Dollars

5

Het bed was opgemaakt. De gordijnen waren opengetrokken en mijn rozen waren weg. Achter mij hoorde ik iemand de trap op stommelen. Het was mevrouw Effimandi. Ze had een gifkleurig gebloemd plastic schort voor en een roze badmuts op en ze zeulde een groot aantal emmers, flessen bleekwater, bezems, dweilen en ander materiaal mee omhoog.

Het kon mij weinig schelen dat ze mij in Jeanette's verdieping aantrof, want ik had haar het een en ander te vragen. Maar voor ik iets kon zeggen, vroeg zij iets. ‘Heet u Stefan?’ zei ze hijgend en zuchtend, terwijl ze moeizaam de laatste treden opstrompelde.

Ik was niet eens verbaasd. ‘Inderdaad.’

‘Jeanette's zwager vroeg of u hier nog geweest was. Jeanette is weg.’ ‘Dat zie ik.’ Ik was er niet zeker van welke Jeanette zij bedoelde, de dode of de levende.

Ze zette de emmers en de bezems neer en haalde zonder commentaar de lipssleutel uit het slot en stak haar in een zak van het schort.

‘Het schijnt dat ze zich niet goed voelt, daarom is ze vanochtend heel vroeg vertrokken. Ze blijft een weekje buiten in een pension. Haar zwager kwam haar kleren en andere dingen halen.’

‘Was hij alleen?’

‘Nee, samen met zijn vriend.’ Ze liep de kamer in en bracht de emmers naar het keukentje in de achterkamer. Ik volgde haar met de rest van haar uitrusting.

‘Ze hadden zeker een erg grote koffer bij zich?’ vroeg ik en probeerde mijn stem zo onschuldig mogelijk te laten klinken.

‘Ik weet het niet, ik was boodschappen doen. Toen ik terugkwam, reed zijn vriend net weg.’ Ze draaide een kraan open en begon een emmer te laten vollopen.

[p. 43]

‘Met wat voor auto?’

‘Zo'n grijs vrachtautootje, weet u wel.’

‘Reed zijn vriend dan alleen weg?’

‘Ja. Haar zwager was met zijn eigen auto, zo'n moderne, en hij bleef nog even praten. Hij moest nog een paar dingen weten.’

‘Over mij?’

‘Hij vroeg of er een meneer Stefan voor Jeanette was geweest. Ik zei nee. Toen beschreef hij u.’

‘Hoe?’

‘Oh, wat bent u ijdel. Nou, lang en blond, donkere ogen, knap.’

‘Wat heeft u toen geantwoord?’

‘Dat u geweest was, natuurlijk.’ Ze gaf mij wel antwoord, maar haar stem had een onwillige klank en ze ontweek voortdurend mijn blik. Dus Jeanette was inderdaad 's nachts nog weggegaan om die Italiaan te waarschuwen. Ze had hem zelfs mijn naam gegeven, niet erg aardig van haar, gezien het feit dat we zulke oude kennissen waren geweest. Maar aan de andere kant had ik er natuurlijk geen idee van onder welke druk zij gestaan had, een zeer zware vermoedelijk, noch met wat voor kerels zij te maken had gehad. Onaangename blijkbaar. En ze wisten nu via mevrouw Effimandi en mijn bos rozen dat ik haar lijk gezien had.

‘Hij vroeg of ik haar appartementje nog eens goed wilde schoonmaken. Ze maakte zich zorgen omdat ze het niet had opgeruimd voor ze op reis ging, en hij wil haar verrassen als ze terugkomt.’

‘Hij houdt vast veel van haar.’

‘Misschien.’

‘Zou hij haar minnaar zijn?’

‘Absoluut niet.’

Dat herinnerde mij weer aan het kapotte portret. Ik keek rond, maar zag het nergens meer staan, blijkbaar hadden ze dat ook meegenomen.

‘Wie is die verbannen koning toch, waar u het over had?’ vroeg ik. Onmiddellijk keek ze in de richting van de kast boven het bed, maar ze gaf geen enkele reactie toen ze zag dat het portret verdwenen was. Inmiddels waren de emmers volgelopen. Ze deed er schuurpoeder bij en begon het keukentje af te nemen.

‘Werksters zijn tegenwoordig niet meer te betalen,’ zei ze, in plaats van mijn vraag te beantwoorden. Ik begreep dat ik hiermee werd weggestuurd, maar probeerde nog een laatste vraag.

‘Heeft Jeanette nog een adres achtergelaten?’

[p. 44]

‘Niets. Haar zwager komt de post halen.’

‘Heeft hij dan een adres? Hoe heet hij eigenlijk?’

‘Dat weet ik niet. Ik weet niets.’

‘Dus over een week is ze weer terug?’

‘Dat zei hij.’ Ze begon verwoed het, in mijn ogen brandschone, aanrecht te poetsen en keurde mij geen blik meer waardig. Ik mompelde nog iets van ‘dag mevrouw’, maar daar reageerde ze al niet meer op. De zwager had haar natuurlijk gevraagd om de kamers schoon te maken, zodat op die manier alle sporen en vingerafdrukken verwijderd zouden worden. Ik vond het best, want zo werden ook de laatste sporen van mijn aanwezigheid vernietigd. Het was al vervelend genoeg dat mevrouw Effimandi nu mijn naam wist, ze zou hem ongetwijfeld tegenover de politie noemen, maar mijn bezoek kon ik natuurlijk altijd nog gemakkelijk verklaren.

Een ding stond vast: naar de politie ging ik niet. Jeanette was dood en ik hoopte dat haar moordenaar gevonden zou worden, maar voordat ik ooit de politie nog zou helpen moest er meer gebeuren.

De oude heer aan de receptie stond met andere gasten te praten en gaf mij mijn kamersleutel zonder zijn gesprek te onderbreken. Het liftje kreunde en zuchtte weer alsof het zijn laatste reis naar boven ondernam en ik besloot om voortaan maar te lopen. Ik deed de deur van mijn kamer open.

Het was een enorme ravage. Al mijn kleren waren uit de kasten en de koffers gehaald en op de grond gesmeten. De voeringen van mijn koffers waren opengesneden, het bed was van zijn plaats verschoven, de matras lag op de grond en zelfs het vloerkleed was opgerold. Ik deed de deur achter mij dicht, ging op de rand van het bed zitten en stak een sigaret op.

Ze, wie dan ook, hadden alles doorzocht en het kon ze blijkbaar niet schelen dat ik dat zou zien. Het leek zelfs dat deze ravage met opzet was aangericht. Als een soort waarschuwing. Als dit een oorlogsverklaring moest zijn, was het nogal kinderachtig gedaan, maar in ieder geval effectief, want wie aan mijn kleren kwam, kwam aan mij. De telefoon ging, het was de oude heer in de receptie.

‘Ah meneer Stefan, ik was vergeten te zeggen dat er iemand voor u gekomen is.’

‘Zo? Wie?’

‘Uw vriend uit Italië.’

‘O ja.’

[p. 45]

‘Heeft u zijn boodschap niet gevonden?’

‘Nee.’

‘Wat vreemd. Hij vroeg nog welke kamer u had.’

‘Ja, ja, heeft hij een naam achtergelaten?’

‘Hij heeft een kamer gehuurd, dus hij heeft zich ingeschreven, wacht u even.’ Toen hij na een paar seconden terugkwam, klonk zijn stem verbaasd. ‘Nee, hij heeft zich nog niet ingeschreven, zie ik. Nu weet ik het weer, het was toen erg druk en hij zou later wel terugkomen. Hij is nu uitgegaan, maar vanavond zal hij er wel weer zijn.’

‘Dat denk ik ook. Dank u wel.’

Lachend hing ik op. Mijn vriend uit Italië. In ieder geval waren het harde werkers, ze namen geen halve maatregelen en lieten geen onnodige tijd voorbijgaan.

Ik voelde mij nog steeds loom en suf van de zware lunch en de vele wijn, daarom schonk ik eerst een waterglas vol met Hennessy, uit de fles die ik van Jeanette in het vliegtuig had gekregen, en die mijn Italiaanse vriend onaangeroerd had gelaten, en dronk het glas in een paar slokken leeg.

Vrijwel onmiddellijk voelde ik de druk in mijn hoofd verminderen. Daarna haalde ik Jeanette's zakboekje uit mijn binnenzak te voorschijn en begon het te bestuderen. Het leek mij zo dat het hen daar om te doen was geweest.

Er stonden adressen in van Italianen in bijna iedere grote stad in Europa die maar een vliegveld had, en zelfs werden een paar steden buiten Europa vermeld: Beiroet, Singapore, Hongkong. En in de Verenigde Staten: New York, Los Angeles, San Francisco.

Een paar adressen waren doorgestreept en onder de meeste waren dan nieuwe geschreven, maar niet onder allemaal, en bij een paar andere stonden vraagtekens. De enige stad die absoluut niet in het boekje voorkwam, was Amsterdam zelf.

Dat was het dus. Een klein, rood, leren adresboekje met namen van Italianen dat had toebehoord aan een stewardess die intussen vermoord was. En wier lijk verdwenen was. Maar haar adresboekje was ook verdwenen, tot gramschap van haar moordenaar. Of moordenares?

Ik had een kardinale fout gemaakt door die bloemen in haar kamer te laten liggen, maar zij hadden een even grote fout gemaakt door dat belangrijke boekje niet meteen uit haar schoudertas mee te nemen, nadat ze haar om zeep hadden gebracht. Een-een. Ze hadden mijn hele kamer overhoop gehaald en niets gevonden. Ongetwijfeld

[p. 46]

zouden ze het niet zo gauw opgeven en terugkomen. Ze hadden het voordeel dat zij, dank zij Jeanette, wisten wie ik was. Ik had er geen idee van wie zij waren, maar zou zeker spoedig de gelegenheid krijgen om kennis te maken. Ik besloot om voorzichtiger te zijn en om zo min mogelijk risico's te nemen. En ik begon er een beetje plezier in te krijgen.

Nadat ik de kamer enigszins had opgeruimd, belde ik Annette op om te zeggen dat ik graag wilde komen eten. Ze klonk slaperig door de telefoon, ik had haar waarschijnlijk uit een middagdutje gehaald. Daarna ging ik naar een bank in de Leidsestraat en opende er een rekening. Tot nu toe had ik mijn gespaarde kronen bij mij gedragen, maar met die zakboekjeszoekers op mijn hielen leek het mij raadzamer om dat maar niet meer te doen.

Op het Waterlooplein was een koffiehuis dat diende als een soort telefoon- en boodschappencentrale voor de handelaars op het plein, die daar met hun klanten, opkopers en verkopers afspraken maakten en er hun tips binnen kregen.

In de gevangenis had ik een tijd lang een cel gedeeld met Kale Kees, ook wel genaamd Bram Koudintvuur, een handelaar in lompen en oude metalen, indertijd veroordeeld wegens heling. Kale Kees was in de gevangenis theosoof geworden, zelfs mijn meest fervente argumenten hadden hem niet kunnen redden. De wederzijdse bewondering die we echter voor elkaar hadden opgevat, werd steeds groter naarmate onze religieuze standpunten zich verder van elkaar verwijderden. Bamzaaien was, na debatteren, onze voornaamste bezigheid. We verloren enorme, denkbeeldige, fortuinen aan elkaar.

Hij had boven zijn brits een foto van Krishnamoerti hangen, ik een van Thelonious Monk. We waren het met elkaar eens dat Monk meer op een profeet en Moerti meer op een jazzmusicus leek en na verloop van tijd ruilden we de twee portretten met elkaar en spraken we alleen nog maar over Krishna Monk en Thelonious Moerti. Je moet toch iets te doen hebben.

Hij had mij gezegd dat ik hem, als ik hem nodig mocht hebben, te allen tijde in het koffiehuis kon bereiken. Hij was er dan ook. Toen ik binnenkwam, stond hij te bamzaaien, hij was net aan de beurt toen ik de deur opende. Ik stak zwijgend vier vingers omhoog, hij zei vier en won een tientje. We gaven elkaar de hand en hij bestelde twee pilsjes.

Hoe het ging, vroegen we elkaar en we wisselden snel de respectieve-

[p. 47]

lijke gegevens uit. Zijn vrouw was intussen gestorven, en hij was van de theosofie af, overgestapt op het spiritisme. Hij had al interessante resultaten geboekt. Ik moest hem beloven om een keer mee te gaan naar een seance.

Ten slotte vroeg hij of er een speciale reden was voor mijn komst. Ik gaf hem het zakboekje, waar ik een klein pakketje van gemaakt had, en vroeg of hij het voor mij in zijn opslagplaats wilde bewaren tot ik het terug zou komen vragen. Voor hij het pakje in zijn zak stak, liet ik hem beloven dat hij het nooit, onder geen enkele omstandigheid, aan iemand anders mocht afgeven. Ook niet aan iemand die het uit mijn naam kwam halen. Zelfs al had hij een door mij geschreven verklaring bij zich. En als ik er nooit meer om zou komen, moest hij het maar naar de politie brengen, zei ik lachend. Hij begreep dat er niets te vragen viel en zei alleen: ‘Als je nattigheid hebt, moet je me waarschuwen.’

Peter was dik geworden. Tijdens het eten begreep ik waarom. Hij at voor drie personen tegelijk, als een soort Larings. Ook begon hij kaal te worden en hij transpireerde verschrikkelijk. Annette had de hele avond met paniek in haar ogen rondgelopen, vooral toen hij haar in mijn aanwezigheid begon te omarmen en te zoenen. Ze had heerlijk gekookt, maar de zware lunch van die middag, en het feit dat Peter onsmakelijk smakte en voortdurend oprispingen had, ontnamen mij iedere eetlust. Maar het zou zeer onaardig tegenover haar geweest zijn om niet te eten, dus ik deed mijn best en propte mij kokkend vol. De koffie na het diner bracht enige opluchting, maar ik had toch nog een paar alka-selzers nodig voor ik mij aarzelend aan de whisky kon wagen.

We zaten in mijn stoelen naar mijn platen te luisteren en Peter had het hoogste woord. Het enige wat we niet deden, was, zoals Annette had voorgesteld, onze situatie als volwassen mensen bespreken. Maar dat ging ook moeilijk, want Peter werd vrijwel onmiddellijk lazerus en zat hikkend op te scheppen over de grote projecten waar hij aan werkte en om een uur of twaalf, nadat Annette en ik de halve avond gezwegen hadden, en ik de ene whisky na de andere had verzwolgen, leek mij het moment aangebroken om op te stappen. Peter bleef alleen in de kamer achter, hij kon nauwelijks meer lopen, en zat in zich zelf te wauwelen terwijl Annette mij naar de trap begeleidde. Ze stond op het punt om in tranen uit te barsten.

Als ik nu iets venijnigs gezegd had, in de trant van, ik kan wel zien

[p. 48]

dat jullie goed bij elkaar passen, of, ik zie wel dat jullie erg gelukkig samen zijn, dan had ze ook ongetwijfeld een enorme scène gemaakt. Maar ik deed maar alsof ik eveneens erg dronken was, ik was ook een beetje aangeschoten, en ik bromde iets van, erg gezellig, erg lekker, en stommelde de trap af.

Misschien had Annette wel verwacht dat ik haar daar op de trap zou proberen te zoenen, maar het is een principe van mij om nooit vrouwen van getrouwde vrienden aan te raken, en bovendien interesseerde ze mij niet meer. Ik had de hele avond aan Jeanette moeten denken.

De buitenlucht gaf mij een enorme klap. Ik was op slag dronken en zo goed en zo kwaad als het ging begon ik naar mijn hotel te lopen. Als ik dronken ben, is dat meestal niet aan mij te zien. Ik kan rechtuit lopen en zo, maar ik heb natuurlijk wel een vertraagde reactie en ook ga ik altijd hardop in mij zelf praten.

Na een omweg en enkele lange monologen bereikte ik ten slotte de Leidsegracht. Het was er aardig donker, want een deel van de straatverlichting was uitgevallen. Om de hoek achter mij kwam een auto aangereden, die met gierende remmen vlak naast mij stopte. Ik herinner mij nog duidelijk dat ik mij vloekend omdraaide en de chauffeur wilde gaan uitschelden. En ik herinner mij nog net dat mijn achterhoofd door iets hards getroffen werd, maar al niet meer dat ik een auto ingesleurd werd.