerke alzoo verlaten, en trocken naer Loo, doende alomme zeer veel kwaed, en de voetknegten zijn wederomme naer Ypre gekeert, die met de artillerie 's dachs te vooren uyter stede gingen.

Op den 18^sten van maerte, zoo was't zaterdag, en was Palmzondag-avond, zoo wasser justicie gedaen van eenen Christiaen van Nieuwenhuyse, die weerd geweest hadde tot Vormeseele, en hadde de weduwe getrauwt van P^r. Cauwe, en noch van zijn schoonzoone Hans Cauwe, en noch van een andere, en hadden te vrybuyten gelopen en zeer veel kwaed gedaen, en het arm landtsvolk zeer gepynigt en groote forse gedaen, en Hans Cauwe en den anderen voorzeyden waren metter coorde gerecht aen een potente, en Christiaen van Nieuwenhuyse was op een schavot metten vure geschout, maer was verworcht, en daer naer waren zy alle 3 gerecht buyten de Meesepoorte, en daer wasser eenen zeer gegeeselt op 't schavodt, en met 2 spinnerocken gesteld, 't welke was het costerken van Holbeke, en was vijf jaer gebannen bin der stede en schependomme op zijn lijf, en deze justicie was gedaen by M^r. Boydin, nieuwen officier. Op dezen zelven tijdt zoo passeerden zeere vele Walen te peerde en te voet, en trocken al naer Poperinge, en vergaerden daer wel 3000 te peerde en te voet, en Montengy en Lamoote, en men hielt t' Ypre sterckte wacht.

Op den Palmzondag, zoo kwamen de Walen altijds aen tot Poperinge, en liepen daer alle zeer in 't breê ontrent, om alle maniere van provande, en op den zelven tijdt zoo lagen de Schotten en Francoysen en het ander volk tot Loo en tot onder Dixmuyde en daer ontrent.

[p. 171]

Op den 21^sten van maerte, zoo kwamen de Walen van Poperinge in den nacht, en liepen rondomme de stede van Ypre, en stacken den brand in den nieuwen meulene buyten de Bueterpoorte, en noch in het walleken van jonkvrouwe Van Roede, buyten de Tempelpoorte, en noch in 't Marshof, en metten dage zoo vertrocken zy naer Poperinge.

Op den 22^sten van maert, zoo zijn de Walen opgelicht van Poperinge, want zy al uytgeschoten hadden, en de mare kwam t' Ypre, en 't was in den nacht, en men laste de poorterie lanternen uyt te steken, want men verwachte alle de Walen voor Ypre, maer zy trocken naer Loo, en ons volk had Loo verlaten 's dachs te vooren, en lag tot Dixmude, en de Walen kwamen naer Dixmude, en de Francoysen staken 't vier in S^te Jooris, en in het schipwerckershuys by de Hoogbrugge tot Dîxmude, en de Walen carmouseerden mette Francoysen, en daer bleef een gedeelte Francoysen dood, maer die van Dixmude schoten zeer met grof geschut, dat de Walen moesten wijcken; daer naer zijn de Walen wederomme vertrocken, maer hadden een gedeelte peerden mede van de cornetten van de Francoysen, en trocken wederomme naer Loo, van daer wederomme naer Poperinge, en cochten de Walen uytte en uyt hunne casselerie, ende trocken naer Meesene, en zijn daer al byeen vergaert, en elk is getrocken in zijn garnisoen, want zy waren alomme uytgelicht om de kerke van Watewe ontzet te doene.

Op den 19^sten van maerte, zoo trocker al meest onze voetknegten en ook onze Blau Rockx al uytte, en men zeyde dat Cortrijck zoude gelevert geweest hebben in de handen van de Gereformeerden, want daer binnen Cortrijck was gelijk muterie, en lagen te Meenene, maer daer en was noch op den 2 van april niet gedaen.

[p. 172]

Ontrent dezen tijdt zoo heeft de peste noch altijdts gecontinueert, maer niet zoo zeere; het maekte zeer kwaed weder om te zaeyen, want het was altijdts regenen, maer in het laetste van april, zoo was 't beter dan't geweest hadde, zoo dat Godt verzach. Bin den middelen tijdt van 3 weken, zoo en hoorde men niet dat de Walen zeere ontrent onze stede liepen; maer eenjegelijk buyten der stede waren zeere gekwollen van de vryebuyters, want op uytgank van april, zoo brochten er de Blau Rockx tot Ypre in IX, en smetender 3 dood ontrent Beselare; ook mede hadde den landtsman confoort dat hy die zelve mochte doodslaen, en dat om het geweld dat zy den reysenden man deden en ook den lantsman.

Op den lasten dag van april, zoo was't zondag, en recht naer den noene, zoo begonste het volk zeer uyt te gane om te gaen wandelen uytewaert, en midts dat men de poorte gesloten houdt, bin dat men de predicatie doet, dat is 's nuchtens van ten 9 uren totten 12 uren, en naer den noene van den een ure totten 3 uren, zoo 't volk gink wandelen eer de poorte gesloten wiert, waren besprongen van een gedeelte Walen te peerde, ontrent 36, en kwamen van Rousbrugge, en aldus wasser een groot geloop en geroup van de vrouwen, jonge dochters, en andere, maer daer en wierter niet meer gevangen dan 5 ofte 6 soldaten, die ook gingen wandelen, en sommigen vrouwen hun ringen en ander opperacoutrementen wierden hun afgenomen, en midts dat de poorten gesloten waren en dat men in geen constume en is open te doene bin dat men de presse doet, zoo vertrocken zylieden als zy hun gepresenteert hadden tot onder de stede en gemaekt hadden een alaerme.

Op den 2^de van meye, zoo vertrocken uyt Ypre 2 vendels voetknegten en de Blau Rockx, de peerden-capiteynen

[p. 173]

Bruck en capiteyn Anthone, het een vendel van den coronel; zy wilden geld hebben, zeyde men, eer zy wilden vertrecken naer Meenene, maer niemand en wiste waeromme, en 's anderdags was t' Yper bidtdag, zoo zy noemen, verboden te wereken of winkel open te doene, en daer was geroepen dat alle soldaten van de gonne die moesten vertrecken, die niet weg en waren, dat zy moesten volgen op de galge.

Op den Assencionsdag zoo was 't werckdag, want 's nuchtens de clocke luydc, en 't Halle-clocxken, en eenjegelijk vrochte die wilde, en daer en was geen aprentie van eenige maert, en 's avondts ontrent den 6 uren zoo kwamen de 2 vendelen voetknehten, en die over 2 dagen van te vooren uytgetrocken waren, en ook mede de Blau Rockx, want zy meenden ievers een koerse te doene, maer Montengy was op de been wel met 12 cornetten peerden Albinoysen, zoo dat elk trock naer zyne plaetse, daer zy opgelicht waren, en Montengy kwam tot Cortrijk, en op den vrydag naer Assencionsdag zoo was de wacht gedikt.

Op den 9^sten van meye, zoo trock zeer subyt uyt Ypre den coronel en meest alle de soldaten, midts datter naer Zoetersteê getrocken waren een deel soldaten, en den coronel trock uyt met de Blau Rockx en wel 2 vendelen soldaten naer Meenene, en meenden Rijssele in te loopen, midts zeker ontbieden van diversche cooplieden en ander die mede gemoeyt waren, en die van Rijssele wierden de zake geware en hebbender eenige gevangen, en als zy met die van Doornicke en van Meenene voor Rijssele kwamen in den nacht, zoo hebben zy de bruggen van de wagens afgezet en begonnen rechten, maer die van Rijssele, ziende in den nuchtenstond alle dat volk, hebben zeer geschoten en uytgezonden een cornette peerden, waer af datter gevangen waren 3 ruyters, en ziende

[p. 174]

die buyten waren dat zy niet en konsten bedryven, zijn afgekeert, elk in 't zijn, verlatende hunne bruggen, die zy mede gebrocht hadden om over de vesten te geraken.

Op den Sinxendag zoo vertrocken wederomme uyt Yper ij vendelen voetknegten en de Blauwe Rockx, de geheele cornetten peerden en de vendelen voetknegten waren capiteyn Bruck en Anthone, en het een vendel van den hoogballiu ofte den coronel, en men zeyde dat zy trocken naer Loo en de pioniers troeken mede, die wel by de 14 dagen gevangen gelegen hadden, en men en wiste niet waer zy henen wilden.

Op den naesten dag naer Sinxen, zoo vergaerden noch zeer veel volk tot Loo, en die van Rousbrugge verwachtende beleyd te zyne hebben zeer veel boomen afgehouwen en in de vaert gesmeten, en haelden zeer veel beestiael in, en veel landtslieden ook in hunne sterckte, en op den 19^sten van meye, zoo warender byeen wel 7000 man, onder voetknegten en peerden tot Loo, en zy maekten 't zeer sterk.

Op den 21, 22, 23 van meye, en noch altijdts heeft de leger van de Staten, altijdts gecontinueert zekerlyke steèvast te liggen te Loo in Vuerene-ambacht, en alle dorpen, prochien, en onbeslotene steden hebben moeten alle victaillie bezorgen, den eenen bier, den anderen broot, beestialen, en men vrochte zeere aen Loo met menigte van pioniers, ook mede op dezen tijdt zoo maekte men sterck Zoeterstêe; dacr vrochten ook zeer vele landtslieden en den ingienaris van Ypre wasser stêevast, en men zeyde voorzeker dat de Walen als Montengy, hem wederomme gereedt mackten, om naer ons leger te komen van ij zyden, want op den 22^sten van meye was den lieutenant van de goetwilligen wederomme gevangen

[p. 175]

in de peerdemaert van Ardenburch boven Brugge, want daer zijn gekomen wel 6 cornetten peerden Albenoysen en anderen, en hebben de gansche maert gerooft en zeer veel peerden en cooplieden met hun geleet; aldus en stond het niet zeer wel, want naer dien dat ons volk tot Loo stedevast gelegen hadde, wel 5000 mannen, zoo liepen de Walen meer dan zy gedaen hadden, ook mede. Het coorn begonste wat te dierene, en alle eetwaren, als vleesch en boter was ook wel diere. De peste die was ook meer dan zy een maend te vooren geweest hadde, want daer zy was stierf het volk zeere.

Op den 26^sten van meye zoo hebben mijnheeren van der wet 's nachts gegaen in diversche borgers-huysen en bezouk gaen doen, of zy geen vreemdelingen in hun huys en hadden, en in den nuchtenstond, zoo hebben eenige van de wachte ontrent den 4 uren gegaen, zonder wethouders en hebben gaen zouken kerkegoet; maer om daer in te voorziene, zoo wasser op den 29^sten van meye uytgeroepen by voocht, hoogballiu en schepenenraed der stede van Ypre dat eenjegelijk zoude bringen in handen van de justicie by zonnenschijn alle beelden mitsgaders alle kerk-abyten en juweelen, die hebben geweest verholen, 't zy metael ofte houten, steenen ofte van wat matriael zy zijn; die in gebreke waren bevonden op schandelijk uytter stede en schependom geleet te zyne.

Op den eersten van julius, zoo wasser by den officier van het gerechte van der stede op de mart een zeer groot vier gemaekt, al van alderander soorten van beelden, immers meest gehaelt uytten huyse van Jan, de sone uytten Beer, en was een beeld van den gekruysten Xps en van Maria en S^te-Jan om boven den ocsael te stellene tot Brugge in S^te-Salvatorskerke, en hadden wel een jaer ofte twee tot zynen huyse ge-

[p. 176]

weest, en dat was zeer uytter machte groot, en men zaechde dit in stukken en verbrande met noch zeer vele, die in diversche huysen gehaelt waren.

Op den 2 van julius, zoo warender wederomme billietten uytgezonden om diversche borgers en ander goede heeren uytte stadt te doen gane, namelijk mijnheere van Voormiseele en van Eversam, en noch diversche doopers, die welke men zeyde predicanten, en moesten ruymen de stadt bin sonneschijn, maer Eversam en Voormizeele waren bevolen naer het bringen van de billietten dat zy uytter stede niet en zouden gaen zonder ander bevel van de heeren.

Op den 3 van julius, 's nachts, ontrent den middernacht zoo hebben de Walen, die met groote macht van peerdevolk gekomen zijn met vele voetknegten, en de hoofden waren Montengy, Lalain en La Moote, en een gedeel van dien hebben ingenomen Polinckhove by Loo, en die leger die tot Loo lach heeft dat willen beletten, maer 't en is niet gevallideert, maer carmouseerden zeere jegens elkanderen, en hebben ook ter Fynteele gehouden hunne sterckte, en op den 4 dag van julius zoo hebben zy gelegen alby scans aen scans, elk anderen gaen bespringen, somwilen stond het aldus geschapen dat geheel 't Noortkwaertier te quiste scheen te gane; ook en mochte men nievers reysen, want de Walen liepen verre en naer, want meest alle dage maekten zy allaerme ontrent onze stede van Ypre, dagelijks poorters en andere lieden vangende, en stellende op groot rantsoen.

Op den 6 van julius, zoo is het Walen-leger opgebrocken van ontrent Loo, en trock naer het kwaertier van Hontschoote alomme arm en schamel makende, en op den 7^sten van julius, zoo zijnder een groot gedeelte tot Poperinge gekomen

[p. 177]

en zijn dagelyks voor onze stede van Ypre gekomen en vangende al dat zy crygen konsten. Op den 8^sten van julius, zoo wasser geroepen met een hallegebodt dat men zoude moeten alle boomen afhauwen, die staen bin der Cruyse, alzoo wel fruitboomen als andere, en dat de lange schuere moest gewerd wezen, en dit al bin 3 dagen op verbeurte van boomen en huysen en schueren, want de Walen lagen tot Poperinge vast.

Op den 10^sten van julius, zoo zijn de Walen al vertrocken van Poperinge, als zy daer zeer het volk uytgeteird hadden, en ook vele allomme gerooft, meest ontrent Poperinge; zy zijn getrocken naer Belle, en hebben daer ook eenige dagen gelegen.

Op den 13^sten van julius, zoo heeft den capiteyn Clays van Brugge gegaen met zijn serjant, en heeft uyt diversche huysen gehaelt beelden en casullen, autaers-cleet, en meer andere zaken, en hebben de galge voor het Besant daer mede gecleet, en daer naer alle by 't gerechte verbrandt. Op den 13^sten, zoo wasser ommegeslegen met 8 trommels, indien 't allaerme ware dat geen vreemdelingen, vrouwen noch kinderen en zouden komen op de ramparden op verbuerte van hun opperste cleet, en alle borgers met hun oppergewerre.

Op den 16^sten van wedemaend, heeft het leger van de Walen gelegen tot Belle, en maekte 't al arm en bystier, en daer was eenen wech gemaekt by de pioniers van de Walen van de Leye tot de fortresse van Zoeter Steê, daer die van Yper en ander volk op lach, en men verwachte alle dage siege voor de zelve fortresse, ook mede de leger van Princens volk lach ook, en bleef liggene tot Loo makende ook mede dat kwaertier geheel povere; aldus zoo verwachte men, zoo men zeyde, op beyde de zyden noch nieuw volk,

[p. 178]

wat dat daer af komen zal is God bekent; men zoude ook de wet van Ypre vermaekt hebben op den 5 van deze maend, maer op den 16^sten van de zelve maend en was zy noch niet vermaekt.

Op den 18^sten van wedemaend, zoo hebben de Walen al vertrocken van Belle, en men wiste niet waer, want het subitelijk aenkwam, want zy hadden hun gereedtschap gemaekt, als van pionniers en van andere zaken om Zoeter Steê te beleggen, en men zeyde dat ontrent Camerijcke gekomen waren eenige Francoisen om Camerijck ontzet te doene, maer op dezen tegenwoordigen tijdt en wiste men niet zeker de oorzake. Het geuzen leger bleef continueerelyk tot Loo liggende.

Op den 19^sten van wedemaend, zoo wasser diversche coyen gehaelt by de Walen van Rousbrugge, recht by het lanthuys, wel 20. Op den zelven dag zoo was 't convoy afgeslegen met 24 wagens by Doornycke, en de Walen hadden wel 50 peerden van de voerlieden, en daer bleefven wel 30 Schotten dood.

Op den 23^sten van wedemaend, zoo wasser justicie gedaen van eene vrouwe van 20 jaren van Corterycke, de welke hadde haren eygen man vergeven met fenijn, en was gevangen met haren boel in de Clocke, en was verwezen levende met eene pecktonne boven haer hooft verbrand te wezen; maer met groote consideratie zoo was zy verworcht en haer tale genomen, en ook op den zelven pas zoo was haren boel op een schavodt met scherpe roeden gegeeselt en gebannen, en noch met hem op het zelve schavot eenen Ingelsman, den welken was soldaet en hadde alle sloten opengedaen, was ook gegeeselt totten bloede en gebannen in Ingelandt.

Op den 28^sten van wedemaend, zoo kwamen de Blauwe Rockx tot Ypre van Loo, en eenjegelijk meende dat de com-

[p. 179]

missarissen met hun kwamen, maer het was om eenige andere zaken, want 's anderdags zoo vertrocken zy wederomme naer Loo, en op dezen tijdt sprack men van de compste van een groot persoonage by de Walen, ja, men zoude naer genouch gezeyd te hebben dat 't den koning zelve was, maer ten was hy niet, maer 't was eenen anderen, die den koning gezonden hadde uyt Spaenje duer Vranckrijck te poste, en hielt hem te Bergen in Henegauwe en het was mijnheere den Prince van Parma.

Op den lasten dag van wedemaend, zoo wasser een gejusticeert metten baste aen een potente voor de Nieuwe Camere, en was een Schotman, en hadde te vrybuyten gelopen, en daer was noch eenen M^r. Grysoles, reeuwere, aen eene carre de Tourhout-poorte uytgevoert en gegeeselt om dat hy onbehoorelijk in sommige sterfhuysen gedaen hadde, en was 3 jaer gebannen.

Op den 4 van hoymaend, 't welke was op eenen dijssendag, zoo wasser justicie gedaen by den hoogballiu van eenen Cornelis van Middeloen van Caskerke by Dixmude, en hadde noch met 2 andere gasten te vrybuyten gelopen, en zijn vader was een zeer rijck man, genaempt Robert van Middeloen, en was gerecht metter coorde aen eene potente, en daer naer begraven, en de ander twee waren van hem verleet, en waren op een schavot gesteld met eenen bast aen hunnen hals aen een stake gebonden, en moesten hunnen companion Cornelis daer voor hun eygen oogen zien sterfven, en daer naer zoo waren zy gegeeselt met scherpe roeden, en met een maerckyser gloyende geteekent met dobbel cruys en gebannen; den eenen 3 jaer in Hontschoote te gaen doen zijn ambacht, op de galge, en den anderen in Dixmude ook 3 jaer te werckene, op de galge. Op dezen tijdt, Godt lof, zoo was de peste zoo gescmileert dat zy maer bin de stede en was in 3 woonsten.

[p. 180]

Op den uytgank van wedemaend, werd Breda ingenomen by die van 's Hertogenbosch, en het was door hulpe van eenen serjant van het casteel, welke was niet volkomen zonder vele menschens dood, en tot groot verlies van geheel Brabandt; ook mede onze leger bleef altijdt tot Loo liggene, maer men coute van het vertrecken, want op den 2 van hoymaend, zoo hebben de Francoysen gehaelt onder S^t Omaers grooten buyt, en 's anderdaegs zoo was den lieutenant van Lamoote gevangen.

Op den 17^sten van hoymand, zoo heeft tot Ypre alle het geschut, en men zeyde dat was van victorie ontrent Groeninge, die eenige Ingelsche hadden in Vriesland, en alle geschut was meest te zeker tijd afgeschoten, tusschen ontrent den 7 en 8 uren, en op de maert, princepal in Pan en Craveneburch, zoo wasser groote schade in de glase vensters, want voren alle de vensterglasen waren meest alle geschonden van het grof geschut dat ter maert afgeschoten was. Op dezen tijd zoo trocken 2 cornetten Francoisen van de legere van Loo over by de Walen, en lagen te Commene, en deden groote schade over deze zyde van vangen en rooven.

Op den 19^sten van hoymaend, zoo kwamen die overgeloopen Francoisen voor de stadt, ontrent den 10 uren, en roofden veel beestiael recht onder stede, en het was buyten deze Meesepoorte en die poorte was van dage niet open, maer de Tourhoutpoorte en de Tempelpoorte was open voor dien dag, en als de borgers van de wachte van de Tempelpoorte hoorden het allaerme, liepen zy met hun lieden roers, en noch soldaten met hun, zoo ziende dat deze borgers met de soldaten, zoo schoten naer de zelve Walen, zoo hebben zy de zelve beestialen verlaten, en zijn door getrocken met eenige peerden die zy gerooft hadden, en met sommige gevangenen

[p. 181]

naer Commene, en eenige lieden van der stede waren wel blyde dat zy voor deze reise niet mede en hadden.

Op den 23^sten van hoymaend, zoo zijn de Walen van Commene gekomen voor de stede, een gedeelte peerden, en hebben te Roozekens Muelene diversche poorters gevangen, en eenen dood gesteken met eene lancie, en hebben den schryver van Castere gevangen, en zijn met den buyt wechgetrocken en het was zondag.

Op den 24^sten van hoymaend, zoo zijn de Walen wederom gekomen voor de stadt op den noene, als de poorten al gesloten waren; en waren besig vele beesten uyt het gers te halene, maer ontrent den een ure zoo trocken ons goetwilligen uytte met een gedeelte borgers en soldaten, en de Walen wesende met eenige gevangenen en veel coyen, hebben't al verlaten; zy zijn gevlucht en de lieden hebben hun beestialen wederomme gehadt.

Op den 31^sten van hoymaend, zoo passeerder wel 4 cornetten peerden uyt 't leger van Loo, en trocken van buyten omme en het scheen dat zy trocken naer Meenene en ontrent Vlamertinge; ook een gedeelte peerden trocken en ook mede voetvolk, en namen hun vertreck naer Arien, en hebben voor de stadt van Arien een allaerme gemaekt, en roofden en brochten 't met hun tot Ypre, op den 2 van oust, ontrent den noene, en lieten hun buyt ontrent de Lange Schuere, wel 1000 schapen mette lammeren, en wel 50 peerden en wel 130 coyen en veel gevangenen, en kwamen in de stede 4 cornetten peerden Groen Rockx, Blau Rockx, Wit Rockx en Purpere Rockx, en de Groen Rockx brochten op een wagen eenen dooden, een edelman, en hy lach op een wagene en zijn knegt gink met zijn peerd voor de wagene, daer zijn heer op lach, en hy leede zijn peerd by den toom en droech

[p. 182]

zyne lancie en zijn helm op zijn hooft, en daer op S^te.-Maertens-kerkhof was een put gemaekt en begroufven hem, eer zy in het logement gingen, en daer slougen wel 8 ofte 6 trommelen, en dezen was dood geschoten voor Arien vast aen de poorte, en als deze 4 cornette peerde-ruyters zaten en aten recht op den noene, zoo kwamer een allaerme ter Meesepoorte, en de poorten waren toe, en men zeyde dat de Walen om hun buyt kwamen, en daer waren zeer cort alle 4 de cornetten gereed, en trocken uyt ontrent den 2 uren naer de Walen toe, en waren op de Commen-strate; en ziende dat zy zoo sterck niet waren als 4 cornetten, zoo namen de Walen de vlucht, en liepen in het coorne; eenige stonden dat zy 3 ofte 4 Blau Rockx dood schooten en noch eenige kwetsten, en daer liep vele poorterie uyt en vele voetknegten, alzoo dat zy vele Walen in brochten gevangen, en die zy doodsmeten die pillieerden zy, en lieten die liggen; zy hadden wel alzoo vele peerdenruyters gevangen als voetknegten. Op dezen zelven dag 's avondts brochten zy alle den buyt bin der stede; op dezen tegenwoordigen dag zoo moesten mynheeren den prelaet van Eversam en van Vormeseele beyde uytter stadt, want hun een billiet gegeven was, en moesten rekeninge doen aen die van der Wet en vertrocken, en hadden convoy 2 corporaelschappen, en komende by 't Nachtergaelken op de Waestenstrate, zoo waren zy besprongen van de Walen, en de vendel van Costere was met een sterk loot geschoten dat hy bin den zelven dage staerf, en was 's anderdags begraven t' Sinte-Nicolays, en daer waren noch eenige soldaten van de 2 corporaelschappen gequetst en ook dood, en daer warender eenige van de vrienden van den prelaet, die hem gingen convoyeren die ontrochten't, en de prelaten en waren niet gekwetst en kwamen tot Waestene.

Op den 5 van oust hebben de ruyters den geheelen dag

[p. 183]

niet dan den buyt vercocht, en de beenhauwers van der stede cochten hun alle de lammeren en de schapen af voor 1100 daelders.

Op den 12^sten van oust zoo wasser uyt de leger te Loo wel gelicht 2000 voetknegten en ses cornetten peerden, en kwamen met 2 lange bruggen langs de vaert, en komende t'Ypre ontrent de stede hebben de bruggen ingebrocht, en men zeyde dat 't was om Armentiers, en faelden en trocken tusschen Rijssele en Armentiers, en hebben't al gepillieert en gerooft, en vingen mijnheer van Vormezeele tusschen Rijssele en Armentiers, en zijn wederomme gekeert metten buyt.

Op den 17^sten van oust, heeft men de bruggen tot overdragen beschikt met convoye wel 15 wagens daer aen geladen, en op den 18^sten van oust, als de voetknegten wederomme keerden, zittende op de ydele wagens zijn besprongen geweest van de Walen ontrent Pilckem, en daer waren vele soldaten gevangen. Op dezen en den anderen nacht te vooren hebben de Walen op 2 ofte 3 weiden de vette beesten gehaelt en zeer veel schapen ontrent der stede.

Op den 22^sten van oust, zoo sprak men zeere van de compste van den Duck d'Alensoen ontrent Camerycke en men zeyde dat hy daer binnen was met veel victaillie, en dat de legere van de Walen wat geweken was, 't welke waerachtig was, want de Walen vertrocken gans op.

Op den 24^sten van oust, werd uytgeroupen by vorm van placate van de Geunieerde Provincien, dat alle personnen die hun lieden uytter stede ofte van de Geunieerde landen hun persoon hadde getransporteert in eenige neutrale plaetsen,

[p. 184]

ofte by den vyandt dat alle hun goed roerelijk en onroerelijk hier noch bin den lande gelegen, dat zelve zoude opgeteekent worden en overgebrocht aen den officier, daer onder het zelve goed liggende is, en dat alle pachters ofte die in huysen woonen van alle zulke persoonen dat zy 't zelve zouden komen te kennen geven op arbitrairlijk gestraft te zyne, om te wetene de cause en redene van hun vertreck; noch zoo wasser geroupen dat 't den 25^sten zoude wezen bidtdag met te houden dat niemand en zoude doen eenig handtwerck op zekere boete.

Op den 27^sten van oust, zoo wasser uytgeroupen dat hun eenige, poorters zijnde, zouden avanceren om te Loo voor eenige soldaten te monsteren op de punicie van metter coorde gerecht te zyne, want men tot Loo gink het leger monsteren.

Op den 29^sten van oust, 't welke was op eenen woensdag, zoo is zeer haestelijk opgelicht de leger van Loo, de welke wel vier maenden ofte by daer gelegen hadde, en slechten alle de scansen, die buyten Loo gemaekt waren, en zijn komen liggen te Langemarck, en 's anderdags zijn zy getrocken naer Meenene.

Op den kersdag van september, zoo wasser tot Ypre ten Besante uytgeroupen, en met groote sollemniteyt als behangen met tapijdts, en voor het uytroupen zeer lange met clocken luydende, en daer was den coninck van Spanje verclaert vijandt's landts, en zijn seghel en het wapen van den koning geheel gerenonseert, en dat men den eedt eenen anderen zoude moeten doen, die de Staten geliefven zoude; en ook als het uytgeroupen was, zoo wasser een borgere die de wapene van den koning, de welke stonden gevrocht in 't tapijdt, met een snyder heeft duersneden, en daer naer

[p. 185]

op de maert geworpen. Ontrent dezen tijdt zoo heeft de legere van Loo ontrent Outryve gaen liggen en de Francoysen ontrent Boufyn, en de Walen niet verre van daer, en die van Rousbrugge hebben overal zeer geloopen en alle dage voor Ypre, Dixmude die beesten gehaelt.

Op den 15^sten van september, zoo kwam den Prince van Antoin, gouverneur van Doornike t'Ypre in, en het was wel 7 uren in den avond, en was gelogeert te P^r. Imeloots, en de geheele legere die tot Loo gelegen hadde, kwam met hem af en lag tot Hollebeke, te Houthem, te Zelebeke, te Voormezeele, en alomme daer ontrent, en op den 16^sten van september, 's nuchtens voor den noene, zoo gink de prince metten coronel rondomme de rampaerden van der stede, en zach alomme de fortressen, en achter den noene zoo clopte men zeer, want de geheele legere passeerde en ging in goed ordere, want ontrent den een ure naer noene, zoo begonsten zy te passerene en kwamen van de Meesepoorte, langste Leye alzoo naer de Tempelpoorte over de Peerdenmaert langst de Bueterstrate naer Poperinge; eerst passeerden 9 cornetten peerden, daer naer 23 vendels voetknegten, by 7 te gadere, by 5, by 3, en als die gepasseert waren, zoo volgden 166 wagens, en daer naer noch 7 cornetten peerden, en passeerden wel by 4 uren, en op den anderen dag zoo lichten zy op en namen hun retrette naer Dixmude, en lagen daer op alle dorpen en den prince bleef den zondag t'Ypre, en men zeyde dat de Walen ons legere volgden.

Op den 18^sten van september, 's nuchtens zoude den prince van Antoin vertrecken, ontrent den 10 uren, zoo zijnder gekomen op de Tourhoutstrate een gedeelte Walen, en het waren perden en voetknegten, en kwamen sommige tot voor de stede, en op de zelve pas zoo zijnder gekomen 2 cornetten

[p. 186]

peerden, en zy kwamen ter Boesinck-strate, ziende datter Walen waren; zoo zijn de Walen gevlucht en het was de bende van Brane van Comene, en die 2 cornetten peerden volgden; zoo zy Wielken gepasseert waren, zoo volgden vele poorters en onze goetwillige mede metten coronel, en de voetknegten van de Walen lagen in hagen en busschen, zoo dat zy veel kwaet deden aen de onze, en daer bleefver 4 ofte 5 dood van de Groene Rockx en van de Blauwe Rockx, en eenige gekwetst, en daer waren wel 10 ofte 12 Walen gevangen, en het was eene groote beroerte, en als het al gedaen was, zoo dat de Walen al wech waren, zoo vertrock den prince naer Dixmude, en alzoo naer Brugge, en alle de doode waren begraven t'Sinte Maertens.

Op den 24^sten van september, zoo wasser justicie gedaen by den hoogballiu van een zeer jonckman, maer hadde veel kwaed gedaen, en was aen een potente gerecht voor de Nieuwe Camere, en daer na begraven; hy was gebooren van Eecke, en hadde met de vrybuyters geloopen.

Op den 26, 27, 28^sten van september, zoo heeft ons legere gelegen onder Duynkerke, en de legere van de Walen lagen niet verre van daer; maer waren veel sterkere dan de leger van den prince, doch en hebben niet vele bedreven, want de leger van den prince liet door de sluysen 't zeewatere in, zoo dat de Walen moesten vertrecken, en namen hun retrette naer Ypre, doende alomme vele schade, en kwamen een nacht liggen te Voormezeele, en zijn vertrocken over Leye, zeyde men, naer Doornike, en waren wel 16,000 mannen sterck, en op den Paschdag zoo kwamer 4 vendelen voetknegten en zy waren van onze zyde, en meenden in de stede te geraken en lagen in de Pille, en op den vij van october en waren zy noch niet wech, maer deden groote schade, nemende al dat

[p. 187]

zy krygen konsten, en de coronel hadde die geerne binnen gehadt, maer de wet wasser tegen.

Op den 10^sten van october, zoo vertrocken de soldaten uyt te Pille, en 't was by laste van de overheyt.

Op den 11^sten van october, zoo kwamen de commissarissen in, om de wet te vermaken, mette Blau Rockx, en de goetwillige trocken tegen, en daer waren ook voetknegten mede, en mijnheere van Ryhove was commissaris en jonker Caerles Van de Ryne en den hoogballiu van der stede.

Op den 10^sten van october, zoo was het geld gestelt op een zeker prijs: de Ph^s daelders op 52 stuyvers, de halve goude walen op 83 stuyvers, de staten daelders op 40 stuyvers, de dobbel 24 st., ducaten op xvij en de roozenobels op xviij, en al ander geld op advenante, bevelende eeniegelijk dat zelve niet te overtreden op groote boete, want alle dage gaf elk het geld hooger uyt dan zy dat ontfangen hadde.

Op den xij^sten van october, zoo was de Wet vermaekt op eenen donderdag, en daer was voocht gecontinueert joncker Jaques de Serf, heere van Wintershove, Jan Langhedul, voorschepen, 2 Pieter De Wilde, f^s, Olivier, 3. Christiaen De Lange, 4. Olivier de Keuwere, Michiel Baremaker, Jacop Baelde, zoone...., Michiel Baelde, Daniel Longespel, Geleyn Moenes, Jaques Vermersch, Pieter Vergheys, daer was noch eenen; maer deze laesten staen in geen orde.

Omtrent dezen tijdt zeyde men dat de Walen lagen voor Doornike, want 't was zeker dat zy daerwaert trocken, en ons leger lach ontrent Oudenburch, en men zeyde dat zy naer Doornicke trocken, want den prince van Anthoin, gouver-

[p. 188]

neur van Doornicke, was in onze legere, en men zeyde een tijdt dat de Walen in Doornicke waren, maer 't en was niet zeker, en de Walen weken wat van Doornicke ontrent den xvij october.

Op den xvij van october, zoo wasser by de Nieuwe Wet uytgeroupen en gedaen publiceeren dat men om de groote dierte geene bruyloften en zoude houden hooger dan xxiiij par volk op groote boete van beyde de zyden, want het coorn zeer dierde: het galt 8 guldens de raziere, en de boeter was ook met alle edtwaren zeer diere, voort wasser ook geroupen dat men van dien tyde voort niet meer en mochte melden ofte kinderen doen doopen dan in de gereformeerde religie, want men wel een jaer alle bannen ter Halle uytgeroupen had 3 sondagen, die in de catholyke religie begeirden te trauwen, zoo mochten zy melden daer 't hun goed docht, midts certificaet te bringen, waer zy getrauwt waren, zoo was 't ook van 't doopen der kinderen, men moeste ook certificaet bringen waer 't gedaen was, maer 't was nu by de Nieuwe Wet geheel verboden 't melden, en ook mede het doopen van de cleene kinderen, op indien hun eenige misgingen schandaleuselijk uytter stede geleyt te zyne; ook mede wasser geroupen dat men op geen sondagen en zoude in de gereformeerde religie eenige persoonen trouwen, en ook geen bruyloftfeeste houden op zeer groote boete.

Ontrent den uytganck van october, zoo hebben meest alle die in eedt waren van der stede al ontboden geweest om eedt te doene, en den coninck te renonceerene en alle zijn gezinde, en die 't niet en wilde doen, moesten ter stede uyt, en daer wasser eenige die 't niet doen wilden, die gingen duere, als Clays de Coene, Jaques Pollacrt en meer andere.

[p. 189]

Op den 7^sten van october, zoo waren de Besanters ontboden, en men leyde hun ook den eedt vooren, maer daer wasser in die dien niet doen en wilden, en moesten op staenden voet uytter stede, zonder delaey. Op dezen tijdt, zeyde men, Dornike te zyne zeer sterck beleyt, want de geheele macht van de Walen lag daer vooren; op dezen tijdt zoo was de vaert van Ypre zeer belemmert, want de Walen van Rousbrugge namen vijf schepen t'eene gadere, al meest met ingels bier en ander coopmans goed, en daer naer namen zy de vente van Dixmude, komende naer Ypre, en men zeyde dat den duck d'Alenson getrauwt was, den 22^sten van october, mette koninginne van Ingeland, en men vierde tot Brugge, maer t'Yper niet, en men zeyde voor zeker datter wel 3000 Francoysen afkwamen over Cales, en op S^te-Andries-avond zoo was Doornike overgegeven in de handen van de Walen met zeker apoyntement te geven eene zekere somme van penningen 200,000 guldens tot betalinge van de Walen, naer dien dat Dornike overgekomen was, met zulkx als zy veraccoordeerden, en dat de princesse van Anthoin uytgetrocken was, met al hunnen schadt, wel met 12 wagens, en ook mede 2 cornetten peerden Schotten van Meenene, die maer 8 ofte 10 dagen in Dornicke gerocht waren, zoo zeyde men den prince van Oranje metten prince van Anthoin tot Antwerpen te wezen, en den gouverneur van Dornike, den prince van Antoin, de welke was generael van de legere van den prince van Oranje ook mede zijnde tot Antwerpen, om welke dat sommige gemeente murmurreerden dat zy tot Dornike niet anders gedaen en hadden, want zy langen tijdt gehouden hadden en niet anders geen ontzet en deden.

Op den derden van december, 's zondags nuchtens ten 3 uren ofte ten 4 uren, zoo trock alle het garnisoen uyt Ypre

[p. 190]

met de goedwillige peerden, en namen hun wech naer Poperinge, en hebben daer alle de brauwers ketels gehaelt uyt de stede, en ook mede de baekers ovens in geslegen, nemende noch met hun alle de gevangenen, en bringende naer de stede, en men zeyde hadden zy geressisteert geweest zoo zouden zy 't vier daer ingesteken hebben, maer die van Poperinge en zeyden toe geen zaken, aldus stond overal zeer kwalijk, en men zeyde dat de geheele macht van de Walen van voor Dornike getrocken was naer Audenaerde.

Op den 4^den december, 's nuchtens ten 3 uren, zoo trocken die van Ypre mette 3 corporaelschappen en de goetwillige peerden, en namen hun lieder vertreck naer Belle, en hebben daer alle de brauwers ketels gehaelt, en kwamen wederom en, wel een ure naer het sluyten van de poorten t'Ypre, en brochten alle de ketels mede met wagene.

Op den 5^den december, zoo kwam den voocht Wintershove en den coronel t'huys, die lange tot Brugge geweest hadden, en als 't ontrent den avondt was, zoo kwamer 3 vendels Schotten, en meenden t'Yper in te geraken, maer 's anderdags zoo en waren zy niet ingelaten, want zy lagen den nacht in de Pille van het Overdrach, en het volk kwam ter Meesepoorte ingevlucht, want men zeyde dat de Walen afkwamen van voor Dornike.

Op den 5, 6 en 7^sten van december, zoo was gecommitteert Caerles Velle, en M^r. Herreman Van Houtte om op te nemen binnen de stede, elk een vendel voetknegten, inhoudende 113 soldaten, om de wachte te doene binnen der stede, en ook om convoey te doene, en op den 7^sten van december voorseyt, zoo vertrocken de Schotten alle 3 de vendels en een cornette peerden, alle naer Meenene, en hadden eenen nacht gelegen in de Pille, zoo het voorseyt is.

[p. 191]

Op den 10^sten van december, op eenen zondag, zoo kwam de bende van de Blau Rockx wederomme t'Ypre in, en men verwachte noch 2 vendels voetknegten, te wetene Costere en Bruck, en 2 dagen daer te vooren hadde capiteyn Velle en Herreman gemonstert, elk een vendele; alzoo stond hier in de stede te geraeken 6 vendels en 2 cornetten peerden, aldus en wiste men niet watter stond te geschieden. Op den zelven 10^sten 's nuchtens zijn de Walen van Rousbrugge gekomen en hebben een schip met wynen gehaelt ten versten Overdrage; aldus en stond noch niet zeer wel.

Op den 12^sten van december, zoo kwamen beyde de vendels in, en hadden in de Pille gelegen tot dit mynheer beliefde, en men dede die op de Halle gaen tot zy des anderdags geforriert waren, en daer en waren geen hondert mannen in beyde de vendels, en men zeyde dat de Walen oplichten van voor Dornike, en de twee vendels versterkten zeere, want zy terstond volk opnamen, alle dat zy crygen konsten.

Ontrent Kersdag, zoo kwamen de Walen met een groot gedeelte volk tot Roeselare, er lag daer zeer veel peerdevolk en voetvolk, en daer was groote jammer van het volk dat vluchte bin der stede, en dagelijks zoo kwamen en vingen al dat zy crygen konsten, en op den 6 van januarius, zoo was Jan Lauwers te gelde gesteld, om dies wille dat hy zoude gezonden hebben een...naer Ryssel met een brief; aldus stond over al noch zeer kwalijk.