Herinneringen en dagboek (3 delen)

[p. 1621]

Bijlage 39

2 Januari 1935

Bespreking met den heer Koning
(vgl. p. 1098)

Gisteren bezocht mij de heer Koning, een der gedelegeerde leden van den Raad van Beheer van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij, in een aangelegenheid, het Meteorologisch Instituut betreffende. Ik maakte van de gelegenheid gebruik door hem in kennis te stellen van de ontstemming, die het voorstel der Koninklijke Paketvaart Maatschappij aan de Java-China-Japan Lijn - het leenen (door Koninklijke Paketvaart Maatschappij aan Java-China-Japan Lijn) van gelden voor den bouw van schepen op voorwaarde, dat bij de keuze van bestuurderen der Java-China-Japan Lijn de aanwijzingen van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij gevolgd zouden worden - bij mij verwekt heeft. De heer Koning verkeerde in den waan - en zeide, dat gedelegeerden van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij dit steeds gemeend hadden - dat de Java-China-Japan Lijn zich tot de Koninklijke Paketvaart Maatschappij met toenaderingsvoorstellen gewend had, omdat zij voor de noodzakelijke vernieuwing van haar vloot geld noodig had. Nu de Koninklijke Paketvaart Maatschappij en ook de heer Van Gelderen, een der regeeringsgedelegeerden bij de onderhandelingen met Japan, van meening zijn, dat een openlijke amalgamatie van belangen der beide lijnen een ‘loss of face’ (of bedoelde hij ‘faith’?) tegenover de Japanners, wien men steeds had voorgehouden, dat de Koninklijke Paketvaart Maatschappij geen belang bij de Java-China-Japan Lijn had, zou medebrengen en dientengevolge niet meer in aanmerking kon komen, had hij naar een gecamoufleerde oplossing gezocht, omdat de heer Colijn hem den wensch der Regeering tot amalgamatie der beide maatschappijen had kenbaar gemaakt (eenige weken na het onderhoud van den heer Colijn met ons). Hij meende, die in dit voorstel gevonden te hebben en vond het de natuurlijkste zaak ter wereld, dat de Java-China-Japan Lijn met het accepteeren van een leening tevens den overwegenden invloed van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij zou aanvaarden. Het gelukte mij niet, hem duidelijk te maken, dat een dergelijk ‘deal’ niet vereenigbaar met de verantwoordelijkheid van bestuurderen der Java-China-Japan Lijn tegenover aandeelhouders zou zijn en dat in het doen van het voorstel voor hen iets beleedigends lag. Alleen de ontdekking van het feit, dat wij geen geld noodig hadden, deed hem zien, dat wij het voorstel niet in overweging behoefden te nemen. Hij toonde zich zelf erdoor ont-

[p. 1622]

stemd, dat ik mij over zijn voorstel verontwaardigde, zoodat het afscheid vrij koel was.

Hij kon niet verklaren, hoe de heeren Hummel en Ruys, die zoowel gedelegeerden bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij als bestuurderen bij de Java-China-Japan Lijn zijn, mede den indruk gevestigd hebben, dat de Java-China-Japan Lijn geldbehoefte had.

Het bericht, mij door den heer Brand nopend de reactie van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij-directie te Batavia op onze besprekingen hier te lande overgebracht: de afwijzing van den aandeelenkoop door de heeren Brand en Pronk aan ons voorgesteld en door ons in beginsel aanvaard, en de uitlating dat de Java-China-Japan Lijn voortaan haar zaken maar in het belang der Koninklijke Paketvaart Maatschappij moest beheeren - was, wat de uitlating aangaat, voor den heer Koning onbegrijpelijk. Hij nam aan, dat een misverstand in het spel was. Heel belangrijk is dit niet, omdat wij nu wel weten, wat voor opvattingen bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij ten aanzien van de Java-China-Japan Lijn en de plichten van haar bestuur bestaan.

Ik teeken hierbij nog aan, dat ik in den loop van het gesprek opmerkte, dat, indien de Java-China-Japan Lijn geld noodig zou hebben, zij zich met een onbezwaarde vloot tot andere geldschieters dan de Koninklijke Paketvaart Maatschappij kan en waarschijnlijk zou wenden.

8 Januari 1935.