Leef duizend levens (onder de naam Lou Lichtveld)

[p. t.o. 3]

[p. 5]

Voorwoord

Dit boek bedoelt de talloos vele boekenlezers, die voor het merendeel romanlezers zijn, een blik te gunnen in wat men zou kunnen noemen: een der grootste binnenkamers van de wereldliteratuur.

In onze eeuw en in die welke daaraan voorafging, is de romanproductie zo uitgebreid, de verwoordingswijze en bouw van menige dezer werken zo ingewikkeld geworden, dat de meeste lezers er enigszins door verbijsterd zijn en maar op goed geluk af een keuze doen en hun oordeel vellen. Van hoeveel voordeel het ook moge wezen, hierbij slechts op het gevoel af te gaan, de ervaring heeft geleerd, dat de ongeschoolde massa gemakkelijk te misleiden en tot dupe te maken is van handelsspeculaties, mode of eigen onwetendheid. Een blik op uitgeversstatistieken, in boekhandels en uitleenbibliotheken is al voldoende om dit te bevestigen. Het boeken-bezit van den ‘gemiddelden man’ toont de overige tekorten.

Waarom is een bepaalde roman beter dan een andere? Waarom is het beter een goede roman te lezen dan een slechte? Waarom is het in ieder geval aangenaam en nuttig romans te lezen? Waar vindt men de beste en hoe herkent men hun superieure kwaliteiten? Kortom, waarop dient de aandachtige lezer te letten om ook een ‘ervaren’ lezer, een romanlezer met oordeel des onderscheids te worden?

Ziehier een aantal gewichtige vragen, die niet gemakkelijk te beantwoorden zijn. Toch is de groei en bloei van het letterkundig leven, en van het geestelijk leven in het algemeen, ten zeerste afhankelijk van de mate, waarin ook het grote publiek zich van dit alles rekenschap geeft. De goede boeken zijn niet alleen voor ‘de weinige gelukkigen’ bedoeld, want wie gunt het een medemens niet, tot deze gelukkigen te behoren?

Wil men echter zulke vragen voor de grote massa trachten te beantwoorden, dan mag men zich noch op het standpunt van den geleerde, noch op dat van den vakman stellen, om geen gevaar te lopen, slechts voor de reeds ingewijden te spreken. Wel heeft men rekening te houden met al wat de geleerden - vaak zeer scherpzinnige onderzoekers - hierover te berde gebracht hebben, en wat de practijk van den vakman ons hierover heeft doen ervaren. Dit noodzakelijk hinken op twee benen zorgt voor het

[p. 6]

juiste tempo dat een grote menigte kan bijhouden, en terwille daarvan loopt de schrijver gaarne het risico, dat men zijn twintig jaren beoefening van de schone letteren gaat toetsen aan de eigen theorie, of het ontbreken van geleerdheid constateert bij zijn bespreking van kwesties, die tot nog toe nooit zonder vertoon van geleerdheid werden behandeld.

Overtuigd voorstander van de meest autonome en meest geavanceerde kunst als hij is, ziet hij toch niet in, waarom ze ook niet zonodig dienend zou kunnen zijn, of waarom de kunstenaar niet bij tijd en wijle van het voetstuk, waarop hij zijn hoogste verrukkingen pleegt te ondergaan, mag afstappen, om zich onder de massa te begeven tot het houden van een gemoedelijke uiteenzetting over zijn vak en dat van zijn geestverwanten. Wie meent, dat zijn stem die eens roependen in de woestijn is, doet goed, de grond waarop hij staat, af en toe te bevloeien met het water van de klare eenvoud, of kanalen te graven, die zijn woestijn verbinden met de ruig-bevolkte steden. Dan zullen er weldra nieuwsgierigen komen, in de overtuiging, dat wie graaft, ook recht van spreken heeft over de aarde die hem omringt, en misschien zelfs wel een beetje over de hemel boven zijn hoofd.

Wanneer dit boek dan ook aanzet tot aandachtiger lezen, tot een zorgvuldiger overwegen van wat men eigenlijk ‘mooi’ of ‘boeiend’ of ‘treffend’ in een roman vindt, en ertoe brengt, de keuze van het boek dat men openslaat niet langer over te laten aan het toeval, dan beantwoordt het ten volle aan zijn doel, en is het niet tevergeefs geweest, dat de schrijver daarvoor hele bibliotheken ondersteboven trok en toch zelf enigermate in zijn hemd bleef staan, gelijk de deskundigen wellicht geneigd zullen zijn te beweren.

En nu, Sesam, open u!