Chauvinisme met hersens?
Curiosa uit mijn lectuur van de afgelopen vier weken:
‘In maart werd Litouwse politieagenten hun wapens afgenomen.’ Waar slaat dat enkelvoud op? ‘Een adellijke of een academische titel verhoogden zijn huwelijkskansen.’ Hier had het enkelvoud moeten zijn.
Hier ook: ‘Deze post-koloniale verdediging van de lokale spraak, gecombineerd met de verre afstand tot Europa, dienden als excuus.’
‘Weliswaar heeft patriarch Aleksi de kerk toen behoed voor een ernstige misstap door zijn steun te onthouden aan de coupplegers, maar de drie metropolieten hadden dat wel gedaan.’ Wat hadden zij wel gedaan?
‘... in 1988, toen Rusland op grootse wijze het duizendjarig jubileum van Russische Orthodoxie herdacht.’ Je herdenkt meestal iets wat dood is, maar die orthodoxie bestaat nog.
‘De discussie hield zich onder meer bezig met de vraag in hoeverre Multatuli de regent van Lebak ten onrechte in een kwaad daglicht heeft gesteld, de vraag die ook Rob Nieuwenhuys stelt in De mythe van Lebak (1987) en die zoals bekend door hem bevestigend wordt beantwoord.’ Een bevestigend antwoord op de vraag: in hoeverre? is geen antwoord op die vraag. Overigens is zoals bekend een stoplap, dus op z'n minst overbodig: als het bekend is, hoef je het niet te vermelden; als het niet bekend is, is het fout.
‘Achteraf bezien was het juist dat onbereikbare puur Hollandse van die kindertjes in hun onbestaanbare uitdossing die mij boeiden.’ Wat boeide hem: die kindertjes of hun onbereikbare puur Hollandse?
Uit een rapport van de Raad voor het Milieu- en Natuuronderzoek: ‘... bij het bepalen van de werkelijke bijdrage van de landbouw aan de Nederlandse welvaart moet rekening worden gehouden met de omvangrijke milieukosten die de sector veroorzaakt. Dit geldt niet in het minst voor de sterk vervuilende agrarische bedrijfstakken’. Geldt het helemaal niet voor die bedrijfstakken (zoals hier staat) of geldt het niet in de laatste plaats voor hen? In het laatste geval: niet het minst.
Uit een professorale oratie: ‘Van vele zijden, niet in het minst vanaf deze plaats, wordt er regelmatig en met nadruk op gewezen dat de primaire taak van de universiteit het verzorgen van onderwijs is’. Zeer juist, maar dan moeten de studenten wel weten of de hoogleraar bedoelt wat hij zegt.
Nog een hoogleraar: ‘...indien in een concreet geval beide echtpartners tot de meerderheid van de bevolking behoort, die de naam van de man prefereren is er niets aan de hand. Als beide echtpartners tot de meerderheid behoren die liever de naam van de vrouw willen evenmin.’ Hier is bijna alles wat enkelvoud had moeten zijn meervoud geworden, en omgekeerd. Bovendien staat de enige komma er ten onrechte.
‘Ik had hem graag een laatste maal ontmoet.’ Dat is gebeurd.
Een voetbalscheidsrechter: ‘Tv-beelden vormen zo'n belangrijk stuk bewijslast dat je er richtlijnen voor moet opstellen.’ Zou bewijs niet voldoende zijn geweest? Of anders bewijsmiddel dan wel bewijsmateriaal? (Bewijslast is de verplichting een bewijs te leveren.)
Is het gebruik van bewijslast in plaats van bewijs uiting van een - meestal onbewuste - gewichtigdoenerij? Soortgelijke verschijnselen zijn: weertype in plaats van weer, besluitvorming in plaats van besluit, randvoorwaarden in plaats van voorwaarden.
‘Maar uiteindelijk is het resultaat voor de werkgevers zeer minimaal.’ Zijn er nog graden in het minimum?
‘Die is behalve voorzitter van de ondernemingsraad van het stadsvervoer in Duisburg lid van het dagelijks bestuur van de CDU en wordt als zodanig een belangrijke politieke positie toebedacht.’ Die is in de eerste helft van de zin onderwerp en in de tweede helft meewerkend voorwerp. En is wordt toebedacht hier wel juist? Naar mijn mening zou is toebedacht beter zijn geweest.
‘Wist u trouwens dat de Leidse Pieterskerk vroeger de hoogste toren van Nederland bezat, maar in 1512 met donderend geweld naar beneden kwam?’ Die kerk?
‘... zijn hersenloos chauvinisme...’ Bestaat er ook chauvinisme met hersens, moeder Aag?
‘Het zou dan onderscheid hebben moeten maken tussen WAO'ers, tussen zogenaamde “onomkeerbaren” en zij voor wie er nog wel mogelijkheden zijn op de arbeidsmarkt.’ Zij?
‘Dat is een mening die steeds meer mensen is toegedaan.’ Is die mening toegedaan? Of zijn steeds meer mensen haar toegedaan?
‘Hij noemt geruchten als zou Van Gilst de school verlaten “te prematuur”.’ Dus prematuur zou niet erg zijn geweest?
‘Het detailhandelsconcern Macintosh vindt dat de overheid het mogelijk moet maken dat detailhandelbedrijven die veel vloeroppervlak vergen, zich meer aan de rand van steden, in plaats van alleen in de binnenstad, mogen vestigen.’ Mogelijk maken dat iets mag?
‘Kohls positie is zwakker dan sinds vele jaren’ (eigen werk). Achter sinds hoort een vast tijdstip genoemd te worden. Dus: zwakker dan zij sinds (bijvoorbeeld) de laatste verkiezingen is geweest.
‘Het een na laatste nummer is gewijd aan Willem Walraven.’ Kwam er na het laatste nummer dus nòg een nummer? Of is bedoeld: het op een na laatste nummer?
NRC Handelsblad van 15-05-1992, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd