Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie

[p. 223]

Algemene bibliografie

[p. 225]

Algemene bibliografie

Zie ook p. 251-253.

Aanwyzing der tekenen, die gewoonlyk by het corrigeeren van drukproeven gebruikt worden; benevens eenige tafelen, inhoudende het eerste getal der bladzyde voor ieder blad van onderscheidene formaaten, Bergen op Zoom 1793.

Account, An, of calligraphy & printing in the sixteenth century; from dialogues attributed to Christopher Plantin; printed and published by him at Antwerp, in 1567; French and Flemish text in facsimile; English translation and notes by Ray Nash and foreword by Stanley Morison, Department of Graphic Arts, Harvard College Library, Cambridge (Mass.) 1940. Een afzonderlijke uitgave van de Engelse vertaling met de aantekeningen verscheen onder dezelfde titel bij de Liturgical Arts Society, New York, als vol. 17 (2), nr 4, 1949 in: Liturgical Arts, a quarterly devoted to the arts of the Catholic Church.

Alblas, J., ‘De Nederlandsche incunabelen der Universiteitsbibliotheek te Utrecht’, in: Het Boek 3, 1914, p. 145-148; afzonderlijke uitgave, extra nummer ter ere van: J.F. van Someren, bibliothecaris der Rijksuniversiteit te Utrecht 1889-1914.

Alblas, J., & J.F. van Someren, Incunabelen (in de) bibliotheek der Rijksuniversiteit te Utrecht; beschreven door J. Alblas en uitgegeven met toelichtende aanteekeningen, platen en facsimiles door J.F. van Someren, Utrecht 1922.

Audin, M., zie Sabbe, M., & M. Audin.

Backer SJ, A. & A. de, Bibliothèque de la Compagnie de Jésus; nouvelle édition par C. Sommervogel SJ, Bruxelles & Paris 1890-1909.

Baudet, P.J.H., Leven en werken van Willem Jansz. Blaeu, Utrecht 1871.

Baudin, F., ‘Jacques-François Rosart, graveur et fondeur typographique belge’, in: Cahiers bruxellois, tome 2, fasc. 3, p.192-212.

Bausch, P., ‘De Nederlandsche stereotypie der achttiende eeuw’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Bausch, P., ‘De uitvinding der boekdrukkunst’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Beaujon, P., (Beatrice Warde), ‘The “Garamond” types; sixteenth- & seventeenth-century sources considered’, in: The Fleuron 5, 1926, p.131-179.

Becker, B., ‘Iets over Ian van Zuren, zijn drukkerij en zijn ‘medeghesellen’’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Begemann, E. Haverkamp, Willem Buytewech, Amsterdam 1958. (Proefschrift Utrecht).

Belinfante, H.J., & P. Borst, Vijf-en-twintig jaren boekdrukkersorganisatie in Nederland; gedenkboek 1909-1934, A'dam 1934.

Berg, B. van den, ‘Naar aanleiding van de o's van P.C. Hooft’, in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 75, 1957, p.181-198.

Bergmans, P., La typographie musicale en Belgique au seizième siècle, Bruxelles (1929). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours V,2).

Bibliotheca Belgica; bibliographie générale des Pays-Bas, fondée par Ferd. van der Haeghen et publiée sous sa direction, deuxième série, tomes 18-19; marques typographiques, Gand, La Haye 1891-1923.

Bibliotheca Catholica Neerlandica impressa 1500-1727, Hagae Comitis 1954.

Bierens de Haan, J.D., ‘Inleiding’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Blades, W., Numismata typographica, or the medallic history of printing; reprinted from the ‘Printers' Register’, London 1883.

Blaeu's, De, beschrijvers van land-, hemel en waterwereld; catalogus van de tentoonstelling in het Amsterdams Historisch Museum, 26 juli-30 september 1952.

Blansch, H. le, Beknopte en volledige handleiding tot het overslaan van drukvormen, ten gebruike van letterzetters; in vrije navolging verzameld en bewerkt naar het Fransch, 's-Gravenhage 1844.

Blokhuyzen, D. Vis, Description des estampes qui forment l'oeuvre gravé de Dirk de Bray, Rotterdam 1870.

Bock, E. de, Het Nederlandse boek; overzicht van zijn geschiedenis, Brussel 1939.

Bodel Nyenhuis, J.T., De wetgeving op drukpers en boekhandel in de Nederlanden tot in het begin der negentiende eeuw, Amsterdam 1892. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 4).

Boekje, Een, over het maken van boeken oftewel een leerzame zwerftocht voor beginnende en vergevorderde auteurs langs de veelsoortige perikelen, voetangels & klemmen in de tuin der typografie, Utrecht 1941.

Bom, F.L. van der, ‘Boek en band’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Borren, Ch. van den, ‘Manuscrits et impressions’, in: La musique en Belgique du Moyen Age à nos jours, Bruxelles 1950, p.475-476.

Borst, P., zie Belinfante, H.J., & P. Borst.

Bouchery, H.F., & F. van den Wijngaert, P.P. Rubens en het Plantijnsche huis, Antwerpen 1941, p.61-63.

Bouchery, H.F., zie Dermul, A., & H.F. Bouchery.

Bowers, F., Principles of bibliographical description, Princeton, New Jersey 1949.

Brassinne, J., L'imprimerie à Liège jusqu'à la fin de l'ancien régime, Bruxelles (1929). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours V,1).

Brunetière, F., zie Rahir, E.

Buday, G., zie Carter, H., & G. Buday.

Burger Jr, C.P., ‘Dool-hoff’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Burger Jr, C.P., De incunabelen en de Nederlandsche uitgaven tot 1540 in de bibliotheek der universiteit van Amsterdam, tweede deel met een aanhangsel: De Amsterdamsche uitgaven tot 1578. 's-Gravenhage 1923.

Burger Jr, C.P., ‘Het Nederlandsche boek tot in de zeventiende eeuw’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Burger Jr, C.P., ‘Nieuwe zestiende-eeuwsche vondsten; een fragment van een devoot boekje in zeer klein formaat’, in: Het Boek 11, 1922, p.321-328.

Burger Jr, C.P., ‘Oude Hollandsche zeevaart-uitgaven; de zeevaert van Adriaen Gerritsz.’, in: Het Boek 2, 1913, p.113-128.

Burger Jr, C.P., ‘Perkamenten leerboekjes nog lang na den incunabeltijd’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Burger Jr, C.P., ‘Zestiende-eeuwsche volksprenten, later als kinderprenten herdrukt’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

[p. 226]

Burger Jr, C.P., zie Moes, E.W., & C.P. Burger Jr.

Burgerboer, De, of land-edelman, zynde een beknopt zakwoordenboek van het buitenleven, tweede druk, Amsterdam 1766, 2, p.434.

Buys, E., Nieuw en volkomen woordenboek van konsten en weetenschappen, 2, Amsterdam 1770, p.193-200.

‘Bijdragen ter eere van den vijf en zestigsten verjaardag van S.H. de Roos, 14 September 1942’ in: Halcyon 9-10, 1942, zie Dooijes, D.; Ovink, G.W.; Stols, A.A.M.

Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel, zie Levensschetsen en verspreide stukken; Bodel Nyenhuis, J.T.; Enschedé, J.W.; Kleerkooper, M.M., & W.P. van Stockum Jr; Kossmann, E.F.; Laceulle-Van de Kerk, H.J.

Caillet, A.L., Manuel bibliographique des sciences psychiques ou occultes, Paris 1912, 3 dln.

Campbell, M.-F.-A.-G., Annales de la typographie néerlandaise au quinzième siècle, La Haye 1874. 4 supplementen 1878-90.

Caron, W.J.H., Klank en teken bij Erasmus en onze oudste grammatici, Amsterdam 1947. (Proefschrift VU, Amsterdam).

Carter, H., ‘Johannes Enschedé & Zonen’, in: Signature 4, new series, 1947, p.28-50.

Carter, H.G., ‘A message from Plantin to Guillaume Le Bé’, in: De Gulden Passer 36, 1958, p.59-62.

Carter, H., ‘Plantin's types and their makers’, in: Gedenkboek der Plantin-dagen 1555-1955, Antwerpen 1956, p.247-269.

Carter, H., ‘The types of Christopher Plantin’, in: The Library, fifth series, vol. 2, 1956, p.170-179.

Carter, H., & G. Buday, ‘Nicholas Kis and the Janson types’, in: Gutenberg Jahrbuch 1957, p.207-212.

C(arter), H.G., & J.S.G.S(immons), A specimen of types cast at the University Press, Oxford, in matrices believed to have been bought at Leyden in 1637, Oxford 1957.

Carter, H., zie House of Enschédé, The, 1703-1953.

Carter, H., zie ‘List, A, of type specimens’.

Carter, H., zie Moxon, J.

Catalogus codicum manu scriptorum bibliothecae universitatis Rheno-Trajectinae, Trajecti ad Rhenum & Hagae Comitis 1887-1909, 2 dln.

Catalogus der bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels te Amsterdam, 's-Gravenhage 1920-49, 6 dln. Register in deel 3-6. Samengesteld door A.G.C. de Vries en W. Nijhoff (1) en Emma Dronckers (2-6).

Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923, zie Burger Jr, C.P.; Huffel, N.G. van; Bausch, P.; Enschedé, J.W.; Moulijn, S.; Immig Jr, C.; Levisson, L.; Schenkkan, H.; Hessels, J.H.; Enschedé, Ch.; Schretlen, M.J.; Becker, B.; Hillesum, J.M.; Gouwe, W.F.

Catalogus van boeken in Noord-Nederland verschenen van den vroegsten tijd tot op heden, 's-Gravenhage 1911.

Centrale catalogus voor de papier-, papierverwerkende en grafische industrie, waarin opgenomen de in de Nederlandse bibliotheken aanwezige boeken en tijdschriften op technisch en organisatorisch gebied, Amsterdam 1947.

Clair, Colin, Christopher Plantin, London 1960.

Cleef Jzn, P.M. van, Handboek ter beoefening der boekdrukkunst in Nederland, voorafgegaan van eene beknopte geschiedenis dezer kunst, 's-Gravenhage 1844. (Titeluitgave Hilversum na 1849).

Conway, W.M., The woodcutters of the Netherlands in the fifteenth century, in three parts; I, History of the woodcutters; II, Catalogue of the woodcuts; III, List of books containing woodcuts, Cambridge 1884.

Corbelijn, A., Proef; Vlissingen den X van Bloeimaand 1784.

Dahl, F., A bibliography of English corantos and periodical newsbooks 1620-1642, Stockholm 1953. (Also issued in London by the Bibliographical Society).

Dahl, F., Dutch corantos 1618-50; a bibliography illustrated with 334 facsimile reproductions of corantos printed 1618-25 and an introductory essay on seventeenth century stop-press news; printed for the Koninklijke Bibliotheek, The Hague, (Göteborg-Malmö) 1946.

Davies, D.W., The world of the Elseviers 1580-1712, The Hague 1954.

Davies, H.W., Devices of the early printers 1457-1560; their history and development; with a chapter on portrait figures of printers, London 1935.

Davis, H., zie Moxon, J.

De novo mondo; Antwerp, Jan van Doesborch (about 1520); facsimile of an unique broadsheet containing an early account of the inhabitants of South America together with a short version of Heinrich Sprenger's Voyage to the Indies; edited with transcription and translation of the Latin text, and introduced by M.E. Kronenberg, The Hague 1927.

Delen, A.J.J., De grafische kunsten door de eeuwen heen, Amsterdam & Antwerpen 1956.

Delen, A.J.J., Histoire de la gravure dans les anciens Pays-Bas et dans les provinces belges, des origines jusqu'à la fin du dix-huitième siècle; II, Le seizième siècle: les graveurs-illustrateurs, les graveurs d'estampes, Paris & Bruxelles 1924-35, 2 dln.

Delen, A.J.J., L'illustration du livre en Belgique, Bruxelles (1930). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours II).

Delen, A.J.J., Oude kunst en graphiek, Antwerpen & Amsterdam 1943.

Delen, A.J.J., Oude Vlaamsche graphiek; studies en aanteekeningen, Antwerpen 1943.

Dermul, A., De Gulden Passer; driemaandelijksch bulletyn van de Vereeniging der Antwerpsche bibliophielen, register I-XX (1923-42), Antwerpen 1943.

Dermul, A., & H.F. Bouchery, Bibliographie betreffende de Antwerpsche drukkers; met een historische inleiding door H.F. Bouchery, Antwerpen 1938.

Destrez, J., zie Fink-Errara, G., & J. Destrez.

Diermanse, P.J.J., zie Meulen, J. ter, & P.J.J. Diermanse.

Dooijes, D., ‘Lijst van geschriften van S.H. de Roos’, in: Halcyon 9-10, 1942.

Dorez, L., L'ars minor de Donat; traduction française, reproduite en facsimilé d'après l'incunable unique de l'Université d'Utrecht, Paris 1890.

Dreyfus, J., The work of Jan van Krimpen; a record in honour of his sixtieth birthday, with a foreword by Stanley Morison, illustrated by reproductions of drawings, specimens of types, lettering and bookwork, Haarlem & Utrecht 1952.

Druckerye, De, gedeelte uit la première, et la seconde partie des dialogues françois, pour les ieunes enfans; het eerste ende tweede deel van de Françoische t'samensprekinghen, overgheset in de Nederduytsche spraecke; à Anvers, de l'imprimerie de Christophle Plantin MDLXVII, Amsterdam 1925.

Dubiez, F.J., ‘De Amsterdamse boekdrukkers en kaartenmakers Willem Janszoon Blaeu en Joan Blaeu’, in: Ons Amsterdam, tiende jaargang, nr 5, 1958, p.138-148.

Dubosq, Y.Z., Le livre française et son commerce en Hollande de 1750 à 1780 (d'après des documents inédits), Amsterdam 1925. (Proefschrift Amsterdam).

[p. 227]

Eeghen, I.H. van, zie Verwey, H. de la Fontaine, ‘Het Athenaeum Illustre’.

Eeghen, P. van, & J. Ph. van der Kellen, Het werk van Jan en Casper Luyken, Amsterdam 1905, 2 dln.

Einblattdrucke des fünfzehnten Jahrhunderts; ein bibliografisches Verzeichnis herausgegeben von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Halle a.S. 1914. (Sammlung bibliothekswissenschaftlicher Arbeiten begründet von Karl Dziatzko, fortgeführt und herausgegeben von Konrad Haebler, 35-36.Heft, 2.Serie, 18-19.Heft).

Enschedé, Ch., ‘De drukkerij van Johannes Elsevier in 1658’, in: Nieuwsblad voor den boekhandel, 16-19 juni 1896.

Enschedé, Ch., ‘Elzevier-Van Dyck’, Hengelo 1895, overgedrukt uit Klaasesz Aankondiger, uitgegeven door Jhs Klaasesz & Cie, Hengelo.

(Enschedé, Ch.), zie Lettergieterij, De, van Joh. Enschedé en Zonen.

Enschedé, Ch., Fonderies de caractères et leur matériel dans les Pays-Bas du quinzième au dix-neuvième siècle; notice historique principalement après les données de la collection typographique de Joh. Enschedé en Zonen à Haarlem, Haarlem 1908.

Enschedé, Ch., zie Hartz, S.L.

Enschedé, Ch., zie Hessels, J.H. & Ch. Enschedé.

Enschedé, Joh., en Zonen, zie House of Enschedé; Huis Enschedé; Carter, H.; Lettergieterij.

Enschedé, J.W., A.C. Kruseman, 1, 1818-63; 2, 1863-94; Amsterdam 1899-1902. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 8 en 9).

Enschedé, J.W., ‘De drukpersafbeeldingen in Ampzing en Scriverius 1628’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 6, 1908, p.265-268.

Enschedé, J.W., ‘Hollandsch papier’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Enschedé, J.W., ‘Houten handpersen in de zestiende eeuw’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 4, 1906, p.195-215 en 262-277.

Enschedé, J.W., ‘Muziekdruk in Nederland’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Enschedé, J.W., ‘Nederlandsche boekdruk in de negentiende en twintigste eeuw’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Enschedé, J.W., ‘Een Nederlandsche handleiding voor boekdrukwerk uit 1761’, in: Het Boek 1, 1912, p.243-256.

Enschedé, J.W., ‘Nicolaas Briot en Jacques Carpentier, lettergieters, en hun relatie tot eenige Amsterdamsche boekdrukkers (1615-40)’, in: Jaarboek Amstelodamum 6, 1908, p.151-171.

Enschedé, J.W., ‘Oude boekdrukkunst en niet versierde folio-titels tusschen 1700 en 1825’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Enschedé, J.W., ‘Typografische opmerkingen over eenige Nederlandsche incunabelen’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 1, 1903, p.83-98.

Enschedé, J.W., ‘Vlaamsche drukkerswoorden in 1567’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 5, 1907, p.176-215.

Even, E. van, ‘Notice sur Pierre Werrecoren, imprimeur à St-Maertensdyk, en Zélande (1478)’ in: Bulletin de bibliophile belge 8, 1851, p.113-124.

Evers, G.A., Gegevens betreffende de Utrechtsche Staten-, stadsen Akademiedrukkers, Utrecht 1930-35.

Febvre, L., & H.-J. Martin, L'apparition du livre, Paris 1958. (L'évolution de l'humanité; synthèse collective XLIX; deuxième section VIII; le passage du monde antique aux temps modernes 3).

Fink-Errara, G., & J. Destrez, ‘Jean Destrez et son oeuvre; la pecia dans les manuscrits universitaires du treizième et quatorzième siècle’, in: Scriptorium 2, 1957, p.264-280.

Fockema Andreae, S.J., Geschiedenis der kartografie van Nederland van den Romeinschen tijd tot het midden der negentiende eeuw; met medewerking van B. van 't Hoff; with a summary in English, Den Haag 1947.

Fontaine Verwey, H.de la, zie Verwey, H.de la Fontaine.

Friedlaender, M.J., zie Schretlen, M.J., Dutch and Flemish woodcuts etc.

Funck, M., Le livre belge à gravures, Paris & Bruxelles 1925.

Gaillard, E., ‘Een fragment van Maerlant's Wapene Martijn’, in: Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal- en letterkunde 1905, p.561-607.

Gedenkboek der Plantin-dagen 1555-1955; internationaal congres voor boekdrukkunst en humanisme 4-10 september 1955, Antwerpen 1956.

Gelder, J.G. van, ‘De etsen van Willem Buytenwech’, in: Oud-Holland 48, 1931, p.49-72.

Gesamtkatalog der Wiegendrucke, herausgegeben von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Leipzig 1925-38, 7 dln.

Goovaerts, A., Histoire et bibliographie de la typographie musicale dans les Pays-Bas, Anvers 1880.

Gorkum, G.W. van, ‘Een vraaggesprek met S.H. de Roos; de ontwikkeling van de grafische vormgeving; De Roos wijst op de dienende functie van de grafische kunstnijverheid; herstel van traditie’, in: Drukkersweekblad, Kerstnummer 1949.

Gouwe, W.F., ‘Een aanteekening bij de moderne afdeeling der tentoonstelling’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

's-Gravesande, G.H., ‘P.N. van Eyck en de Zilverdistel’, in: Folium 4, 1954, p.171-188.

Greg, W.W., ‘An Elizabethan printer and his copy’, in: The Library, fourth series, vol.4, 1923-24, p.102-118.

G(umbert), H.L., ‘Boek en drukpers in de emblematische literatuur’, in: Folium, 1952, p.157-166. In het Duits in: ‘Festschrift für Walter Krieg’, in: Das Antiquariat 7 (21-24), 1951, p.26-28.

G(umbert), (H.L.), ‘De titelpagina der Nederlandse romantiek’, in: Folium 2, 5-6, 1952, p.138-148.

(Gunne, A.ter), Het overslaan van drukvormen gemakkelijk gemaakt, of aanwijzing van het plaatsen der pagina's in de gewone en meeste buitengewone formaten, beginnende met folio en eindigende met 32^o; benevens eenige aanmerkingen hierop toepasselijk, Deventer 1843.

Haebler, K., Typenrepertorium der Wiegendrucke; Abt.2, Italien, die Niederlande, Frankreich, Spanien und Portugal, England, Leipzig & New York 1908. (Sammlung Bibliothekswissenschaftlicher Arbeiten begründet von Karl Dziatzko, fortgeführt und herausgegeben von Konrad Haebler, 22-23. Heft, 2.Serie, 5-6.Heft).

Halsbeke, C.L.van, (A.A.M. Stols), L'art typographique dans les Pays-Bas depuis 1892, Bruxelles 1929.

Handboekje voor letterzetters en correctors, bevattende algemeene regels omtrent de Nederduitsche taal; onderscheidene woordenlijstjes; Grieksch, Hebreeuwsch en Hoogduitsch alphabeth; afdrukken van onderscheidene letterkasten, als: de verbeterde Nederlandsche, Fransch-Hollandsche, Fransche, Grieksche en Hoogduitsche, benevens beschouwingen over de thans in gebruik zijnde letterkast en

[p. 228]

proeve eener betere inlegging van deze; door een letterzetter, Rotterdam 1854.

Hart, H., zie Notes on a century of typography etc.

Hartz, S.L., The Elseviers and their contemporaries; an illustrated commentary, containing part of an article by Mr. Charles Enschedé translated by A.F. Johnson, Amsterdam & Brussels (1955).

Hellinga W. Gs, ‘De drukgeschiedenis van het Epitalameon van Jan van der Noot’, in: Jan van der Noot, Epitalameon, oft houwelycx sanck voor Otto van Vicht en Cornelia van Balen (1583), Zwolle 1953. (Zwolse drukken en herdrukken 5).

Hellinga, W. Gs, ‘Manuscriptologie en tekstkritiek’, in: Handelingen van het drie en twintigste Nederlands philologencongres, 1954, Groningen 1955, p. 30-32.

Hellinga, W. Gs, ‘De nieuwe P.C. Hooft-editie; over winst en verlies’, in: Handelingen der Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis 8, 1954.

Hellinga, W. Gs, De opbouw van de algemeen beschaafde uitspraak van het Nederlands, s.l. 1938. (Proefschrift Amsterdam).

Hellinga, W. Gs, ‘Strijd om de heldere AA’, in: Tijdschrift voor taal en letteren, 1940, p.123-141.

Hellinga, W. Gs, zie Verwey, H.de la Fontaine, ‘Het Athenaeum Illustre’.

Henkel, M.D., ‘Illustrierte Ausgaben von Ovids Metamorphosen im fünfzehnten, sechzehnten und siebzehnten Jahrhundert’, in: Vorträge der Bibliothek Warburg 6, 1926-27, p.58-144.

Henkel, M.D., ‘Nederlandsche Ovidius-illustraties van de vijftiende tot de achttiende eeuw’, in: Oud-Holland 39, 1921, p.149-187.

Hessels, J.H., & Ch. Enschedé, ‘Uit de strijdschriften over de Hollandsche uitvinding’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Hillesum, J.M., ‘Hebreeuwsche druk in Nederland’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Hillesum, J.M., ‘Uit de wordingsgeschiedenis der Hebreeuwsche drukkerijen in Amsterdam’, in: Gids voor de tentoonstelling der Bibliotheca Rosenthaliana ter gelegenheid van het driehonderd-jarig bestaan der Hebreeuwsche typographie in Amsterdam 1627-1927; tweede uitgave, Amsterdam 1927, p.9-13.

Hind, A.M., A history of engraving and etching, from the fifteenth century to the year 1914; being the third and fully revised edition of A short history of engraving and etching; second impression, London 1927.

Hinlopen, N., Historie van de Nederlandsche overzettinge des Bybels; verzeld van bylagen hiertoe betreklijk, waer onder de resolutien van de overzetters en overzieners aengaende de Duitsche tale, Leyden 1777.

Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours, Bruxelles 1923-34, zie Liebrecht, H.; Vincent, A.; Delen, A.J.J.; Sabbe, M.; Brassinne, J.; Bergmans, P.

Hoff, B.van 't, zie Fockema Andreae, S.J.

Holtrop, J.W., Monuments typographiques des Pays-Bas au quinzième siècle, La Haye 1868.

Hoog, P.de, & L. Melchior, Typografie voor belanghebbenden en belangstellenden op eenvoudige wijze verteld en uitgebeeld, Amsterdam 1948.

House of Enschedé, The, 1703-1953; I, Seven generations of printers and typefounders; II, A short history of the firm by Harry Carter; III, A six-century anthology of the types, Haarlem 1953.

Howe, E., zie ‘List, A, of type specimens’.

Huffel, N.G. van, ‘Hollandsche uitvindingen op het gebied van den plaatdruk in de zeventiende en achttiende eeuw’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Huis Enschedé, Het, 1703-1953; I, Zeven geslachten van drukkers en lettergieters; II, Een korte geschiedenis van het bedrijf door J. van Krimpen; III, Een keuze uit de letters van zes eeuwen, Haarlem 1953.

Immig Jr, C., ‘Rubberdruk (offset)’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

In memoriam Charles Nypels 1893-1952, Amsterdam 1953.

Indestege, L., ‘Tboec vanden leven ons heeren Iesu Christi; facsimile-druk van de houtsneden met inleiding’, in: De Gulden Passer 29, 1951. (Uitgaven van de Vereeniging der Antwerpsche bibliophielen, tweede reeks, 3).

Iongh, J.de, Van Gelder Zonen 1784-1934, Haarlem 1934.

Janssen, H.Q., Catalogus van het Oud Synodaal Archief, 's-Gravenhage 1878.

Johnson, A.F., Type designs; their history and development, 2nd.ed. London 1959.

Johnson, A.F., zie ‘List, A, of type specimens’.

Jong, D.de, Het vrije boek in onvrije tijd; bibliografie van illegale en clandestiene bellettrie, ingeleid door H.de la Fontaine Verwey en G. Kamphuis, Leiden 1958.

Juynboll, W.M.C., Zeventiende-eeuwsche beoefenaars van het Arabisch in Nederland, Utrecht 1931. (Proefschrift Utrecht).

Kalma, J.J., Thet oera linda bôk; bibliografie van gedrukte stukken en overzicht van de verzameling brieven, handschriften, portretten enz., aanwezig op de Provinciale Bibliotheek van Friesland en bij het Fries Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te Leeuwarden, Leeuwarden 1956.

Kamphuis, G., zie Jong, D.de.

Karthon Pr, A.A.J., ‘Het verloren Erasmiaansch handschrift van P. Scriverius, teruggevonden in 's-Hertogenbosch’, in: Het Boek 5, 1916, p.113-129.

Kellen, J. Ph.van der, zie Eeghen, P.van, & J. Ph.van der Kellen.

Kernkamp, J.H., ‘Pieter de la Court, zijn aansprakelijkheid voor het Interest van Holland en de Polityke discoursen’, in: Het Boek 22, 1933-34, p.191-196.

Kleerkooper, M.M., & W.P. van Stockum Jr, De boekhandel te Amsterdam, voornamelijk in de zeventiende eeuw; biographische en geschiedkundige aanteekeningen; verzameld door M.M. Kleerkooper, aangevuld en uitgegeven door W.P. van Stockum Jr, met supplement en registers, 's-Gravenhage 1914-16, 2 dln. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 10).

Kossmann, F., ‘Boek en bibliotheek; bibliographische aanteekeningen’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Kossmann, E.F., De boekhandel te 's-Gravenhage tot het eind van de achttiende eeuw; biographisch woordenboek van boekverkoopers, uitgevers, boekdrukkers, boekbinders enz. met vermelding van hun uitgaven en de veilingen door hen gehouden, 's-Gravenhage 1937. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 13).

(Krimpen, J.van), J. van Krimpen on designing and devising type, New York & Heemstede 1957.

Krimpen, J.van, zie Huis Enschedé, Het, 1703-1953.

Kronenberg, M.E., ‘Aflaatbrieven, in 1497 door Martinus te Antwerpen gedrukt’, in: Het Boek 23, 1935-36, p.337-343.

[p. 229]

Kronenberg, M.E., Campbell's Annales de la typographie néerlandaise au quinzième siècle; contributions to a new edition, The Hague 1956.

Kronenberg, M.E., Catalogus van de incunabelen in de Athenaeumbibliotheek te Deventer, Deventer 1917.

Kronenberg, M.E., Een der eerste Noord-Nederlandse drukkers: Gerard Leeu, Gouda 1477-1484, Gouda 1956.

Kronenberg, M.E., ‘Fragmenten van onbekende Nederlandse postincunabelen’, in: Het Boek 29, 1948, p.141-148.

Kronenberg, M.E., ‘Gerard Leeu’, in: Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek 6, Leiden 1924, kol.918-921.

Kronenberg, M.E., ‘Incunabel-bijdragen’, in: Het Boek 20, 1931, p.5-16.

Kronenberg, M.E., ‘Een onbekende almanack van Dodonaeus (1540)’, in: Het Boek 17, 1928, p.192-194.

Kronenberg, M.E., ‘Van den ghedinghe tusschen eenen coopman ende eenen Iode’, in: Het Boek 12, 1923, p.1-14.

Kronenberg, M.E., Verboden boeken en opstandige drukkers in de Hervormingstijd, Amsterdam 1948. (Patria 44).

Kronenberg, M.E., ‘Het zoogenaamde winkelkasboek van Jan Seversz.’, in: Het Boek 14, 1925, p.334-338.

Kronenberg, M.E., zie De novo mondo etc.

Kronenberg, M.E., zie Nijhoff, W., & M.E. Kronenberg.

Kruitwagen OFM, B., ‘Bestaat er verband tussen de pseudo-Costerianadrukkerij en het Utrechtse universiteits-plan van 1470?’, in: Het Boek 30, 1949-51, p.321-337.

Kruitwagen OFM, B., ‘Het Breviarium Windeshemense, Antwerpen, Gerard Leeu, 1488, 15 October’, in: Het Boek 3, 1914, p.193-202.

Kruitwagen OFM, B., ‘Correctorium (Commentarius) super dubia aut defectus in Alexandri Parte I; een onbekende druk van Pieter Werrecoren (c.1479)’, in: (Gedenkboek) Berend Modderman, 18 januari 1870-1940, Utrecht 1940, p.51-69. Herziene uitgave onder de titel: ‘Een correctorium van een Nederlander op het Doctrinale van Alexander de Villa Dei’, in: B. Kruitwagen OFM, Laat-middeleeuwsche paleografica, paleotypica, liturgica, kalendalia, grammaticalia, 's-Gravenhage 1942, p.227-245.

Kruitwagen OFM, B., ‘Een correctorium van een Nederlander op het Doctrinale van Alexander de Villa Dei’, in: B. Kruitwagen OFM, Laat-middeleeuwsche paleografica, paleotypica, liturgica, kalendalia, grammaticalia, 's-Gravenhage 1942, p.227-245. zie Kruitwagen OFM, B., ‘Correctorium’ etc.

Kruitwagen OFM, B., Erasmus en zijn drukkers-uitgevers; een fragment uit hun briefwisseling bewerkt, Amsterdam 1923.

Kruitwagen OFM, B., ‘De Freeska Landriucht-drukkerij’, in: Het Boek 29, 1947-48, speciaal p.212-237; ook in: Koninklijke Bibliotheek; gedenkboek 1798-1948, 's-Gravenhage 1948, p.45-69.

Kruitwagen OFM, B., ‘De incunabeldrukker en lettersteker Henric Pieterssoen die Lettersnider van Rotterdamme (c.1470-1511)’, De Gulden Passer 7, 1923, p.5-43.

Kruitwagen OFM, B., ‘De invloed van het fraterschrift op de Nederlandsche en Duitsche drukletter van de vijftiende eeuw’, in: B. Kruitwagen OFM, Laat-middeleeuwsche paleografica, paleotypica, liturgica, kalendalia, grammaticalia, 's-Gravenhage 1942, p.79-116. Ook in: Het Boek 23, 1935-36, p.129-164, onder de titel: ‘De Münstersche schrijfmeester Herman Strepel (1477) en de schriftsoorten van de Broeders van het Gemeene Leven en de Windesheimers’.

Kruitwagen OFM, B., Laat-middeleeuwsche paleografica, paleotypica, liturgica, kalendalia, grammaticalia, 's-Gravenhage 1942.

Kruitwagen OFM, B., ‘De Münstersche schrijfmeester Herman Strepel (1477) en de schriftsoorten van de Broeders van het Gemeene Leven en de Windesheimers’, in: Het Boek 23, 1935-36, p.129-164. Zie Kruitwagen OFM, B., ‘De invloed van het fraterschrift’ etc.

Kruitwagen OFM, B., ‘Plantins lettercorps “Glose de Messel”’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 6, 1908, p.22-28.

Kruitwagen OFM, B., ‘Twee reclamebladen van den schrijfmeester Herman Strepel (Münster 1447)’, in: Het Boek 22, 1933-34, p.209-230. Herdrukt in: B. Kruitwagen OFM, Laat-middeleeuwsche paleografica etc., 's-Gravenhage 1942, p.1-22.

Kruitwagen OFM, B., ‘De uitvinding van de boekdrukkunst en hare eerste voortbrengselen’, in: Handelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde 1917-1918, Leiden 1918, p.17-52.

Kruitwagen OFM, B., ‘Een warme koudwaterstraal over de incunabelvorsching’, in: Het Boek 19, 1930, p. 113-132.

Kruitwagen OFM, B., ‘Wat men in de Nederlanden las in de vijftiende eeuw’, in: Verslag van het tweede Nederlandsche bibliothecarissencongres, (Utrecht 1925), p.7-37.

Kruitwagen OFM, B., Het zetfoutenduiveltje, ('s-Gravenhage 1948). Gewijzigde herdruk van een artikel in het Kerstnummer 1925 van Het Tarief.

Kruseman, A.C., Bouwstoffen voor een geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel, gedurende de halve eeuw, 1830-1880, uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels te Amsterdam, Amsterdam 1886-87, 2 dln.

Kruseman, A.C., Frederik Muller; geboren 22 Juli 1817; gestor ven 4 Januari 1881; in memoriam, (Haarlem 1881).

Laceulle-Van de Kerk, H.J., De Haarlemse drukkers en boekverkopers van 1540 tot 1600, 's-Gravenhage 1951. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 14).

Lebeer, L., ‘La gravure en Belgique du seizième siècle à nos jours; synthèse historique’, in: Exposition du livre et de la gravure en Belgique du quinzième siècle à nos jours, Milan & Rome 1948, p.59-86.

Ledeboer, A.M., Alfabetische lijst der boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland, sedert de uitvinding der boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw, Utrecht 1876.

Ledeboer, A.M., De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw, Deventer 1872.

Ledeboer, A.M., Het geslacht Van Waesberghe; eene bijdrage tot de geschiedenis der boekdrukkunst en van den boekhandel in Nederland, tweede vermeerderde druk, 's-Gravenhage & Utrecht 1869.

Leendertz Jr, P., Bibliographie der werken van P.C. Hooft, 's-Gravenhage 1931. (Bijdragen tot eene Nederlandsche bibliographie, uitgegeven door het Frederik Muller-Fonds 5).

Lettergieterij, De, van Joh. Enschedé en Zonen; gedenkschrift (1743-1893) ter gelegenheid van haar honderdvijftig-jarig bestaan op 9 Maart 1893, Haarlem (1893).

Letter-zetters luywagen; of volmaakt formaat-boek: leerende, voor eerst, hoe men alderhande formaat naar den eisch zal moeten overslaan; ook vervolgens, en ten tweeden, aftekeningen van vier diverse letterkassen, zo wel duitsch en romein, als Grieksch en Hebreeuwsch met hare alphabeta; wijders de correctie-tekenen, alle met bijvoe-

[p. 230]

ginge van derzelver explicatie; en eindelijk ook de eerste cyffers van ieder blad, of signatuur; alles ten dienste der oeffenaars van de loffelyke kunst boekdrukkery opgesteld door Christiaan Sigismundus Matthaeus, stud: typogr. De voorrede van dit handschrift is gedateerd 9 maart 1761. Zie Enschedé, J.W., ‘Een Nederlandsche handleiding’ etc.

Levensschetsen en verspreide stukken, Amsterdam 1884. (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel 1).

Levisson, L., ‘De diepdruk, zooals deze tegenwoordig wordt toegepast’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Levisson, L., Drukken en drukwerk, ('s-Gravenhage 1927).

Liebrecht, H., L'imprimerie, l'édition et la librairie en Belgique de 1800 à 1852; Les débuts de la lithographie en Belgique; Les illustrateurs belges d'hier et d'aujourd'hui; Les sociétés de bibliophiles, Bruxelles (1934). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours VI,1).

Liebrecht, H., L'imprimerie, l'édition et la librairie en Belgique depuis 1852; Les grandes maisons actuelles; L'art et le goût du livre en Belgique depuis trente ans, Bruxelles (1934). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours, VI,2).

Liebrecht, H., Le manuscrit à miniatures aux Pays-Bas, des origines à la fin du quinzième siècle, Bruxelles (1923-24). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours, I,1).

Lieftinck, G.I., Codicum in finibus belgarum ante annum 1550 conscriptorum qui in Bibliotheca Universitatis asservantur; I, codices 168-360 societatis cui nomen Maatschappij der Nederlandsche letterkunde, Lugdunum Batavorum 1948. (Bibliotheca Universitatis Leidensis; codices manuscripti V).

‘List, A, of type specimens’, samengesteld door Harry Carter, Ellic Howe, A.F. Johnson, Stanley Morison en Graham Pollard, in: The Library, fourth series, vol. 22, 1942, p.196-199.

Loosjes, V., Geschiedenis van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels, 1815-1915, Amsterdam 1915.

Marck, J.H.M. van der, Romantische boekillustratie in België; van de Voyage pittoresque du royaume des Pays-Bas (1822) tot La légende et les aventures héroiques, joyeuses et glorieuses d'Ulenspiegel et de Lamme Goedzak au pays de Flandres et ailleurs (1869), Roermond 1956.

Martin, H.-J., zie Febvre, L., & H.-J. Martin.

Matthaeus, C.S., zie Letter-zetters luywagen.

McKerrow, R.B., An introduction to bibliography for literary students, Oxford; first published 1927; second impression with corrections 1928; reprinted lithographically 1948, 1949, 1951 from sheets of the second impression.

McMurtrie, D.C., ‘The brothers Voskens and their successors’, in: The Inland Printer, Oct. 1924, p.59-66.

McMurtrie, D.C., zie Plantin's Index etc.

Melchior, L., zie Hoog, P.de, & L. Melchior.

Menasseh Ben Israel 1604-1657; catalogus van de tentoonstelling georganiseerd door het Genootschap van Joodse Wetenschap en het Joods Historisch Museum, (Amsterdam) 1957.

Mendes da Costa, M.B., De handschriften der stedelijke bibliotheek met de latere aanwinsten, Amsterdam 1902. (Catalogus der handschriften van de bibliotheek der Universiteit van Amsterdam 2).

Mendes da Costa, M.B., De handschriften, krachtens bruikleencontract in de Universiteitsbibliotheek berustende, Amsterdam 1923. (Catalogus der handschriften van de bibliotheek der Universiteit van Amsterdam 7).

Meulen, J.ter, & P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius, La Haye 1950.

Meulen, R. van der, Het boek in onze dagen, beschreven en afgebeeld; met 14 kunstbijlagen in boekdruk, houtgravure, zincographie, lithographie, lichtdruk, chromotypie en photogravure, benevens 73 tekstillustraties in houtgravure, zincographie, autotypie en typogravure, Leiden 1892.

(Meulen, R. van der), Een veertigjarige uitgeversloopbaan; A.W. Sijthoff te Leiden, 1 januari 1851-1891, (Amsterdam 1891).

Michels, L.C., ‘Aantekeningen bij Herscheppinge’, in: De werken van Vondel, volledige en geïllustreerde tekstuitgave in tien delen, Amsterdam 1935, 8, p.953-960.

Moes, E.W., ‘De ‘Stomme Passye’ van Jacob Cornelisz’, in: Oud-Holland 19, 1901, p.129-133.

Moes, E.W., & C.P. Burger Jr, De Amsterdamsche boekdrukkers en uitgevers in de zestiende eeuw, Amsterdam & 's-Gravenhage 1907-15, 4 dln.

Molhuysen, P.C., Geschiedenis der Universiteits-Bibliotheek te Leiden, Leiden 1905.

Morison, S., zie Account, An, of calligraphy etc.

Morison, S., zie Dreyfus, J.

Morison, S., zie ‘List, A, of type specimens’.

Moulijn, S., ‘Lithografie’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Moxon, J., Mechanick exercises on the whole art of printing (1683-4); edited by Herbert Davis & Harry Carter, London 1958.

Nash, Ray, zie Account, An, of calligraphy etc.

‘Nieuw boek, Een, over Civilité-druk’, in: Het Boek 18, 1929, p.361-365.

Nieuwe corrector, De, onderrigtende, hoe, op eene gemakkelijke en voor mingeoefende vatbare manier, drukproeven te corrigeren; aanwijzende al de teekens, daarbij noodig zijnde; benevens; I, Onderscheiding in de drukletteren; II, Verscheidenheid der zinteekenen; III, Woorden van gelijken klank, doch van onderscheidene beteekenis; IV, Lijst van eenige termen, in de boekdrukkunst gebruikelijk en V, De wijze hoe men drukvormen moet overslaan, Rotterdam (1819).

Notes on a century of typography at the University Press, Oxford 1693-1794; with annotations and appendixes by Horace Hart, Oxford 1900.

Nijhoff, M., ‘G.T.N. Suringar; het leven van een boekhandelaar-uitgever’, in: Levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, 1885-86; ook afzonderlijk verschenen, Leiden 1886.

(Nijhoff, W.), De Arnhemsche boekverkoopers en uitgevers Nijhoff; geschiedenis en bibliographie, 's-Gravenhage 1934.

Nijhoff, W., L'art typographique dans les Pays-Bas pendant les années 1500 à 1540; reproduction en fac-simile des caractères typographiques, marques d'imprimeurs, gravures sur bois et autres ornements employés pendant cette période; tome premier; les Pays-Bas septentrionaux; tome second; Les Pays-Bas méridionaux; Supplément, La Haye 1926-35.

N(ijhoff), W., ‘Register op de Noord- en Zuidnederlandsche bibliografische tijdschriften Bibliographische Adversaria, Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen, Het Boek (1-25)’, in: Het Boek 27, 1943.

Nijhoff, W., & M.E. Kronenberg, Nederlandsche bibliographie van 1500 tot 1540, 's-Gravenhage 1923-58, 3 dln. Derde deel, 's-Gravenhage 1942-51-58.

Omont, H., ‘Spécimens de caractères Hèbreux gravès à Venice et à Paris par Guillaume le Bé (1567-1574)’, in: Mémoires de la Société de l'histoire de Paris et de l'île-de-France 14, 1887, p.7-8.

Ovink, G.W., Honderd jaren lettergieterij in Amsterdam, Amsterdam (1951).

Ovink, G.W., ‘Iets over de geschiedenis van het lettergietersbedrijf in Amsterdam’, in: Handschrift, boek en drukletter; drie studies door H. de la Fontaine Verwey, H.A.

[p. 231]

Warmelink, G.W. Ovink. Overgedrukt uit: Amsterdam en de drukkunst en aangeboden aan de leden der Vereniging van vrienden van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, 1951.

Ovink, G.W., ‘De letters van S.H. de Roos’, in Halcyon 9-10, 1942.

Ovink, G.W., ‘S.H. de Roos en J. van Krimpen’, in: Het Boek 33, 1958, p.32-41 (1) en p.65-83 (2).

Pannekoek Jr, G.H., ‘Het geïllustreerde boek in Nederland’, in: Boek en Kunst 1, 1923.

Pannekoek Jr, G.H., De herleving van de Nederlandsche boekdrukkunst sedert 1910, Maastricht 1925.

Pannekoek Jr, G.H., De verluchting van het boek, Rotterdam 1923. (De toegepaste kunsten in Nederland; een reeks monografieën over hedendaagsche sier- en nijverheidskunst).

Papierwereld, De, maandblad voor papier-, papierverwerkende en grafische industrie, Amsterdam, later Haarlem 1946-57.

Parker, M., & H.D.L. Vervliet, ‘Typographica Plantiniana II; early inventories of punches, matrices, and moulds in the Plantin-Moretus Archives’, in: De Gulden Passer 38, 1960, p.1-139.

Pels, C., ‘Boek en papier’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Perduyn, G., Geestelycke oeffeninghen behelsende niet alleenlyck meditatien van d'exercitien van onsen H. Vader Ignatius; maer syne onderwysingen nopende verscheide manieren van bidden, ende verscheyde regelen, om t'onderkennen het ingeven vanden goeden ende den quaden geest; tweeden druck claerder ende lichter om te gebruycken, Brussel 1693.

(Plantijn, C.), La première, et la seconde partie des dialogues françois, pour les ieunes enfans; het eerste ende tweede deel van de Françoische t'samensprekinghen, over-gheset in de Nederduytsche spraeke; à Anvers, de l'imprimerie de Christophle Plantin, 1567. Voor moderne uitgaven zie p.138, aantekening 1.

Plantin's Index Characterum of 1567, facsimile reprint with an introduction by D.C. McMurtrie, New York 1924. Bespreking van deze uitgave in: Het Boek 14, 1925, p.374-375 door M. Sabbe.

Polain, M.-L., Catalogue des livres imprimés au quinzième siècle des bibliothèques de Belgique, Bruxelles 1932, 4 dln.

Pollard, G., ‘Notes on the size of the sheet’, in: The Library, fourth series, vol.22, 1941, p.105-137.

Pollard, G., zie ‘List, A, of type specimens’.

Praz, M., Studies in seventeenth century imagery II; bibliography, London 1947.

(Proost, U.), Twee eeuwen Brandt en Proost; een bijdrage tot de geschiedenis van de boekbinderij, de uitgeverij van bijbels en kerkboeken en den papierhandel in Nederland, Amsterdam 1942.

Rademacher Schorer, M.R., zie Schorer, M.R. Rademacher.

Rahir, E., Catalogue d'une collection unique de volumes imprimés par les Elzevier et divers typographes hollandais du dix-septième siècle; précédé d'un avant-propos par F. Brunetière et d'une lettre de A. Willems, Paris 1896.

Redactie Het Boek, ‘Letterproef van Jan van Hout, c.1593, gezocht’, in: Het Boek 21, 1932-33, p.249-250.

Reed, T.B., A history of the old English letter foundries; with notes historical and bibliographical on the rise and progress of English typography; new edition by A.F. Johnson, London 1952.

Ripa, C., Iconologia, of uytbeeldingen des verstands; uyt het Italiaens vertaelt door D.P. Pers, Amsterdam 1644.

Roberts, S.C., A history of the Cambridge University Press, 1521-1921, Cambridge 1921.

Ronner, L., ‘Boek, handwerk en machine’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Rooses, M., Christophe Plantin, imprimeur anversois, Anvers 1882. Herzien en herdrukt in: M. Rooses, Le musée Plantin Moretus; contenant la vie et l'oeuvre de Christophe Plantin et de ses successeurs les Moretus ainsi que la description du musée et des collections qu'il renferme, Antwerpen 1914.

Rooses, M., ‘De letters der Plantijnsche drukkerij 1555-1589’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 2, 1904, p.7-21.

Roover, R. de, ‘The business organisation of the Plantin press in the setting of sixteenth century Antwerp’, in: Gedenkboek der Plantin-dagen 1555-1955; internationaal congres voor boekdrukkunst en humanisme, 4-10 september 1955, Antwerpen 1956, p.230-246.

Sabbe, M., Christophe Plantin et ses contemporains, Bruxelles (1923-25). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours III,3).

Sabbe, M., De meesters van Den Gulden Passer; Christoffel Plantin, aartsdrukker van Philips II, en zijn opvolgers, de Moretussen, Amsterdam 1937. (Patria 7).

Sabbe, M., ‘De Plantijnsche werkstede; arbeidsregeling, tucht en maatschappelijke voorzorg in de oude Antwerpsche drukkerij’, in: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal- en letterkunde, juli 1935, Antwerpen (1935); ook afzonderlijk verschenen.

Sabbe, M., La typographie anversoise au dix-septième et au dixhuitième siècle, Bruxelles (1925-26). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique à nos jours IV,2).

Sabbe, M., La typographie anversoise au seizième siècle, Bruxelles (1925-26). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours III,1).

Sabbe, M., & M. Audin, Die Civilité-Schriften des Robert Granjon in Lyon und die flämischen Drucker des sechzehnten Jahrhunderts, Wien, Bibliotheca Typografica 1929.

Sabbe, M., zie Plantin's Index etc.

Schauwers, F., ‘De incunabeltijd: I, Historisch overzicht; II, Karakteristieken van wiegedrukken; III, Geschiedenis van de incunabel; studie en bibliografie’. I in: De Gulden Passer 20, 1942, p.177-207; II en III in: Id., 21, 1943, p.1-28.

Schenkkan, H., ‘Reproductie-techniek in Holland; een gemoedelijke beschouwing’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

(Schinkel, A.D.), Handleiding tot het corrigeren van drukproeven, benevens eene aanwijzing der meest gebruikelijke lettersoorten, met derzelver Hollandsche benamingen, 's-Gravenhage 1838.

Schook, C., Handboekje voor letterzetters, boekdrukkers en correctors, tweede deeltje, ook tot afzonderlijk gebruik ingerigt, Gorinchem z.j. (na 1854). (Vervolg op het Handboekje voor letterzetters en correctors).

Schorbach, K., ‘Eine Buchanzeige des Antwerpener Druckers Geraert Leeu in niederländischer Sprache 1491’, in: Zeitschrift für Bücherfreunde 9, 1905-06, p.139-148.

Schorer, M.R. Rademacher, ‘Bijdrage tot de geschiedenis van de renaissance der Nederlandse boekdrukkunst’, in: Verslag van het verhandelde in de sectievergaderingen en de algemene vergadering gehouden den negentienden mei 1949, Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, Utrecht 1949, p.9-41. Geïllustreerde herdruk onder dezelfde titel, Amsterdam 1952, voor vrienden en relaties van G.H. Bührmann's Papiergroothandel NV, druk door Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem.

Schotel, G.D.J., Vaderlandsche volksboeken en volkssprookjes van de vroegste tijden tot het einde der achttiende eeuw etc., Haarlem 1874, 2 dln.

[p. 232]

Schouteet, A., ‘Documenten betreffende de Brugse drukkers uit de zestiende eeuw; V, Pieter de Clerck’, in: Handelingen van het genootschap Société d'Émulation te Brugge 86, 1949, p.151-214.

Schretlen, M.J., Dutch and Flemish woodcuts of the fifteenth century; with a foreword by M.J. Friedlaender, London 1925.

Schretlen, M.J., ‘De uitvinding der boekdrukkunst en de Coster-overlevering’, in: Catalogus der tentoonstelling van de ontwikkeling der boekdrukkunst in Nederland, Haarlem 1923.

Sheppard, L.A., ‘Printing at Deventer in the fifteenth century’, in: The Library, fourth series, vol.24, 1944, p. 101-119.

Sheppard, L.A., ‘A new light on Caxton and Colard Mansion’, in: Signature, 15 new series, 1952, p.28-39.

Sheppard, L.A., ‘The Speculum-printer's editions of Donatus: a numerical estimate’, in: Gutenberg Jahrbuch 1954, p.63-65.

Simmons, J.S.G., ‘H.W. Ludolf and the printing of his Grammatica Russica at Oxford in 1696’, in: Oxford Slavonic Papers 1, 1950, p.104-129.

Simmons, J.S.G., zie C(arter), H.G., & J.S.G. S(immons).

Smit, W.A.P., ‘Een aanvulling op de bibliographie van Breeroo's en Starters werk’, in: Het Boek 16, 1927, p.370-372.

Smit, W.A.P., Van Pascha to Noah; een verkenning van Vondel's drama's naar continuiteit en ontwikkeling in hun grondmotief en structuur; deel 1: Het Pascha-Leeuwendalers, Zwolle 1956. (Zwolse reeks van taal- en letterkundige studies 5A), p.412-445.

Someren, J.F., van, zie Alblas, J., & J.F. van Someren.

Sommervogel SJ, C., zie Backer SJ, A. & A. de.

(Stauffacher, J.W.), Janson: a definitive collection, San Francisco 1954.

Steinschneider, M., Catalogus librorum Hebraicorum in Bibliotheca Bodleiana, Berolini 1852-60.

Sterck, J.F.M., ‘Drukproef van Maria Stuart’ etc., in: Oorkonden over Vondel en zijn kring, Bussum 1918, p.220-235.

Stevenson, E.L., Willem Janszoon Blaeu 1571-1638; a sketch of his life and work with an especial reference to his large world map of 1605, New York 1914.

Stockum Jr, W.P. van, La librairie, l'imprimerie et la presse en Hollande à travers quatre siècles; documents pour servir à l'histoire de leurs relations internationales; publié à l'occasion de la septième session du congrès international des éditeurs à Amsterdam, La Haye 1910.

Stockum Jr, W.P. van, zie Kleerkooper, M.M., & W.P. van Stockum Jr.

Stols, A.A.M., ‘Berberenus van (den) Dijck’, in: De Nederlandse leeuw; maanblad van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor geslacht- en wapenkunde 51, 1933, kol.409-412.

Stols, A.A.M., Kort overzicht van de geschiedenis der boekdrukkunst in Maastricht van 1551 tot 1929, Masstricht 1929.

Stols, A.A.M., Het schoone boek, Rotterdam 1935. (De toegepaste kunsten in Nederland; een reeks monografieën over hedendaagsche sier- en nijverheidskunst).

Stols, A.A.M., ‘S.H. de Roos en zijn Heuvelpers’, in: Halcyon 9-10, 1942.

Stols, A.A.M., Het werk van S.H. de Roos; een bijdrage tot de geschiedenis van de herleving der Nederlandsche boekdrukkunst, Amsterdam 1942.

Stols, A.A.M., zie Halsbeke, C.L. van, (A.A.M. Stols).

Tannenbaum, S.A., The handwriting of the Renoissance, New York 1930.

Tiele, P.A., ‘Aanteekeningen van een Leidsch boekverkooper 1514-23’, in: Bibliographische Adversaria 4, 1878-82 p.65-78.

Tiele, P.A., Mémoire bibliographique sur les journaux des navigateurs néerlandais, réimprimés dans les collections de De Bry et de Hulsius, et dans les collections hollandaises du dix-septième siècle, et sur les anciennes éditions hollandaises des journaux de navigateurs étrangers; la plupart en la possession de Frederik Muller à Amsterdam, Amsterdam 1867.

Tschichold, J., Wat iedereen van drukwerk behoort te weten, Amsterdam 1951. (Vertaling door Jan Vermeulen van Was Jedermann vom Buchdruck wissen sollte, Basel 1949).

Unger, J.H.W., Bibliographie van Vondels werken, Amsterdam 1888. (Bijdragen tot eene Nederlandsche bibliographie, uitgegeven door het Frederik Muller-Fonds 2).

Unger, J.H.W., G. Az. Brederoo; eene bibliographie, Haarlem 1884.

Updike, D.B., Printing types, their history, forms and use; a study in survivals, with illustrations; second edition, Cambridge USA, 1937, 2 vols.

Vanderheyden, J.J., ‘Tekstcritiek en drukkerstechniek’, in: Miscellanea Historica in honorem Alberti de Meyer; universitatis Catolicae in oppido Lovaniense iam annos xxv professoris, Leuven & Brussel 1946, p.84-91.

(Veder, W.R.), Brieven van Daniël Elsevier aan Nicolaas Heinsius (9 mei 1675 tot 1 juli 1679); volgens het handschrift, bewaard ter Universiteits-Bibliotheek te Utrecht, met enkele aanteekeningen uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels, Amsterdam 1890.

Vermeeren, P.J.H., ‘Vastaerts penn in arrebeyt; studiën over de werkmethode van Constantijn Huygens in zijn Nederlandse gedichten uit de periode 1617-1627’, in: De Nieuwe Taalgids 52, 1959, p.202-212 en 264-274.

Vervliet, H.D.L., ‘Typographica Plantiniana; I, ter inleiding: de studie van het zestiende-eeuwse letterbeeld en het geval van ‘La theologie germanique’ (Plantin, 1558)’, in: De Gulden Passer 37, 1959, p.170-178.

Vervliet, H.D.L., zie Parker, M., & H.D.L. Vervliet.

Verwey, E. de la Fontaine, De illustratie van letterkundige werken in de achttiende eeuw; bijdrage tot de geschiedenis van het Nederlandsche boek, Amsterdam 1934. (Proefschrift Leiden).

Verwey, H. de la Fontaine, ‘Het Athenaeum Illustre en de typografie’, in: Het illustere begin van het Athenaeum, drie opstellen door I.H. van Eeghen, W. Gs Hellinga en H. de la Fontaine Verwey ter inleiding van de tentoonstelling ingericht door de Dr P.A. Tiele-Stichting in de Agnietenkapel ter gelegenheid van het 325-jarig bestaan van de instelling van hoger onderwijs te Amsterdam, Amsterdam 1957, p.22-27.

Verwey, H. de la Fontaine, ‘Die Elseviers und die niederländische Buchdruckerkunst im Goldenen Zeitalter’, in: Imprimatur, ein Jahrbuch der Bücherfreunde 12, München 1954-55, p.71-77.

(Verwey, H. de la Fontaine), Florilège du livre français imprimée aux Pays-Bas, s.l. 1954.

Verwey, H. de la Fontaine, ‘Jan van Krimpen, typograaf’, in: De Gids; algemeen cultureel maandblad, 1952, p.3-9.

Verwey, H. de la Fontaine, Het Nederlandse geïllustreerde boek; een schets van zijn geschiedenis, Amsterdam 1956. (Model voor de uitgever).

Verwey, H. de la Fontaine, ‘Het werk van de Blaeu's’, in: Maandblad Amstelodamum 39, 1952, p.97-104.

Verwey, H. de la Fontaine, zie Jong, D. de.

Verwey, H. de la Fontaine, zie Ovink, G.W., ‘Iets over de geschiedenis’ etc.

[p. 233]

Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940, zie Bierens de Haan, J.D.; Vrankrijker, A.C.J. de; Ronner, L.; Bom, F.L. van der; Pels, C.; Kossmann, F.

Vincent, A., ‘L'imprimerie à Bruxelles jusque 1800’, in: Le livre, l'estampe, l'édition en Brabant du quinzième au dix-neuvième siècle, Gembloux 1935.

Vincent, A., ‘L'imprimerie à Louvain jusque 1800’, in: Le livre, l'estampe, l'édition en Brabant du quinzième au dix-neuvième siècle, Gembloux 1935.

Vincent, A., La typographie bruxelloise au dix-septième et au dixhuitième siècle, Bruxelles (1925-26). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique à nos jours IV,1).

Vincent, A., La typographie en Belgique au quinzième siècle, Bruxelles (1923-24). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours I,2).

Vincent, A., La typographie en Belgique (sauf Anvers) au seizième siècle, Bruxelles (1923-25). (Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines à nos jours III,2).

Voet, L., ‘Plantiniana 1943-1958; bibliografie betreffende Plantin, de Moretussen en het Museum Plantin-Moretus verschenen tussen 1943-1958’, in: De Gulden Passer 36, 1958, p.19-24; 37, 1959, p.21-73.

Vrankrijker, A.C.J.de, ‘Boek en mensch’, in: Vijf eeuwen boek in Nederland, Haarlem 1940.

Vries, A.G.C.de, De Nederlandsche emblemata; geschiedenis en bibliographie tot de achttiende eeuw, Amsterdam 1899. (Proefschrift Amsterdam).

Vries, B.W.de, De Nederlandse papiernijverheid in de negentiende eeuw, 's-Gravenhage 1957. (Proefschrift Amsterdam).

Vries, J.de, Wat zijn boeken?, Leiden 1881.

Vries, J.M.de, Teksteñ-en varianten van A.C.W. Staring; proeve van onderzoek naar en uitgave van een keuze uit de gedichten met varianten van A.C.W. Staring van den Wildenborch, Zwolle 1958, p.21-23. (Zwolse drukken en herdrukken 35).

Warde, B., zie Beaujon, P., (Beatrice Warde).

Warmelink, H.A., zie Ovink, G.W., ‘lets over de geschiedenis’ etc.

Westerhovius, A.H., Algemeen kunstwoordenboek der wetenschappen, Leiden 1734, p.262.

Westreenen van Tiellandt, Van, Verslag der naspooringen omtrent de oorspronkelijke uitvinding en het vroegste gebruik der stereo-typische drukwijze, gedaan op uitnoodiging van het Gouvernement, 's-Gravenhage 1833.

Willems, A., Les Elzevier; histoire et annales typographiques, Bruxelles, Paris, La Haye 1880.

Willems, A., zie Rahir, E.

Willems Az., L., ‘Ameet Tavernier en de invoering der Civilité-letter in Zuid-Nederland’, in: Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen 5, 1907, p.241-263.

Wilson, F.P., ‘Shakespeare and the ‘New Bibliography’, in: The Bibliographical Society 1892-1942; studies in retrospect, London 1945, p.76-135.

Winkler, T.T., Geïllustreerd handwoordenboek voor de grafische vakken, tweede vermeerderde druk, Baarn (1945).

Winterink, J.C., Hoe boeken gemaakt worden; een wandeling door de werkplaatsen der Wereldbibliotheek en een praatje over deze instelling voor volksontwikkeling, tweede druk, Amsterdam & Antwerpen 1950.

Witte Mier, De, een klein maandschrift voor de vrienden van het boek onder leiding van J. Greshoff; 1, (1912); 2, 1912-13; 3, 1913. Id.; maandschrift voor de vrienden van boek en prent, nieuwe reeks, eerste jaargang, 1924. Id., onder leiding van J. Greshoff, J. van Krimpen en A.A.M. Stols, derde jaargang, 1926.

Wijngaert, F. van den, zie Bouchery, H.F., & F. van den Wijngaert.

Wijnman, H.F., ‘De Amsterdamsche boekbinder Albert Magnus’, in: Oud-Holland 54, 1937, p.183-92 en 230-40.

Wijnman, H.F., ‘Jodocus Hondius en de drukker van de Amsterdamsche Ptolemaeus-uitgave van 1605’, in: Het Boek 28, 1944-46, p.1-49.

Wijnman, H.F., ‘The origin of Arabic typography in Leiden’, in: Books on the Orient published by E.J. Brill; a catalogue offered to the members of the 24th congress of Orientalists, Munich, Leiden 1957.

Wijnman, H.F., ‘Thomas de Vechter, lettergieter te Leiden 1584-1602’, in: Het Boek 29, 1947-48, p.149-153.

Zapf, H., ‘Buchstabenverformungen seit der Renaissance’, in: Folium 3, 3-4, 1954, p.92-96.

Zedler, G., Von Coster zu Gutenberg, (Leipzig 1921), p.87-94, 140.