Hollandse toestanden

Nieuwe opmerkingen over Nederland

[p. 135]

De koeien van Camiel

Ieder land zijn eigen geweten. Onthult het onderzoek naar de zelfmoord van Dr Kelly in Engeland een klassiek Britse mengeling van hypocrisie en hoogmoed - iedereen weet dat de oorlog in Irak daar verkocht werd met dubieuze informatie en stemmingmakerij -, in Nederland wordt helemaal niets onderzocht. Een meerderheid in de Kamer voelt er niets voor om de halfhartige steun aan de invasie nog eens tegen het licht te houden, zeker niet nu die zo rampzalig heeft uitgepakt. ‘Geneuzel,’ noemt de vvd-woordvoerder het debat dat de oppositiepartijen willen voeren over de besluitvorming van het kabinet. ‘Een overbodig debat,’ volgens lpf-Kamerlid Gerard van As. En de immer ambitieuze Camiel Eurlings steunt onvoorwaardelijk zijn partijgenoot De Hoop Scheffer, die vooraf de opzichtige propaganda van de Amerikanen voor zoete koek slikte en zich beloond zag met een nominatie voor het navo-voorzitterschap. Eurlings: ‘Wij hebben nooit ingestemd met de oorlog omdat de massavernietigingswapens binnen 45 minuten konden worden afgevuurd en niet binnen enkele uren. Wie dat wel beweert haalt niet alleen oude koeien uit de sloot, maar ook nog eens Engelse koeien.’

Tut, tut. Weet het Kamerlid wel wat hij zegt? Namelijk dit: hoewel Nederland ervan overtuigd was dat Saddam Hoessein zo niet binnen 45 minuten, dan toch binnen enkele uren massavernietigingswapens had kunnen inzetten tegen zijn eigen

[p. 136]

burgers en de rest van de wereld, dat toch echt niet de reden was dat ingestemd werd met het besluit van de coalitie om Irak achter de rug van de Verenigde Naties aan te vallen. Zelf zou ik onmiddellijk instemmen met een inval in een land dat binnen een paar uur de wereld met massavernietigingswapens bedreigt, maar De Hoop Scheffer en zijn Camiel vonden dat ook toen al kennelijk een bijzaak: alleen dat Irak de vn-resoluties niet nakwam telde voor hen.

Je moet maar durven.

Een typische Hollandse gewoonte: lijken in de kast afdoen als oude koeien. De inval in Irak was vanaf het begin ook voor ons een morele kwestie. De voorstanders hadden twee argumenten: de misdadigheid van het regime en de dreiging met massavernietigingswapens. Massavernietigingswapens bleken er niet te zijn, laat staan dat ze snel konden worden ingezet. En nu de vrijheid en spontane democratie voor het Iraakse volk die de voorstanders ons in het vooruitzicht stelden, in de praktijk toch vooral blijken te bestaan uit bloedige chaos en anarchie, die alleen bezworen kunnen worden door een permanente bezettingsmacht - zodat je je moet afvragen of het middel niet erger is dan de kwaal - nu lijkt me bij uitstek het moment gekomen om nog eens een paar oude koeien uit de sloot te halen. Als men het volk niet bedrogen heeft, dan heeft men zichzelf laten bedriegen - en dat is minstens zo ernstig. In een fatsoenlijke democratie zou de minister van Buitenlandse Zaken in zwaar weer geraakt zijn. In Nederland juicht men omdat er eindelijk weer eens een Nederlander voor een hoge post getipt is. Niemand die zich afvraagt waarom.

Er zijn nog meer oude koeien die ik in weerwil van Camiel toch maar even de wal op trek: het is nu wel duidelijk dat de laatste resten van de Bush-doctrine op dit moment worden weggeschoten door de sluipschutters van Bagdad. Zoals er voor de oorlog over vrijheid voor het Irakese volk werd ge-

[p. 137]

sproken als een hemelse abstractie, zo blijkt het opruimen van schurkenstaten door Amerika ineens een nogal idiote fantasie, ingegeven door de gekwetste trots van na 11 september 2001. De onvermijdelijke deceptie van de enige wereldmacht die zijn hand overspeelt, zal juist leiden tot isolationisme; de politieman van de wereld zal mokkend thuis gaan zitten, met alle gevolgen van dien. In tegenstelling tot wat Amerika-haters altijd denken, zijn het niet opportunisme en eigenbelang die de Amerikaanse buitenlandse politiek steeds fnuiken, maar Amerika's naïeve en verdwaasde idealisme; dat was in 1918 niet anders, toen Wilson na de Eerste Wereldoorlog het perfide Europa een les in onbaatzuchtigheid en democratische zuiverheid wilde leren en onmiddellijk verstrikt raakte in een web van nationalistische belangen en onmogelijke morele dilemma's - dat was niet de schuld van het toen al ‘oude’ Europa, het was de schuld van de realiteit.

En Nederland? De Fortuyn-revolte heeft een angstwekkend moreel vacuüm in de politiek onthuld - ogenschijnlijk een gebrek aan contact met het volk, maar in werkelijkheid een schrijnend gebrek aan ideeën en overtuigingen, waarvan de lpf slechts een uiting was. Sindsdien is men teruggevallen op oude, aftandse reflexen, aan de ene kant de fetisj van het bezuinigen, aan de andere kant het klakkeloos dreigen met stakingen. De leegte wordt er niet minder leeg door. De oorlog in Irak, die het brandpunt vormt van allerlei morele en politieke vraagstukken, heeft in ons land de gemoederen maar heel even in beweging gebracht. Nadat een paar juichende opportunisten in Bagdad voor het oog van de camera een omgetrokken standbeeld van Saddam met hun slippers ervan langs gaven en de kleine Ali gratis protheses kreeg aangemeten, was de discussie hier gesloten - de Irakezen hadden nu immers de vrijheid die Elsbeth Etty hun beloofd had.

De televisieoorlog was snel afgelopen, maar de echte is

[p. 138]

nog volop aan de gang - en werkelijk nieuwe politiek betekent niet een potje ouwehoeren over immigratie met buurtbewoners in koffiehuis Dikke Willie, maar juist het ontwikkelen van een visie die zich onttrekt aan de waan van de dag. En voorbij onze landgrenzen; de buitenlandse politiek die Nederland voert, is een graadmeter van de kwaliteit van de politiek als geheel. Je kunt je afvragen wat erger is, de cynische machtspolitiek van de regering-Blair of de morele halfhartigheid van onze politici, het onvermogen om over wat dan ook zelfstandig na te denken. Het is een pittige discussie waard, zou ik denken. Maar net zoals in Engeland Labour-Kamerleden klaarstaan om critici van het dubieuze beleid te schofferen en te intimideren, zo vindt het cda hier zijn belofte Camiel Eurlings onmiddellijk bereid vragen die niet alleen legitiem maar ook belangrijk zijn, hautain van tafel te vegen.

Oude koeien - kom op, Camiel. Was de oorlog tegen Irak gerechtvaardigd? Was die oorlog verstandig? Waar is de besluitvorming van de Nederlandse regering op gebaseerd? Welke houding neemt Nederland nu aan tegenover de politiek van Amerika? Welke rol moeten de Verenigde Naties gaan spelen?

Je kunt het, Camiel.