Uit ons krijtland

[p. 76]

Nog meer Antiquiteiten.

Een vonder brengt ons over de Sijlerbeek; op den rechter oever rijst de bodem merkbaar. Ge hebt nu de keus tusschen twee wegen. De eene, naar links voert u over een hoogte, waar ge weer op een zeer duidelijken dagzoom van de carboon-plooi loopt en, dan dalend naar de Geul, brengt hij u bij den Volmolen.

De andere is een smal voetpaadje, dat naar rechts opstijgt en boven langs een hoogen rechten oever van de Sijlerbeek loopt. Dat slaan wij in.

Ge wandelt er onder hooge canada-populieren, door dichte struiken en steeds over de harde kolenlei, die, hier en daar sterk verweerd, den naam Kleischalie verduidelijkt.

Het is iedereen geraden hier voor zijn voeten te kijken, vooral bij vochtig weer; want de mooie planten die hier groeien, zullen wel de aandacht trekken.

Bovenal dat hooge schitterend gele kruiskruid, een van de mooiste versieringen van

[p. 77]

het landschap. Het is een composiet, waarvan de lintbloempjes zoo weinig en zoo veranderlijk in aantal zijn, dat ge in het eerst niet aan kruiskruid denkt.

De bessen van Vogellijm, Maretak of Mistletoe in Augustus.

Ge vindt er bloemen aan, die maar twee, soms maar één lintbloempje bezitten; al is vijf of zes de regel. Ook

[p. 78]

de vuurroode knots van Aronskelk-bessen, kunnen u een oogenblik doen vergeten, dat ge op een glibberigen leisteen loopt; maar de meeste kans van uitglippen hebt ge, als ge naar boven ziet en vlak boven uw hoofd, groote bolle bossen van Maretakken ontdekt. Maretakken, de legendarische Mistletoe, de planten van de Druden met witte mantels, die aantrekkelijke Keltische wonderplant, nu nog een wonder door zijn levenswijze, half parasitisch, half zelfstandig; maar toch afhankelijk van de vogels voor zijn voortbestaan. Ik herinner me nog den dag, dertig jaar geleden dat ik mijn eersten Maretak vond, bij Berg, tusschen Maastricht en Valkenburg.

Pas op bij het plukken; de rand van dezen steenheuvel is steil, en de kleine klotsende beek in de diepte zal u niet zacht ontvangen als ge afstort.

Op eens brengt u het donkere boschpad op een fel verlichte weide; glooiend en golvend ligt het kortgeschoren sappig groen voor u. Mooi vee, zwart en rood bont, graast in troepen; de stier voorop, trekt de heele troep langzaam tegen de hoogte op, om daar onder een donkere eschdoorngroep schaduw te zoeken. Voor de stieren behoeft ge hier niet bang te zijn, ze zijn zoo mak als lammetjes.

[p. 79]

Groote Lijster; ook Dubbele Lijster en Mistellijster geheeten. Evenals de spreeuwen, merels, gewone zanglijsters eet hij de witte bessen van de Vogellijm, Maretak of Mistletoe; bij het afstrijken van de snavel blijft het zaad uit de bes aan een jonge twijg kleven; is deze tak er een van een populier, of een appelboom, of een pereboom die op sterk kalkhoudenden grond staat, dan ontwikkelt zich in den regel een plant; anders zoo goed als nooit.

[p. 80]

Een heele bende vogels volgt de runderen, die even naar u omkijken en dan iets vlugger hun tocht voortzetten; ook de vogels zijn hier bijzonder mak. Vooral het zwarte-rood-staartje. Dat is de vogel van Epen; die woont graag bij de menschen. Elk jaar nestelt een paartje van die mooie vogels midden in de dorpsstraat achter het beeldje van St. Rochus, tegen een gevel, op twee meter van den grond. Ook een paar geelgorzen vliegen voor ons uit, en een stuk of vijf zes lijsters, die hier vaak om de koeien heen zwerven. Er is ook een dubbele bij.

Om elke weide loopt hier een heg van meidoorns of hagebeuken, waartusschen op enkele plaatsen overjarig Bingelkruid en Stofzaad groeien: het ivoren bladerloos plantje, nu bruin als ijzerroest. Door het gras slingert altijd wel een pad, dat u naar een overweg in den heg brengt, vanwaar ge weer in een vierkante of langwerpige sterk glooiende en dikwijls golvende weikampen, de meeste met vruchtboomen, appels en peren beplant, stappen we heen, en komen zoo bij een groote boerderij die den vreemden naam Op den Schefer draagt. Je zou denken aan een herder, maar het blijkt een verbastering, of een Limburgsche

[p. 81]

uitspraak, te zijn, van het Duitsche Schiefer, (lei en leisteen).

Stofzaad: een Saprophyt, zonder groen, die leeft van vergaande organische stoffen. Op het eind van zijn bloeitijd: de eerst neergebogen bloeitop heeft zich al bijna geheel opgericht. Rechts een enkele bloem.

In het pas verschenen 2^de stuk van het al genoemde werk De Bodem van Nederland

[p. 82]

noemt de schrijver deze plek als de dagzoom van het carboon, waarop wij in Nederland aangewezen zijn, en op blz. 98 van genoemd werk staat er een mooie foto van. De plek van de afbeelding echter is waarschijnlijk niet meer te vinden; er is hier sedert kort een nieuw huis gezet en een nieuwe weg aangelegd, waarvoor veel grond is afgegraven. Maar aan den nieuwen weg van den Schefer dicht bij de hoofdweg waarop hij uitkomt, ziet ge van het Carboon nog een tamelijk duidelijken dagzoom, een affleurement, zooals het in België en Frankrijk genoemd wordt. De kleischalie is er sterk in platen en staafjes verdeeld en wordt overschaduwd door sierlijk afhangende bloeistengels van Moederkruid.

De heuvelachtige plek, waar wij nu staan ligt tusschen de Sijlerbeek en de Geul, die beide uit het Zuiden komen en hier samen een scherpen hoek vormen.

Zooals ge bemerkt hebt, komt hier op verscheidene plaatsen het carboon aan de oppervlakte, de heele hoek is er, om zoo te zeggen vol mee; er zijn weilanden, waar maar even een koe het gras en het laagje humus weg hoeft te trappen, en de leistein komt voor den dag. Maar gaat ge de Sijler over, dan zult ge nergens zoo'n

[p. 83]

plekje meer vinden, ook niet op plaatsen met een afgestoken profiel van vele meters diepte.

Daar zullen we later eens heen, daar is het gebied van het krijt. Eerst moeten we samen deze zijde, den Oostkant van den straatweg, afstudeeren en gaan dan aan den rechter oever van den Geul op de Carboonjacht. Daar is nog heel wat anders te zien dan deze half verkleide en verweerde schalie. De weg er heen is lastig te vinden; ik zal vervelend vaak van rechts en links afslaan moeten spreken, maar als ge mij volgt op de kaart, kunt ge niet misloopen.