Zuid-Zuid-West

[p. 104]

40

Na het verzet redt de mens zich in de resignatie. Verloren doolt een gestalte tussen de duizenden die geloven in het heil der onrust en jachten naar een zinloos rumoer. Niemand kent hem, hij is - hatelijk woord! - een vreemdeling, een vreemde die tussen de anderen sluipt. Maar wat zijt gij dan, ieder van u, zijt gij géén vreemdelingen hier in dit verdwaasde land? En straks als uw betoverde ogen niet meer de enge tracering zien van landen en werelddelen...? Niet in de landen zijn wij vreemdelingen, maar in elkanders droom.

Weet, hoe elke vreemdeling die zich waarachtig een vréémde weet in deze lage landen, zich een toren gebouwd heeft, hoog en wit, een slanke minaret boven alle daken. In deze toren heeft hij zich opgesloten, en geen geluid verstoort zijn stilte. Maar naar alle zijden kan hij uitzien over de landen onder hem. Als spaken van een wiel lopen alle wegen naar hem toe, en hij is de as tussen God en de aarde.

Hierop bezint hij zich, en hij weet zich sterk in zijn toren, sterker dan welke vorst... Uw medelijden schampt af aan dit steil basement, maar de libellen van uw zuiverste liefde vinden de galmgaten en het gelaat van een spiedende man. Stille lampen zullen de verlorenen lokken 's nachts. Staat niet elke vuurtoren als een eenzame op de top van het duin of op een verlaten rots? De wereld barnt als een zee aan zijn voeten.

Maar met meer, veel meer mededogen leeft de vreemdeling onder u. Dagelijks geeft hij zijn liefste dingen prijs voor u; aan de tramconducteur en aan het krantenmeisje, aan de roker die om een vlammetje vraagt en aan de voorbijganger, die angstig voor zich uit staart. Dit is

[p. 105]

geen medelijden. Dit is begrijpen; de heilige eerbied voor elkanders eenzaamheid, de begrijpende eenzaamheid.

Verloren tussen duizenden doolt een vreemdeling door de huizenstraten, in de donkerte der lanen en langs de groene grachten. Voorbij de dokken brengen zijn stappen hem en voorbij de schepen die zuidwaarts en westwaarts steigeren over de golven. In de kazernestraten merkt hij zijn holle stappen, en daar waar uit het verre venster een monotoon pianostukje hem tegenklinkt. Hij hoort de avond in het hese lachen van een drieste vrouw en ziet de stad versomberen aan zijn voeten. Schuw betrapt hij vanaf de straat het schemeruur in een kamer, en tevreden mensen onder een lamp.

Op het open plein daveren hem de lichtreclames tegen, en een modieus meisje dat langs gaat, zoekt zijn hand. Hoe kan een mens zich tegen dit alles vermannen? In hem staart er iemand ten venster uit naar een verloren land, een verzonken kust. De stad is maar een wolkenstad die wegdrijft aan de horizon, de straat is maar een troebel kielwater waarin je roeien moet, waarheen?

En plotseling: de geur uit een open bloemenwinkel; de geur van ginds! Hij ziet weer het land met de palmen, witte huizen onder de hoge palmen aan de oever van een brede, grijze rivier. Hij ruikt weer de savanna, zo open als het leven en zo eenzaam als een ziel. Hij rekt zich uit, rekt zich uit het schamel jasje en het benepen boordje. Hij voelt hoe breed zijn schouders zijn, en weet zich nòg de zoon van Okamé, een verdoolde zoon. Hij steekt kalm zijn sleutel in de deur die toegang geeft tot de bevrijding: een dakkamer vanwaar je de sterren ziet, dezelfde sterren van ginds. En straks komt de maan dezelfde maan... En morgen komt de zon, dezelfde zon... En steeds komt het leven, dezelfde eenzaamheid... Toch...

[p. 106]

in die eenzaamheid bereiden wij ons stilste uur, wachten wij zulk een wondere gast...

Misschien is het zo nog het beste, eenzaam te zijn. Misschien... misschien...