De doden riskeren niets meer
In mijn vorige taalstukje (19 december) vroeg ik taalkundig advies over deze zin van mij: ‘Hij wordt gevraagd naar zijn maoïstisch verleden.’ Verscheidene lezers hadden mij erop gewezen dat dit had moeten zijn: ‘Hem wordt gevraagd naar[...]’ Ik was niet dadelijk overtuigd en vroeg: maakt het voorzetsel naar mijn zin niet correct?
Welnu, ik kreeg antwoord van zeven deskundigen, maar - ik had het kunnen weten - hun advies was verdeeld, zij het dat de grootst mogelijke meerderheid vond dat ik ongelijk had. De minderheid van één meende dat ik mijn gelijk kon halen uit de tweede editie van de ANS (Algemene Nederlandse Spraakkunst), deel 2, p. 1408-11413, voorbeeldzinnen 15 a,b en c.
Het is mij onmogelijk de - soms zeer uitvoerige - argumentatie van de zeven deskundigen hier weer te geven. Dat is meer iets voor een taalkundig tijdschrift. Laat mij er dus mee volstaan de uitslag te vermelden en hun van harte dank te zeggen voor hun advies (soms vergezeld van gelukwensen, waarvoor natuurlijk ook dank). En nu de oogst van de afgelopen zeven weken:
‘Met de hierboven geschetste vertellingen wil ik niets anders zeggen dat wij eigenlijk geen donder van design weten.’ Als dan weggelaten wordt, kun je net zo goed niets anders weglaten.
‘Via advertentiecampagnes poogt de PTT mensen ervan te overtuigen hun kaarten tijdig te posten.’ Overtuigen heeft met gelijk/ongelijk te maken. Door overreden probeer je iemand tot iets te krijgen.
‘De woordvoerder van Center Parks sluit niet uit dat het nu afgeblazen park in Maasmechelen op termijn niet toch gebouwd wordt.’ Een afgeblazen park dat misschien toch niet gebouwd wordt?
‘In een brief van 22 september schrijft de officier van justitie te vrezen dat de acht anonieme getuigen - die uitputtend verklaard hebben over de rol van Bouterse bij cocaïnehandel - worden vermoord.’ Wát verklaard hebben?
‘Zelfs de leider van de Franse communisten, Robert Hue (en zijn overleden voorganger Georges Marchais) riskeren om dezelfde reden straf.’ Mij dunkt dat een dode niets meer riskeert.
‘De wettelijke toegangsbijdrage van f55,- wordt door ons geïnd, maar dragen wij volledig af aan de AWBZ-kas.’ Zelfde constructie als: zij wordt geïnd, maar dragen wij af.
‘Bij de fotoredactie is plaats voor een creatieve en energieke fotoredacteur, in staat om zelfstandig beeldonderwerpen te kunnen bedenken.’ In staat om te kunnen: dubbelop.
‘Zonder op dat punt orde op zaken te stellen is toetreding trouwens niet eens aan de orde.’ Moet die toetreding orde op zaken stellen?
‘Hij is ooit een van de weinigen die op scherpzinnige wijze naar een synthese van de bestaande kennis streven, die een patroon durft aan te leggen.’ Naar welk woord verwijst het tweede die? Ook begrijp ik de zin van ooit hier niet.
‘De BV boekt uitstekende resultaten, niet in het minst dankzij de prestaties van de directeur.’ Die directeur is dus op z'n minst overbodig.
‘Wat de auteurs van Leiden in last hiertegen inbrengen, overtuigt niet en heb ik in mijn bespreking samengevat als “gegoochel met definities en teksten”.’ Zelfde constructie als: hij overtuigt niet en heb ik bestreden.
‘Ook moet de missie met de oppositie praten, inclusief zij die niet in het parlement vertegenwoordigd zijn.’ Ik zou zeggen: inclusief hen die [...]
‘Het enige museum voor moderne kunst dat een stijging mocht noteren, was het Centraal Museum in Utrecht, van 50.000 in 1996 tot 90.000 het afgelopen jaar. Volgens een woordvoerder is deze stijging te wijten aan de tentoonstelling van Wim T. Schippers.’ Hebben ze dan spijt van die stijging?
‘Hij wil maar zeggen: we hebben eigenlijk niets te klagen, ook al duurt de kalenderpresentatie nu al drie kwartier zonder een kalenderfoto te hebben gezien.’ Heeft die presentatie nog geen foto gezien?
‘De congresdag van de PvdA kreeg op de televisie niet de meest ideale voortzetting.’ Kan iets idealer zijn dan ideaal?
‘Hutu-rebellen hebben vanmorgen bij een aanval op een bus vijfendertig mensen vermoord. Alle doden werkten bij een brouwerij.’ Ik zou zeggen: hadden bij een brouwerij gewerkt.
‘Zet uw fiets daar waar u naar toe gaat.’ Dat begrijp ik niet.
‘Op weg naar een tevreden klant.’ Dat moet je nog maar afwachten.
‘Hij is vermoedelijk zeker zes weken uitgeschakeld.’ Wat is het nu: vermoedelijk of zeker?
‘Vergeleken met de voorgaande jaren blijft het weer ongekend normaal.’ Dus abnormaal?
‘Ik ben bang dat het bij een groot aantal spelers mentaal niet goed zit. Al vóór de rust zie je bij de meesten dat angst regeert. Angst om maar niet te verliezen.’ Zijn ze dan bang dat ze zullen winnen?
‘Een mandaat dat Suharto heeft weten uit te baten tot het langstdurende presidentschap.’ Uitbaten: exploiteren.
‘De heer Steenhuis stond aldus oog in oog met het gegeven dat hij hooguit anderhalf uur de tijd zou krijgen voor kennisneming van een rapport dat hij nog niet kende, maar kennelijk ernstige uitkomsten bevatte, alsmede voor beraad en juridisch advies over zijn rechtspositie bij een oordeel dat hij nog niet kende, maar dat naar buiten gebracht zou worden.’ De eerste keer fout, de tweede keer goed.
‘De romantiek die zijn persoon omgaf, liet hij zich graag aanleunen en was in zijn handen ook een belangrijke troef.’ Zelfde constructie als: haar liet hij zich aanleunen en was een belangrijke troef.
‘Cultuur in zijn moderne uitdrukkingsvorm is veelal een uiting van zij die zich gegijzeld voelen door het modernisatieproces.’ Een uiting van zij?
‘Als het zover is mag iemand de middelen niet worden onthouden.’ Hem of haar mag de middelen niet mogen worden onthouden?
‘De controle aan de buitengrenzen van Nederland, in havens en op rivieren en luchthavens, wordt versterkt. Het toezicht vlak voor de grenzen met Duitsland en België wordt ook uitgebreid.’ Wat zijn de buitengrenzen van Nederland? Bedoeld is waarschijnlijk: de buitengrenzen van het Schengen-gebied waar die samenvallen met de Nederlandse grens. Nederlandse grenzen met Duitsland en België zijn binnengrenzen van het Schengen-gebied.
‘Aan de andere kant was een centraal element in haar verdediging het “ernstige verwijt” aan de voorzitter van dat college dat hij beijverde van de zaak-Steenhuis een conflict te maken tussen het hele college en de minister.’ Het is nog altijd: zich beijveren.
‘Meer dan een politieke kwestie was het in Frankrijk een kwestie van godsdienst en waren vooral de protestanten tegen de slavernij.’ Hier staat eigenlijk: meer dan een politieke kwestie [...] waren vooral de protestanten tegen.
NRC Handelsblad van 30-01-1998, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd