Mary Dorna 1891-1971

[p. 119]

Brieven

[p. 121]

[Fragmenten van ... Wille geschreven heeft]

Fragmenten uit de brieven die Mary Dorna in de zomer van 1932, toen ze op De Cannenburg verbleef, aan Bruno Wille geschreven heeft.

‘Ik heb een klein hagedisje in mijn handen gehouden - het deed of het er niet was, wat voor zijn kleine doen heel verstandig was. Het was met een Arabisch patroontje betekend. Misschien door Allah gemaakt. Het had heel glinsterende ronde oogjes en het keek strak voor zich uit - naar de kant dan, het trilde met zijn huidje. Nu, het mocht weer weg, in de hei, waar plekken met grint en zand liggen en vogels helle roepen over laten juichen en waar de dennen eigenlijk gewoon groeien - ik bedoel niet als altijd voor het gebruik gerede kerstbomen, maar als noestige, eigengereide fabelwezens, die zo maar hun twijgen overal heen laten steken; hoewel de kerstbomen ook mooi en lief zijn -.’

‘- er is een plaatsje, dat stil bleef op de Veluwe liggen sinds de middeleeuwen. Er is 's middags dat, wat je “Mittagspuck” kunt noemen, uit de middeleeuwen is nog een oude boer voor zijn laag breed huis blijven zitten, en brede, van onderen begroeide bomen neigen de kruinen naar elkaar toe, maar ze fluisteren niet met elkaar zoals in de romans - ze zijn stroef en monumentaal en wachten op verdere eeuwen. Daar achter is de grote hei. Het bloeit al in kleine dauwpaarltjes, die later echt paars en zacht en vol zullen worden. Maar eerst was het donker en koel en de zon, die kwam bleek. Op de grote hei was ze ineens warm en lief geworden en alles straalde - ook de weg terug, waar de karrensporen slingerend naar boven liepen.’

‘... aldoor passeert men de zwaan weer en het riet en de stil overhangende bladeren koepels van de hoge bomen - en zelfs de reuk van dode karpers past op de een of andere manier bij het oude park. En ook de linden zijn hier begonnen en de kamperfoelie... Kraai - een klein zwart kwajongetje, dat energiek z'n pootje op iets zet, dat hij graag heeft en er dan met zijn snavel stevig in pikt...’

‘... het was een smoorhete dag en je kunt je niet denken, hoe verrukkelijk koel en rustig het in die Zondagsche kamer was - een kamer, die glom van helderheid, tevredenheid en Zondagsrust. Er werden oude medailles uit een nog oudere kast gehaald - van de Slag bij Waterloo, geloof ik. Voor het huis stond duizendschoon, één van mijn ouderwetse lievelingsbloemen...’

‘... maar niettemin groeien de kleine bloemetjes door stoepen en vensters heen en een oeroude, half dode kastanje bloeit aan zijn nog levende kant alsof hij al het bloeien wil inhalen, dat zijn dode deel nu inboeten moet...’

‘... er is water, dat als veredelde dauwdruppels smaakt en er is ook water, dat een beetje inkt-ideeën opwekt...’

[p. 122]

‘... er is hier allerlei vreemd gedierte. Vanmiddag zag ik een gemeen soort grote vlieg, die iets gemeens met een mooie nijlgroene rups voorhad. Nu, de rups was al half dood en het vliegenbeest ging er een eindje mee lopen (daarbij was de rups langer dan hij zelf). Bij een minuscuul gaatje aangekomen, wordt de rups daarin gedeponeerd en dat vliegenbeest ging toch kleine steentjes erin dragen en als een kat het holletje samenscharren en glad maken...’

‘... bosbessen smaken zoals ze er uitzien: dauwig blauw en fris eenvoudig, - en aldoor is een nog blauwiger, nog groter en nog verleidelijker. En de bloesems van de bramen wachten alweer...’

‘het park van Shakespeare ... de dennen dragen prachtig lichtgroene kaarsjes en de beuken geuren ernstig en diep... de herten verdwijnen schuw en zacht tussen de bomen... het grijze paard met de nadenkelijke ogen hield met grazen op en liep mee, stond stil, als men stilstond, liep weer geduldig en vriendelijk mee, als men verder ging...’

‘in het bos, waar nu een stil moerasje in ligt te zwijgen ... het kindje op de boerderij heet Gerritje en stootte een geluidje uit, dat deed twijfelen of het van een geitje, een vogel of werkelijk van een kindje is - dààg, riep het en er stond een vierkant wezentje met een vuurrood schortje aan en een dwaas dun vlechtje op zij van haar overigens loshangende vlasblonde haartjes. Er zijn daar ook kuikentjes met een woninkje, waar een kacheltje in brandt - al de kuikentjes bij elkaar zich om een etenstakje verdringend maken weer net zo'n soort geluidje als Gerritje.’

‘... een avond met rosé zachte wolken hoog aan de lucht, en de kalveren sprongen elkaar na in de wei, tegelijk met een stel boerenkinderen ... een boerenjongen hield een beestje, dat de oogjes nog toe had, in zijn bloedende hand. Hij bloedde door het zware werk, scheep het niet te voelen. Het poesje lag er zo zacht en lief in, dat je dacht, dat het wel zou helpen tegen die bloedende zweren.’

‘... de jeneverstruiken staan als donkere vreemde legenden langs de weg.’

‘... de zon verscheen - schromend en talmend. Het was alleen eerst aan de wolken te zien, dat er iets met zon gaande was. Ze kregen rosé randen en erom heen begon de dag te tintelen. Ook langzaam en talmend en alles was goed voorbereid. Ik bedoel dat met zo'n dag. Er wordt veel werk aan besteed, aan zo'n dag - met vergulde randen en bundels van licht, die eerst zo'n beetje stemming moeten maken. En plotseling is ze daar - de zon - heel klein en bescheiden hangt ze onder aan een wolk en je zou niet zeggen, dat al die glans en al die warmte van dat kleine gloeiballetje zal komen. Maar zoals alles, dat volkomen mooi volmaakt

[p. 123]

zal worden, begint het niet met de grootste effecten. En omdat de grootste effecten ook niet altijd de mooiste zijn, is dat schromende talmende begin van zo'n nieuwe dag iets onvergetelijks en ontroerends. Het is een geluk, dat het niet door iemand als Piccard of zo ontdekt is geworden, zo'n dagbegin met zonsopgang: drommen zouden het gaan bekijken en de kranten zouden er vol van staan - autobussen en kranten konden het annonceren als aparte attractie. Er was alleen een klein zwart lief kalf, dat er ook bij was op een grasveldje... een hoge rij zonnebloemen, en weer kon je zien, dat eigenlijk alles goed bedoeld is geweest, oorspronkelijk - de zon, de dag, de zonnebloemen en zelfs de mensen.’

‘... waar een boer luid uit de bijbel voorlas, langzaam en nadrukkelijk ...de boerin van Breughel met listig knippende oogjes en een onduidelijke mond met een manchester vest aan.’

‘de hei begint al in het dorp - of het dorp in de hei - eenzaam, verlaten en wonderlijk ernstig...

de gezichten der mensen zijn niet helemaal afgemaakt; ze zijn zo'n beetje in de oervorm gebleven, waar God denkelijk zijn eerste van maakte.’

‘... er zijn nu al veel verkleurde bladen aan de bomen - maar eigenlijk zijn ze nog mooier dan de groene - of misschien lijkt het alleen maar zo, omdat het ànders is. En over de verre, in zich gekeerde hei, die nu vaal rossig is, gaat de zon onder en staat ondertussen de maan al onverwachts en bleek. En achter zo'n naar de hemel opsidderende berk staat wat overgebleven rosé van de zon en de al duidelijker geworden maansikkel. Wat zijn de eenvoudige dingen mooi - ook in de natuur! Er staan soms hopen berken bij elkaar en je voelt, dat er iets gelukkigs en lichts bij de weg is. Maar je kijkt langer nog om naar die éne donkere, waar het loof zo vanaf steekt tegen een rest ondergegane zon.’

‘... en ergens bloeien bij een boer margarieten. Die glanzen je tegemoet, wit met gouden harten... Van deze margarieten mag je plukken zoveel je wil - ze groeien toch vanzelf - zegt de boerin wijsgerig en ze vergelijkt ze nogal dichterlijk bij sneeuw. En nu gaan de margarieten verder met je mee de nacht in, langs stille koeien, die geduldig met hun kop tegen hekken schuren, langs kleine boerenhuizen, die donker en verscholen zich door kindergehuil en hondengeblaf bemerkbaar maken. En er is een lucht van rook, mist en mest, die alweer bijna tranen in je ogen brengt. En langs witte nevels onder een groot geworden koperen maan gaan de margarieten nog - maar zij steken steeds nog witter en blanker af. En dan hangt in het hotel “De Posthoorn” een echte posthoorn boven de deur - dus het is er goed. Er staat een kast met verrukkelijk antiek, hard blauwe glazen op wit geribbelde stelen, en de waard praat al het opgespaarde praatsel van maandenlang uit - eens schijnt hij op het Rem-

[p. 124]

brandtsplein geweest te zijn - zó spreekt de schoonheidsdorstige van het Parthenon en de Acropolis... men is op het marktplein in de Posthoorn en de autobus maakt zich bemerkbaar (door blauw licht). En dan gaan de margarieten de donkere warme autobus mee in - buiten is het kil met een warm lichtpunt, dat de kachel in de Posthoorn was...’

‘... en de herten, die nu bronsttijd hebben, brulden klagelijk en woest. Hun geur is de wildste en angstigste, die ik ooit rook; er is ook iets bij van vrouwen haar.’