Nederduytsche poemata 1616
(1983)–Daniël Heinsius[p. 1] | |
Lofsanck van Bacchvs.
WAt kan men beter doen des avonts voor de Vasten,
Dan dat mé Bacchus prijst in 't midden van zijn gasten
Aen eenen goeden dis? wy sullen zijn verheucht
In uwen soeten naem, o Vader van de vreucht,
O vinder van de vvijn. wie soumen vergelijcken
By dijne stercke macht? de Goden moeten wijcken
V, die maer een en sijt, en meerder sijt van naem,
8
Naest Iupiter alleen, als d'ander al te saem.
 My komen in de sin op eenen tijdt veel dingen.
VVat sal ick lest van u, wat sal ick eerstlick singen?
Hoe Iupiter ontnam van Semele dat pack,
12
Dat zy gedragen hadd', en in zijn heupe stack.aant.
| |
[p. 2] | |
De vreesselicke vlam (ô groot, ô schricklick wonder!)aant.
Omringde gans u lijf, de suster van de donder,aant.
De blixem stondt om u, tot dat u vader quam,
16
En met zijn eygen handt u uyt de vlamme nam.
Naer dat ghy waert verlost en uyt het vyer genomen,
Sijt ghy weer uyt de dye van Iupiter gekomen,
Geboren meer als eens. dit hebt ghy oock met geenaant.
20
Van alle dieder sijn in 't Hemelrijck gemeen.
Maer waer is dat geschiet? veel van de oude wijsen,
Die seggen dat ghy zijt geboren binnen Nijsen,aant.
Veel ander seggen neen. een yder segget zijn.
24
Ick meyne dat ghy zijt geboren aen den Rijn.
Van daer komt edel nat naer Dordrecht afgevaren,
Dat Nederlandt verheucht: daer waren uw'autaren.aant.
Daer is noch uwen naem. de Spaenjaerts hooge moet
28
Die geeft u self den prijs, al is zijn druyve soet,
Ick weet oock dat den dranck van Creta vvordt gepresen,aant.
Zy souden geerne sien, dat ghy mocht landtsman wesen
Van haren Iupiter. maer wacht u toch daer af,aant.
32
Zy souden laten sien de volckeren u graf.aant.
Van daer sijt ghy terstondt gegeven de Godinnenaant.
Die in het water sijn. dat waren uwe minnen,
Die hebben u bewaert, en wonderlick behoedt
36
Voor Iunoos grooten haet en vreesselick gemoedt.
De neef van Atlas groot die ginck u daer besteden,aant.
Om dat ghy scherpt de tong, doet vloeyen onse reden,
Gelijck het honich vloeyt. het honich dat men meentaant.
40
Dat ghy, gelijck de wijn, de menschen hebt verleent.
Ick weet wel niet te min dat ander' oock toestonden
Hier voortijdts, dat de soon van Phoebus had gevondenaant.
| |
[p. 3] | |
 Het suycker van de bien. maer vreese dat de nijtaant.
44
Den hemel oock geraect, die niemandt niet en myt.
V namen sijn seer veel, die beelden uyt u machten,
En sonderlingen aert, en wonderbaere krachten,
Die sonder eynde sijn, ontallick, onbepaelt:
48
De Schilders hebben oock u wonder afgemaelt.
Lyaeus heet ghy meest, om dat ghy kondt ontbindenaant.
Ons sinnen en verstandt, de sorgen komt verslinden.
Maer waerom sijt ghy naeckt, ô Evan, ende staetaant.
52
Geschildert sonder kleedt? om dat ghy leugens haet,
Geen dobbelheyt bemint. de waerheyt licht beslotenaant.
In uwen soeten dranck. want als wy zijn begoten,
Dan is de tonge los. al watter in de grondt
56
Begraven is van't hert, komt wonen in de mondt.
Maer waerom sijt ghy jonck? om dat u soete vruchtenaant.
De rimpels doen vergaen, den ouderdom doen vluchten.
| |
[p. 4] | |
 Dan sijn wy jonck van hert. En waerom sijt ghy vet?aant.
60
Om dat ghy noch op pijn noch swaricheyt en let.
V trommel wijst ons aen, dat die u niet en vieren,aant.
Maer nemen sonder maet, seer bulderen en tieren,
En maecken groot geraes. de kroone die ghy draecht,aant.
64
Is moeder van den dranck die alleman behaecht.
Veel hebben u den naem van Nomius gegeven,aant.
Om dat ghy aldereerst de wetten van het leven
Gebracht hebt aen den dach. oock maeckt ghy dese wet,
68
Dat niemant zijn gelas oft beker neer en set,
Voor dat hy is geleecht. die dese wet derf breken,
Die moetter noch eens aen, en sonder tegenspreken
Noch eenen keeren om. ick weetter die daer af
72
Het herte niet en kreuckt, en wenschen om u straf.
Maer boven al de naem van Liber past u wonder,aant.
Die komt u eygen toe, die hebt ghy toch bysonder
| |
[p. 5] | |
Altijdt seer lief gehadt: om dat u volck bevrijt
76
Van achterdencken is, ghy selve lustich sijt.
VVant Liber als ghy komt met uwe soete gaven
Ons vloeyen in het lijf, dan worden oock de slaven
Tot Koningen gemaeckt; de droefheyt ende smert
80
Verdwijnen met den dronck, ontbonden is haer hert.
Maer waerom is het toch dat zy dy hoorens geven?
Ist om dat ghy ons geeft de nootdruft van het leven,aant.
De volle volheyt schenckt? en brengt in ons gemoet,
84
Als ghy ons maer geraeckt, een hóóp van overvloet?aant.
Of ist om dat de wijn, als hy eerst wiert gedroncken
Van het gemeyne volck, in hoorens wiert geschoncken,aant.
Eer dat men wist van gout? of ist om dat de wijn
88
Ons dertel maeckt, gelijck de hooren-beesten sijn?
Of ist om dat ghy sijt van Ammon voortgekomen?aant.
Of ist om dat ghy eerst de ossen hebt genomen,aant.
En in den ploech gevoecht? of ist om dat ghy sijt
92
Seer stout en onversaecht, en niemant niet en mijt?aant.
Dit maken zy ons wijs. maer mach ick u wat vragen?
Ist niet om dat ghy doet de mans de hoorens dragen?aant.
VVant als de vrouwen sijn bestoven van u kruyt,
96
Dan sijnse bly van sin, en slaen van achter uyt.
Mensecht dat Phoebus heeft gemaeckt in oude tydenaant.
Een groot en swaer autaer, geknocht aen alle sydenaant.
Met hoorens, die hem bracht zijn suster uyt het veldt,
100
Die menich hooren-beest by Delos had gevelt.
Dat selve komt u toe, ô beyde soon en swager
Des grooten Iupiters, ô grooten hooren drager,
Dat selve komt u toe, een nieu-gebout autaer
104
In 't midden van u kerck van hoorens groot en swaer.
| |
[p. 6] | |
Dat selve komt u toe. Maer meerder soud' hy wesen
Als hy by Delos was, daer wy soo veel af lesen.
VVant dat een yder man by een zijn hoorens brocht,
108
Die hem zijn liefste geeft, hy quaem tot aen de locht.
Iäcche geef my toch, soo ick my moet begeven,
Gelijck de meestendeel, om met een vrou te leven,
Dat zy u soet vergif niet al te veel en smaeckt;
112
Dat zy van haren man Actaeon niet en maeckt.aant.
Och laet het sijn genoech dat op Citherons kappenaant.
Soo menich Thyas stelt haer dolende voetstappen:aant.
Dat Maenas wildt en woest, op sijnen hoogen top,aant.
116
Al roepend' in de locht werpt haren dollen kop,
O Bassareu geef my de bladeren te rakenaant.
Die ghy draecht om het hooft; den soeten dranck te smaken
Die ghy gevonden hebt: omringt my met den huytaant.
120
Die om u schouders hangt, u middel-waert besluyt.
Leent my den hollen stock die ghy draecht in de handenaant.
Als my de voet begeeft, bevrijt my toch van schanden.
Of spant u tigers in. ick nemet alles aen:
124
Alleen op uwen kop u hoorens laet ick staen.
Ghy zijt altijt geweest tot liefde seer ontsteken,
Veel Nymphen hebben u manhaftich hert doen breken.
Men vindt daer seer veel af, hoe dat ghy wierdt gesint
128
Op Beröe seer schoon, en ander hebt bemint.aant.
Hoe Ampeli geel hayr van Zephyrus gedrevenaant.
Dijn ongeruste siel in droef heyt dede leven.
Hoe dat ghy door den stier, en om de droeve maer
132
Van sijne wreede doot, gingt maken groot misbaer.
Ghy wenstet menichmael dien tijdt te mogen derven
Het aensicht van de Son, ghy wenstet om te sterven.
| |
[p. 7] | |
 Maer, Vader, die maer eens den schoonen hemel siet,
Dat komt de menschen toe, die dickvvils huyden leven,
En eenen dach daer aen gaet haer de geest begeven.
Zy moeten alle sien, hoe fris en hoe gesondt
140
Den drygetackten kop van Cerberus den hondt.
Maer desen grooten rou vviert dadelick verdreven,
Als ghy nae zijne doot de vvijn gaert hebt gegeven.
144
Hoe dat ghy aldereerst het sap van Druyven vondt.
De Griecken sijn vol vvindt en ydelheyt. vvy lesen
Hoe dat de bock u heeft de vvijngaert-ranck gevvesen.
Maer die soo groot een saeck, het vinden van de vvijn
148
Toerekenen den bock, dat moeten bocken zijn.
Het is een schaedlick dier, dat dickvvils uvve vvijnen
Al vvroetend' aen de stock doet dadelijck verdvvijnen,
| |
[p. 8] | |
Verderft de soete vrucht. hierom ist dat hy moet
152
V stillen met sijn doot, versoenen met sijn bloet.
Vuyt dese reden ist hier voortijdts oock gesproten,
Dat eerst den bock gekeelt, en daer nae vviert begoten
Met louter soeten vvijn: dan vviert zijn leelick vel
156
Getrocken van het lijf, tot een vermaecklick spel.aant.
Een spel dat Theseus heeft doen leeren zijne boeren,
Als hy begonnen heeft u feesten in te voeren.
Zy maken eenen sack, daer springen zy vast op,
160
En vallen in het sandt met haren droncken kop.
Hier mercken vvy dan uyt, dat dit sijn rechte kluchten,
En boerten sonder aert, en leugens sonder vruchten,
Recht oude vvijven klap. toch evenvvel den bock
164
En isser niet vvel aen, en laetter zijnen rock.
Ghy hebt het gouden haer van Ampelus genomen,
Verandert in een plant, de vvijn daer uyt doen komen:
Daer mede dat terstondt u svvaricheyt, u smert,
168
V droefheyt, u verdriet ginck drijven van het hert.
VVy laten staen de kool, geboren van detranenaant.
Lycurgi vvreet en dol: en vvillen niet vermanen
Van droefheyt desen dach. nochtans en kan ick niet,
172
Ter eere van u macht, versvvijgen u verdriet.
Naer dat ghy vvaert gevlucht in 't midden van de baren,aant.
Om dat u Thetis sou in haren schoot bevvaren,
Gekomen vveer aen landt, saecht ghy den vogel staen,
176
En joecht hem daer hy ginck een groote dvvaesheyt aen.
Ghy sloecht hem met u spies, en hieldet hem gebonden
Met uvve vvijgaertranck. zijn oogen die bestonden
Van tranen overdeckt te vloeyen. en terstondt
180
Quam hem een leelick nat gedappert uyt de mondt.
| |
[p. 9] | |
Al waer het droeve nat van d'oogen quam bespoeyen
Des aertrijcks dorren schoot, daer sach men kóólen groeyen,
Een wonderbare plant. want noch waer datse staet.
184
Indien daer wijngaert is, de wijngaert die vergaet.
Daerom is zy noch goet, naer dat men heeft gesopen,
En dat de swaren damp komt in het hoofdt geslopen,
En maeckt daer groote pijn. dan wort het goeden kost,
188
VVant die de pijne voelt, die worter af verlost.
Iäcche sonder u licht Venus als gebonden,
Cupidoos vier gaet uyt, zijn pijlen sijn geschonden:
Maer als ghy ons aensiet, soo sijn wy bly van sin,
192
Bequaem tot soeten praet, en vierich in de min.
Hierom ist dat men pleecht hier voortijds op d'autaren
Van Griecken wijdt vermaert met Venus u te paren:
VVant sonder Bacchi nat, en, Ceres, uwe vrucht,aant.
196
Ist met de min gedaen, tijt Venus op de vlucht.
De vreucht die komt van u, want sonder uwe gaven
Al levend' sijn wy doot, al levende begraven.
Siet toch de mensch eens aen van voren tot het endt,
200
Het eerste dat is pijn, het lest dat is ellendt.
Hy komt met tranen voort, met stenen ende suchten
Gaet hy van daer hy quam, met hopen ende duchten
Volvoert hy zijnen loop. soo dat hy niet en heeft
204
Van tleven eenich nut, als hy met droefheyt leeft.
Het leven is een merckt, daer in wy sijn geboren
Om vreucht in onsen tijdt en vrolickheyt t'oorboren.
Die meest koopt voor zijn geldt, en best den tijdt besteet,
208
Die hem gegeven is, betoont dat hy meest weet.
De rest is as en windt. want als de geest getogen
Is een mael uyt het lijf, en uyt de mondt gevlogen,
| |
[p. 10] | |
Hy blijft soo lange wech, en laet ons hier een handt
212
Of twee van aerdt en stof. dat geeft hy ons te pandt.
De kruyden in den tuyn, en bloemen, die verdwijnen,aant.
En rijsen weder op: de rancken van u wijnen
Die komen weder voort: de goude Son die staetaant.
216
Soo dickwils weder op, als hy te bedde gaet.
Maer wy, naer dat wy sijn met tranen eens begoten,
Gescheyden van der aerdt, en in een kist gesloten,
VVy blijven daer wy sijn, wy liggen altijdt neer,
220
Verslagen van de doot, en keeren nimmer weer.
Daer gaen de sorgen heen. daerom hebt ghy gevonden
Een wonderlicke plant, versoetende de wonden
Van alderley verdriet, die tsamen met den dorst
224
De pijn en swaricheyt doet drijven van de borst.
Ghy past altijdt seer wel op Iupiters geboden,
Om die te volgen naer, bemint van d'ander Goden.
Ick neme Ceres uyt. te weten van dier tijdt
228
Dat zy u heeft gedaen een wonderlick groot spijt.
De saeck en is niet lanck, noch buyten onse palen,aant.
Het was op eenen tijdt dat Iupiter liet halen
De Goden in zijn sael, en vraechd' een yder af,
232
VVat toch het beste was dat hy de mensche gaf.
Apollo brocht de lier, de vruchten van der eerdenaant.
Droech Ceres in haer handt, Neptunus bracht de peerden,aant.
Osiris bracht oock wat, en Isis, ende Pan,aant.
236
Mercurius de tong, die hy wel roeren kan.
Vulcanus bracht het vier, Mars schrickelicke krachten,
De suster ende vrou van Iupiter, haer machten.aant.
Men sach daer niemant aen. Minerva bracht haer plant,
240
En Bacchus droech een kan van Rijnschen in zijn handt.
| |
[p. 11] | |
 Cupido was van huys van bestevaer gesonden,
En Venus was oock wech, soo datse niet en konden
Betooveren zijn oog, veel seyden op die stondt,
244
Dat Liber vol van geest was meester van de vondt.
Een yder prees het zijn, een yder ginck bewijsen,
Dat hy de meeste was, zijn eygen gaven prijsen.
Doch Bacchus loech hem toe, en maeckt' hem soo veel wijs,
248
Hem schenckende de wijn, dat hy behielt den prijs.
Maer Ceres hooch van moedt en mocht dat niet verdragen,
Liep dadelick van daer, inspannend' haren wagen,
En heeft soo veel gemaeckt door Achelous raedt,aant.
252
Dat zy schier in de plaets van Bacchus selve staet.
Haer kooren wort gesoon, haer kooren wort geschoncken,
Haer kooren wort gesoon, haer kooren wort gedroncken,
Haer kooren klimt in 't hoofdt, en sonderling met hóp
256
Gebrouwen en gemengt, doet suyselen den kóp.
| |
[p. 12] | |
Dat wijsen ons noch aen de boeren in de venen,
Die qualick van den dranck van Ceres zijn te spenen,
Soo smijten zy hem in. het is een vreemt verstandt,
260
Het kooren drincken zy, verberrenen haer landt.
Men kan de gramschap noch van Ceres in haer mercken.
VVant als het komt in 't hoofdt, en daer begint te wercken,
Dan volchter trots en spijt, het mes komt op den hoet,
264
De kan komt in de vuyst, dan volchter menschen bloet.
Ghy hebt ô Nycteleu geweest tot allen tijdenaant.
Seer vriendelick van aerdt, geneygt tot medelijden,
Een yeder goet gedaen van outs, gelijck men leest,
268
Een hulper in verdriet en tegenspoet geweest,
Een toevlucht in de noot voor mannen ende vrouwen.
Is Ariadna niet door uwe min behouwen?
VVant alsoo Theseus was uyt Naxos wech gegaen,
272
Geloopen van zijn bruydt, soo vondt ghy haer daer staen.
Zy riep met droever stem, ô borger van Athenen,aant.
Hoe zijt ghy soo gegaen, hoe zijt ghy soo verdwenen?
Eylacen mijnen slaep, u wreet en hart gemoet,
276
Is die my dit verdriet en swaricheyt aendoet.
Ick was in eenen droom. my dochte dat wy lagen
Te samen mondt aen mondt al hijgend' en verslagen
Van een gemeene vreucht: ick stack mijn rechter handt
280
Naer Theseus in het bedd' die Theseus niet en vandt.
Ick keerde my noch eens half slapend' om te soecken
Of hy daer niet en was, en wend' in allen hoecken
Mijn armen allebey. het was voor niet gedaen,
284
Het was voor niet gesocht; want Theseus was gegaen.
Onnoosel als wy sijn, wy laten ons berooven
Van onsen besten pandt met lichte te gelooven:
| |
[p. 13] | |
En als een dochter is de soete maechdom quijt,
288
Het gene datter blijft is ongenoecht, en spijt,
Leetwesen, en oneer. Och oft my mocht gebeuren,
Dat my nu eenich dier quam dadelick verscheuren,
En vallen op het lijf: of dat den hemel viel
292
Met blixems uyt de locht, en smoorde dese siel.
Waer sal ick henen gaen? dit ey landt is gesloten:
Het landt is voor my toe van daer ick ben gesproten,
En dat om uwent wil. van uyt mijns moeders schoot
296
Ben ick om uwent wil gekomen in de doot.
Indien ghy waert bevreest, ô moorder, ô verrader,
Te voeren my naer huys by dijnen ouden vader,
Een dochter als ick ben van konincklick geslacht,
300
Van alle man bekent, van alle man geacht:
Teminsten hadt ghy my gebruyckt tot ander saken,
Om u gemack te doen, en om u bed te maken.
Te minsten soud' ick sijn by Theseus laet en vroech,
304
Ick soude Theseus sien, dat ware my genoech.
Nu sterf ick sonder u. dit sijn de bruyloft gaven
Die Theseus my verleent: een eylandt sonder haven,
Zee, winden, ende locht. hy geeft zijn bruyt eylaes
308
De roovers tot een proey, de vogels tot een aes.
Dit is dan uwe trou, die ghy my hebt gegeven,
Als ick met mijne handt behouden hebb'u leven,
En van de doot verlost. Och! dat toch geene vrou
312
Voortaen haer op de mans en haren eedt betrou.
VVant als zy vierich sijn, en yet van ons begeeren,
Dan hoort men haer veel schoons beloven en de sweeren:
Maer als sy haren lust eens hebben van de min,
316
Gaen de beloften schoon en woorden uyt de sin.
| |
[p. 14] | |
 De wijle dat zy noch vervolchde dese reden,
En in haer klachten was, komt Bacchus aengetreden
Met zijnen droncken hóóp, die volchden zijnen tocht,aant.
320
En smeten vast het hoofdt al roepend' in de locht.
O Evan Evöe, tien briessende Maenaden aant.
Omringden dijne koets, en even veel Lenaden,aant.
Elck hadd een lange spies bekleedt aen alle kantaant.
324
Met klimmerbladren groen in zijne rechter handt.
De Satyrs sprongen op, Silenus volgesopenaant.
Met zijnen esel traech quam achter aen gedropen,aant.
Hy droech aen d'eene sy de goddelicke wan,aant.
328
En aen zijn ander handt een groote volle kan.aant.
Twee Goden uyt den hoop, die van unachten wisten,aant.
Die droegen uwen tuych in twee besloten kisten:aant.
Haer volchde Maron naer, en leschte zijnen dorstaant.
332
Dewijle dat hy ginck met soete nieuwe most.aant.
| |
[p. 15] | |
Den droncken Staphylus, en Botrus kael van veren,
Met al het huysgesin quam achter aen laveren,aant.
En Methe vol van wijn, dat on besuyste wijf,aant.
Veel bommen grof geluyt, gemengelt met cymbalen,aant.
En hamers groot gebons omringden gans de palen
Van Naxus onbewoont. self Echo dede me,
340
En riep wat dat zy mocht, ô Evan Evöe.
Met dat ghy komt in duyn, begint haer te vertoogen
Dat schoone Minos kindt: haer klare bruyne oogen
Die waren noch bedaut. gelijck in't schoone weer
344
In 't midden van de Mey de druppels vallen neer:
Met dat Aurora root haer reys heeft aengevangen:
Soo lach dat lieflick nat noch boven op haer wangen,
Het haer hinck sonder bandt, en lach op haren schoot,
348
Haer kleeren waren los, haer borsten waren bloot.
Haer huyve lach om leeg gevallen, daer de baren
Eerst comend' op het landt gemeenelick vergaren,
Die speelden vast daer met, wat hooger aen haer sy
352
Lach haren rock in't sandt, de borstlap lach daer by.
Zy riep noch Theseus aen, en wierp noch vast haer ermen,
Maer in de plaets van hem quam Bacchus haer ontfermen,
En sach haer lieflick aen, en met een wijngaertbladt,
356
Dat hy nam van zijn hoofdt, wiesch af het droeve nat,
Dat van haer wangen liep. hy dede staen zijn wagen,
En seyde, lieve kindt, wat baet toch al dit klagen,
En jammerlick gelaet? is Theseus wech gegaen,
360
Ick sal u Theseus sijn. siet my toch eenmael aen.
Slaet toch maer eens om hooch u oogen. laet toch varen
Het gene ghy nu denckt, en wilt u met my paren.
| |
[p. 16] | |
Ick ben de groote Godt, die droefheyt ende pijn
364
Doet over al vergaen, de vader van de wijn.
Minöis dochter sweech, en wierp eens van ter sijden
Haer droef gesicht op hem. dat dede dy verblijden
O Evan Evöe. by naer op 't selve pas
368
VVierp zy u toe een ooch, dat vry wat soeter was.
Dat was genoech geseyt voor menschen en voor Goden.
VVant als een dochter swijcht, dan spreken hare boden.aant.
Het is een wonder volck, seer dobbel in de grondt,
372
Zy seggen sonder tong, en spreken sonder mondt.
O Evan Evöe, behouder van het leven,
Doen hebt ghy haer terstondt aen beyde sy gegeven
 Een lieffelicken kus: een bedde toe bereyt
376
Van u gespickelt vel, en in het sandt geleytaant.
Men sach terstondt in duyn schoon wijngaerden voortkomen,
Het sandt gafschielick uyt ontallicke veel blomen,
| |
[p. 17] | |
De zee lach stil en stom, de winden bleven in,aant.
380
Doch Zephyrus alleen was jonstich uwe min,
En blies uyt zijnen mondt veel witte violetten,
Veel roosen soet van reuck: self Venus quam besetten
De plaetse daer ghy laecht met myrten, die zy vlocht
384
Met wijngaertrancken t'saem, en by den ander brocht.
Daer laecht ghy gans den dach. Mimallones die liepenaant.
Al rasend' om end' om, en al de Satyrs riepen
O Evan Evöe: maer Evan lach gerust,
388
En bluste met het spel der minne zijnen lust.
Naer dat de soete strijt ten ende was gekomen,
Heeft hy de blijde bruyt in zijne koets genomen,
Verheven in de locht, en daer gestelt ten toon,aant.
392
Dicht aen het beeldt dat knielt, een schoone gouden kroon.aant.
Die komt nu noch te pas den minnaers, als zy snijden
Het woeste blauwe veldt, en zijnen schoot berijden,
En dickwils isser een die van u liefde melt,
396
Den oorspronck van de kroon zijn medemaet vertelt.
My licht oock in de sin, hoe dat ghy by de Goden
Vulcanus hebt gebrocht, naer dat hem was verboden
Te komen in haer hof, geworpen metter handtaant.
400
Van Iupiter verstoort in 't midden van het landt
Van Lemnos hart en dor, vol buylen en vol wonden,
En manck aen beyde sy. ghy hebt terstondt gevondenaant.
Een wonderlicken vondt. ghy hebt Silenus peerdt,aant.
404
Den esel traech van ganck, getoomt aen zijnen steert,
De knecht daer op geset. soo quam hy aengereden,
En tot by Iupiter al huylende getreden,
En toonde zijnen voet, hy riep in sulcker voech
408
Al sittend' op de beest, dat Iupiter self loech,
| |
[p. 18] | |
 Gaf hem zijn plaetse weer. Ick meyn dit is de reden,
Dat Iuno wederom op u is wel te vreden,
Om dat ghy haren soon soo geestich op dat pas
412
Gebracht hebt in de plaets daer hy te voren was.
Maer of dit al is waer. soo hebben veel Poëten
Hier voortijts uwe macht en kloeckheydt niet geweten,
V daden niet doorsien. zy seyden dat ghy waert
416
Geboren tot genoecht, van Vrouwelicken aert.
Maer, Evan, Phlegra weet van uwe deucht te spreken,aant.
Doen Mimas met zijn volck den hemel wild' opbreken,aant.
Du stontst naest Iupiter, gaefst Rhoecus eenen slach,aant.
420
Verandert in een leeu, dat hy ter aerden lach.aant.
Hy rolde van den berch twee nachten en twee dagen,
Tot dat hy neder quam, daer licht hy noch verslagen,
In teyken van u macht. uw' vader die dit sach,
424
Ter eere van zijn soon gaf eenen donderslach.
| |
[p. 19] | |
 Den hemel sweete self, Typhoeus weeck ter sijden,aant.
Porphyrion sach toe, de Goden moesten lijden,aant.
Dat Iupiter u hiet, ô Evan op dien tijdt
428
Bewaerder van zijn hof, en meester van de strijdt.
Mars self heeft moeten sien gewapent tot de tanden,
Dat ghy den eersten prijs gevoert hebt in de handen:
Ghy saet eerst aen den dis, en Ganymedes schanckaant.
432
Veenen beker versch van Goddelicken dranck.
Die hebstu noch bebloet, volsweet, volstoff, gegrepen,
En nemend' in de vuyst tot drymael uytgenepen.
De Goden riepen t'saem met duydelick geschal,
436
O Evan Evöe, bewaerder van ons al.
Terstondt heeft Iupiter den hemel door geboden,
Te drincken het behoudt van altemael de Goden.
Hier van is dat gebruyck gekomen, en die wet,
440
Dat yder voor zijn vriendt gesontheden inset.
| |
[p. 20] | |
Zy drincken dickwils tsaem, ô Paean, ses gelasen,aant.
En sommige wel meer, met tieren ende rasen,
Tot datse meester sijn geworden van het vat.
444
Het meeste dat ick wensch, dat is een klaverbladt.
Het eerste voor de maegh, het ander voor de sinnenaant.
Te brengen tot genoecht, tot lacchen, en tot minnen,
Het derde mach wel met, want dat is om gerust
448
Te vallen in den slaep, die alle sorgen blust.
Dit is oock het getal der Gratien, die gevenaant.
Genoecht, en rechte vreucht, by Venus selve leven.aant.
Die dry mael dat instelt, en lustich heeft voldaen,aant.
452
Blijft binnen het getal van Phoebi susters staen.
 Orontes weet oock wel hoe dat ghy hebt doen stuyvenaant.
Den viandt met u spies bekleet met groene druyven.
VVant hierom hebben zy Thriambus u genoemt,aant.
456
Om dat ghy u met recht van uwe daden roemt,
| |
[p. 21] | |
En dat ghy quaemt gekroont met groene vijgeblarenaant.
Seer blijde van gemoet door Indien gevaren,
V vianden ten trots, naer dat ghy hadt in 't veldt
Self Iuno sach u aen al bevende, twee dieren
Seer vreesselick om sien met uwen toom bestieren,
Twee Panthers, die in 't hoofdt twee oogen hadden staenaant.
460
Gelijck twee kolen viers. men sach twee vlammen gaen
Vyt haren heeten neus. het schuym met groote hoopen
Quam als met vlocken viers uyt haren mondt geloopen
Rontom de toomen heet. ghy hielt haer in het jock,
464
En saet daer boven op met eenen nieuwen rock.
Den rock die was gemaeckt van alder hande kruyden,aant.
En bloemen vreemt van aerdt, die dijnen aerdt beduyden,
Beschrijven dijne macht, maer aen u rechter sy
468
Ginck Oorlooch en Gewelt: de Dwaesheyt sat by dy:
De Gramschap, en de Vrees, de Tweedracht, en Quaet spreken,
De Deucht, de Vryheydt naect, en menige gebreken,
Flersijn, en Pijn in 't hoofdt, die nu noch altijdt sijn
472
V trouwe medemaets, en kinders van de wijn.
V macht streckt over al. Diana wort verheven
Van die haer tot de jacht en tot het wildt begeven.
De man van Venus heeft de smeden in zijn handt.
476
Apollo wort gekent by luyden van verstandt.
Neptunus wort gedient van schippers, die bevaren
Zijn ongetemde baen, en loopen deur de baren:
Doch Bacchus wort te saem van Iagers ende Smeen,
480
Van luyden hooch-geleert en Schippers aengebeen.
Zy drincken altemael, en wenschen om te mogen
Verversschen haren dorst met onvervalste togen
| |
[p. 22] | |
Van uwen Rijnschen geur. wat volck oock dat het is,
484
Zy sien u staen met vreucht op eenen vollen dis,
Men secht dat Cato self tot staticheyt geboren,aant.
Sijnd' altijdt on beweecht, en altijdt ongeschoren,aant.
Heeft dickwils met u nat ontsloten zijnen geest.
488
Ia Socrates en was daer geensins voor bevreest.aant.
Dit is de man geweest, die ons heeft leeren schincken
Een schuymende gelas, en dat versch uyt te drincken,aant.
Niet groot noch ongeschickt, maer dat haest omme gaet,
492
Gemengelt met genoecht en vroeyelicken praet.
Dit is genoech voor ons. Ick laet de Moscoviten
In 't midden van den dranck stijf schreeuwen ende krijten,
En maken groot getier. maer ick wil doen bescheyt,
496
Tot meerdering van vreucht, en rechte soeticheyt.
 De middelmaet is best. die buyten die wil drincken,
Die moet op Pholus sien, en op Hylaeus dincken.aant.
| |
[p. 23] | |
Icarius voor al die leert ons dat de maetaant.
500
In uwe soete vrucht voor al te mercken staet.
Ghy quaemt by hem in huys, daer hebt ghy hem geschoncken
Een fles met nieuwen wijn, die heeft hy eerst gedroncken,
De boeren megedeelt, dat haer niet wel bequam.
504
VVant yder van haer all' een groote vlegel nam,
En togen hem te lijf, tot dat hy is gebleven
Verslagen in het sandt, en heeft den geest gegeven.
Maer Evan heeft hem self, zijn dochter, zijnen hondt,aant.
508
In 't midden van de locht een schoone plaets gejont.
Triambe weest gegroet, ô vianden verwinner,
Groothertich, groot van kracht, grootdadich, ô beminner
Van die u volgen naer. maer seker die niet wel
512
En spreken van u macht, die sijt ghy bijster fel.
 Leuconöe was dol, zy moet nu daerom vliegenaant.
Des avonts en by nacht, zy hiet u Priesters liegen,
| |
[p. 24] | |
Zy spotte met u volck. De schippers waren sot,aant.
516
Die loegen met u macht, en hielden haren spot
Met uwe jonge jeucht. zy sagen hare gasten
Veranderen wel haest: zy sagen hare masten
Met kleverkruyt bekleet. ter sijden aen de kant
520
Van haer geweldich schip wiert uwe vrucht geplant.
Mijn viandt wensch ick toe dat hy sich wil verheffen
En worstelen om prijs, hy sal wel haest beseffen,
Lyaee wie ghy sijt. ghy weet wel wat ghy doet.
524
Ghy dreycht ons aen het hooft, maer vat ons aen de voet.aant.
All' ander Goden zijn hooveerdich met haer kercken,
Van kostelick gebou, van treffelicke wercken,
En met autaren rijck, daer de gemeyne man
528
Zijn offerhanden doet. maer ghy woont in de kan.aant.
Dat is de kerck, het huys, daer ghy wordt in gepresen,
Van daer sendt ghy u kracht, en laet ons sien u wesen.
Daer woont beneffens u de Blyschap en de Vreucht,
532
De Hoop, de soete Min, het Lacchen, en de Ieucht.
Daer woont de soete Slaep, die alle pijn kan temmen,
Vernieuwen ons gemoet, en doen ons sinnen swemmen
In een geleende vreucht, met Ikelos zijn maet,aant.
536
En Phantasos zijn soon, die dick wils met u gaet.aant.
Soo haest als ghy ons geeft den reuck daer af te riecken,
Soo vliegen wy om hooch, wy krijgen nieuwe wiecken,
Ons herssens, ons verstandt, ons sinnen, waerse sijn,
540
Die komen altesaem gheloopen na de wijn.
Dan gaen wy boven d'aert, dan sijn wy recht geseten
Op Heliconis hooft. Hierom sijn de Poëten
O Vader u betrout. het is een volck dat niet
544
Met meerder ongenoecht' als ongenoechte siet.
| |
[p. 25] | |
Maer als zy uwe melck soo lieffelick sien springenaant.
In een gelasen schael, beginnen sy te singen.aant.
En als ghy komt in haer, dan worden zy terstondt
548
Van uwe rasery bestoven en gewont.
Dan laten zy de vloet van Castalis wel varen,aant.
En leeren Phoebi beeck met delewijn versparen.
Daerom is Griecken sot, en wonder onbeleeft,
552
Dat zijn Poëten niet dan enckel water geeft.
O Vader, dat is recht voor ossen ende schapen,
Niet voor een hooch gemoet, niet voor Apolloos knapen,
Die meesters van de doot, en meesters van de tijdt,
556
Door haer onsterflickheyt van beyde sijn bevrijt.
Maer uw' Thebaensche Swaen en kan ick 't niet vergeven,aant.
Al is hy groot van mondt, en in de locht gaet sweven.aant.
VVat komt hem in de sin, als hy zijn liedt begint,
560
En secht, dat water is het beste dat men vindt?aant.
Ismenus moeste sijn van wonderlicke krachten,aant.
Of mogelick van wijn, dat heeft de man doen achten
Het water boven al. of anders meyn ick, dat
564
Hy niet en is geweest een borger van u Stadt.
Homerus weet wel bet, de vader van ons allen,
Die in de klare wijn heeft wonder goet bevallen,
En spreeckt met sulcken lust en yver van u nat,
568
Dat ick my duncken laet, dat hy moest wesen sat.aant.
Siet eens Achilles aen, soo haest als hy siet komen
Vlysses met zijn maet, hy heeft een kop genomen,aant.
En haer die toegebrocht, al was hy schoon ontstelt,
572
Om dat Briseis hem ontschaeckt was met gewelt.aant.
Läertis wijse soon, eer dat hy gaet vertalenaant.
Zijn wonderbare reys, en al zijn leet verhalen,
| |
[p. 26] | |
576
Soo vangt hy eerst den lof van uwe gaven aen.aant.
Heeft Orpheus niet begost den volcken eerst te leeren,aant.
O Soon van Iupiter, hoe dat men u moet eeren?
VVant van zijn kunstich spel en citer wijt beroemt
580
VVort uwen hoogen berch Cithaeron soo genoemt.aant.
Cratinus wist oock wat, die seyde, dat van 't wateraant.
Niet anders voort en komt dan klap en sotte snater,
En om dat uwe vrucht ons trecket van der eerdt,
584
Soo secht hy dat de wijn is der Poëten peerdt.aant.
Siet eens Anacreon, wat heeft hy toch beschreven?
Niet Cadmi groote reys, niet Agamemnons leven,aant.
Gelijck hy selve secht, beginnende zijn sanck,
588
Maer Venus, haren Soon, en Bacchi milden dranck.
De kroes is zijnen schildt, daer wilt hy op doen snijden,aant.
Niet Orionis sweerdt, noch sterren, die de tijden
Des jaers ons wijsen aen, de somer voeren in,
592
Maer zijn verkoren lief, en Bacchus, en de Min.
Hierom ist dat men secht, dat ghy meest opgetogen
Van Phoebi susters sijt, en hebt die self gesogen,
En op Parnassus woont. ja noch op desen tijdtaant.
596
Gebuyr en naeste vriendt van onse Goden sijt.
Ghy wort oock over al, waer dat men siet vergaren
Een vroeyelick gelach, gepresen of met snaren,
Of lieffelicken sanck. Ick meyn oock, het is waer,
600
Dat Cadmus is geweest u rechte grootevaer.aant.
Die van zijn vader gram Agenor uytgesonden,
Niet siende dat hy socht, wat beters heeft gevonden,
De letters heeft bedocht, en als met eygen handtaant.
604
Gans Griecken door en door de wetenschap geplant.
| |
[p. 27] | |
Van ongeneucht en leet. ô viandt van het water!
Ick voele dijne macht. ô vader, ick ga krom
608
Gebogen naer u sap, de kop die loopt my om.
Ick sie twee sonnen staen daer boven, en twee manen,aant.
Ick sie recht voor my gaen veel spiessen ende vanen.
Het hert brandt my in 't lijf. O Phanes, mijn gemoetaant.
612
Ontsteken van u vier doet drillen mijnen voet.
Ick stijch tot in de locht, sie liggen daer beneden,
O Evan Evöe, veel landen ende steden.
616
Van sinnen en verstandt? ick sie dijn ossen-hooft.aant.
Cithaeron staet in brandt. Ick sie twee groote hoopenaant.
Van vrouwen op hem gaen, siet Bassaris komt loopenaant.
Met ysselick geluyt. haer yser is gevelt,aant.
620
De bladeren sijn wech, ick vreese datt' my geldt.
Ick sie haer vlechten wildt een deel beneden hangen,aant.
Een deel om hooge gaen, gemengelt met de slangen,aant.
Die krullen in den loop, en maken groot gebaer,
624
Al rasend' uyt de mondt, en dolen in het haer.
VVaer wilstu dat ick gae? wat klopstu voor de deuren
Van mijn onstuymich hert? het hoofdt dat wil my scheuren.
O Evan Evöe, bey kindt en oude man,aant.
Ghy Moorder van de pijn, ô onverwinlick Godt.
| |
[p. 28] | |
Hert-vanger, Herssen-dief, Tong-binder, Schudde-bol,
636
Geest-roerder, VVaggel-voet, Straet-kruysser, Altijdt-vol.
O Dithyrambe groot, geboren uyt u moeder,aant.
En uyt u vader met, ô lieffelicken voeder
Van blyschap ende vreucht, vrou, man, Godt, ende stier,aant.
640
Van water opgebrocht, geboren uyt het vier.
De tong kleeft aen de mondt. Babacta wat sal 't wesen?aant.
Geeft my wat van u nat, soo sal ick sijn genesen.
Maer jaecht de Nymphen wech, en doeter vry wat in,aant.
644
Op dat ick al mijn sorch en droef heyt overwin.
Hoe volchstu my dus naer? hoe doestu my dus dolen?
VVat heb ick dy misdaen? dijn huysgewant verholenaant.
En heb ick niet geklapt. Lycurgi wreede daet,aant.
648
En Penthei dol gemoet heb ick altijdt gehaet.aant.
VVaer wilstu dat ick loop? in 't midden van de baren,aant.
Gelijck men van u leest? wie soude my bewaren?
VVant ghy, ô Liber, hadt in Nerei woeste stroom
652
Leucothean u moey, Neptunus was u oom.aant.
Veel liever wil ick sijn begoten van u vlagen,
Die al onsterflickheyt van ons gemoet kont jagen,
Op heffet onsen sin, doet naer den hemel gaen
656
All' ons gedachten hooch, en by de Goden staen.
Als du komst in den kop, du ruckst ons van de menschen,
Ontstekest onse siel met wonderbare wenschen,
VVy lacchen met de doot, vertreden met de voet
660
Het schrickelick geluyt van Acherontis vloet.aant.
Licnita weest gegroet, ô swaricheyts verdrijver,aant.
En volcht my daer ick gae, naer t'huys van onsen Schrijver,
Die desen avont heeft mijn vroeylicheyt gepacht,
664
En my met eenen kroes van Malveseye wacht.
|
|