Omnibus

XVIII

Aan het eind van alle overpeinzingen stond mijn besluit vast; het beest moèst verdwijnen op de een of andere manier. En het verdwijnen moest radicaal zijn, - dus niet verkopen. Trouwens, wie zou een oude zieke aap willen hebben?

Van mijn vriend den goudsmid kreeg ik een flesje cyaan ‘om vlinders op te zetten’. Diep in mijn zak weggeborgen, bracht ik het naar huis. De aap sidderde toen hij mij zag.

Zijn liefste kost liet ik klaarmaken - zoete rijst met apenootjes - hij was immers zo ziek, en misschien kon hij daarvan opknappen. Toen ik het hem voorzette, kon niemand de blauwe sporen van cyaan daarin bemerken.

Ik wilde weggaan, maar een zonderlinge nieuwsgierigheid hield mij vast; de nieuwsgierigheid die we allen hebben voor het einde van iets: te weten welke einders terugvallen, welke ruimten geschapen worden.

Ik ging tegenover hem zitten. Hij at met droge kaken, hapte even energieker als hij een noot vond, dan schoof hij loom zijn etensbak van zich af, en keek met scheef gewende kop naar mij op. Lang bleef hij zo kijken; het was alsof hij alles begreep. De rimpels waren weggetrokken uit zijn gezicht, zijn uitdrukking kreeg iets dof-menselijks, een trieste verwezenheid; zijn staart was om hem heen gekruld gelijk bij een beeld van Mithra.

Toen liet hij opeens zijn kleine witte tanden zien; een glimlach kwam op zijn platte bek, en in een vlaag van energie trok hij

[p. 37]

de schotel naar zich toe en begon te eten met een razende gulzigheid.

Was er zo kort voor zijn sterven iets van het bewustzijn daarvan tot hem doorgedrongen? Was er iets dat hem lokte met dezelfde verre avondklanken, die ook wij horen in ons stilste uur? Zo zou hij ons mensen tòch zijn grootste smaad aandoen, te sterven als een mens, als welk een mens, o Socrates! En ik zou de Platoon wezen die zijn Phaidoon moest schrijven? Nooit, nooit zou ik zo-iets dulden. Sterven zoù hij, maar niet als een mens. Dit laatste, de dood, ons heiligste mysterie, het laatste levensgeheim dat wij leren ten koste van àlles, zou hij parodiëren, zou hij mij voorspellen, zó miniem? Nooit, nooit zou ik het dulden. En nu merkte ik het plotseling: hoe ik hem haatte met een haat die gegroeid was vanaf mijn prille jeugd. Dodelijk haatte ik hem, vanaf de eerste seconde dat ik hem zag. En nu moest ik hem een dood uitdenken, die zo wreed en onmenselijk was, dat zijn dood een andere dood werd dan het sterven alleen van een leven. Het moest iets zijn zó exquis als geen Romein kon verzinnen en geen kannibaal.

Maar ik moest vlug zijn, want de cyaan werkte snel. Hij stierf al, en wat kon ik bedenken?