|
| |
XVI.
En ook bij de Wetters werd 't 'n latertje.
Want de scheikundige, die voor 't Politie-bureau had geijsbeerd, om op den ontslagen tuchthuisboef te wachten, kwam tegen half twaalf alleen terug. Hij begreep 'r niks van. Mourier was 'm zeker voorbij-geloopen. Toen-ie, beu van 't heen-en-weer stappen van de eene zijstraat naar de andere, ein- | |
| |
delijk
den wachtmeester, dien-ie nog van 't kindergevecht in de sneeuw kende, aansprak - 't was morgen vroeg dag - keek de beambte 'm aan, of-ie 'r tusschen werd genomen. Ze hadden den man maar heel kort gehouen, omdat de apotheker per telefoon bevestigde, dat-ie den nacht van de inbraken om drie uur uit z'n bed op was gestaan, om 'n langen kerel met 'n ongunstig voorkomen, die uit naam van de familie Wetter kwam, inderdaad 'n doos poeders, 'n fleschje valeriaan, 'n rolletje pepermunt en 'n stuk zeep, mee te geven, en 't had ook geklopt met den plotselingen dood van den jongen. Na 'n dik half uur was Mourier weer in vrijheid gesteld - met de waarschuwing, om niet te lang zonder middelen van bestaan in Eindhoven te blijven hangelen, en om sebiet bericht te geven, als-ie 'n betrekking gevonden had. Voorwaardelijk vrijgelaten, sprak 't vanzelf, en dat wist-ie, dat-ie voorloopig onder politietoezicht stond.
Wetter had 'r op gerekend, dat-ie 'm thuis zou aantreffen, dronk 'n kom koffie, zei an z'n dochter, dat ze naar boven kon gaan, sloot zich in 't schuurtje op, om op den nieuwen huisgenoot verder te wachten, en toen-ie eenmaal in de stilte door z'n berekeningen, de vreugde van den arbeid gegrepen werd, en z'n pijp 'r zelfs bij uitgegaan was, vergat-ie de ‘domheid’ van den avond, en had Godefroid misschien lang kunnen schellen voor-ie open gedaan werd, als Friedel, die 'r vader kende, niet zoo verstandig was geweest, 'r ook bij op te blijven. Nog voor de reus gebeld had, ontsloot ze
| |
| |
de deur, omdat ze de voetstappen in 't holechoend straatje hoorde.
‘Neem me niet kwalijk’, zei-ie: ‘neem 't asjeblief niet kwalijk dat ik me zoo verlaat heb, maar ik had 'n boodschap te doen bij die nicht van me, en toen nog 'n tweede boodschap 'n eind uit de buurt, en toen kon ik den weg niet zoo goed vinden. Ik zee tegen mezelf: 't is links, toen weer 't is rechts, en toen - neem 't me asje - asje....’
Eer-ie bij 't licht van de lamp was, wist ze 't, had ze 't in de gang geroken. Ze dacht 'r in 'n angstige opwelling aan, 't plaatsje over te loopen, en 't 'r vader te zeggen, maar ze bedwong zich, dee met 'n lief-vrouwelijk gebaar iets, dat 'm ontnuchterde.
Bij de tafel was-ie op haar stoel gaan zitten, raak onder de vijandschap van de schelle lamp, die 't witte vel tusschen de kort-geschoren haartjes bloot woelde, de wenkbrauwen dee uitstekelen en slagschaduwtjes onder de koloogen, die 'r eens zoo verwilderd door leken, groef. 'r Perrelde zweet op z'n voorhoofd en z'n jukken, of-ie in de heete zon had gedraafd, en de bleeke werkmanshanden met de grove toppen, beefden zoo onrustig op 't tafelzeil, of ze van 't dragen van 'n te zware last natrilden.
Misschien zou ze minder met 'm begaan zijn geweest, als-ie niet an een stuk door in de lamp had gestaard, en met z'n vermoeide, gemartelde oogen scheen te worstelen, om van de 'm niet los- | |
| |
latende
lichtkwelling los te komen. De klok sloeg half twee. Schichtig keek-ie 'n verdwaasd oogenblik in de richting van 't geluid, toen strak en afwezig in 't in z'n hersens brandend spiraaltje.
Op 'r kousen schoof ze naar de koffiekan, goot 'r kom vol, kliekte 'r 'n scheut melk bij, zette 't voor 'm neer, streelde 'm over 't achterhoofd, zonder te weten waarom ze 't deed, enkel gedreven door 'r vrouwelijke behoefte om 'n verloren mensch op te beuren, en voor de zooveelste maal zei ze zacht: ‘Sie Aermster....’
Met 't hoofd op de handen viel-ie op de tafel.
Z'n breede rug schokte, en kreunen dee-ie of-ie lichamelijk pijn had.
‘Mag u drienken als u verdriet heeft?’ vroeg ze, zich over 'm buigend: ‘u weet toch dat u daar niet tegen kan.... En u doet er mijn vader en mij groot verdriet mee.... Iek zal u nooit meer aankijken als u dat weer doet....’
Hij gromde. 'r Lag 'n afgejakkerd dieronder de licht-plassing der lamp.
‘Vader heeft op u staan wachten bij dat Polizei-Revier, en hij wacht nòg, maar iek zal hem niet roepen, want dan zou iek mij schamen... Dat ies nog heele frische Kaffee.... Maar
| |
| |
die suiker ies op.... Die krijgt u morgen weer.... Drienk u asjeblief.... Daar doet u mij plezier mee....’
‘Ik ga d'r morgen vroeg vandoor!’ zei-ie, in dezelfde geknauwde houding: ‘en as 't me lukt, zit 'k morgenavond weer opgesloten....’
‘Waarom zegt u zulke leelijke dingen?’, praatte ze, over 'm neer zittend: ‘u kan toch een goed mensch worden, waarvan andere menschen heel veel zullen houden....’
‘De menschen zijn beesten!’, zei-ie kwaadaardig opstaand.
‘Is ù een engel?’ vroeg ze, en omdat-ie met zulke dreunende stappen door 't kamertje bewoog, waarschuwde ze 'm voor de slapenden in 't huis: ‘gaat u er bij zitten asjeblief, Herr Mourier, want mijne moeder ies ziek....’
‘Da's goed, en dan blijf 'k meteen op tot morgen-ochtend. Ik weet 'r nou alles van - meer as me lief is,’ zei-ie norsch, en terwijl-ie in den stoel neerbonkte, ontweken z'n met bloed beloopen oogen de oogen van 't meisje: ‘je mot 'n schurftigen hond niet van de ketting laten.... Die krijgt overal steenen en trappen - en dat is hullie recht, omdat-ie andere honden ansteekt....’
‘Mijn lieve vader’, antwoordde ze zacht, omdat boven moeder's bed kraakte: ‘heeft eens een zieken hond mee naar ons huis ien Duitschland gebracht, en hem met een middel elken dag gewasschen tot hij een lust voor die oogen werd.... Den eersten keer dat vader hem behandelde, wou- | |
| |
ie
bijten, gromde hij net zoo hard als u nou doet, maar na een paar dagen likte hij die hand van oens allemaal, en hij werd zoo met oens befreundet, dat hij een Raubtier werd, als iemand een vienger naar oens uitstak.... Wees u zoo lieb en drienk die frische Kaffee.... Wil u?’
De jenever, die-ie met woede en weerzin geslokt had, wrokte nog, maar bij den vriendelijken dwang van 'r stem, hingen de schuwe koloogen aan de wassen handjes op 't tafelzeil, en als 'n nukkig kind begon-ie de kom met kleine teugjes leeg te slurpen.
‘Als u zòò'n verdriet had over dien dood van uw kiend’, praatte ze weer - ze was zelf door 't geweld der kleine gebeurtenissen, 't geraas van de leegte in 't huis, nu 'r een zieke minder verzorgd moest worden, de narigheid van den avond en 't lange wachten, over 'r zenuwen heen - en ze zat vol van de dweepende romantiek van 'n Duitsch kind-vrouwtje, dat te veel boeken gelezen had, èn in de herinnering aan den in de gevangenis gestorven grootvader, èn door den glimlach van 'r vader, den man uit de Leeuwarder cel interessanter dan wie ze verder kende, vond: ‘als u zoo'n verdriet had, Herr Mourier, moest u met uw vrienden uitspreken....’
‘Ik heb geen verdriet - 'k zou niet weten waarover....’
‘Meent u dat nou?’
‘Dat meen ik!’
‘Geen verdriet over dien armen Jo?’
| |
| |
‘Het-ie 'n woord met me willen kletsen? Het-ie zich niet onder de dekens verstopt, toen-ie me zag?.... Hij is 'r niemeer, en van de dooien magie geen kwaad spreken, maar as ik me hart luchten mag: hij is voor z'n vader erger as 'n varken geweest....’
‘Wat ben u een slecht mensch!’, verweet ze driftig, en ze kreeg 'r 'n kleur bij: ‘die jongen ies vanmorgen begraven!.... U heeft gelijk, als u van oens weg gaat: en hoe eerder hoe beter!’
Van af 't oogenblik, dat-ie in 't kleine laboratorium, in den stoel van 'r vader, met de zenuwtrekkingen op z'n geelbleek gezicht naar de koffiekom gebukt had, om niet te laten merken, dat-ie most grienen, en 'r vader gezegd had: ‘Der Herr komt niet uit vreemde landen, maar uit een zelfde vreemd huis, als waarin jouw grootvader gestorven is, omdat hij iemand vermoord heeft....’ - van af dat oogenblik had ze zich in 'r romantisch hoofdje voorgenomen, de rustige les van den chemicus op te volgen, en goed voor 'm te zijn - dat was plicht bij menschen, die een boel hadden meegemaakt - ze had 'm in de arbeiderswoning, voor zoover ze 't kon, vertroeteld, en als de oude Wetter 't oplette, had-ie 'r telkens met z'n goudbrokaten oogen - vader had oogen, zoo als geen ander - angekeken, of-ie wou zeggen: best m'n kind, geen levend uur voorbij laten gaan zonder voor een ander wat te doen - die man heeft van alles te weinig.... En nu zat ze over 'n afstootende ruïne, over 'n leugenaar, die van- | |
| |
morgen
bij 't versch-gedolven graf wat had willen zeggen, die toen haast stikte van verdriet, wien ze telkens wat toegestopt had, en met dingen-van-genegenheid getroost en afgeleid - die de eenzame vader geweest was, 'n gebroken mensch, uit de gevangenis gekomen, om 'n zoon terug te krijgen, en 'm dadelijk weer af te staan - en die nu over haar met de onwezenlijkheid van 'n man, die te veel gedronken had, en met 'n weeë dranklucht om zich heen, de laatste gronderige koffie uit de in z'n handen bevende kom slurpte, en z'n ongelukkigen jongen beschimpte.
Grommend, zonder 'r dadelijk te antwoorden, stond-ie op, leunde met de vuisten op de 'r onder trillende tafel, keek in de lamp, waarvan de zijden kap door 't gesnuif van z'n adem bewoog, en voor 't eerst biechtte-ie alles wat-ie op z'n geweten had.
't Kwam 'r stompelend uit, en na 'n snauwenden inzet, vernevelde de kamer, waarin 't meisje luisterde, begon-ie met de handen op den rug op en neer te passen, als 'n gekwelde in 'n kooi. Jaren had-ie 't zoo gedaan - jaren was 't verhaal in 'm gegroeid.
‘Ik was 'm in me cel vergeten.... Is dat mijn schuld?.... Je onthoudt hoe de zon - hoe de maan 'r uitzien - je onthoudt geen menschen....
Ik teminste niet.... 'k Was me eigen gezicht gladweg kwijt - 'k heb me niet herkend, toen 'k weer kon zien of 'k op mezelf of op 'n ander leek.... Maar 'k ben werom gekommen met de beste be- | |
| |
doelingen....
An elke gulden, die 'k voor 'm uitgaf, zatten maanden ploeterwerk vast.... 'k kon niet na 'm verlangen - 'k heb 'm haast niet gekend, en, en 'k mocht 'm niet, omdat 'k niet wist of-ie van mijn of van 'n ander was.... Dat was niet zijn schuld.... Dat was de schuld van zijn moeder.... As de mannen van honk motten voor 't brood, bennen 'r vrouwen die zich vervelen, en uit verveling dingen van schande doen.... Da's mijn gebeurd.... Zoo waar de lieve God 't me hoort zeggen.... 'k Was soms nachten bezig met linieeren, om 'r wat bij te verdienen - 't hielp niemendal - ze zag mijn as 'k moe, en den ander as-ie zoo frisch as 'n hoentje was.... Toen stierf ze goddank, en 'k heb 'r opgepast as 'n waakhond, maar de dood laat zich niet wegkijken, niet wegpaaien, niet weghuilen. Die komt, neemt, laat je midden in je werk met 'n wurm van 'n kind achter.... “We motten mekaar misschien gaan verlaten,” zee ik, toen ze bediend was geworden: “ik zweer je bij God en de Heiligen, dat 'k 'm groot zal brengen, of-ie van mijn of van die ander is, as je 't me zeit, as je geen geheimen mee na de Eeuwigheid neemt....” Ze zee niks. Ze lee me enkel an te kijken.... Da's dat. Da's nommero een. En da's de waarheid.... Toen wier 'k gek op 'n tweede.... Je wordt 't. Je ken niet zeggen waarom. Je loopt as 'n stekeblinde je noodlot na.... As ze je waarschouwen, wor je woest.... En as je je vingers brandt, speel je kemeedie dat 't geen pijn doet.... Die hiette Carmen, as in de opera.... D'r vader was korist....
| |
| |
'k Heb 'r alles verteld van me eerste vrouw, van me denken in die dagen, van me ellende in die dagen, as 'k me werk verwaarloosde en me betrekking kwijt raakte, om in de buurt te blijven loeren, om me nest schoon te houen - 'k Ben gedachten an 'r kwijt geraakt, die vanbinnen begraven leeën, die 'k niet hardop durfde zeggen.... Ze wist dat van Jo - wist dat me hersens gekookt hadden, as 'k op de fabriek an me vrouw, die 't kind dagen in bed stopte, om 'n vrijen dag te hebben, gedacht had - had - had - 't was alles de verlejen tijd, dien je van je vort-spoelde, om met geen geheimen in je hoofd, geen verdomde leugens, 'n tweede moeder voor je - voor je.... “Wat doet 't 'r allemaal toe”, zee ze - ik hoor 't 'r nog zeggen -: “as wij getrouwd bennen, zal-ie 't best bij me hebben! Je mag 'n kind niet straffen....” 'k Werkte als 'n slaaf. D'r kon niemand tegen op. Ze zeeën: jij verpest 't voor ons.... Klets maar, dacht ik.... Ik most meer as anderen doen.... D'r zat iets in me te zingen, as me lenden zeer deeën van 't bukken, 't vooroverstaan.... Me heele huisje knapte 'k op.... D'r kwam 'n nieuwe kast, 'n nieuw tweepersoons bed.... 'k Herinner me nog 'n klok met 'n speelwerk.... Toen kreeg 'k den slag op me hersens.... Ik raakte 'r lippen niet alleen an.... Dat heb 'k de heeren van de Rechtbank gezeid, dat heb 'k ze duidelijk gemaakt.... Zij hiette 't liegen.... Ze zee: dat van je eerste vrouw zal ook wel leugen geweest zijn.... Ze zee: jij ben driekwart gek, en gekke mannen motten niet trouwen,
| |
| |
want die doen fassoenlijke vrouwen de dampen an.... Toen maakte zij 't uit - da's waar - en ik was de minste; ik had 't met me eigen oogen gezien, dat ze 'n ander.... - en 'k zee da'k gelogen had.... Ik kreeg 'r lippen weer, de liegende, onzuivere lippen - ik kocht in die dagen twaalf lepels en twaalf vorken, en voor den jongen 'n bril - nou leek-ie nog meer op z'n vader. - Toen had 'k 'n vrijen middag, heb ik 't zelfde gedaan as bij de eerste, ben blijven posten - zag 't voor de tweede maal - zàg 't - zàg 't - heb van 'n vriend 'n mes geleend - heb 'm gezeid waarvoor 'k 't noodig had - ben dagen lang an de drank gebleven, heb niks gegeten, enkel sigaretten gerookt - heb wéér gezworen, dat 'k niks gezien, dat 'k alles gefantaseerd had, en toen ze me uitlachte, de deur voor me opensmeet, me nariep dat ze nou wist hoe 'k de dooie eerste vrouw mishandeld had - toen heb 'k 'r op los gestoken - heb ze allebei vermoord, met voorbedachterade, de eerste vrouw, de tweede - ben na me woning teruggegaan, in me ouwe bed gekropen - en ben in de boeien geslagen.... Da's dat. Da's nommero twee.... Da's alles.... En da's de geschiedenis van me zoon.... Heb-je daarvan terug?....’
‘Sie Aermster....’, sprak ze enkel.
‘Morgen verkas 'k....’
‘Waarom?.... Is hier geen thuis?’
‘Dat ken nou niet meer, na 't spektakel van vanavond.... Ze steken d'r oogen niet in d'r zak, as je tusschen twee rechercheurs opgebracht wordt...’
| |
| |
‘Wacht even, ik zal vader roepen’, zei ze.
Wetter kwam met 'n verwonderd gezicht, gestoord in z'n lektuur, binnen. Die begreep wat 'r gebeurd was.
‘Jammer, Mourier, dat we mekaar misgeloopen zijn. Iek had je willen vragen een borrel met mij te drinken, want iek had ijskoude voeten gekregen....’
‘Hij wil morgen afreizen, vader’.
‘Heeft dat zoo'n groote haast, Mourier?’
‘Ik heb hier niks meer....’
‘Tellen wij niet mee, dummer Kerl?....’
‘Na wat 'r vanavond gebeurd is....’
‘D'r is niks gebeurd.... Iek bezorg u een betrekking op die Papierfabriek, en u gaat fijn slapen, en als u weer lust heeft in een glaasje Schnaps, neem mij dan mee.... Wil u?.... Een, twee, drie, iek draai het licht uit....’
Dien nacht werd 'r in twee woningen van 't Philipsdorp weinig geslapen. Tante Toos voelde zich ziek, moest den volgenden dag door Leentje als huismoeder vervangen worden - Koert lei met barstende hoofdpijn, tobbend over den gestorven vriend - Kobus murmureerde over den langen brief, bang voor de hoopen taalfouten - Godefroid Mourier gromde naast 't bed van Jo tot de dag aanbrak - en Friedel dacht aan Kobus, die zoo raar gedaan had, en 't vermoeiendst aan den man, die twee vrouwen gedood had.
| |
| |
|
|
Auteursrecht onbekend
