De heilige Sint Anna
Minister-president Kok is niet in het minst geïnteresseerd in het behoud van onze culturele identiteit. Immers, onlangs zei hij in Brussel: ‘De kleinere lidstaten (van de Europese Unie) doen er verstandig aan elkaar goed vast te houden en samen op te trekken voor het verdedigen van hun belangen en het behoud van de eigen identiteit, niet in het minst de eigen culturele identiteit.’
Curieus is ook dat hij de uitdrukking gebruikt ‘elkaar goed vasthouden’. Ik dacht dat dat een typisch christelijke uitdrukking was, en dan meer in het bijzonder van ethisch bevlogen christenen. Overigens is daar puur taalkundig gezien niets op aan te merken. Andere taalcuriositeiten van de afgelopen vier weken:
‘Maar het debat van gisteren heeft tevens duidelijk gemaakt dat als die omstandigheden maar even wijzigen, toch niet ondenkbeeldig, alle onderliggende meningsverschillen weer naar boven zullen komen.’ Het is dus denkbeeldig, ‘niet ondenkbeeldig’, dat er wijzigingen in die omstandigheden zullen optreden. (Het gebruik van wijzigen als onovergankelijk werkwoord is overigens een novum. Een anglicisme?)
‘...kwam ook het idee ter sprake op gezette tijden bijeenkomsten te organiseren tussen prominente Nederlanders en Duitsers’ (eigen werk). Een lezer schreef mij: het is bijeenkomsten van en ontmoetingen tussen.
‘...dat zijn eenheid in 1940 te laat kwam om, zeer tot zijn spijt, aan de gevechten te kunnen deelnemen.’ Het tussenvoegsel zeer tot zijn spijt staat op een verkeerde plaats in deze zin.
‘De VVD moest gisteren in de Kamer op verschillende punten terugkomen. Het terugsturen van vluchtelingen naar gebieden waar de rust is weergekeerd gebeurt al enige tijd, gaf Bolkestein toe. En van plannen tot aanscherping van het toelatingsbeleid, die werden geopperd door zijn fractiegenoten Remkes en Rijpstra, is volgens Bolkestein geen sprake.’ De VVD kwam dus niet alleen op die punten terug; belangrijker is dat zij van die punten terugkwam.
‘Erotiek lijkt het leven van alledag meer en meer te beheersen. Zo voelt beeldend kunstenares Danny Linden dat ook en opende daarom in Amsterdam een winkel vol erotisch vormgegeven accessoires.’ Kan dit eigenlijk wel? (Ik bedoel niet: ethisch, maar taalkundig.)
‘Geboren te Amsterdam 15 maart 1865 leefde de familie Egidius op zekere afstand van de “eerste cotterie” en kregen de dochters Thora en Munda hun vorming aan een Duitse kostschool.’ Zijn die allemaal op 15 maart 1865 geboren? (Overigens is het coterie (met één t), maar in die tijd spraken de mensen wel meer Frans dan nu, maar schreven ze het vaak slecht. Het citaat kan dus goed zijn.)
‘Maar ook zonder feestdagen snakt de hoofdstad naar ruimere mogelijkheden om mensen te kunnen opsluiten.’ Mogelijkheden om te kunnen: dubbelop.
‘Zij wilde een beroemde schrijver worden, niet de heilige Sint Anna.’ Zijn er ook onheilige sinten?
‘Hier, bij het grootste heiligdom van de joden, bevindt zich het episch centrum van religieuze en politieke aardbevingen in het Midden-Oosten.’ Wat is een episch centrum? Of is soms epicentrum bedoeld?
‘Hij is in ruste zeer actief gebleven. En uitermate kritisch, zoals het een historicus past en trouwens menig ouder wordende mens steeds meer eigen wordt.’ Wat wordt menig ouder wordend mens steeds meer eigen? Het uitermate kritisch blijven? Zo ja, dan klopt het kritisch blijven niet met het steeds meer worden.
‘Zijn schilderijen zaten, als het ware, bij zijn vriend Lütjens ondergedoken, teneinde ze niet in nazihanden te laten vallen.’ De bijzin beginnend met teneinde vooronderstelt een onderwerp dat dat doel heeft. Zo'n onderwerp is niet in deze zin te vinden.
‘Als u het meest optimale uit uw tuin wilt, is het 't beste om goed voorbereid aan de gang te gaan.’ Optimaal betekent op zichzelf al meest.
‘Dat zal alleen lukken als Frankrijk en Duitsland hun nauwe samenwerking nog intensiveren. Of ze daarvoor de politieke voorzienigheid en energie op zullen brengen, zullen we moeten afwachten.’ Nou, nou, vooruitziendheid is al voldoende.
‘Dit opaalglas hoort dus helemaal niet in de glasbak thuis, maar kunt u beter in de restafvalcontainer gooien.’ Zelfde constructie als: ik hoor hier niet thuis en kunt u beter naar huis sturen.
Idem: ‘Vergelijkbare verschijnselen horen al lang tot het verleden en zal men in de boekhandel nog nauwelijks kunnen vinden.’
Idem: ‘Kleine gebruiksartikelen, als aangepast bestek schaar, afgietdeksel, knieleesplank etc. zijn in het Rode Kruisgebouw en kunt u 14 dagen te leen krijgen, alvorens zelf tot aanschaf over te gaan.’
‘Zijn eerste preek hield hij in Utrecht en ging over Johannes 17:3.’ Zelfde contructie als: mij hield het slechte weer tegen en bleef daarom thuis.
Idem: ‘Een analyse die Koper overigens, gezien zijn eigen artikel, ruimschoots deelt en eigenlijk gemeengoed is.’
‘Die dreigende overcapaciteit werd veroorzaakt door warmte/krachtopwekking, een van de hangijzers in de elektriciteitswereld die de afgelopen vijf jaar gloeiend heet is geworden.’ Is warmte/krachtopwekking een gloeiend heet hangijzer?
‘Twintig jaar geleden waren de kinderen in het theater veel ontvankelijker.’ Waarvoor?
NRC Handelsblad van 21-04-1995, pagina 7
Auteursrechtelijk beschermd