Omnibus

V

Dagenlang had ik hem niet aangekeken, maar nu het zo'n triestig regenweer was, werd hij mij als een lotgenoot in de gevangenis van het huis. Hij was eerst in de overgordijnen gekropen, als om zich te omhangen met een reusachtige mantel. Zijn vaal-bruin tegen het doffe rood was van een dodelijke naargeestigheid in het grijs van die regendag.

Het was nat en kil, en onwillig in de stemming om uit te gaan, liep ik te ijsberen door de kamer. Mijn aap zat stil tussen de gordijn-plooien te kijken. Daar zat hij voorovergebogen als in diepe gepeinzen en staarde naar het uiteinde van zijn staart, vóór hem. Hij bewoog zich niet. Ik zag hem nauwelijks; alleen wanneer ik zijn richting uit wandelde. Dan opeens de gedachte: zou hij opkijken? Ik liep dicht langs hem; hij bewoog niet. Alleen trok hij zijn staart een beetje naar zich toe, bang dat ik daarop trappen zou. Ik bestond niet voor hem, hij wenste mij niet-eens op te merken, en juist door dit te doen dwong hij mij naar hem te kijken.

Telkens zag ik duidelijker de wezenlijkheid van zijn rust en de macht van zijn onbewogenheid. Hij groeide zo groot als een leeuw, groter nog: als een sfinx, als een ontzaglijk stenen dier dat mij verpletteren kon.

Zó was het geheim van duizenden jaren: dat dieren goden voor

[p. 17]

mensen worden. Zijn aanwezigheid zoog mij vast aan de grond; ik durfde mij niet meer bewegen onder de ban van dit reusachtig totem. Met ontzetting staarde ik in het duistere hol van zijn buik. De sigaret viel mij uit de hand.

Daarop had hij gewacht. Hij greep er aanstonds naar en bezag het van alle kanten. Toen moest hij niezen van de rook. Ik wist dat ik hem ditmaal overwonnen had door mijn vrees - als een Pharao die in zijn pyramide zat en nadacht tot hij besefte dat geen dier een God kan zijn - de schuwe lach van het Horusbeeldje uit Memphis. Doch ook deze victorieuze vrees was bloot toeval, en daarom tòch onmacht. Buiten druilde de regen, drenzig vocht tussen de slappe bladeren. Mijn aap interesseerde zich niet meer voor de sigaret en zat ineengedoken te staren, nu naar het hoopje as. Ik trapte het in elkaar met de punt van mijn pantoffel. Hij blééf staren.

Toen heb ik hem met mijn wandelstok geslagen tot hij kreunend wegkroop op handen en voeten; zijn dwaze staart sleepte hem achterna als een gevangenis-touw. Maar voetstappen van een voorbijganger deden mij bezinnen. Wat donder! 't Was toch mijn eigen beest dat ik sloeg; het dier dat door mijn eigen wil hier was in deze kamer. Of had ik alleen geslagen omdat hij sterker was dan ik?

Mijn aap zat schuw in een donkere hoek, z'n poten over zijn kop geslagen. Z'n bek rustte tegen zijn onderbuik. Zo nu en dan trok hij nog met kleine rillerige stuipjes van de pijn.

Hij bedaarde. Dan ging hij zitten peuteren in zijn neus. Ik voelde mij beschaamd van overmoed, als een schooljongen die zijn strafregels niet maakte.