Doelen en middelen
Wat is het oorlogsdoel van de coalitie die tegen Saddam Hussein aan het vechten is? De bevrijding van het door Irak bezette Koeweit. Daartoe machtigt haar de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, laatstelijk in zijn resolutie 678 van 30 november 1990.
Maar als dat doel bereikt zou zijn, maar Saddam Hussein zou nog heer en meester van Irak zijn, misschien nog in het bezit van een geduchte krijgsmacht (in elk geval de luchtvloot die nu een vrijplaats in Iran heeft gevonden)? Is de coalitie dan nog gemachtigd door te vechten, totdat Saddam Hussein ook buiten staat zou zijn verder kwaad in het Midden-Oosten te stichten?
Resolutie 678 geeft daar niet met zoveel woorden toestemming voor.
Weliswaar noemt zij ook als doel ‘het herstel van de internationale vrede en veiligheid in het gebied’ - en dat lijkt inderdaad niet wel in overeenstemming te brengen met een aanblijven van Saddam Hussein -, maar het is de vraag of iedereen dat ook zo interpreteren zal, als eenmaal het wel expliciet genoemde doel, de bevrijding van Koeweit, bereikt zou zijn.
Toch is het wenselijk dat Saddam Hussein op de een of andere manier verdwijnt. Zou hij aan de macht blijven, dan zou hij zelfs een zwaar getroffen Irak weer kunnen opbouwen als vesting van waaruit hij over een jaar of tien een nieuwe poging tot overheersing van het Midden-Oosten zou kunnen ondernemen.
Van de morele steun van de Arabische massa's zou hij dan bij voorbaat verzekerd zijn. Zij huldigen hem nu al als de held die althans de moed heeft gehad het ‘imperialisme’ te trotseren en het ‘zionisme’ slagen toe te dienen. Ook Nasser was nooit populairder bij de Arabieren dan na de militaire nederlaag die hij in 1956 tegen Engeland, Frankrijk en Israel tezamen leed.
Ongetwijfeld zou Saddam Hussein dan de wapens die hij nodig zou hebben om een tweede gooi naar de macht in het Midden-Oosten te doen, wel weer kunnen aanschaffen - de wapenindustrie in Oost en West moet per slot van rekening ook kunnen leven! - en de oliesjeiks zouden vermoedelijk opnieuw geloven hem met miljarden te kunnen afkopen. Laten we ons daar geen illusies over maken.
Het doel moet dus ook zijn Saddam Hussein uit te schakelen en uberhaupt Irak onschadelijk te maken (want het gaat niet alleen om de man, maar ook om de machinerie). Maar hoe dit doel te bereiken wanner het onduidelijk is of de Veiligheidsraad daartoe machtiging verleent en het in elk geval waarschijnlijk is dat de anti-Saddamcoalitie, die toch al onder druk staat, daarop breken zal?
De oplossing kan misschien gevonden worden in de militaire strategie. Doel van deze strategie blijft de bevrijding van Koeweit, maar dat doel hoeft niet direct bereikt te worden. Het kan ook via een omweg gehaald worden, en die omweg zou dan zijn de uitschakeling van Saddam Hussein en zijn machtsapparaat.
Of de onophoudelijke bombardementen waaraan strijdmacht, machtscentra en industrie van Irak onderworpen zijn, daartoe voldoende zijn, is van hieruit onmogelijk te beoordelen. Zo niet, dan zou nog een omtrekkende beweging van de grondtroepen over Bagdad en Basra nodig zijn (zoals West-Nederland in 1945 bevrijd werd, niet door een directe aanval van de geallieerden op de vesting Holland, maar pas nadat dezen langs die vesting doorgestoten waren in het hart van Duitsland).
De discussie in Nederland bemoeit zich niet met zulke strategische zaken. Dat wordt aan de grote jongens overgelaten; die mogen daaraan hun handen vuil maken. Nee, wij houden ons met hogere kwesties bezig, zoals de vraag of er kernwapens mogen worden gebruikt.
De Tweede Kamer heeft besloten, in het voetspoor van de minister-president, dat dat niet mag. Dat is onverstandig. Ook als zij dat - om ongetwijfeld respectabele redenen - vinden, hadden zij dat niet moeten zeggen. Immers, Saddam Hussein moet in onzekerheid worden gelaten omtrent het gebruik van kernwapens door zijn tegenstanders. Weet hij bij voorbaat dat die niet worden gebuikt, dan is dat voor hem een extra aanmoediging de strijd voort te zetten.
Nu is het heel wel mogelijk dat Saddam Hussein ongevoelig is voor dit soort redeneringen en inderdaad heeft hij tot nu toe getoond dat geen enkel offer, door het Iraakse volk te brengen, hem te groot is. Maar misschien zijn er anderen in Irak, die niet bereid zijn zo'n offer te brengen en in de kans op een atomair antwoord op een chemische of bacteriologische aanval door Irak aanleiding zullen zien zich van hem te ontdoen.
Zelfs tegenover Irak heeft dus de dreiging van het kernwapen misschien nog een politiek nut, dat daarom niet te spoedig afgeschreven moet worden. Na een chemische of bacteriologische aanval door Irak zou het militaire gebruik van tactische kernwapens moreel zeker gerechtvaardigd zijn. Het is dan alleen nog de vraag of dat militaire gebruik militair effectief en politiek gewenst zou zijn. Als pure vergelding zou het dit zeker niet zijn.
NRC Handelsblad van 08-02-1991, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd