De Heere bedankte voor dertien beroepen
In de wachthuisjes bij bus- en tramhaltes hangen tegenwoordig levensgrote affiches met teksten waarvan je de zin soms ontgaat. ‘Vlinders in je buik?’ staat er bijvoorbeeld met grote letters. De bedoeling is natuurlijk dat de wachtende, nieuwsgierig geworden door die vraag, de veel kleinere letters aan de onderkant gaat lezen. Maar bij hoevelen wordt de nieuwsgierigheid inderdaad zo geprikkeld dat hij die moeite neemt?
Een andere affiche is directer: ‘Roken kan longkanker of hartklachten veroorzaken’. Hebben we de keus? Roken kan longkanker en hartklachten veroorzaken, want beide gevolgen behoren tot de mogelijkheden.
Andere taaleigenaardigheden die mij de afgelopen vier weken opvielen: ‘Aangekomen in Frankrijk viel de soldaten de gevolgen van de revolutie op.’ Welk onderwerp hoort bij dit enkelvoud?
‘We houden ons koest, niet in het minst omdat een gelukkig vastgebonden hond als een dolle rondspringt en blaft’. Waarom houden we ons dàn koest, wanneer die hond ons niet in het minst (= helemaal niet) reden daartoe geeft? Of is soms het omgekeerde bedoeld: niet het minst (= vooral; niet in de laatste plaats)?
‘Vanaf 1988 moest Tonny Huurdeman haar carrière beëindigen, vanwege haar gezondheid.’ Vanaf? Hoe lang heeft ze dan over die beëindiging gedaan?
‘Wie geen of nauwelijks opleiding had gehad en geen toekomst werd geboden, wilde kennelijk...’ Hetzelfde woord (wie) zowel in eerste als in derde naamval gebruikt.
‘Dat kon alleen door scherp te calculeren wie hij wel en wie niet over de streep zou kunnen weten te trekken.’ Kunnen weten - is dat niet een beetje te veel van het goede?
‘Eenmaal aan de macht laat de Führer de ex-keizer rustig vallen en worden ook de traditionele keizerlijke verenigingen verboden.’ Hoe kan dat, want die verenigingen waren juist ‘eenmaal aan de macht’?
‘Hierbij een voorpublikatie van het - enigszins bekorte - inleidende hoofdstuk.’ Of: een - enigszins bekorte - voorpublikatie van dat hoofdstuk?
‘De twee opvallende vooroordelen die Busken Huet koesterde, het vooroordeel tegen kunst die qua vorm en stijl niet van vreemde smetten vrij was, en het vooroordeel tegen kunst die getuigde van een zeker intellectueel gehalte (vaak vielen deze hoedanigheden samen) zouden beide een lang leven beschoren zijn.’ Waren die vooroordelen beschoren of was hun een lang leven beschoren? (Ik zou ook zeker een komma na het haakje-sluiten hebben gezet.)
‘Na voor dertien beroepen bedankt te hebben, heeft de Heere mij vrijmoedigheid gegeven het beroep naar uwe gemeente aan te nemen.’ Heeft de Heere voor dertien beroepen bedankt?
‘Dat zijn geneesmiddelen waarvoor geen recept nodig is en bij de drogist mogen worden verkocht.’ Geneesmiddelen waarvoor bij de drogist mogen worden verkocht?
‘Mocht er één “defect staan”, zoals dat in het jargon heet en een medicijn dus niet voorradig is, dan kan een volgende groothandel het altijd leveren.’ Zin klopt niet. (In elk geval hoort er een komma na heet.)
‘Hun argumenten hebben daar warm onthaal gevonden, met het gevolg dat het wetsvoorstel nu niet feitelijk, maar wel de facto is uitgekleed.’ Wat is het verschil tussen feitelijk en de facto?
‘Op 26 juni werd hij door de korpsleiding op non-actief gesteld en dringend verzocht naar een andere baan om te zien.’ Eigenlijk is het: hem werd verzocht. ‘Een van de enigen die nog contact met hem heeft is Spassky.’ Met z'n hoevelen - of beter: met z'n hoe weinigen - moet je zijn om als enigen te kunnen gelden? Overigens moet het hebben zijn, en niet heeft.
‘In een kano was hij, met een clubgenoot, de Noordzee overgestoken, in Engeland bij de RAF in opleiding genomen, als matroos eerste klas zeemiliciën bij de Kleine-Gevechtsvaartuigendienst van de Koninklijke Marine te werk gesteld en in de daarop volgende winter ingezet voor verkenningslandingen op de Nederlandse kust.’ Allemaal in een kano?
‘Uit een oogpunt van theater is er geen mooier parlement, maar nergens staan de toneelstukjes over de soevereiniteit die er worden opgevoerd verder van de realiteit dan in de Mother of Parliaments.’ Overbodig is òf ‘die er worden opgevoerd’ òf ‘dan in de Mother of Parliaments’. Nog mooier - maar nu hanteren we een ander criterium - zou de zin zijn geworden als beide zinsneden zouden zijn weggelaten.
Ten slotte twee advertenties uit een oude krant:
‘Terwijl hij bezig was met de voorbereiding van zijn 80ste verjaardag, riep de Here plotseling tot Zich onze lieve...’
‘Uit Gods vaderhand ontvangen en zeer verblijd berichten wij u de geboorte van ons dochtertje...’
NRC Handelsblad van 11-02-1992, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd