Een levensteeken op een doodenveld

[p. 75]

XIV.

Schoon de laatst bewoonbare plaats aan de Saramacca ongeveer achttien uren van de zee verwijderd ligt, zijn er, door de kronkelende bogten der rivier, wel dertig uren voor de reis noodig. Gij mist er niet veel aan, dat ik niets anders vertel, dan dat de oevers noch vele, noch belangrijke houtgronden bezitten. Saron heet onze aanlegplaats, het pleeg een militaire post te zijn, doch is als zoodanig opgeheven. Belangrijker is hetgeen daar in een ander opzigt geschiedde. De Moravische Broeders, die in 1748 de eerste leerling, een Indiaansche vrouw, hadden gedoopt, stichtten, negen jaren later, op Saron een Indiaansche gemeente van bijna 200 zielen. Zij viert dus in dit jaar haar eeuwfeest? Helaas, zij heeft slechts kort bestaan. Door benden wegloopers en boschnegers gedurig bestookt, werd het bedehuis, na een aanwezen van slechts vier jaren, vernield en de gemeente verstrooid.

Het is, alsof dat kwaad der vaderen aan de kinderen tot in het derde en vierde lid wordt gestraft. Moest gij een kaart van Suriname kleuren, bij dit gedeelte der volkplanting kondt gij groen noch rood gebruiken - het is alles zwart en in den donkeren

[p. 76]

nacht schemert geen enkele ster der hope. Zijn wij eenige weinige uren van Saron af hooger opgevaren, dan worden wij verrast door een heuvel aan den eentoonigen oever - maar welk een verrassing! Zij doet het harte bloeden. Aan struik en kreupelhout zijn bont gekleurde lappen gehecht en een rood, wit en blaauw vlaggetjen, wat hier vooral halverstok moest geheschen zijn, hangt aan de boomen. Het is een afgodsheuvel, dien de boschnegers nooit voorbijvaren, zonder daar hunnen eerbied te bewijzen aan struik en plant, door hen bevolkt met hooger wezens. Hier toeft gij kennelijk onder blinde heidenen en op het gebied van den Nederlander, ‘van wiens godsdienstzin’ zooals D^s. van schaick moed had te zeggen ‘Suriname ten bewijze strekt,’ ontdekt gij het grofste bijgeloof. Op dien jammerlijken hoek vindt ge figuren van slangen en schildpadden, ten ruwste uit een weeke, kleiachtige stof gevormd; de negers meenen, dat hun godheid daaraan gelijk is. Ziende, hoe afgodisch deze plek is, verlaat gij haar diep bedroefd en verontwaardigd tevens, dat niemand, niemand deze menschen uit de duisternis roept, waarin zij omdolen.

Nog een grooten afstand hebben wij te bevaren, eer wij de Bekoe-negers aantreffen, die wel vijftig uren van de zee af genesteld zijn. De rivier verzwelgt hier vele kreken, onder anderen de uitgestrekte Mindrineti- dat is Middernacht-kreek, welke door een andere heen tot de Suriname loopt. Het zijn waterwegen, voldoende surrogaten voor he tge-

[p. 77]

mis van landwegen, welke, door breedte en diepte, gansche stroomen vormen, als zoo vele zilveren linten door deze kolonie heengevlochten. Door kleinere kreken worden deze natuurkanalen gevoed met het water, hetwelk uit bosschen en moerassen wordt geloosd, zonder dat een menschelijke hand daaraan leiding of rigting gaf. Zoo hoog de rivier bereikt hebbende, willen wij de boschnegers zien. Hun opperhoofd wordt als Graman, groote heer, begroet. Wat zich al niet groote heer noemt! Het is onnoodig, dat ik hem voor u portretteer. Slechts de naam en niets anders onderscheidt dezen zwarten kroeskop van den Aukaner-regent. Alleenlyk schijnt hij nog lager dan deze te staan. Maar welgemoed en gezond is hij in hooge mate. Dat is toch iets zonderlings, plantageheeren! Gij zegt, dat gij goed zijt voor uwe slaven, gij zorgt voor hun eten, kleeding, woning, geeft hun danspartijen, vrije dagen, versnapering: ik geloof u gaarne. Doch waaraan is het toe te schrijven, dat deze negers, welke van tijd tot tijd van die goede behandeling getuigen zijn, hunne wildernis boven uwe plantages stellen? Het is, omdat de zwarte geen roerend of onroerend goed van een meester, geen verhandelbare zaak wil wezen. Voorwaar, de boschneger in zijn met troelie en pina gedekte hut lacht om de slavenbanden, al worden ze hem als fluweelen koorden zoo zacht als zijde voorgesteld. In zijn eenzaamheid gelukkig, bekreunt hij zich niet om onze komst. De Graman, op wiens onderscheidingsteeken het Nederlandsche

[p. 78]

wapen gegraveerd is, geeft ter naauwernood de inlichting, die wij vragen. Op goed geloof nemen wij aan, dat de gissing niet onjuist is, dat het aantal Bekoe's zes à zeven honderd bedraagt. Zij storen zich aan niemand, niemand store zich aan ons - ziedaar hun toeleg en begeerte. De verhouding, waarin zij tot het Nederlandsche volk staan, bepaalt zich tot den ambtenaar van Gouvernementswege, den posthouder, die te Saron woont en hen, bij het verlaten van hunne verblijfplaatsen, even als zijn ambtgenoot aan de Marowyne, van passen voorziet. In dit jaar is den boschnegers in een officieel stuk verzocht, ‘vrijen toegang tot hun godsdienstig onderrigt aan de Christenleeraren te verleenen’, waarvan de Bekoe's wel tittel noch jota zullen begrepen hebben. Er is tot hen van school of kerk nooit een woord gerept.

De zes door hen bewoonde dorpjens of gehuchten, voor een deel aan de Ponnoma, een arm der Saramacca gebouwd, leveren tallooze voorbeelden van jammerlijke Fetischdienst. Mannen en vrouwen nemen deel aan watra mama, wilde en woeste afgodsdansen. Hunne mama foe dotie is de godin, die het hoogste gezag uitoefent en door promissie's en obia's een heerschappij bezit, waarvoor alles zwicht en bukt.

Hoe kunnen zij in Hem gelooven van Wien zij niet gehoord hebben? En hoe zullen zij hooren, zonder die hun predikt?