Nederlandsche historie

[1574]

Op den 15^sten van Sporkele 1574, zoo wasser justicie gedaen by Geleyn Everaert, provost, op eenen maendag, ende daer was gesteld voor den noene eene leêre in het gerechte voor het Besaunt, en daer was gebrocht twee pacienten, en den eenen was van Dickebusch en den anderen van Westouderen, en hadde geloepen op den landtsman en geweld gedaen, en waren den eenen naer den anderen gerecht, met te coorde

[p. 19]

aen het gerechte voorzeyd, by den officier van den provost; en daer was een schavot gesteld voor de vangenisse, en daer was op gesteld eenen, genaempt Roevere in de wandelinge, met een strop aen zynen hals en gegeselt en gebannen.

Ontrent dezen tijd, zoo was zeer groote benauwtheyd onder den gemeenen man, want het was zeer groote dierte, want de zee bleef altijdts gesloten, en den Prince was gekomen tot Vlyssinge met zyne macht om Middelburch te beletten het victaillierene, want men groot opstel gemaekt heeft tot Antwerpen en tot Bergen-op-Zoom, maer den nieuwen Gouverneur groot devoir dede toe dien, maer daer waren eenige schepen van de Guesen afgesmeten tot groot achterdeel van die van Middelburch en waren van Bergen-op-Zoom; Godt deet 't wel gaen.

Ontrent vastenavond, 't welke was den 23 van sporkele, acht dagen daer vooren, zoo was Middelburch aen den prince van Oranjen overgegeven, behoudens lijf en goed, en de soldaten, de welke daer in lagen, die waren uytgelaten zonder eenige schade met hun gewerre, en daer was groote vreese met alle het landt, want ons soldaten van Ypre, de helft trock naer Nieuwpoort om daer te gaen liggen.

Op den 10^sten van maerte, 't welke was op den lasten dag van de Yper-maerct, zoo wasser een placaet uytgeroepen by den nieuwen Gouverneur, dat men alle coorn en alle manieren van granen zoude moeten desschen en bringen naer de stede bin 10 dagen naer deze voorzeyde uytroepinge, op groote correctie, en indien 't geviele dat 'er vyanden kwamen in het landt, dat men alle muelens de yseren zoude uyt weirren en noch meer andere zaken, en de Ypermaert vergink redelijk naer den tijd, en men hielter zeer groote en stercke wachte bin der stede by nachte en by dage.

[p. 20]

Op den paschavond, 't welke was op den 10^sten van april, zoo wasser justicie gedaen by Geleyn Everaert, van eenen Pierren Briesse en van eenen Ruben Weines, beyden van der stede, en hadden beyde soldaet geweest, en hadden beyde te gader hun sententie onthalst te zyne, 't welke gebeurde in het Saelhof op derden, ontrent den 9 uren, en waren daer naer begraven. Ontrent Passchen, de weke daer vooren, zoo en heeft men wederomme maer 4 poorten open gedaen, en dat om diversche maren; voorts het coorn bleef altijdts op eenen dieren prijs, maer de bueter galt dat noyt gehoort noch gezien en was op het sayson van den jare, te Passchen, en noch daer naer, 8 en 8 en alf het pond, en het was overal zeer sober; maer op den 17^sten van april zeyde men dat'er eene victorie gebuerde voor ons volk ontrent Mastricht en aldaer wel 30 vendels van graven Lodewijcks volk bleef en noch vele peerden, want op den 19^sten van april zoo kwam de mare en men luyde de groote clocke tot S^te Maerten en men zonck daer den Te Deum Laudamus.

Ontrent Assentions-feeste, zoo waren alle de staten van de landen by den nieuwen Gouverneur, aldaer veele zaeken van het Gouverneerene van den lande getracteert waren, en men sprack over al van een gemeen perdoen, 't welke was, want op den 20^sten van wedemaend was 't gepubliceert.

Op den 19^sten van wedemaend, 't welke was op eenen zaterdag, zoo ontfingen de heeren zekere briefven van te doene uytroepinge van het pardon, 't welke mijnheeren den zelven tijd by uytroepinge het gemeene te kennen gaf, want het gerechte 't welke lange gestaen hadde voor het Besant was geweird om dat men 's anderdags het pardon uytroepen zoude, want men te kennen gaf dat mijnheere den bisschop zoude het geestelijk pardon in den stoel

[p. 21]

aen 't gemeene verkondigen, 't welke ook alzoo gebuerde; en achter den noene, 't welke was op den 20^sten van wedemaend, naer de vespers, ontrent den 4 uren, zoo wasser voor het Besant gehangen een groot stuk tapijdts, en al met meyen gesteken en het clocxken 3 reysen geluyt hebbende, zoo gingen mijnheeren naer het Besant, aldaer den greffier de uytroepinge gedaen heeft, dat alle persoonen wie zy waren uytgenomen 4 van der stede, voort alle andere hebben gratie van alle faiten hoe en in wat maniere dat die gedaen geweest zoude hebben, met bin 2 dagen naer het komen van de zelve persoonen zouden moeten hunnen name overbringen den officier van der stede ofte plecke, daer die persoonen woonende waren, als zy wechtrocken, en naer dien te biechte en te sacramente gaen, zoo was alle bansueren ofte kwaede faiten by de goedwilligheid van den koning vergeven, en men vierde ten zelven dag 's avondts met veele persoonen ter maerct, en het volk was zeere verblijd.

Op den laesten dag van wedemaend, zoo was 't geld afgeroupen, maer was gesteld op noch hooger prijs dan de voorgaende premissie om zeker oorzake, maer daer was noch voor velen groot verlies; maer het was zeer sterk gehouden alle omme.

Den geheelen tijd van den zomer, zoo was't zeere dieren tijd, het welke noyt van eenige menschen gezien en was, want de bueter galt altijd 8 groote ofte meer, en het coorn was ook zeer diere, want het galt altijd meer dan een pond groote, en de eyeren en alle andere zaken: vleesch was ook uytter mate diere, want een kleyn stuk gezouten vleesch galt 15 ofte 16 stuyvers, dat wonder was dat den schamelen konste houden staen, en ontrent half oust, zoo kwam er vele peerden en ook voetvolk nederwaert van Oostende naer den zeekant, want het liep in 't woord dat de Guesen zochten

[p. 22]

eenige zeesteden in te crygen, want Acxsele was van hun verbrand in 'tlaste van hoymaend, en daer was menig man bystier en goedtloos gemaekt, en volgende de uytroepinge van het schoon pardon, gepubliceert den 20^sten van wedemaend, aldaer elk vergeven was zijn mesdaet, alzoo dat zelve in hadden zoo en is'er nochtans niet zeer vele gekomen, maer wenig ofte gene, 't welke te verwonderen was.

Op den 24 van oust, 't welke was op eenen woensdag, zoo was de wet hier tot Ypre vermaekt, de welke het jaer te vooren niet en was vermaekt, maer hadden gedient 2 jaren, en daer waren commissarissen: Mijnheeren Van Reulx en Van Rasighem, en van Eeke en van Jockxvrye, en naer dat de nieuwe Wet vermaekt was, zoo waren zy ter halle uytgeroepen, present commissarissen, ontrent den 11 uren voor noene; God geef hun wijsheyd!

Op den 3 van november, zoo wasser justicie gedaen van eenen coe-dief, die welke was gerecht aen een potente voor de nieuwe camere by den hoogballiu van der stede, en het was zyn eerste justicie die hy heeft gedaen.

Ontrent kersdag, zoo heeft men vele gezeyd van accordantie tusschen den Koning, onzen gedachtigen heere, en den Prince van Oranjen, want op den Derthiendag zoo zijnder tot Middelburg by hem gekomen om te accoorderen, want de landen niet wel en mochten verdragen aldus lange gesloten te zyne by der zee.