|
| |
X.
‘Hoe heet jij?’ vroeg Godefroid Mourier, omdat Leentje, in 't begin 'n tikje eenkennig, enkel ooren voor de krakende schoenen van den vreemden meneer, dien ze naar Friedel moest brengen, scheen te hebben.
‘Ik hiet Magdalena....’
‘Dat is 'n hééle mooie naam’, zei de man, langzamer aanstappend, omdat-ie an 't rappe bewegen der kindervoetjes, die als happende breinaalden, met 't telkens terughalen van 'n steek, als ze de groote voeten niet bij kon houen, op en neer gingen, al gauw merkte, dat z'n eenzelvig gedraaf, of-ie tusschen de muren in Leeuwarden gelucht werd, 'n te stevige lepel voor 'r mond was.
‘Ik vin 'r niks moois an’, viel ze 'm dadelijk af, en tegelijk probeerde ze handig met z'n linkeren rechtervoet op maat te komen: ‘ze noemen me Lena, omdat je met Magdalena zoo'n tijd verliest. Ik hiette liever Dicky of Carmen.... Carmen is 'n prachtige, watte?’
| |
| |
‘En of!’, zei de reus naast 'er, en even keek-ie 'r schichtig aan - of daar de duvel mee speelde, dat zoo'n kleuter net dáálijk den naam most noemen, dien-ie in de lange jaren van 't cel-leven nooit meer gehoord had, en dien-ie geen dag kwijt was geweest.
‘Hoe hiet u?’, vroeg ze, nou de kou van de lucht was.
‘Godefroid’, zei-ie: ‘Godefroid en nog vier andere 'r bij....’
‘Goodevrà....’, herhaalde ze: ‘dat is geen naam!.... Wie het je zoo'n gekke naam gegeven?’
‘Me moeder, zou 'k denken....’
‘Nou, 't is niks.... Dat ken niemand onthouen....’
‘Heb-ie nooit van Godfried gehoord?.... Frie is makkelijk genoeg, hè?’
‘Frie?.... Frie!.... Friedel ken, maar Friedel èn Frie.... Nee, hoor!.... Je mot stellig 'n anderen naam kiezen.... Ik heb 'n vriend met 'n bril, die in 't ijskouwe water gelegen het.... Die woont ook bij Wetter in.... Die hiet Jowel, maat wij zeggen Jo....’
‘Da's me zoon....’
‘Ben u....?’ vroeg ze héélemaal naar 'm opkijkend en met 'n gebluftheid dat ze in 'r woorden bleef steken - was die lange man, die 'r zoo geel as de zeemelap uitzag, en die z'n oogen uit z'n hoofd hingen of ze te zwaar waren om binnen te blijven, was die de vader, die in Sjiena geweest was, en die Jo haast niet kende....?
| |
| |
‘Ja, die ben ik.... Het-ie in 't water gelegen.... Hoe komt dat zoo?’
‘Gompie....’
Ze kon 'r niet bij. 't Was 'n sprookie zonder begin en zonder end, zooals Koert vertelde, as-ie an 't spook dacht en van haar af wou wezen. Wat dat Zondagsche pak van blauw met plooien - waren die bruine, glimmende, as korsten-van-versch-brood zoo fijn krakende schoenen, met de groote voeten 'r in en de lange beenen 'r boven, van z'n heuschen vader, die nooit van z'n schip afkwam?
‘Ik vroeg je, kleine meid - of-ie in 't water....?’
‘Ja maar ik óók’, vertelde ze in niet te duidelijk overzicht: ‘eerst ik, toen hij. Bij mijn was 't warm. Bij hem koud. En we hebben allebei op onze falie gehad, ik van me moeder, die me tante is - hij van 'n smeris, die 'm bij z'n kladden kreeg.... Ik ben ook opgebracht, maar da's 'n hééle poos gelejen, omdat 'k Heinrieg met z'n sproetegezicht 'n gat in z'n kop had geslagen, maar da's nou weer dicht.... Voor die mot u oppassen as u bij Jo in bed slaapt, want das 'n zoo gemeene viezerik.... Die trekt an de suikerpot, en as ik dan 't oor in me hand hou, as hij haast in de suiker stikt, geeft-ie mijn de schuld.... Vraag 't Jo zelf, as u mijn niet gelooft.... Ik lieg nooit.... En Jo z'n bril hebben ze toen ook in de sneeuw afgesmeten.... Heb u nieuwe schoenen?....’
‘Ja, Magdalena’.
‘Lena! Ik wil geen Magdalena hieten.... Heb
| |
| |
u ook bruine schoensmeer?.... Of hoef je ze enkel af te stoffen, dat ze zoo mooi glimmen....?’
‘Dat weet 'k nog niet’, glimlachte hij: ‘'k heb ze pas cadeau gekregen....’
‘Van wie?’
‘Van 'n meneer, dien je toch niet kent, Lena.... Is 'r hier 'n winkel, waar je lekkers kan koopen?’
‘Ik mag geen lekkers van vreemden.... D'r het laatst 'n meissie zoo oud as ik kaneelbrokken van 'n spullevent gekregen, en toen het de politiehond 'm in z'n lurven genomen....’
‘Zoo'n vaart zal 't met ons niet loopen’, zei hij: ‘'k mag toch wel lekkers voor me eigen zoon meenemen?’
‘O, is 't voor die?’, antwoordde ze met toch-'n-beetje-teleurstelling in 'r stem, ‘ga dan maar mee.... Maar hij houdt van geen reepen-met-noot-jes-'r-in en ikke wel, en citroenballetjes, waar hij dol op is, lust ik niet, omdat je 'r zoo'n bleeke tong met puissies van krijgt....’
In 't winkeltje, waarvan zij de uitstalling kon droomen, omdat ze 'r zoo dikwijls met Koert en Jo, en soms ook wel met tante Toos, in moeilijke keus voor had gestaan, deed Godefroid Mourier, die 'r in den schemer achter de étalage-kast nog fletser uit-zag en nog gebukter stond, omdat de balken-betimmering bijna op z'n hoofd hing, de eerste inkoopen voor z'n zoon.
‘Dag Lena’, zei de juffrouw, eens zoo zwaar als tante Toos, en die haast niet tusschen de schuine bakken met kruidenierswaren en de hooge potten
| |
| |
met zuurtjes - een was 'r met de zaligheid van saffraangele ananas-blokkies - door kon: ‘wijs jij meneer den weg?’
't Is de nieuwe vader van Jo, die Goodevrà
| |
| |
met nog vier namen 'r bij, hiet’, lei ze lenig en naar den ananasblokkies-pot loenzend uit: ‘hij komt uit Sjiena, weet u, waar de sjienaasappelen groeien, en mot iets erreg-erreg-lekkers voor Jo koopen, maar ik mag niks annemen....’
En als 'n verstandig wijfje, dat wel durfde te gissen, dat Jo, met wien ze zoo dik was, niet alles alleen op zou snoepen, bleef ze listige wenkjes geven - dat-ie dàt niet bliefde, omdat 't met drajen tusschen je tanden kleefde, en ie twee kapotte kiezen had - dat-ie meer hield van melk- as van watersjokola - dat-ie nog gister om die groene-dingetjes-daar, waarvan ze den naam niemeer wist, gevraagd had, en dat ze ook wel geloofde, dat-ie lang niet vies van sjokolade-sigaren was.
Met 'n vreemde ontroering in de oogen, en met 'n mond, die z'n zenuwtrekkingen haast niet bedwingen kon, luisterde de gewezen boef na drie jaar voorwaardelijk ontslagen, naar 't kwinkeleeren van 't meisjesstemmetje. Omzichtig in z'n zak grabbelend, moeilijk de optelsom van de juffrouw volgend, lei Godefroid Mourier in lengte van maanden en maanden verdiende centen op de toonbank, en toen ze weer buiten kwamen, en zij de saamgebonden pakjes mocht dragen, glee haar vertrouwelijk handje vanzelf in de klamme hand van den reus, die zich machtig-raar-vanbinnen voelde, omdat-ie opzag tegen de eerste ontmoeting met den jongen, die 'm nooit anders as stroeve brieven geschreven had. Maar 'r most nòg wat gekocht worden, iets dat niet door 't keelgat kon verdwijnen,
| |
| |
iets as 'n andenken - 't was 'n besopen inval, maar in den trein had-ie 'r al over zitten broeien.... Oók 'n paar nieuwe schoenen had geen nut. Al liet je ze honderd keer zolen en achterlappen; eens raakten ze op, en dat was met 'n winterjas zoo ongeveer dezelfde geschiedenis.
Toen greep 'n ding in 'n speelgoedwinkel z'n glimlachende verbeelding. Hij zag Jo nog vaag als 't verschrikte kind, dat in de alkoof weg was gekropen, toen ze 'm in die ellende-dagen waren komen halen. En in de étalage stond 'n opgetuigd scheepje, met op de boeg de letters: De tijd zal 't leeren.
‘Zal ik 'm dat?’ vroeg-ie met dezelfde fantasie-besluiping als 't kind naast 'm.
‘Nou, as-ie dàt krijgt, zal-ie 't prachtig-prachtig vinden’, zei Magdalena: ‘en as mijn vader óók werom komt, mag-ie mijn die pop met die bruine wimpers geven.... Maar dat is niks voor 'n grooten jongen, watte?’
Met de lekkers-pakjes, die zij, en met 't scheepie-pak, dat hij droeg, wandelden ze terug - 'n end as ze uit de buurt verdwaald waren, nou!
En dan babbelde zij weer, verheugd en opgewonden over de gebeurtenis in háár leven.
‘Ben je ook op zoo'n schip geweest?’
‘Ja’, jokte-ie: ‘maar véél grooter....’
‘En wat dee je dan?’
‘Heen en weer varen....’
‘En as 't schip gezonken was, wat dan?’
‘Dan zou 'k na land gezwommen hebben....’
| |
| |
‘En as 'r geen land was?’
‘Dan, dan’, zei-ie, de kleine hand verkneuterend: ‘zou 'k voor de haaien geweest zijn.... Dat bennen krengen, die je met huid en haar na binnen werken.... Hap! Hap! Zonder te kauwen slikken ze je in....’
‘En dan?’ bleef ze vragen, zooals ze 't in de heerlijke dagen dee, toen Koert nog niet met schellevischoogen rondliep, en niet telkes z'n nagels met z'n zakdoek zat te poetsen.
‘En dan?.... Dan zak je in de maag van zoo'n loeder, net as Jonas in de walvisch z'n ingewanden, en dan is 't met je gedaan....’
‘Hoe weet ù dat dan?.... Het zoo'n haai u ook al is ingeslikt?’
‘Jawel, meid, maar ik heb zoo loopen stampen en springen, dat-ie me kwijt raakte’.
‘Is dat werendig gebeurd?.... Of zuig-ie 't uit je duim?’
‘Anders zou 'k toch niet levend naast je loopen!’ betoogde-ie, 'n oogenblik stilstaand, om 'n nieuwe pijp op te steken. Je werd dronken van de zon in je nek, de zon op de witte vlam-geveltjes, de zon op de duive-lijfies in de oneindige lucht, de zon om de zwart-en-roode schoorsteenpijpjes met de traag-om-hoog slierende rook-walmpjes. Op 'n gecementeerde dakspits rustte 'n verdoolde meeuw, onbeweeglijk, angstig-van-witheid. Ze was zoo strakwit, zoo verdronken-in-witheid, zoo gestold van sneeuw-blankheid, omdat ze geen licht terugspiegelde, zooals al 't andere in 'r dadelijke buurt,
| |
| |
dat de man, die 't zoolang had moeten ontberen, en zoolang 'n nis met zwarte tralies, of 'n in de lucht uitgeboorden driehoek had gezien, de heele nieuwe omgeving 'n eeuwigheids-oogenblik vergat, en naar 't marmeren meeuwe-kopje keek, of-ie 'n wonder onderging. De kinderstem wekte 'm. Daar most ze méér van weten, van dat zitten in de maag van zoo'n haai, as-ie je opgeslokt had....
‘Hoe ziet 't 'r vanbinnen bij 'm uit?’
‘Wat bedoel je?’, vroeg-ie, 'r niet meer in ‘in’.
‘Toen die haai je zonder te kauwen op had gevreten?.... Kon je rechtop staan?’
‘Nou, moeilijk.... Ik stoot dikwijls me kop, as 'k niet oppas, maar daar was 't zoo laag van verdieping door al de baleinen, da'k aldoor gebukt most loopen....’
‘Kon je na buiten kijken?.... Of zag je niemedal?’
‘Je zag 'r zoo-wat niks’, praatte-ie, afwezig naar den albasten vogel kijkend - hoe langer je staarde, hoe witter en onbewegelijker 't dier leek - en hoe onwezenlijker hij zichzelf in de vragen van 't kind en in de eigen herinneringen verwarde: ‘je zag enkel licht van boven....’
‘Hoe at je dan, as je honger kreeg?’
‘Ja, hoe at 'k?.... As 'k lustte.... Eerst was 'k zoo ziek, da'k languit bleef leggen, omdat 'k de stilte niet verdroeg.... Je gedachten rammelden door je hersens en maakten zoo'n spektakel, da-je midden in den nacht zoo hard as je maar kon, zoo hard da-je je stem dubbel hoorde, begon te kletsen.... Vanmorgen in den trein schrikte 'k van
| |
| |
alles, van 't dichtslaan van de deuren, van 'n anderen trein, die ineene voorbij-reed, van 't gillen van 'n locomotief, van 'n conducteur, die me kaartje wou knippen, en as 'k me oogen dichtdee, omdat 'k me 'n koliek an de zon had gekeken, dacht 'k: 'k wen 'r nooit meer an, want de stilte zat in me boddie gevreten.... Daar vliegt ze! 'k Had 'r 'n vloek op kennen doen, dat ze van steen was....’
‘Wie?’, vroeg Magdaleentje, die 'r niks van begreep.
‘Die kanjer van 'n meeuw!.... Hoe komt die hier in z'n eentje!’
In 'n oplaaiing van levensplezier, eens zoo sterk door de fut gevende kraking van z'n zolen, had-ie 'n plotselinge behoefte schel te fluiten - as-ie zong, zouen ze gedacht hebben, dat-ie 'n stuk in z'n kraag had.
‘Jakkes!’ zei 't meisje, en omdat-ie 'r door z'n gefluit niet hoorde, bebengelde ze z'n vingers met de onstuimigheid van 'r kleine hand: ‘wat zijn dat voor manieren van 'n grooten man.... Je mag niet fluiten! Je ben toch geen straatjongen....’
‘En as 'k 't toch doe?’, vroeg-ie, en 'r weerlichtte iets van 'n fopschel, 'n uitgestoken tong en tien langs z'n neus gestrekte vingers, in 't lachen van z'n oogen, die erreglief konden doen, as-ie niet den grond liep af te zoeken.
‘As je 't toch’, dreigde ze: ‘zeg 'k je niet, dat in 't huissie dáár Friedel Wetter woont, en dat dáár Jo in z'n bed leit....’
Hij lachte om 'r kinderlijke onnoozelheid, stond
| |
| |
aarzelend stil, of-ie met z'n houding geen raad wist, klopte z'n pijp uit. Toen, omdat 'r asch op z'n glimmende, bruine schoenen gevallen was, vouwde-ie 'n nog splinternieuwen, in den stijfsel verharden zakdoek, open, en sloeg 'r de grijze vlokjes mee weg.
‘Friedel!’ zei 't kind tegen 't spook, dat met 'n blauw voorschoot om, de deur ontsloot: ‘ik mot voor tante, Jo z'n vader, die Goodevrà met nog vier namen hiet, bij je brengen....’
‘Ik ben Godefroid Mourier’, stelde hij zich aan 't meisje, dat in de bloeiende zon met 'r half-bloote armen, en 'r onder 't voorschoot tot de schouders naakt halsje, in 't portaal stond, voor.
‘Willkommen, mijneer Mourier’, zei ze, 'm 'r hand toestekend. 't Was den eersten keer, na zooveel jaren van eenzaamheid, dat-ie de hand van 'n vrouw drukte. Met de bedremmeling van 'n schooljongen, houdingloos, met de lengte van z'n lichaam geen raad wetend, en bij 't kijken van 'r troebel-donkere viooltjes-oogen heelemaal vergetend den hoed van 't kort-geschoren hoofd te nemen, stapte-ie 't portaal in, waarin zijn reuze-slagschaduw al dadelijk de trap beklom.
Boven had Leentje de slaapkamerdeur met 'n dreunenden smak opengesmeten, en nog vóór de nieuwe zolen de treden bekraakten, leien de zakjes uit 't door háár los getrokken pak op de deken bij den jongen, die 'r met 't waterverband om z'n hals en den grooten, zwarten bril onder de vergroeide wenkbrauwen, als 'n jeugdige bedelmonnik uitzag.
| |
| |
‘Dat bennen citroen-zuurtjes’, zei ze, den vader 'r gladweg bij vergetend, zoo vol als ze van 't lekkers-in-verscheidenheid was’: en dàt reepies melk-sjokola - en dàt groene drupsies - en da's 'n heel ons annenas-blokkies - en dàt bennen sjokolade-sigaren en dàt hazelnoot-reepies - en nou komt 'r nog 'n schip met drie masten....’
In 't bed opstuttend, beluisterde Jo 't geluid der voetstappen op de trap, de klank der mansstem en 't vroolijk lachen van Friedel, die nieuwsgierig achteraan kwam - 't bleeke gezicht werd vuurrood - en zonder 'n kik te geven, dook-ie weg in 't dek. De zon, van onder de gordijn-franje binnen-plassend, bescheen de harige deken, de toetjes en pakjes.
‘Jo’, zei de man, zich met de plompe schouders en slungel-armen over 't bed buigend: ik ben 't....’
De buil onder 't dek bleef onbewegelijk.
‘Hoe - hoe - staat 't 'r mee’, hakkelde Godefroid Mourier, en de zenuwtrekkingen om z'n mond werden zoo wild, dat je niet zien kon of-ie al of niet lachte: ‘slaap je nog, me jongen?’
Als 'r niemand in de kamer bij was geweest, zou Jo zich zoo gehouen hebben. Maar Leentje, die met gespalkte oogen had staan kijken, begon aan de deken, die niet meegaf, omdat hij 'r krampachtig vasthield, te trekken, en ze riep 'r met bijtende verontwaardiging bij:
‘Hij slaapt niet, hoor! Hij zat te lezen, toen ik binnenkwam. 't Is je vader, Jo!.... Je vader!.... Nou vraag ik je!.... 't Is je vader, Jo!.... Jakkes, wat 'n akelig dier ben jij....’
| |
| |
‘Jo, jou vader iest gekommen’, zei Friedel verwonderd.
Toen zei de man, omdat de jongen onzichtbaar
| |
| |
bleef: ‘laat u me asjeblief effen met mijn zoon alleen....’
‘In de stilte begon-ie 't scheepje, dat-ie zoo voorzichtig gedragen had, dat 'r nog geen raatje verbogen was, uit te pakken, zette 't op 'n stoel bij 't bed.
De zon bescheen de witte letters bij 't roer. De Tijd zal 't leeren.
En benee ging tante Toos razend tekeer, omdat ze doodelijk-ongerust over 't wegblijven van 't meisje, op 'n draf was komen aanhollen, en ze 'r bij moest gaan zitten, zoo krimmeneel as 'r hart 'r van klopte.
|
|
Auteursrecht onbekend