Een bakbeest van importante omvang
Komt het doordat het mij meer opvalt of doet het verschijnsel zich inderdaad vaker voor? Ik doel op de veronachtzaming van naamvallen. Als dit een steeds vaker voorkomend verschijnsel is - wat ik niet kan bewijzen - dan is er sprake van een verminderd inzicht in de structuur van de taal. In de vier weken sinds mijn laatste taalstuk ben ik elf van zulke gevallen tegengekomen.
‘Dit zinnetje beschouw ik als de sleutel van Hermsens roman en houdt tevens de zwakte ervan in.’ Zelfde constructie als: hem beschouw ik... en houdt tevens de zwakte in.
‘Het is mogelijk dat wat zij gedaan heeft en haar overkomen is het gevolg is van een beschikking.’ Eveneens hetzelfde woord (wat) in vierde en eerste naamval gebruikt.
‘De dan nog bestaande ongelijkheid zou ik geen tweedeling willen noemen en is zeker kleiner dan de maatschappelijk aanvaarde ongelijkheid.’ Idem.
‘De heer Steenhuis stond aldus oog in oog met het gegeven dat hij hooguit anderhalf uur de tijd zou krijgen voor kennisneming van een rapport dat hij nog niet kende, maar kennelijk ernstige uitkomsten bevatte.’ Idem.
‘In een sensationele slotrit dook Romme ruim zes seconden onder het wereldrecord dat eerst Bart Veldkamp hem had ontfutseld en daarna door Rintje Ritsma was aangescherpt.’ Idem.
‘Een varkensbedrijf kan zich laten screenen op de dierveiligheid en wordt zo een dierveiligheidsindex toegekend.’ Zelfde constructie als: ik kan mij laten screenen en word zo een index toegekend.
‘Ook het college vindt dat de arts nalatig is geweest, maar niets te verwijten valt.’ Eveneens hetzelfde woord (arts) in eerste en derde naamval gebruikt.
‘Ze had het wankele koningschap niet alleen overeind gehouden, maar vaste grond onder de voeten gegeven.’ Hetzelfde woord (koningschap) in vierde en derde naamval gebruikt.
‘Bovendien lijkt deze nieuwe periodisering de eigentijdse ervaring en beleving meer recht te doen en ongewild en onbewust in zich op te nemen.’ Idem.
‘Deze betekenis wordt gedragen door een netwerk van verhalen en woorden, dat de waarneming voorafgaat en begeleidt.’ Idem.
Ten slotte een totaal ratjetoe: ‘Roemen is iemand aanzien verlenen, hem of haar in het licht stellen, betekenis geven en doen glanzen en blinken.’
Nu andere curiositeiten: ‘Door de arsenalen van de Repulikeinse Garde en de hoofdkwartieren van de geheime diensten te bombarderen zou de Iraakse leiding oppositionele “grondtroepen” in de vorm van een Iraakse volksopstand moeten vrezen.’ Waarom zou de Iraakse leiding ooit haar eigen Republikeinse Garde en geheime diensten bombarderen?
‘Na zijn land zes jaar opgezadeld te hebben met een ongrondwettelijke dictatuur bekeerde Spanje zich in 1931 massaal tot het instellen van een republiek.’ Zadelde Spanje zijn land op met een dictatuur?
‘De EMU is een laatste poging deze macht te beteugelen, maar zou het niet kunnen zijn dat zij met het starre corset van een munteenheid niet juist Europa's vermogen op soepele wijze compromissen voor interne conflicten te vinden zullen vernietigen?’ (eigen werk). Charivarius zou hebben gezegd: Der Geist der stets verneint.
‘De Amerikaanse commandant van de basis ontkrachtigde het verhaal dat het vliegtuig getracht zou hebben onder de kabel door te vliegen.’ Het is: bekrachtigen en: ontkrachten. Ontkrachten zou hier overigens ook het verkeerde woord zijn, want later zou blijken dat het vliegtuig juist wel geprobeerd had onder de kabel door te vliegen. Bestrijden zou hier het juiste woord zijn geweest.
‘Toen Couperus in 1921 in Engeland werd gehuldigd, rekende men hem daar tot een van de grootste schrijvers van zijn tijd.’ Wie rekende men nog meer tot die ene schrijver?
‘De BVD mag woningen binnengaan zonder dat de eigenaar ervan op de hoogte wordt gebracht. Voorwaarde is dat de nationale veiligheid niet in gevaar wordt gebracht.’ En als die wel in gevaar wordt gebracht? Mag de BVD woningen dan niet binnengaan?
‘In de geboorteakte van D66 staat het feilen van het parlement prima beschreven.’ ‘Zonder effectbejag tonen ze het feilen van mensen.’ Feilen: nieuw zelfstandig naamwoord of nieuw werkwoord?
‘Kalff benadrukte dat het ontbreken van goede financiele structuren, adequaat financieel management en ondernemerschap in Centraal- en Oost-Europa zulke risico's met zich meebrengen.’ Waar slaat het meervoud meebrengen op?
‘Werknemers worden uit de markt geprezen door de hoge loonkosten.’ Achten de loonkosten die werknemers zo hoog? Of is bedoeld: geprijsd?
‘Dames soft ecco in 12 verschillende kleuren.’ In 12 kleuren is genoeg.
‘Op enkele bussen met toeristen voor het klooster bleef het gisteren stil in Raji's etablissement.’ Waar bleef het nu stil: op die bussen of in dat etablissement? Of is bedoeld: op enkele bussen na?
‘De prins geeft aan dat hij graag wat meer ruimte wil hebben om in het openbaar te praten.’ In het openbaar praten mag hij altijd. In het openbaar zijn mening te kennen geven niet altijd.
‘Toen the Honeycombs een hit hadden met het nummer “I have the Right” was dat niet in de meeste plaats te danken aan...’ Is dat iets anders dan de laatste plaats?
‘De wandelpier is zeer populair, afgelopen jaar trok het 1,3 miljoen bezoekers.’ Het pier? ‘Terwijl de staat zich distantieert van alle vormen van fanatisme of secularisme, zou het een harmonieus sociaal klimaat moeten bevorderen.’ Het staat?
‘De kerk van Middelburg is een bakbeest van importante omvang.’ Ik dacht dat bakbeesten altijd van importante omvang waren.
‘In Nederland was sprake van een pragmatische en, niet in het minst vanwege de afmetingen van het land, verstandige vestiging van relatief harmonieuze relaties met alle buren.’ Dus de afmetingen van ons land hadden daar niet in het minst iets mee te maken? Of is bedoeld: niet het minst?
‘Zowel Scheltsen als Nijpels is zaterdag door hun achterban gekozen.’ Is gekozen is goed, maar moet het niet zijn: hun achterbannen? Of hebben ze een gemeenschappelijke achterban?
‘Ook Wiegels desinteresse in buitenlandse politiek is niet erg, maar diskwalificeert hem wel als minister-president’ (eigen werk). Hier heeft de scheurkalender van Onze Taal op 13 maart het volgende commentaar:
‘Het eerste woordje, ook, kan hier niet gebruikt worden. Voor een goed begrip is iets meer achtergrondinformatie nodig. De oorspronkelijke zin komt uit een column van J.L. Heldring, iemand die veel aandacht heeft voor taal. Heldring schreef over de kansen van de VVD-politicus Wiegel op het ambt van minister-president. Eerst gaat het over het slechte Engels van Wiegel. Dat vindt Heldring nog niet zo erg.
Maar dan wrijft Heldring Wiegel aan dat hij geen interesse heeft voor buitenlandse politiek. Heldring schrijft dan: “Ook dat is niet zo erg, maar diskwalificeert hem wel als minister-president.” In deze zin met samentrekking heeft het deel na maar geen onderwerp. Dat onderwerp kunnen we ontlenen aan het eerste deel van de zin: ook dat. Dit onderwerp past echter niet bij het tweede deel, door de woordjes maar en wel. “Maar ook dat kwalificeert (sic) hem wel...” is krom Nederlands.’
Kan het niet eenvoudiger gezegd worden? Het woordje ook, dat de hele zin beheerst, betekent dat er nog iets anders is dan Wiegels desinteresse voor buitenlandse politiek dat hem diskwalificeert als minister-president, maar dat andere heb ik niet genoemd. Van zijn slechte Engels heb ik alleen maar gezegd dat ik dat niet zo erg vind, maar niet dat het hem diskwalificeert als minister-president. Aldus vertaald accepteer ik de kritiek van Onze Taal.
NRC Handelsblad van 10-04-1998, pagina opinie 9
Auteursrechtelijk beschermd