Herinneringen en dagboek (3 delen)

[p. 1630]

Bijlage 43

31 October 1935

Brief van Heldring aan Colijn
(vgl. p. 1144)

Excellentie,

Subsidie Java-China-Japan Lijn

De heer Van Hengel bracht mij Uw op Maandag jl. tegenover hem gedane verklaring over, dat de Java-China-Japan Lijn geen subsidie zal ontvangen, tenzij zij tot een fusie met de Koninklijke Paketvaart Maatschappij komt.

Het zij mij veroorloofd op te merken, dat, zooals ik U in mijn nota van 16 Januari jl. mededeelde, de Koninklijke Paketvaart Maatschappij de toen plaats gehad hebbende gedachtenwisseling afbrak met de mededeeling, dat haar kantoor te Batavia een fusie of verwerving van de meerderheid van de aandeelen der Java-China-Japan Lijn verwierp en zij daarvan dus afzag. Prof. Van Gelderen bevestigde dit onder de toevoeging, dat dit betere politiek tegenover de Japanners was. Tot een onderhandeling over den prijs der aandeelen is het nooit gekomen.

Wel verklaarde de Koninklijke Paketvaart Maatschappij zich bereid, geld aan de Java-China-Japan Lijn te leenen - geld, dat deze niet begeerde - op voorwaarde, dat deze zich in bestuursbenoemingen als anderszins naar de inzichten der Koninklijke Paketvaart Maatschappij zou gedragen. Dit belachelijke voorstel, dat met de plichten van het bestuur tegenover aandeelhouders in het geheel geen rekening houdt, werd dezerzijds natuurlijk niet in overweging genomen.

Sedertdien heb ik U bij twee gelegenheden er op gewezen, dat indien de Regeering de fusie alsnog wenscht, zij goed zal doen, een hoogstaand en onpartijdig man in den arm te nemen.

De positie van de Java-China-Japan Lijn is op het oogenblik de volgende. Zij kan wegens de zware verliezen, sedert ettelijke jaren er op geleden, de vaart op Japan niet langer volhouden. Zij heeft daarom subsidie aangevraagd op de basis van de Wet op den Scheepvaartsteun. Zij heeft anderzijds ettelijke jaren niets aan haar vlootvernieuwing kunnen doen en wenscht daarom thans een nieuw passagiers- en vrachtschip voor de Chinavaart te bestellen, waarmede blijkens de ingekomen inschrijvingen van Nederlandsche werven ongeveer ƒ 2.600.000, - gemoeid zal zijn.

[p. 1631]

Zij heeft ƒ 1.300.000, - beschikbaar en verwacht in de 18 maanden, die met den bouw gemoeid zullen zijn, ten hoogste ƒ 250.000, - aan netto inkomen te zullen overhouden! Zij mag, naar mijn meening, met het oog op de hoogst onzekere omstandigheden voor het ontbrekende geen leening sluiten, daarentegen zou het verleenen van het subsidie over 1935 en 1936, waarvan het bedrag op bovengenoemde basis ca. ƒ 500.000, - per jaar zou bedragen, haar in staat stellen tot bestelling van het schip over te gaan.

Wordt het haar onthouden (beslissing is in verband met het afloopen der aanbiedingen in de volgende week noodig), dan blijft de bestelling ten nadeele van haar positie achterwege en zal het haar, zooals hierboven gezegd, onmogelijk zijn, de Japanvaart voort te zetten. Zij beseft zeer goed. dat met haar terugtrekking daaruit een rijksbelang en ook haar eigen belang (de Japanners) zullen haar dan ook vroeg of laat uit China verdrijven) geschaad worden: het zal zeker niet haar schuld zijn, noch haar schuld, dat geen toenadering tot de Koninklijke Paketvaart Maatschappij heeft plaats gevonden, een van de weinige onhandelbare lichamen, die ik mijn lange scheepvaartloopbaan heb ontmoet.

Ik heb de eer te zijn

van Uw Excellentie de dienstw. dienaar