Hollandse toestanden

Nieuwe opmerkingen over Nederland

[p. 181]

Heilige verontwaardiging

In de shock na de moord op Theo van Gogh hoorde je de meeste commentatoren ontdaan uitroepen dat dit natuurlijk niet kon: wie zich in Nederland gekwetst voelde, moest maar naar de rechter stappen. Twee islamitische gezinnen uit Utrecht en omgeving voegden onmiddellijk de daad bij het woord. Ze hebben via hun advocaat Robert Moszkowicz alvast een verbod geëist op het vervolg op Submission 1, het filmpje van Tweede-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali en Van Gogh, dat waarschijnlijk de directe aanleiding tot de moord vormde.

Je kunt je de reacties al voorstellen: ‘vrienden van Ayaan’ die een tegeneis indienen (nadat ze heel moedig Allah zelf hebben aangeklaagd, kan dit er nog wel bij), de verontwaardiging van Rita Verdonk in een praatprogramma, de ingezonden brieven met de strekking dat voor wie niet wil begrijpen hoe de vrijheid van meningsuiting werkt, in dit land geen plaats is, de ferme opiniestukken waarin wordt verkondigd dat in Nederland iedereen tegen een stootje moet kunnen, kijk maar naar de christenen, die zijn door Reve en Hermans en dertig jaar Nederlands cabaret tot humorvolle democraten omgeturnd. Een paar talkshows en actualiteitenrubrieken waarin de advocaat van de bij voorbaat beledigde families zijn ongeloofwaardige zegje mag doen, en ook de ondergedoken Geert Wilders natuurlijk, die heldhaftig

[p. 182]

niet over zijn penibele situatie wil praten en toch niets anders lijkt te doen, nog een paar programma's waarin de mensen in het land zelf ongezouten mogen zijn, en vanzelfsprekend flink veel fora op internet waar die twee misleide gezinnen dood mogen worden gewenst in een eindeloze stroom halfbakken redeneringen over geitenneukers en kakkerlakken en de onvermijdelijke Wringer van de Verlichting - en dan al even vanzelfsprekend de islamitische tegenstroom met de al even gepikeerde vaststelling dat autochtonen in Nederland alles mogen zeggen en allochtonen niets, stappen ze keurig naar de rechter, is het weer niet goed, opnieuw een teken dat de moslims in Nederland niet geaccepteerd worden en kan die Ayaan niet gewoon ook dood?

Bij de nationale ongehoordheid van de week daarvoor, de dodelijke verwensingen aan het adres van Geert Wilders, die Andries Knevel met veel duwen en persen aan een zelfgebakken radicale Brabantse imam ontlokte, piepte minister Donner dat we ons niet door iedere malloot op stang moeten laten jagen. Dat was een verkeerde inschatting - we zijn juist dol op malloten, vooral islamitische malloten, omdat die het vuur van onze permanente verontwaardiging blijven aanblazen. Iedereen wordt er beter van: de televisiepresentator ontpopt zich als meedogenloos scherprechter, de columnist kan weer eens Zola spelen, de onbekende Marokkaanse websatiricus kan zich een hele held voelen wanneer weldenkend Nederland naar adem hapt, omdat ze nog nooit zulke hatelijke dingen over homo's hebben gehoord.

Het zijn inderdaad gouden tijden voor satire, juist omdat er nog maar heel weinig te lachen valt. Maar de echte satiricus, schreef Frans Kellendonk eens, snijdt zich in zijn eigen vlees. Dat soort satire, de pijnlijke humor die de eigen onvolkomenheden genadeloos blootlegt, daar heeft niemand hier meer zin in. Dat is iets anders dan Hollandse moslims een lesje leren, een lesje staatsrecht, een lesje humor, een lesje

[p. 183]

zelfrelativering. En het is ook iets anders dan een beetje islamitisch provoceren met een antihomomanifest ‘in de geest van Theo’. Dat soort satire is alleen maar verhullend, en in wezen een akelige vorm van hypocrisie - wanneer je islamitische onbuigzaamheid en gebrek aan moreel besef op de korrel neemt in de onuitgesproken overtuiging dat moslims in Nederland niet thuishoren, dan heeft dat met satire niets te maken. Net zo is het met de Marokkaanse jongeren die op hun websites defensief van zich afbijten (de gelovige meisjes, de moslima's op wie Hirsi Ali haar hoop gevestigd heeft, zijn doorgaans het meest onbuigzaam; waar komt dat onuitroeibare geloof in de vrouw als beter mens toch vandaan? Het is net zo idioot als het geloof in de vrouw als minderwaardig wezen). Hun pogingen om hun kwelgeesten Verdonk, Wilders en Hirsi Ali belachelijk te maken, verraden vooral een diepe onzekerheid over hun eigen achtergrond. Surf een uurtje over zo'n site en je begrijpt beter waar het proces van verharding en radicalisering begint: niet bij een schampere haat tegen de westerse waarden, niet bij een rotsvast geloof in eigen wereldbeeld, maar juist vanuit een diep gevoel van crisis, het gevoel helemaal nergens bij te horen. Het verwrongen antwoord: schep een zuivere wereld door de onzuivere te vernietigen. De felste afkeer richt zich op de vele allochtonen die zich hebben weten aan te passen - dat zijn per definitie verraders en overlopers.

De moordenaar van Theo van Gogh lijkt meer op de moordenaar van Pim Fortuyn dan je op het eerste gezicht zou denken: het zijn allebei akelig narcistische idealisten die zich gefnuikt voelden, die oprecht dachten naar een betere wereld te streven en zich gedwarsboomd voelden door een man met een grote muil, die alles waar zij in geloofden van tafel dreigde te vegen. In beide gevallen ging het om een moord uit fanatisme - maar het waren ook celebritymoorden, het bruut uitschakelen van publieke figuren die de media beheersen,

[p. 184]

van populaire idolen die zich mateloos aan ons opdringen. Wie geen oog heeft voor dat aspect van deze moorden, zal ze niet kunnen begrijpen. Dat de Nederlandse media steeds meer worden gedomineerd door personen zonder partij, die harde meningen ventileren zonder dat die hun beslag krijgen in een politieke stroming, maakt het risico van herhaling alleen maar groter. Het kokette geflirt van Jan Mulder met Rita Verdonk bij Barend & Van Dorp, terwijl gekscherend wordt onderhandeld over wat extra verblijfsvergunningen voor asielzoekers die het land uit worden gezet, doet mijn bloed al koken - de perverse eigenwaan, de schaamteloos geëtaleerde zelfgenoegzaamheid -, kun je nagaan hoe zoiets beleefd wordt door de mensen over wie het gaat, mensen die geen enkel podium tot hun beschikking hebben.

Die twee Utrechtse gezinnen die een aanklacht tegen Ayaan Hirsi Ali hebben ingediend zijn hopeloos de weg kwijt. Ze zullen Submission 2 niet tegenhouden. Maar wie niet wil begrijpen dat achter deze heilige verontwaardiging een groot gevoel van onmacht schuilgaat, vraagt om ongelukken.