Een levensteeken op een doodenveld

[p. 148]

XXVIII.

Een voortreffelijk man, die de meeste slavenlanden van West-Indië en Noord-Amerika bezocht heeft, kwam twee maanden na schmidt's dood in Nieuw-Bambeij. Wat hij heeft gezien en gehoord, verhaal ik u te liever, omdat deze persoon door onpartijdigheid, opregtheid, gezond verstand en juist oordeel boven velen uitmunt, en geen man is, om zich door bedriegelijk vertoon te laten misleiden. Ik laat otto tank zelven bij voorkeur over zijn bezoek aan de Saramaccaners spreken, en deel u meest zijne eigene woorden mede:

Nieuw-Bambeij is een gehucht op den rug van een vrij hoogen heuvel gebouwd. Tusschen twee rijen hutten leidt een breede straat naar het kerkjen en de leeraarswoning. De daken en wanden van al de huisjens zijn uit palmbladen gevlochten, bij uitzondering van het bedehuis, dat van boven en op zijde met cederhouten planken gedekt is. Een prachtige tuin en een groot stuk land zijn met suikerriet, koffijboonen, bananen en verscheidene andere vruchten beplant. De ruime wegen, die naar de rivier, naar de beek, waaruit water gehaald wordt, en naar het kerkhof leiden, waren allen door het aanbrengen

[p. 149]

van kiezelsteenen, netjes en goed onderhouden. Op eenigen afstand, daar, waar Oud-Bambeij gelegen heeft, waren de kostgronden der negers. Een aandoenlijk gezigt leverde het gezigt der vele, met twee steenen gedekte graven der zendelingen op, die daar vroeger in zoo groote menigte den tol der natuur betaald hebben. De hier groeijende ooftboomen toonden nog, dat er vroeger Europeërs geweest waren.

Elken dag wordt er in Bambeij, waar geen heidenen wonen, godsdienstoefening gehouden. Met het aanbreken van den dag komen de proper gekleede leden der kleine gemeente te zamen. Dan wordt de tekst voorgelezen uit den Herrnhutterschen kalender, dat dagelijksch versterkend gemeenschapsmiddel voor twee en zeventig duizend zielen, die, in veertien landstreken verspreid, aan de zorg van drie honderd zendelingen zijn toevertrouwd; voorts wordt er, naar aanleiding van den dagtekst, soms een kort woord gesproken en altijd worden er eenige verzen uit den Neger-engelschen liederen-bundel gezongen. Des avonds is er wreder een stichtelijk zamenzijn, en behalve de gewone Zondagsche godsdienstoefeningen, zijn er nog van tijd tot tijd vergaderingen, waar men zich, door vragen en antwoorden, bidden en overdenken, bekend maakt met de dingen van het Koningrijk der hemelen. Tank zelf woonde zulk eene bijeenkomst bij, die geleid werd door job, den jongsten zoon van arabi, den eersten der Bambeijsche gedoopten. Hij hoorde daar veel met hooge ingeno-

[p. 150]

menheid bespreken. Het gezang der neger-gemeente scheen hem welluidend en melodieus toe en de meeste wijzen werden met vaardigheid gezongen. ‘Onze Bambeyers,’ zegt de bezoeker, ‘vormen een opgewekt, levendig, vrolijk volkjen, en het is treffend om te zien, hoe zij zich door ongekunstelde tevredenheid van hunne heidensche landslieden onderscheiden.’ Zij weten tamelijk goed rekenschap te geven van het geloof, dat in hen is, en in de twistredenen met de heidenen behalen zij ligtelijk de overwinning. Bekend met de schijngronden, waarop de afgodendienaars hunne stellingen bouwen, zoeken zij die met een gelukkigen takt te ondermijnen, en hunne eigen overtuiging tegen de gewone aanvallen te verdedigen. De heidenen barsten soms in woede los en kunnen niets anders uitrigten, dan dat zij vrouwen en kinderen, die ten gevolge van huisselijke inrigting, niet te Bambeij behooren, ter sluiks wegvoeren, opdat zij dieper in de bosschen met de Christenen in geen verdere aanraking komen. Dat hierdoor de goede zaak des Heeren meer bevorderd, dan tegengewerkt wordt, valt in het oog, want zoo komt er scheiding tusschen naam- en ware Christenen. Die met een voornemen des harten zich aan het Christendom hebben aangesloten, zullen in de wouden niet afvallig worden en mislukt het pogen, om zich in Bambeij zelf openlijk als belijders van het nieuwe geloof te vertoonen, in hoogere gemeenschap leven zij voort met broeders en zusters, welke hunner door gebeden indachtig blijven. Gedurig wordt

[p. 151]

er door de heidenen op aangedrongen, om door de kracht der wapenen of in een tweegevecht uit te maken, of Gado, dan wel de Vader in christus de ware God zij: dit armzalig plan kwam tot hiertoe door Gods goedheid niet tot uitvoering. Doch gedurende tank's verblijf verscheen er te Bambeij een troep wilden uit zeker dorpjen Slei, om met ‘de kerklieden’ te strijden. Daar geen tegenspraak of verzet baten mogten, verklaarden de boschneger-Christenen: ‘nu dan, uw verlangen worde bevredigd, maar laten wij eerst bij elkander gezeten, eenige onzer liederen zingen.’ Dat gezang, op liefelijke melodie, deed hier een uitwerking, die gij vaak op het stugst gemoed kunt waarnemen; de heidenen werden tot zachte aandoeningen gestemd, en nog voor dat het gezang afgeloopen was, namen zij in stilte, zonder iemand leed te doen, weder de wijk naar hunne bosschen. Gelijk uit dit enkel feit, zoo blijkt uit alles om en in Bambeij, de uitwerking van het Christendom. Met blijmoedige vrolijkheid is hier de boschneger bezig. Geregeld aan het werk, is hij altijd opgeruimd; uit den mond der kinderen en uit dien der volwassenen hoort gij geen ergerlijke deunen, maar liefelijke zangen vloeijen van hunne lippen.

Zoo vond tank hier een werk Gods, dat in den aanvang was, doch van hetwelk hij geloofde, dat het niet zou verbroken worden. Het afscheid viel hem, na een verblijf van eenige weken, zwaar. De gemeente van Bambeij was, onder een herder en

[p. 152]

leeraar als rasmus schmidt, toegenomen in uitwendigen bloei en vooral in inwendige kracht, en in het midden van loerende en grijpende wolven vereenigde zich het kuddeken onder den stok en den staf van den grooten Herder der schapen.