Herinneringen en dagboek (3 delen)

[p. 1660]

Bijlage 53

17 Januari 1940

Heldrings onderhoud met de pers
(vgl. p. 1433)

De mislukking der leening is voornamelijk toe te schrijven aan het geringe vertrouwen, dat men in breede kringen ten aanzien van de toekomstige ontwikkeling der openbare financiën koestert.

Hoe men de voorwaarden van verdere leening ook wil doen luiden, hoofdzaak is vertrouwen in een politiek van budgetair evenwicht en voorkoming van inflatie.

In de eerste vier alinea's van het Voorloopig Verslag op Hoofdstuk VII B van de begrooting 1940 zijn eenige gedachten met betrekking tot dit onderwerp neergelegd, evenwel is dit in hoofdzaak maar één facet van het vraagstuk.

Belastingen. Intusschen heeft gisteren het wetsontwerp op de winstbelasting het licht gezien, waarmede aan de belasting op de uitkeering een einde gemaakt wordt. De tijd heeft nog ontbroken dit ontwerp nader te bekijken en na te gaan, in hoeverre reserveeringen, die voor de instandhouding van de bedrijven noodig zijn, ontzien worden.

De meening, dat indirecte belastingen niet in de eerste plaats verhoogd moeten, is zóó op te vatten, dat weelde-artikelen wel degelijk meer belast kunnen worden, vermoedelijk in den omzet.

Overigens verdienen die belastingen de voorkeur, die geen verhooging van productiekosten ten gevolge hebben, terwijl afgekeurd moeten worden belastingen, die de werkverruiming tegengaan, zooals die op personeel.

Vermeden dient te worden het plaatsen op kapitaalrekening van uitgaven, die op de gewone begrooting thuis hooren en waar dit niet kan en dus geleend moet worden, moeten de middelen aangewezen worden, die dergelijke uitgaven dekken.

Talrijke uitgaven, waarvoor geen equivalente economische waarden verkregen worden, zijn, ook afgescheiden van de mobilisatie-uitgaven, op buitengewoon gekomen. De middelen voor het mobilisatie-leeningsfonds zijn nog niet aangewezen.

Prijspolitiek. Deze houdt nauw verband met het succes der belastingpolitiek.

[p. 1661]

Het is hoog noodig, dat in alle lagen des volks het gevaar van inflatie en de noodzakelijkheid van beperking der uitgaven wordt beseft. Het geld, dat de mobilisatie in omloop brengt, de al te grif toegestane loonsverhoogingen werken in de verkeerde richting. Het is zaak, dat daartegen post gevat wordt, opdat de reeds draaiende spiraal van prijs-, loon- en kostenstijging tegengehouden wordt.

Ook met het oog op onze in gevaar gebrachte betalingsbalans is rantsoeneering, althans van die artikelen, welke ingevoerd moeten worden, noodig voor zoover zij geen grondstoffen voor het bedrijfsleven zijn.

Hieraan gepaard gaat prijsbeheersching van die artikelen door de overheid, doch geen bijslagen uit de staatskas voor het drukken der prijzen.

Voor zoover contingenteeringen prijsverhoogend werken, dienen zij verruimd te worden en nagegaan dient te worden, of de door contingenteering begunstigde ondernemingen hun exportbelang verwaarloozen, in welk geval te overwegen ware in hoeverre contingenteeringen van export afhankelijk gesteld kunnen worden. Bevordering van onzen export is zeer noodig en vooral nu onze scheepvaart veel minder deviezen binnenbrengt dan in normale tijden het geval is.

Indien een stel van maatregelen als hierboven aangegeven wordt ingevoerd, zal het vertrouwen in de staatspapieren hersteld worden. Zoo niet, dan geeft ook meer aansporing en ernstiger beroep op het patriotisme dan tot nu is gedaan, geen effect.