Van pij en burnous

[p. 104]

De schoenmaker van Palermo.

Als Onze Lieve Heer van mij niet den zwerver gemaakt had, die lanterfantert langs zijn wegen, en eet van zijn dag, dan was ik ongetwijfeld schoenmaker in Palermo geworden. Dat zou iets heel bizonders geweest zijn, want de schoenmaker van Palermo is een heel bizonder mensch, en hij leidt een leven dat de crême is van alle andere levens, dat van de boeren, dat van de kruideniers, dat van de sardinevisschers.

De schoenmaker die ik zou willen worden, woont in een smal straatje, dat uitkomt op de hoofdstraat der stad, waardoorheen zich heel het drukke leven beweegt der duizenden, die niet op één plaats blijven zitten, gelijk dat een rechtgeaard schoenmaker pleegt te doen. Vanuit zijn lage werkplaats, waar het daglicht nauwelijks binnendringt, ziet de schoenmaker nochtans heel den dag. Hij kent alle burgers, sommigen die vaak voorbijkomen aan hun stap, de anderen aan hun mombakkes, dat ze ‘gezicht’ noemen. Hij weet hoe dwaas ze stappen op hun schoenen die te hoog van hak, of te nauw van leest zijn; hij weet hoe pijnlijk ze iets knelt, terwijl ze noch-

[p. 105]

tans lachen tegen de voorbijgangers die sierlijk groeten, of minachtend hun hoofd afwenden van de boeren die hun schoenen een maat te groot nemen.

Ik zie ze elken morgen voorbijgaan die lieden, en ik pen de zolen met een ronding, die even voortreffelijk is als de sierlijke neuslijn van het meisje dat elken morgen om kwart voor acht mijn werkplaats langs komt.

Ik groet haar met het lichtste ‘buon giorno’ dat ik kan vinden, zóó, dat mijn stem even omhoogfladdert tusschen het hel gerinkink van mijn hamer op de duivelsklauw. En ze knikt even terug, heel even, en lispelt: ‘Buon giorno da Lei’, en haar voetjes trippelen de lichte cadans daarbij, en het is alsof ik met mijn hand over zacht, wit chroomleer strijk.

Als ze voorbij is, weet ik de zon in mijn dag. Ik zie dan alles veel beter en dieper. En door den dag denk ik dikwijls aan die lichte, speelsche stap van het meisje dat 's morgens voorbijgaat.

Maar een schoenmaker moet slim zijn, en denken om zijn zaken. Daarom, als er een dame bij mij komt, zeg ik altijd: ‘Jij hebt de kleinste voet van de heele stad’, en de

[p. 106]

meisjes laat ik dan altijd zitten tegenover de plaat van Asschepoester.

Het is heelemaal niet erg om zoo politiek te zijn, want wat zou het geven als alle meisjes de kleinste voet hadden? Dan zouden ze immers allemaal tevreden zijn. En een rechtgeaard schoenmaker werkt daaraan mee.

De schoenmaker van Palermo ligt voor alle dames op zijn knieën; toch aanbidt hij geen enkele. O neen, hij maakt alleen maar datgene wat ze scheidt van den beganen grond waar iedereen overheen gaat, en waarop alle Italianen spuwen. Hij is de éénige man, die daadwerkelijk iets doet voor de opheffing der vrouw, de eenige man die weet waar 'm de schoen wringt als er eentje verkeerd loopt.

Als de zaken drie maanden goed gaan, laat ik met blinkende letters boven mijn zaak zetten: ‘Calzolaio’. Dit is een mooi en melodieus woord, en als een Siciliaansche het uitspreekt, vouwt ze haar mond open als de beker van een avondbloem, dan stulpt ze haar bruinroode lippen vooruit, haar wangen plooien zich ovaal, ze eindigt met een lach.

Elke schoenmaker kan u vertellen dat, beter dan met het analfabetische systeem

[p. 107]

van professor Jespersen, op deze wijze de phonetiek tot haar recht komt, en dienstbaar gemaakt kan worden aan de poëzie van het leven. Het kloppen op zoolleer maakt je meditatief, en de omgang met klanten geeft je stof tot denken. Zoo kan ik het als schoenmaker behalve tot rijkdom ook nog brengen tot groote wijsheid, gelijk weleer Elihu Burrit, de geleerde smid, die vijftig levende en doode talen sprak.

Natuurlijk krijg ik op den duur de clandisie van iedereen, want elk wordt op zijn wenken bediend. De sympathieën en antipathieën moet je - in de werkplaats althans - prijsgeven, en niemand behoeft te weten dat ik luxe-schoeisel eigenlijk doodelijk haat, omdat een schoen toch niet bestaan moet uit een hoop gaten die met strookjes leer aan elkaar verbonden zijn. Maar nog eens, dit zijn allemaal bijkomstigheden. Als het meisje langs is geweest, fluit ik een Siciliaansch liedje, en ik ben voor een dag weer de gelukkigste mensch. Des Zondags ga ik naar een vroegmis, ik laat me scheren, omdat in Palermo des Maandags alle barbiers hun Zondag houden, en ik laat voor dertig centesimi mijn schoenen poetsen. Heel de week heb ik de schoenen gepoetst van anderen, één keer

[p. 108]

laat ik de mijne poetsen, en ik voel me zoo vergenoegd als een gladiator die het gewonnen heeft. Voor Palermo zijn mijn schoenen heel mooi, en alleen in Amsterdam zouden ze ‘jodenschoenen’ heeten. Maar op Sicilië groeien palmen en wilde geraniums, en de cactussen worden er meters hoog. Zulke dingen laten niet na invloed uit te oefenen op de waardeering van het schoeisel. En bovendien, ik als vakman zou het niet weten?

Daarom, gij allen die horrelvoeten hebt of kukirol gebruikt, gij die de wegen gaat vol ruwe steenen en scherpe rotsen; zeelieden, die droogvoets wilt blijven op de zilte plas, en niet zijn wilt als Pharao in de Roode Zee, maar gelijk de wijzere joden, - gij allen, loopt mijn deur niet voorbij. Eén is er slechts, die langs gaat, en die nooit binnen hoeft te komen; wier liefelijk ‘Buon giorno da Lei’ mijn heelen dag goedmaakt, en van wie ik niet weten wil of ze maat 37 of 38 draagt. Maar voor alle anderen houd ik mij minzaam aanbevelend.

Doch ik lieg, en ik koester teveel idealen. Schoenmaker te zijn in Palermo is helaas niet voor mij weggelegd. Een zwerver moet ik blijven langs Gods stoffige straten en soms tegen moeilijke hellingen op. Nu moet

[p. 109]

ik lanterfanten langs zijn wegen, en eten van zijn dag. En misschien een burgerlijk beetje lijken op Ahasverus, die immers ook schoenmaker was...