|
| |
| |
| |
Gaskraantje.
De meid hijgde - mevrouw hield 'r adem in. Dat was in de slaapkamer, met Suus in 't kinderbedje en meneer ongeduldig aan 't kijken bij den deurpost.
Even, heel even, sputterde de gloeikous van den gasarm boven den toiletspiegel - in de allerongezelligste stilte. De ruige vingers der meid beplukten wriemelend de niet pakkende haakjes en oogjes van mevrouw's zijden blouse - mevrouw, met oppaarsende wangen en lippen, spande 't vette rugje om mee te geven, om 'r korset recht te houden - Suusje, die bij 't lekker-làng branden van 't licht, 't spelletje van 't 'r bed afhalen was begonnen, maakte 'n sla van 'r dekens en laken - meneer kéék.
En omdat 't kijken van 'n man, 't hatelijk, enerveerend kijken, als de vlammen je toch al uitslaan, net onder zùlke ellendige omstandigheden van 'n blouse die gister nog sloot en 't vandaag vertikte, elke vrouw helsch en tureluursch zou hebben gemaakt, keek mevrouw meneer door den spiegel vernietigend aan, 't geen in passievollen reflex 'r lang-ingehouden adem dee uitkreunen, en daardoor vanzelf 't-haakje-dat-niet-wou aan de zweetende vingers der meid ontfutselde.
| |
| |
‘Nou zeg 'k je één ding’, barstte mevrouw, na 'n nieuwen ademhap los: ‘als je ons op die manier blijft jagen, ben 'k nog in geen úúr klaar’...
‘Als je maar weet,’ praatte meneer met de sarrende kalmte om 'n zenuwachtige vrouw 't water in te jagen: ‘als je maar weet, dat 't kwart voor achten is, en dat 't om acht begint.’
Meer zei-ie niet. Zich nijdig omdraaiend, ging-ie naar de kamer naastan terug - en daar, god-nog-an-toe: de judas!, bleef-ie met z'n kràkende laarzen enkel op en neer loopen, op en neer loopen, op en neer loopen...
In deze koortsig-hitsende situatie perste mevrouw opnieuw 'r adem, vocht de meid met de krèngen van haakjes en oogjes, die 'r in de vingers sneden, en toen 't met gekners van den voering lùkte, toen de zijden blouse, als 'n over 'n pot-met-haring zoo gespannen varkensblaas kreukeloos strakte, kreeg mevrouw witte maantjes-vanschrik om 'r glimmenden neus. Er gonsde van uit de verte 'n verbijsterend geluid aan, 't zacht-zoemend gegons, als van 'n op teedere bloemen neerstrijkende bij - en terwijl mevrouw met gejaagden greep 'r ringen uit de waschtafella diepte, de meid de plooien van den rok voorzichtigjes gladde, meneer's krakende laarzen even schenen te rusten, steeg 't gonzen der bij tot 't gehuil van 'n windruk - schoot Nummer 60 voorbij. De Nummer 60 van tien minuten voor achten. De Nummer 60, dien ze hadden moeten halen, om niet te laat te komen. In één woord de Nummer zèstig - de Nummer 60, die nu niet vroeger dan vier minuten óver achten de straat opnieuw passeerde.
| |
| |
Meneer zat met 'n grimmig gezicht achter de krant, toen mevrouw eindelijk, doodop van zenuwen, met misbaar van weerbarstige zij, de kamer in ruischte, en 'n dadelijke behoefte had minder bezonken opmerkingen te maken.
‘Nou ben ìk klaar,’ hijgde ze, in naworsteling met de glacé-handschoenen: ‘en nou zit jij, of we nog 'n uur tijd hebben...’
Meneer antwoordde niets, vouwde walgelijk-kalm de krant in 'r plooien, bewoog geenszins - door jaren ervaring van z'n huwelijk wetend, hoe labiel zeker evenwicht onder zùlke omstandigheden was...
‘Zou je 't kind goeien nacht gaan zeggen, of niet?’, zei mevrouw ingehouden, doch met 'n dosis verwijt aan den bon entendeur, die 'r man was, in en om elk woord.
‘Eer jij je handschoenen aan heb,’ antwoordde hij wijsgeerig: ‘zeg ik 't kind 'n dozijn malen goeien nacht’ - met was-ie buiten 't bereik van 'r repliek.
In de donkere slaapkamer bukte-ie zich over 't kinderbedje, stopte de dekens in, zoende 't kleine voorhoofd, en sekuur als-ie was, voelde-ie of 't hek van 't bedje goed was gesloten.
‘Dag pàppie!’, klaagde 't snuitje: ‘kom-ie gáúw in bed?’
‘Ja, m'n lieve, groote dochter!’, riep-ie door den kier terug - en de deur sluitend, trok-ie in de gang z'n jas aan, zette z'n hoed op - wachtte. Natuurlijk. Nòg was ze niet klaar. Eer 'n vrouw zich had aangekleed... Of liever eer zìjn vrouw... Vóór zeven was ze begonnen... En nou had-ie waarachtig nog kans, dat ze de Nummer
| |
| |
60 van vier minuten over achten zouen missen, gelijk ze dien van tien minuten voor achten gemankeerd hadden... Als-ie gedurfd zou hebben... Maar den driesten Durf in z'n huwelijk had-ie verloren. Bij 'n nerveuze vrouw lei de brutaalste kerel 't af.
Op 'n draf waren ze naar de stopplaats der tram gehold. 't Laatste oogenblik was mevrouw's lorgnet nog zoek geweest - hadden ze alle mogelijke en onmogelijke plekken waar 't ding pleegde te liggen, en waar 't vanavond nièt lag, afgezocht - toen, op de trap, merkte ze dat ze 'r taschje vergeten had - allemaal zìjn schuld, enkel zìjn schuld, door z'n verfoeilijk gekijk en zijn gejaag...
In de tram leunde ze ongemakkelijk achteruit zonder 'n woord te praten. En ze zou in 'r ontstemming tot den schouwburg gewrokt hebben - nooit ging ze met dien man 'ns gezellig, héélemaal op 'r gemak, en met 'n gevoel dat ze aangekleed was, uit - als 'r niet plotseling iets te binnen was gevallen, iets dat 'r angstig rechtop deed zitten.
‘Ben je Suus goeien nacht wezen zeggen?’, vroeg ze ineens.
‘Dat heb je gezien,’ zei-ie, gestoord in de berekening, dat ze minstens 'n kwartier te laat in den schouwburg zouen komen.
Toen knetterde de vraag, de vraag die 'r preoccupeerde, de vraag die den verderen avond zonder genade verstoren zou.
| |
| |
‘En heb je je overtuigd, dat 't gaslicht ùit was?’
‘Natuurlijk,’ zei-ie rustig: ‘'t was donker.’
‘Heb je gevoeld of 't gaskraantje góéd dichtgedraaid was?’, vroeg ze nog eens.
‘Nee,’ zei-ie verveeld: ‘de kamer was donker - da's voldoende.’
‘Voldoende?’, herhaalde ze: ‘weet je dan niet zoo goed als ik hoe gebrekkig 't kraantje sluit?’
‘Gaan we nu kalm uit, ja of nee,’ sprak-ie gemelijk: ‘Jìj heb 't licht uitgedraaid - ìk ben in de kamer geweest... Beter kan 't niet.’
Onrustig leunde ze achterover, aan den gasarm boven den toiletspiegel en aan 't kraantje denkend. Na de zenuwachtige herrie met de blouse die niet toe wou, geprikkeld door z'n gekijk, z'n zwijgen, z'n krakende laarzen, later nog meer door 't gezoem van de Nummer zèstig, had ze haast zonder aandacht 't belabberd kraantje dat dadelijk weer ronddraaide, als je niet heel voorzichtig was, gesloten. Nu uitblazend, hanteerde 'r de angstgedachte, dat 't mogelijk nog open stond, dat 't kind in 'r bedje... misschien... je kon niet weten...je las 'r zoo dikwijls van... en, o lieve God, 't kon twaalf, één uur worden, vóór ze werom waren...
‘Otto,’ begon ze ongewoon-vriendelijk, en in 'r door gejaagdheid vergroote pupillen lichtte 'n vreemde bezorgdheid: ‘Otto, ik kan zóó niet naar 't theater gaan.’
‘Wel allemachtig!’, viel-ie stug uit: ‘wat bezielt jou vanavond?’
‘Ik durf 'r 'n eed op doen,’ praatte ze voor zich
| |
| |
uitkijkend - of ze zoo 't kinderledikantje met 't frissche kopje van 'r eenig kind zag: ‘dat ik door jouw ongeduld 't kraantje nièt goed heb gesloten’...
‘Nonsens,’ antwoordde hij, de schouders korzelig ophalend: ‘àls 't zoo was, zou ik 't geroken hebben!’
De tram vloog door de verlichte winkelstraat, kromde 't plein over, stopte.
Zwijgend liep ze tot bij den schouwburg, dan met 'n bijna huilerige stem, ineens stilstaand, zei ze dwaasbesloten:
‘Ga jij 'r vast in, en geef mij mijn kaartje, dan overtuig ik me thuis’...
‘Van wat?’, kwam-ie los.
‘Van 't kraantje...’
‘Da's toch meer dan bespottelijk - erger dan erg - da's ongehoord!’, zei-ie verwoed: ‘'t kraantje is toe! 'k Ben niet van plan an zulke neurasthenische malligheden m'n héélen vrijen avond op te offeren’...
‘Weet je wat jij ben?’, vroeg ze dreigend en met oogen van diepste minachting: ‘jij ben 'n tyran voor je vrouw en de beul van je kind’..
‘Zoo.’
‘Jij zou je kind rustig bij 'n open gaskraantje laten slapen - als ìk 'r niet was... Ik dank 'r voor 'n heelen avond met de grootste onrust in me hart in 'n schouwburg te zitten... Als jij vàder was, zou je dat voelen... Maar jij voelt niemendal... Jij voelt alleen voor je bier en je sigaren... Ik ga 'r beslist, be-slist, niet in’...
'n Ondeelbaar moment der schoone eeuwigheid keken
| |
| |
twee paar oogen van twee aaneengeschakeld-en-verbondenen voor de lantaarns des Schouwburgs mekaar met eenige verwijdering aan. Toen sprak meneer, wiens lèf onder hare suggestie reeds belangrijk aftakelde:
‘In orde - dan zal ik me overtuigen - ik zal bij den bureaulist telefoneeren...’
‘Telefoneeren?’...
‘Telefoneeren,’ zei-ie tam; ‘... telefoneeren naar den kruidenier van de overzij, die dan de boodschap aan de meid kan brengen - de onzinnige boodschap - de meer dan idiote boodschap...’
Opgelucht - 't wàs 'n oplossing - gaf mevrouw 'r mantel en hoed aan de vestiaire - zette zich op 'r plaats. Terwijl telefoneerde meneer. En dat ging niet glad. Eerst was 'r geen aansluiting - toen 'n verkeerde - en toen-ie eindelijk den suffigen kruideniersbediende te pakken kreeg, moest-ie niet alleen redeloos dikwijls de boodschap: ‘of ze even aan de meid wouen vragen naar 't gaskraantje in de slaapkamer te kijken’ herhalen, naar begreep-ie na 't gewurm heen en weer, dat de jongen 'r toch geen sikkepit van snapte.
Over de helft van 't eerste bedrijf heen, kwam-ie naast 'r te zitten - dadelijk begon ze te vragen.
‘Nou?’
‘Ze zijn er met de boodschap heen,’ lei-ie fluisterend, naar kokend van ongeduld uit: ‘of ze aan de meid willen eggen naar 't gaskraantje in de slaapkamer te kijken’...
‘O lieve God, wat 'n door en door stomme boodschap!’, sprak mevrouw bijna hardop: ‘als 't kraantje nou wèl
| |
| |
dicht is, heb je door jóúw getelefoneer kans, dat ze 't met 'r lompe vingers opendraait.. Hoe kan men zoo weinig nagedachte hebben!... 'n Meid die nog niet met 'n blouse weet om te gaan!’...
‘Suscht! Suscht!’, riep 'n buurman.
‘Suscht!’, zei ook meneer.
En tot 't einde van 't bedrijf bleef 't suscht. Door force majeure. Zelden plegen man en vrouw verschil van levensbeschouwing, karakter of temperament tusschen het gesproken woord des schouwburgs door, meer gedetailleerd te beargumenteeren. In dit opzicht heeft het theater 'n roeping.
In de pauze hervatte mevrouw de onderbroken schermutseling. Wat 'r op de planken gebeurd was, was 'r radikaal voorbij-geslipt. Ze had enkel 'n gasarm gezien. En 'n schuin-staand kraantje. En 'n kinderbedje.
‘Ik zeg je één ding,’ zei ze diep-tragisch: ‘'t is voor jòùw verantwoording... Ik heb m'n plicht gedaan... Ik wou terug, om aan 't kraantje te voelen... Als 't kind in 'n kamer vol gas ligt, heb jij 't op je geweten’...
‘Voor de laatste maal,’ gromde meneer wanhopig: ‘ik heb duidelijk getelefoneerd, dat ze de meid moeten zeggen naar 't gaskraantje in de slaapkamer te kijken’...
‘Je had net zoo goed kunnen telefoneeren,’ zei ze wild: ‘om 't wijd open te zetten... Wat 'n man!... Wat 'n vader!... Wat 'n vader’...
Toen begon 't tweede bedrijf - toen 't derde - toen 't vierde. 't Was welgeteld 'n stuk in vier bedrijven - 'n stuk van goed-gemonteerde misdaad en liefde.
| |
| |
Omdat ze eenmaal zàt, bleef ze zitten - met de telkens terugkeerende visie van 'n kraantje met zachjes uitsuizend gas - en omdat nerveuze verschijnselen te dikwerf suggestie uitoefenen, bleef ook meneer in gepeinzen, vermoeiend-hardnekkig overwegend of: a. het kraantje dicht was geweest; of b. de kruideniersjongen de boodschap bezorgd had; of c. de meid mogelijk raar gemanipuleerd had.
Dadelijk na de voorstelling reden ze huiswaarts - gelijktijdig betraden ze de slaapkamer - waar 't frischjes rook en Suus lekker snurkte - en dróómde, zonder besef der zenuwtjes in 't ‘Berliner Leben.’
|
|
Auteursrecht onbekend