|
| |
| |
| |
XIX.
't Werd 'n gespannen - 'n lastige historie.
Want, als je den ouwen Wetter, die zich uiterlijk om niets moeilijk scheen te maken, zoo mateloos-verliefd als-ie op z'n nachtelijke uitstapjes met de avontuurlijke electronen was, uitzonderde, was 't in elk van de woningen en in iedere richting, 'n onderdrukte of 'n vinnig-geuite wrijving.
Daar had je in de eerste plaats Lena, die 't niet kroppen kon, dat Friedel, die ‘'r eigen zieken had’, zich ook zoo opdringerig - of iemand 'r geroepen had! - met de fijn in 'r bed blijvende tante, en met Koert bemoeide, en haar 't werk uit de handen nam.
Als Friedel, tòch in de keuken gekommen - omdat je die niet op slot kon blijven houen - om de glazen citroenpers vroeg, die 'r vast en stellig moest wezen, zei ze snibbigjes: ‘As je 'm zoekt zel je 'm vinden!’, en dan liet ze zoeken, terwijl ze wist, dat ze in de la van de keukentafel lee. Als de vijandin, die 't natuurlijk gemerkt had, dat tante Toos de haché met de uien niet bliefde, en dat Koert ten slotte tegen heug en meug had zitten slikken, met eieren en 'n zakkie meel werom kwam, om flensjes te bakken, pleegde 't kind, dat zelf an wentelteefjes gedacht had, 't hardnekkigst lijdelijk verzet, de geraffineerdste sabotage - 'r waren geen vorken - de koekepan, waarin de aarpels gebrajen waren geweest, stond nog zoo angebakken onder de aanrecht, dat-ie niet te gebruiken was, en toen
| |
| |
Friedel, die zich niet liet afschrikken, eindelijk met 't beslag klaar was, en de pan uit had gekookt, brandde 't eerste flensje nog zwarter dan de aarpels an, omdat Lena, terwijl de indringster twee seconden boven bij Tante Toos was, 't gaskraantje zoo wijd open gedraaid had, dat de blauwe vlam van 't stel tot in de pan van 't lekkers likte.
D'r kwam 'n luchie van af, 'n smook en 'n walm, dat de zieke ongerust begon te snuiven, en Friedel haast van de trap viel, zoo gejaagd as ze na benejen kwam loopen.
‘Ben jij daar met je vienger an geweest?’, had Friedel gevraagd, die wel zeker wist, dat ze 't kraantje nog niet eens half had verschoven.
‘Ik antwoord niet eens op die smerige leuges!’, had Lena met 'n rooien misdadigerskop geantwoord.
Zoo had 't geduurd, was 't tusschen de twee op voet van oorlog gebleven, tot Friedel, die telkens onrustig naar de klok keek, of Kobus niet binnen zou kunnen vallen, gelukkig de deur achter zich dicht trok, met de belofte van 's avonds terug te kommen, maar zich verder niet liet zien, tenminste niet voor den volgenden middag, toen Kobus weer an 't werk was.
Dat zat Kobus beestachtig-dwars. Nog vóór-ie vroeg hoe 't met moeder was - snuffelde-ie op den schoorsteen, op de tafel, in hoeken en gaten rond, of 'r niks voor 'm gebracht was, en toen-ie de klachten van de kleine feeks met de pompoenwangen over 't spook, dat in de keuken verbrande flensies had staan knoeien, en d'r voor 'n kwar- | |
| |
tier
vandoor was gegaan, hoorde, monterde-ie in uitgelatenheid op, boende-ie z'n handen of 't vel 'r af most, trok z'n Zondagsche bullen an, omdat Friedel beloofd had tegen den avond, as ze d'r eigen familie geholpen had, terug te kommen, maar toen ze niet kwam, niks van zich liet hooren, liep-ie eerst 'n poos as 'n opgesloten dier zoo woest in de kamer op en neer, dat tante Toos, die zich toch al niet van benauwdheid te wenden wist, Leentje, al lang uitgekleed, na benejen stuurde, om 'm te vragen asjeblief te gaan zitten.
‘We kennen niet slapen, oome Ko - 't lijkt of je paardevleesch gegeten het....’
Grommend kwakte-ie op 'n stoel, en dat met zoo'n geweld of één kapotte niet genoeg was.
‘Toe maar’, vermaande ze: ‘je het 'r pàs een gebroken.... 'k Zou liever na me bed gaan.... Tante zeit dat je vannacht óók zoo laat op ben gebleven, om 'n brief te schrijven....’
Toen trok-ie 'r op z'n schoot, klemde de ruwe manne-arm om 't meisjes-lichaam in 't witte nachtponnetje, fluisterde-ie dicht op 'r toe, bevreesd voor de luisterende moeder boven, en als ze 'm kittige antwoorden gaf, 'r langzamerhand meer van snappend, ravotte 'n raar veterbandje an 'n raar vlechtje heen en weer, tegen z'n puik-geschoren gezicht, langs z'n snuivenden neus, en dan weer met 'n sprong naar 't grotje van z'n oor, waaruit 'n heele kluit dikke haren, die door 't knippen nòg dikker geworden waren, as nieuwsgierige buurlui over de blompotjes hingen.
| |
| |
‘Het ze vast en stellig gezeid, dat ze nog vanavond....?’ zei-ie zoo zacht, dat ze 't geblaas van z'n adem in 'r bloote hals voelde èn de reuk van pepermunt - die bezoog-ie as zij op visite most kommen, omdat ze zoo 't land an pijpen had - dat zoo'n groote man heelemaal in z'n eentje zat te snoepen, en 'n ander niet-eens presenteerde! - 'n vieze schrokkebrok, as je d'r over dacht....
‘Wie?’, vroeg 'r schelle stemmetje, en ze duwde met 'r elleboog z'n harde vingers opzij.
‘Praat nou wat zachies’, fluisterde-ie: ‘Je zeit toch zelf, dat moeder niet slapen ken....’
‘O, mijn mag ze hooren.... Ik hou d'r niet wakker!’
‘Het Friedel gezeid dat ze nog vanavond....?’ drong-ie, nòg heescher dan Koert sprekend, an. Ze ging 'r niet op in.
‘Je het 'n klesnatte neus, oom.... Weet je dat?.... Hei-je geen zaddoek, of mot 't zoomaar op me schoone nachtpon....?’
Driftig vertilde-ie 'r op z'n andere knie, om bij z'n zakdoek te kunnen, en door die robuste beweging kwam die pientere dreumes tot twee ontdekkingen die 'r den man met den glimmenden, kalen knikker en 't gepommadeerd zij-haar, met groote oogen dee aankijken.
Vlak voor 'r op 't tafelzeil
| |
| |
viel uit den zakdoek 'n piepertje van 'n rond kartonnen doosje met 'n paar trekkebekkende duifies 'r op, en omdat 't dekseltje 'r scheef op had gezeten, 'r door den smak af-wipte, en as 'n stuiter op 't gladde zeil rond-tierelierde, blonk in 't poppedoosje onder 't licht van de zachtjes-wieglende lamp, 't glimmende sikkeltje van 'n ringetje, dat in 't donker op 'n nestje van keurige, rose watten had liggen slapen. En dat was nog niet alles. Oom was 'n heusche dief. Friedel had bij 't bakken van de flensies 'n rond kammetje uit 'r haar verloren, 'n kammetje met 'n vergulden rand, d'r overal na gezocht, in de keuken, onder de tafel, op al de trejen van de trap, bij tante Toos in de buurt van 't bed - en dat glee nou ook uit den zak, waar de zaddoek uit wier getrokken, en buitelde met nog meer spektakel as 't dekseltje over 't zeil, op de geschuurde kachelplaat.
Kobus liet z'n neus neus, zwaaide links en rechts, om de verdachte dingen te grijpen en in z'n zak terug te duwen, maar zoo gauw kon-ie 't niet, of 't rappe mondje nam 'm te pakken.
‘Da's toch niet jouw kam! Wat mot je met 'n kam van 't spook in jouw zak?.... En voor wie is dát?.... Hebbie dat voor mijn gekocht?’
‘Jij krijgt 'r ook een, as je niet alles overkletst’, probeerde-ie 'r om te koopen, en nou veegde-ie eindelijk z'n neus met den naar eau-de-cologne ruikenden witten lap, die nog kraakte van nieuwheid en nog niet eens gezoomd was.
‘Waarom geef je 't dan niet daalijk?....’
| |
| |
‘Omdat-ie te wijd voor jouw kleine vinger is....’
‘Laat dan is passen....’
‘Morgen - nou niet.... Zeg nou eerst, Lena, Leentje, groote schat van oom: hoe laat is ze weggegaan?’
‘Wie....?’
‘Friedel....’
‘Wat ken je dat schelen.... Of had jij ook gestoofde longen van 'r willen hebben?.... Tante d'r hart draait 'r nòg van in 'r lijf.... Die Duitschers eten 'n vieze dingen, die wij nog niet lusten als we laveloos van de honger bennen.... Koert het 't natuurlijk - natuurlijk wel opgegeten, maar nou is-ie d'r zoo misselijk van of-ie 'n haar in z'n keelgat gekregen het, en 't 'r niet uit ken, al trekt-ie met al z'n vingers tegelijk....’
‘Het ze geen brief voor me gebracht?’
‘Most 'r 'n brief van háár kommen?’
Hij knikte, en omdat 't kleine wijfje op z'n knie an de uitdrukking van z'n oogen zag, dat-ie verdriet had - 'r zijn kleuter-vrouwtjes, met alles aanvoelende kleuterzieltjes, nog niet zoo door 't leven gehavend, dat 't leed of de onthutsing in manneoogen ze ontgaat - omdat 't kind eindelijk 't gedoe van z'n vragen, z'n onrust en plotselinge vertroeteling begreep, keek ze 'm met 'r klare pupillen an, en zei, nu ook voor de luistervinken boven fluisterend:
‘Ben jij verliefd, oom Kobus?’
Omdat 't teere kinderstemmetje 'm verraste - de klok langzaam-stellig tien uur sloeg - 't nou
| |
| |
wel zeker was, dat ze niet meer kwam - dat de groote brief onbeantwoord bleef - want as je van iemand hield, wachtte je geen eeuwigheid - knikte-ie onwillekeurig, en waaratje: 'r zwommen waterlanders in z'n naar de lamp kijkende bruine oogen.
‘Hoe kèn dat nou?’, vroeg ze met kinderlijke verwondering: ‘je ken toch niet met z'n tweeën op een en dezelfde.’
‘Wie is 't dan nòg meer?’, vroeg-ie 'r zoo tegen zich aandrukkend, dat-ie 'r zeer deed - hij dacht aan den ontslagen tuchthuisboef met de gluuperige kol-oogen.
‘Zel je 't niemand, niemand vertellen? Zel je 't niet zeggen, dat ik gebabbeld heb.... Heusch niet?’
‘Heusch niet’, herhaalde hij gretig.
‘Enne as je 't tòch doet?’
‘As 'k nee zeg, is 't nee....’
‘Nou dan - Koert....’, zei ze 't ergste verraad an 'r broertje plegend - en temet had ze 'r spijt van dat ze geklikt had.
Hij keek 'r glimlachend an, haalde opgelucht adem, vroeg voor de zooveelste maal of Friedel stellig gezegd had, dat ze nog an zou loopen, toen, omdat tante Toos boven riep wat 'r an de hand was, omdat 't kind benejen bleef, tilde-ie 'r op, droeg 'r in z'n armen naar de slaapkamer, bleef 'n poosje gedwongen bij 't bed zitten, gaf de ouwe vrouw 'n lepel van 't kalmeerend drankje, draaide 't licht uit, en in plaats naar z'n bed te gaan, nou 't meer as tijd was, sloop-ie de trap af - of ze 't niet hoorde! - en ging nog 'n straatje om.
| |
| |
Hij stikte. Zoo, zonder bericht, kon-ie den nacht niet ingaan. Al was 't de schijn van 'n lamp, 'n schaduw, 'n geluid - hij mòést in 'r buurt zijn.
Maar de lichten in de woning van Wetter waren uit - of hij in 't schuurtje nog bezig was, kon je niet van de straatzij zien.
Met gebalde vuisten, zich de lippen bebijtend, liep Kobus den weg op en neer. Hij voelde zich ziek van opwinding, kapot van teleurstelling. En bij al z'n onstuimig verlangen, z'n ontredderde verbeelding, waarbij-ie dan weer meende, dat de gordijnfranje van haar slaapkamer anders dan daarstraks hing; dan dat 'r licht an en uit werd gedraaid, kwelde 'm de obsessie van den man in 't huis, den slungel met de sluipend-loerende oogen.
Een keer beging-ie de krankzinnigheid aan de achterzij van 't huisje 'n brok kalk tegen 't schuurtje te mikken, in de hoop dat Wetter 't zou hooren - een keer, bij tweeën, hield-ie den schelknop in de bevende hand, op 't punt in 't wilde aan te bellen.
Toen gaf-ie 't op, wandelde zonder hersens, zoo bot-van-vermoeidheid, dat-ie zich moest bedwingen om niet ergens op 'n stoep te gaan zitten slapen, naar de eigen woning terug.
'r Brandde licht. Door 'n gordijnkier keek Lena de straat af, waar-ie bleef, omdat tante Toos telkens weer in 'r slaap zoo raar dee, om 'r zoon riep, en 't licht niet uit wou hebben.
Bij 't openen van de buitendeur kwam 't kind op 'r bloote voeten omlaag, huilde van angst en overspanning.
| |
| |
‘Ik ben zoo bang om met tante alleen te blijven....’, klaagde, snikte ze.
‘Wat zijn dat voor kunsten!’ snauwde hij, de trap opstommelend: ‘wie ken denken, dat jij nog op ben.... As de weerlicht in bed!’
Bij 't ledikant dee-ie minder ruw, want moeder zag 'r ellendig uit, doodsbleek en met angstig-holle oogen.
Zoo toen ze Ko zag, begon ze beverig te verwijten - dat ze in 'r bed van de koorts dreef - dat ze den een of anderen kerel an de deur had hooren morrelen - dat 'r zoowaar ze 't leven had iemand op de trap geloopen had - en wat dat nou most, as zij op 't uur van 'r dood lee te wachten, dat hij langs den weg bleef schooieren en eerst over half drie terug kwam - dat ze onzen Lieven Heer had liggen bidden, om 'r 'n end an te maken - dat 'n hond nog meer verzorgd wier, as-ie krepeerde.
‘Je het gelijk, moeder’, zei-ie dof: ‘ik ben 'n varken, maar d'r zitten me zoo'n hoop verdomde dingen dwars, da'k me voel of 'k gek zal worden.... - as 'k 't al niet ben.... Goeien nacht.... Pieker maar over niks meer.... 'k Zal probeeren 't 'r uit te trappen al zal 't niet glad zitten.... Mot dat wurm van 'n meid naast je, terwijl je koorts het?....’
‘Neem 'r zoolang bij jullie....’, zei de vrouw: ‘je ken nooit weten wat 'r met 'n ziek mensch gebeurt.... En daar hoeft zoo'n kind niet getuige van te wezen’.
| |
| |
'r Gebeurde niks. 'r Hartkwaal dee 'r alles in traagste lusteloosheid bekijken. Ze sliep tegen den morgen in, maar Leentje had 'n minder plezierigen nacht.
Die was door Kobus bij hem onder 't dek gestopt, terwijl hij 'r half-angekleed boven bleef liggen.
Koert nog net zoo heesch, lag met vijandige oogen naar 't geduik en gescharrel van den kalen knikker bij de lamp te kijken.
Als oom Kobus zoo lang uit was gebleven, had-ie bij de Wetters zitten plakken. En dan was 't 'r door. Dan werd Friedel zijn tante. Dan werd 't meest-valsche kreatuur uit heel Eindhoven, dat met iedereen poeslief dee, dat de nagels van de duvel en z'n moer knipte, en van iedereen pepermunt of sjokola annam, van hun familie. Vanmiddag had ze met hèm as 'n snoes zitten doen, z'n hand vastgehouen, z'n haar gestreeld, toen-ie met moeite de bruine vleeschpap op had gegeten - vanmiddag had ze 'm voor de zooveelste maal gezegd, dat hij zulke mooie oogen had - had hij zich als 'n koning gevoeld, niet hinkend, niet strompelend, niet beklaagd - en 's avonds nam ze oom Kobus met z'n bloote hoofd, z'n zwarte neusgaten, z'n misvormden duim, voor 'r aanstaande - anders zou Kobus niet in z'n Zondagsch pak zoo laat thuis zijn gekommen, dat-ie geen drie uur meer had om te slapen.
‘Wat leg jij me toch an te kijken?’ gromde Ko, die 't geloer op dat oogenblik bij 't gehakkel van z'n gebaren, zonder 'n seconde an 't verhaal van
| |
| |
Leentje over de verliefdheid van den jongen te denken, niet hebben kon.
‘Ik zal kijken zooveel as 'k wil!’, praatte Koert zoo hard en opstandig as-ie 't met z'n schorre stem kon: ‘en ik feliciteer je niet eens!’
‘Stik met je kletspraat op den laten nacht!’, beet Kobus kwaadaardig van zich af: ‘'t lijkt hier vandaag 't Dolhuis....’
't Licht knipte uit, en in 't donker stapte-ie bijna op Leentje, die zich zoo dun mogelijk maakte, om niet in 't ledikant met de verbogen veeren, in de bedding van Kobus te verzakken.
't Lukte 'r niet in te slapen. As ze 'n oogenblikkie indommelde, draaide Kobus, op de sprei liggend, zich met 'n grommerig gekreun om, of-ie met iemand ruzie-op-vechten-af had - en as oom effetjes stil lee, piepte 't vlechtwerk van Koert z'n bed, zoo zeurderig en knarsend, zoo an één stuk door, dat Ko, die toch al de smoor in had, hardop vloekte en vroeg of Koert 't 'r om dee.
Koert gaf geen antwoord, liet 't bed nog meer en nog knagender kreunen. Dat en 't gestommel van Lena's ellebogen in z'n rug, hield Kobus niet uit.
Om vier uur sprong-ie uit z'n bed, rustte benee voor 't raam in den leunstoel, en zonder 'n boterham te eten, zonder 'n slok drinken, was-ie al om half zes de deur uit, om Wetter op te wachten.
Ze liepen wel meer samen naar de fabriek.
Nou - en Kobus priemde 'r de nagels bij in z'n vleesch - kwam de chemicus met Godefroid Mou- | |
| |
rier
| |
| |
tegelijk den weg af. 'm Wat te vragen waar die kerel bij was - nee.
En zoo liep-ie in houdinglooze eenzaamheid alleen verder, 't zelfs niet hoorend, dat Wetter 'm van uit de verte anriep.
In de Glasblazerij, bij de gloeihitte van 't snorkende, proestende vuur in de ovens, blies-ie in felste verwoedheid, krakeelde-ie met z'n buurkameraads, ging-ie tegen z'n maat, die de glazen peeren van 'm overnam, onzinnig-geprikkeld tekeer.
Toen-ie thuis kwam schaften, was 'r nòg geen brief, en Friedel had zich nog niet vertoond.
Lena had weer voor 't eten gezorgd. En keurig.
|
|
Auteursrecht onbekend