Messen

9

Toen ik een paar minuten later twee lichten zag naderen, verborg ik mij in het bos opzij van de weg. Het waren twee Oostenrijkse grenswachters die, met hun geweren kruiselings over de rug, in de richting van de grens fietsten.

‘Joa mei, doa is wos los!’ riep een van hen opgewonden toen ze langs kwamen. Oostenrijk was ook paraat.

Aan de overkant van de grens werden geen lichtkogels meer afgevuurd en slechts af en toe knalde er nog een aarzelend schot. De zenuwachtige soldaten schoten waarschijnlijk op ieder verdacht zuchtje wind. In de verte ronkten vrachtwagens en motoren. Plotseling gaven mijn ingewanden het op. Nog net op tijd kon ik mijn riem losmaken en kreunend hurkte ik tussen de bomen. Terwijl ik daar zat, voelde ik voor het eerst hoe koud het eigenlijk was. Er naderde nu ook een groep gealarmeerde burgers. Met zaklantaarns en kijkers bewapend kwamen ze haastig de weg afgehold. Hoewel ik veilig achter een sparrenbosje zat, was ik doodsbang dat ze mij zouden ontdekken. Banger zelfs dan ik aan de andere kant van de grens was geweest. Waarom vinden wij het toch zo onterend om in zo'n situatie te worden aangetroffen? In de Eerste Wereldoorlog konden de soldaten in de loopgraven zich niets vreselijkers voorstellen dan door de dood verrast te worden terwijl ze de broek nog omlaag hadden. Dood is dood, zou je zeggen, maar nee, voor ingewijden blijkt er wel degelijk een verschil te bestaan.

Maar ze zagen mij niet. Ze holden schreeuwend langs en verdwenen weer in het duister. Ik verrichtte met de stafkaart, die mij toch al zulke goede diensten bewezen had, de noodzakelijke handelingen en liep weer verder. Maar nu was ik op mijn hoede, want ik naderde de bewoonde wereld en ik wilde ieder contact met de plaatselijke bevolking vermijden en een paar keer dook ik het bos weer in, omdat ik een verdacht geluid meende te horen. Na tien minuten bereikte ik het dorp, dat geheel in rep en roer was. In alle huizen brandde licht en vanuit een veilige observatieplaats zag ik de bewoners gejaagd heen en weer lopen. De nachtwind voerde opgewonden, rumoerige klan-

[p. 82]

ken met zich mee. Het plaatsje bestond maar uit een handvol huizen. In het midden, nog in duisternis gehuld lag het café Zum Weissen Hirsch, waar alle moeilijkheden waren begonnen. Ik opende mijn koffertje en haalde mijn grijze pak te voorschijn. Het was niet aangenaam om me daar buiten in die steenkoude nacht te verkleden, maar er was niets aan te doen. De corduroybroek gooide ik weg. Het leren jasje zat ook vol winkelhaken, maar ik was er zo aan gehecht, dat ik het toch maar weer in het koffertje stopte. Terwijl ik mij verkleedde, zag ik hoe voor een van de huizen aan de rand van het dorp, een Volkswagen stopte en hoe een man haastig uitstapte en het huis binnenging.

Langs de muren van de huizen, zoveel mogelijk de lichten vermijdend, sloop ik naar de auto toe. Ik had weer eens geluk, de man had de motor niet afgezet, zodat ik niet hoefde te starten. In de eerste versnelling sloop ik het dorp uit. Aan het begin van de grote weg stond een richtingaanwijzer. Praha 300 kilometer, wees een pijl, en een andere vermeldde in grote letters: wien 50 kilometer.

Eerst was ik van plan om de auto aan de rand van de stad te laten staan en met de tram naar Mutti Christof te gaan, maar dat betekende dat ik door de hele stad heen moest, hetgeen, gezien het drukke ochtendverkeer, minstens twee uur zou duren. Daarom reed ik toch maar door de buitenwijken naar Penzing toe. Het was al licht toen ik de auto ten slotte in een stille zijstraat achterliet en de laatste paar honderd meter met het koffertje in de hand naar huis zeulde. Ik had nog maar één verlangen: slapen. Zelfs mij koude veranda kwam mij als een paradijs voor, alleen al omdat er een bed stond waarin ik mijn gebroken lichaam kon begraven. Mutti Christof kwam net uit de varkenskelder te voorschijn toen ik door de poort haar tuin binnenkwam. Van verbazing liet ze bijna de lege schillenemmer uit haar handen vallen.

‘Herr Stefan, Sie?’ riep ze.

Ik glimlachte charmant en gebroken, als een oude filmheld.

‘In eigen person.’

‘Aber... aber das verstehe ich nicht. En u zou niet meer terug komen?’

‘Ik ben zelfs wat vroeger. Eigenlijk zou ik pas vanavond terug zijn.’

‘Maar u was toch naar Holland gegaan?’

Ik keek haar schaapachtig aan.

‘Die heren zeiden dat u plotseling van plan was veranderd.’

[p. 83]

‘Heren?’

‘Die gisteravond uw spullen hebben weggehaald.’

Ik ging op de stoep in de sneeuw zitten, liet mijn kin op mijn knieën zakken en gaapte heel lang. Ze legde een hand op mijn hoofd.

‘Wat ziet u er uit. Komt u toch boven, eerst wat ontbijten.’

‘Graag.’ Ik stond op en stommelde achter haar aan de trap op naar de keuken. Ze maakte koffie voor me. Echte koffie deze keer en niet het galbittere surrogaatvocht dat ik anders van haar kreeg en ze zette een schaal koud vlees en brood en boter op tafel. Ik vrat zeven of acht reusachtige boterhammen op en slurpte een groot aantal koppen koffie naar binnen voor ik eindelijk ongegeneerd boerend achterover in mijn stoel ging zitten en zei: ‘Vertelt u nou eens wat er gebeurd is.’

Het kwam erop neer dat er de vorige avond om een uur of acht bij haar was aangeklopt door twee jonge heren, die zeiden dat ze vrienden van mij waren en van mij de opdracht hadden gekregen om mijn weinige bezittingen af te halen, omdat ik vanuit Praag meteen door naar Amsterdam wilde reizen. Ze moesten mijn spullen met de trein naar Nederland opsturen. Het waren keurige jongens geweest, van goede familie en ze hadden haar uit mijn naam driehonderd shilling gegeven, omdat ze zo onverwachts een huurder had verloren. Ze waren ongeveer twintig jaar oud geweest, goed gekleed in donkere winterjassen. Ze hadden zeer beschaafd gesproken, waarschijnlijk waren het studenten. Ze hadden mijn bezittingen in een koffer gepakt en waren na vijf minuten weer met hun auto vertrokken.

Samen met Mutti Christof liep ik naar de veranda. Intussen vroeg ze steeds ongeruster wat er toch aan de hand was. Waarom was ik niet naar Holland gegaan? Had ze mijn bagage soms niet mee mogen geven? De heren hadden er zo netjes uitgezien en waren zo beleefd geweest. Had ze naar de politie moeten gaan? Kende ik de heren dan helemaal niet?

Ik knorde af en toe ja en nee terwijl ik in de veranda rondkeek. Ze hadden alles meegenomen. Zelfs mijn schrijfmachine en mijn manuscript. Godverdomme. Het bloed steeg naar mijn hoofd. Ik sloot mijn ogen en stond even onbeweeglijk in het midden van de veranda, terwijl Mutti Christof op de achtergrond zachtjes doorpruttelde.

Plotseling schoot mij iets te binnen. Snel sloeg ik de matras opzij. Inderdaad, ook de Beretta hadden ze gevonden.

Het jaar daarvoor had ik in Amsterdam een Italiaan, die mij het leven zuur maakte, een Beretta afhandig gemaakt. Op de stille Griekse

[p. 84]

eilanden had ik er goed mee leren omgaan. Niet dat ik nou een feilloze scherpschutter was geworden, dat kan ook bijna niet met zo'n zwaar kaliber, maar ik kon er behoorlijk mee overweg. Het was een 9 mm.P, een legerpistool. Ik was aan het wapen gehecht geraakt en miste het bijna even erg als het manuscript waar ik zolang aan gewerkt had. Nadat ik Mutti Christof had gesust, nam ik een taxi naar het centrum. In het pension in het paleis van de voormalige Hongaarse graaf was nog een kamer vrij. Ik nam een gloeiend heet bad en gaf opdracht dat ik om twee uur met veel lawaai gewekt moest worden. Het was tien uur toen ik in bed stapte. Ik viel onmiddellijk in een droomloze slaap.

Het was een goed pension. Ze wekten mij niet alleen met een luid gebons, maar ook met een pot sterke thee. Een half uur later stond ik, enigszins wakker maar met de smaak van slaap nog in mijn mond op straat.

Wenen was verbazingwekkend druk na de idyllische stilte van Praag. Ik had nog steeds de autopapieren van de Opel in mijn bezit en ik nam een taxi naar het adres dat op het kentekenbewijs vermeld stond en dat in een wijk aan de rand van de stad lag, vlak bij Grinzing.

Grinzing is een wijndorpje, waar de Weners 's avonds bij Heurigen en Schrammelmusik hun nostalgie trachten te verdrijven. Het ligt romantisch tegen een paar zacht glooiende heuvels aangevlijd en om het amusementscentrum heen liggen uitgestrekte villawijken, waarde betere standen in comfortabele villa's met comfortabele tuinen wonen.

Tegenover een wit besneeuwd park lag een benzinestation met een parkeerterrein erachter, waarop een paar Opels en Volkswagens stonden. De chauffeur zei dat het adres van het pompstation klopte met het adres dat ik hem had opgegeven. Ik liet hem stoppen, betaalde en stak de straat over. Het was een stille buurt met brede straten, waarlangs oude, hoge bomen stonden. In de verte beierde een kerkklok. Waarschijnlijk een huwelijk. Een auto passeerde zoemend, een dun, wit poeier achter zich opstuivend. De villa's aan weerskanten van de weg lagen verborgen achter hoge muren en dicht in elkaar verknoopte bosschages.

Zulke buurten deprimeren mij altijd. Ze roepen herinneringen op aan mijn jeugd, aan wakker worden in schone, koele lakens met zon op je gezicht, aan meisjes in witte tenniskleren op een groen grasveld, aan onberispelijke handen die een koel glas ranja koesteren.

[p. 85]

Het was drie uur, een fletse winterzon hing boven de stad.

De wind rook naar sneeuw, maar het was niet koud. In het pompstation was een oudere man met een rode Porsche bezig. Achter het stuur zat een bleek ventje dat nauwelijks ouder dan achttien jaar kon zijn, met een zonnebril op en autohandschoenen aan, een sigaret te roken, net als in de advertenties. Toen de benzinetank vol was, stak hij nonchalant een hand op en zonder een woord te zeggen reed hij weg.

‘Moet hij niet betalen?’ vroeg ik.

‘Papa rekent één keer per maand af,’ zei de man terwijl hij zijn handen aan zijn witte overall afveegde. ‘Wat kan ik voor u doen?’

‘Bent u Herr Skcecency?’

Hij knikte instemmend. Hij had strakke grijze ogen en de harde rode huid van iemand die veel buiten is.

‘Ik ben bij de politie uw naam te weten gekomen,’ zei ik.

‘Ik heb nog nooit iets met de politie te maken gehad.’

‘Ik heb gisteren panne gehad op een landweg buiten de stad en ik ben toen geholpen door twee jongens die met een Opel langskwamen. Ik ben nogal ontechnisch en zij hebben mijn auto weer voor mij op gang gebracht. Nu wilde ik ze graag bedanken, maar ik ben vergeten naar hun naam te vragen. Maar omdat ze mij een stuk hebben gesleept, wist ik hun autonummer.’ Ik noemde het nummer van de Opel. ‘En de politie heeft me verteld dat die wagen op uw naam staat.’

‘En nu?’

‘Ik dacht dat het misschien uw zoons waren.’

‘Zoons...,’ zei hij misprijzend. ‘Ik verhuur auto's, geen kinderen. Komt u maar mee naar binnen.’

In het propere glazen kantoortje was het aangenaam warm. Hij nam een boek uit een stalen kist, ging aan een stalen bureau zitten en zette een bril met een stalen montuur op.

‘Hm,’ zei hij later. ‘Dat verbaast me, eerlijk gezegd.’

‘Wat?’

‘Dat die jongen u zo vriendelijk geholpen heeft. Ik vond hem een onbeleefde vlerk. Hij heet Sepp Vogler. Hij heeft de Opel twee dagen geleden voor een week gehuurd.’

‘Hoe zag hij eruit?’

‘Vies. Vol puisten.’

‘Die bedoel ik.’

‘Eigenlijk wilde ik hem de auto niet verhuren. Mijn meeste klanten ken ik persoonlijk, omdat ze hier in de buurt wonen, maar hij kwam helemaal van de andere kant van de stad. Dat vond ik vreemd. Hij

[p. 86]

had net zo goed daar ergens een wagen kunnen huren. Maar hij had een geldig rijbewijs en hij betaalde vooruit en de winter is een slap seizoen, dus...’

‘Sepp Vogler.’

‘Piebelgasse 15. Geen telefoon.’

‘Waar is dat ongeveer?’

‘Een flink eind weg.’ Hij stond op en liep naar een grote kaart van Wenen die aan de muur hing. ‘Hier.’ Het was inderdaad aan de andere kant van de stad.

‘Wat kost het me als ik bij u een Volkswagen huur?’ vroeg ik, want ik kon het me niet permitteren om in taxi's rond te blijven rijden.

Hij keek me vragend aan. ‘U zei toch dat u een eigen auto heeft?’ ‘Die is weer kapot. Op het ogenblik wordt hij gerepareerd.’

‘Honderd shilling per dag. De eerste honderd kilometer zijn vrij, daarna een shilling per kilometer.’

‘In orde.’

‘Voor hoelang?’

‘Voorlopig voor drie dagen.’

Hij ging weer aan zijn bureau zitten en begon enkele formulieren in te vullen. Terwijl hij daarmee bezig was, realiseerde ik mij dat hij een eigenaardig accent had. ‘Bent u een buitenlander?’ vroeg ik.

‘U ook,’ zei hij zonder op te kijken.

‘Nederlander,’ antwoordde ik en gaf hem mijn pas en mijn rijbewijs. ‘Hongaar,’ zei hij. ‘Na de revolutie gekomen. Hoe vindt u Wenen?’ ‘Gaat wel.’

‘Pas maar op dat ze u niet te pakken krijgen.’

‘Wie?’

‘De Weners. Ze vreten hier de buitenlanders het liefst met huid en haar op.’

‘Hollanders zijn niet lekker. Ze smaken naar vis en er zitten te veel graten in,’ zei ik.

‘Hongaren ook niet. Te veel paprika, te sterk gepeperd. Maar pas toch maar op. Ze zijn hier niet kieskeurig.’

Ik betaalde, hij gaf mij de autosleutels en bracht mij naar een Volkswagen op het parkeerterrein toe. ‘Is dit uw eigen zaak?’ vroeg ik. Hij bleef staan en keek mij aan.

‘Zonder hypotheek in vijf jaar opgebouwd.’

‘Ongelooflijk.’

Hij lachte kort. ‘Vindt u?’ De mensen hier zeggen dat ik een dief ben. Maar niet in mijn gezicht natuurlijk.’