|
| |
VII.
Om en in 't woninkje, dat 't zelfde gebleven was, leek in de komende maanden alles zoo veranderd, als in 'n ordelijk-gefatsoeneerd burgermans-tuintje, met 'n geranium-perkje, 'n vlierstruik, wat uitgebloeide rhododendrons en 'n sukkelend seringenboompje, waaraan niet meer de hand wordt gehouden, en waarin de kippen los beginnen te loopen. 'r Was geen mindere welstand en geen dadelijke
| |
| |
verwaarloozing, en af en toe trok de een of de ander nog wel 'ns onkruid uit de teelaarde, of morste 'n verloren kwartiertje met 'n kniezig-verstopten gieter, maar 't pleizier was 'r zoo goed af als van 'n nieuwe fiets met roestvlekken, of van 'n hoed, die 'n stevige bui heeft gehad.
De wind stormde en klaagde soms net zoo als vroeger om 't warm-gebroeid huiskamertje, en wat 'r in stond, wat 'r in leefde, wat 'r in 't spel van licht en schaduw in vol-dragen was, wat 'r tot de vrindlijke eenheid van juist dat kamertje in gegroeid leek, en enkel daar zoo had moeten groeien, ontwaakte in den morgen, schimde weg in den nacht, verhield zich in dezelfde ontvankelijke afwachting van de groote en kleine menschen, die 'r hun eerste vreugden in gehad hadden - en toch lag 'r 'n wrevel, 'n verfletsing, 'n verweerdheid over de dingen, die mekaar nog voor zoo kort toe-geglimlacht hadden, als de eerste gullichtende zonnestralen, langs 't gordijn, de tafelpoot, 't zeil met 't koffie-blad, 't kacheltje met z'n nikkelen deurtjes en de schoorsteenpullen bekropen.
Zoolang 'n doode in z'n huis is, zijn de onnoozele voorwerpen, die dagelijks de tasting van z'n oogen, de aanraking van z'n handen ondergingen, in intieme genegenheidsdrang, in niet te benaderen bevende overgave, om 'm heen - zoodra-ie 'r niet meer is, zoodra vreemden den stoel, waarin-ie zat, 't boek dat-ie las, de pijp, die bij z'n lippen behoorde, bekijken, voorbijstappen, ontzielen, blijft z'n kamer met wat 'r in was, dezelfde, evenwich- | |
| |
tige
kamer, maar de voorwerpen sterven 'r in.
Dat vreemde, waaraan ge niet moogt tornen, omdat in 't leven van ieder, heel vroeg of heel laat, zulke verkillende wonderen gebeuren, had niet in die ontredderende mate, maar toch waarneembaar en sloopend, in 't woninkje van de moeder van den glasblazer rond-gegrepen, omdat 't kostelijkst ding, 't diep-innerlijkst mekaar vertrouwen, 't geen geheimen voor elkander hebben, door de wrijvinkjes en invretende vervreemding - en vooral door de oogen van Friedel Wetter - gevlucht was. Van af 'r eerste bezoek had 't slanke, toch kleine Duitsche meisje, dat haast geen voetstap in 't Philips-dorp had versleten, omdat ze huismoedertje in plaats van 'r ziekelijke, bedlegerige moeder was, tante Toos, die niet zoo rap meer kon, al wou ze 't niet weten, van Ko en de kinderen nóg meer verwijderd, en zelfs Jo, 't zoontje van den man, die z'n laatste weken in de Strafgevangenis uit-zat, dee stug en ingehouden-vijandig, als-ie met z'n uileoogen gastvrijheid genoot.
Friedel, met 'r on-germaansch gezichtje, droomerig Madonna-vrouwtje, blank, bijna popperig, als ze met 't in twee helften gestreken haar en de boven de roze oortjes gewentelde vlechtjes onder 't lamplicht, dat 'r gazelle-kopje, 'r bijna doorschijnend neusje en
| |
| |
kwijnend mondje, omkoesterde, zat - Friedel met 't vol-bleeke nekje, de rijpe schouders en de gemarmerde, half-bloote armen, die zich nauwelijks in de gebloemde stof van 'r wijde mouwen te schuil leien, behekste den man en de jongens, kreeg van de onwillige tante Toos, die met nee-schudden begon en met ja-lachen eindigde, alles gedaan, maar stuitte op de onverzoenlijkheid van Lena, die niks van 'r most hebben, omdat ze 'r 'n spook vond, die 't land an 'r had, omdat ze de zuster van den jongen-met-'t-puistengezicht was, die zich achter-af-gezet voelde, en zich daarin niet vergiste, as 't Madonna-kopje op bezoek kwam, en Ko, Koert en Jo 'r met oogen zatten an te kijken, of ze op slagroomsoezen getracteerd werden, 't duurste van 't duurste dat je je denken kon, en nog 'n twééde mochten nemen. Misschien zou ze zich bij de pogingen van de Duitsche zeventienjarige, die maar effetjes langer as Koert was, om 'r in te palmen, ten slotte gegeven hebben, maar op 'n Zondag, toen Ko met den chemicus naar 't Sportpark was gewandeld, en tante op bezoek was bij z'n vrouw, die al negen kinderen had en bij wie de gekke ooievaar, zoomaar of 't niks was, 'n jongen en 'n meissie tegelijk was wezen brengen, dee Koert - haar broer - zoo vies met 't Duitsche spook met de ‘snekken’ boven 'r vuurrooie ooren - zei-ie háár later, toen ze in bed lee, zoo'n meer-as-erreg ding, dat ze an niemand mocht oververtellen, an niemand: anders vertelde-ie 'r nooit meer wat - dat ze 'r toen ze met z'n allen benejen zoo zaten
| |
| |
te kakelen, da-je 'r niet bij in kon slapen, onder 't dek lee te grienen, zoo'n vreeselijk verdriet as ze 'r van had, en zoo as ze 't spook, waarvoor ze verrajen wier, wat na 'r gezicht met de opgekwakte haren, had kennen smijten. Ze zag alles nog precies zooas 't gebeurd was....
Koert had 'r eerst voor zitten lezen uit Max en Maurits, dat ze vanbuiten kende, en waarvan ze elk verkeerd gelezen woord kon verbeteren:
Ach, wat hoort men vaak van kindren,
Die hun medemenschen hind'ren!
Max en Maurits op de prent -
Stonden ook daarvoor bekend.
Als hun ouders hen beknorden
En vermaanden braaf te worden,
Riepen ze bij dit vermaan
Lachend: ‘wat gaat ons dat aan?’
En ze had, of de dag duizendmaal-duizendmaal duurde, met 'r hand op z'n schouder zitten luisteren, met 'n niet door-te-knabbelen pepermunt in 'r mond, 'n zóó heete, dat-ie 'r keel afbrandde, as je met veel adem hùùù zei. En toen was 't ineene uit, want 't snekkenspook, dat altijd met de witte punt van 'r neus tegen den buitenkant van 't raam drukte, om te zien wie 'r in de kamer was, had met 'r vingers tegen de ruit geklopt en geroepen: ‘Maag iek, Koert?’ - en Max en Maurits waren den hoek naast den stoel, waarin hij ze had laten vallen, niet meer uit gekommen. Want Koert
| |
| |
dacht an geen voorlezen, an geen hunkerend zusje meer, an geen tijd en geen vrind, die hij beloofd had te komen afhalen - hij zee geen woord, maar nou ook letterlijk geen woord - liet Friedel met 'r ratjetoe-Hollandsch alleen klessen, overal met 'r vingers ankommen, en as ze d'r mond leeg had weer uit 't toetje met de Engelsche pepermunt, dat op 't kozijn lee, snoepen - z'n oogen hadden weer den slagroomsoezen-roes - z'n oogen liepen as twee angstige hondjes mee met de kittig-jonge, hupschsierlijke bewegingen van 't Duitsche meisje, dat nou is op 'r gemak de portretten an de behangsel-wanden, de naaidoos met de spulletjes van tante Toos, de boeken van Kobus, tot zelfs de kwitanties en papieren onder 't brok gesmolten steen, herinnering aan 't Heerlensche werk, bekeek en besnuffelde, en de verteederde glimlach week geen klokke-tik van z'n gelaat. 'n Paar maal, omdat-ie háár broer was, ze recht op 'm had, had Leentje gevraagd of-ie verder wou voorlezen, maar as-ie 'r hoorde zee-ie met z'n gedachten in 'n ander land: ‘daalijk, Leentje!’ meestal hoorde-ie 'r niet, zat-ie voor zich uit te lodderen, dorst-ie de snuf-al zelfs niet te verbiejen, as ze 'n la van de kast opentrok, om brutaalweg te neuzen wat 'r in bewaard wier. En toen Lena, die zich zat op te vreten van ergernis - zoo as ze 't dee as vreemde kinderen an haar poppenwagen of speelgoed durfden kommen, eindelijk met 'n mondje as de vinnig-opstaande rugstekels van 'n baars, beweerde, dat ze 't tante zou zeggen, dat as je overal met kromme graai-vingers
| |
| |
an-zat, je net zoo stonk as luistervinken, toen trok Koert de partij van 't spook, dat 'r met 'n pepermunt tusschen 'r witte tanden uitlachte - en Koert, die nog nooit anders as schatte-woorden tegen 'r gezegd had, snauwde dat 't haar niks anging, dat ze 'r zich niet mee te bemoeien had. Toen was zij, dik op 'r teenen getrapt, eerst na de keuken geloopen, en toen ze werom keerde, stonden Koert en 't snekken-meissie allebei voor 't raam, en babbelde hij net zoo veel as zij. Hij rookte 'n sigaret en zij - zoo'n naar dier was 't - rookte net zoo hard, en omdat ze natuurlijk niet rooken kon, en maar dee alsof, blies ze rookwolken as 'n auto, die niet van zijn plaats kwam, en kneep ze 'r oogen van de walm toe.
Dat was nog niemedal, dat was 't vieze niet, zij knipte Koert z'n nagels, en dat liet die gróóte jongen zich door 'n meissie doen.
‘Zoo mooi as jij’, zee-ie: ‘krijg ik ze nooit’, en hij hield dezelfde dooie schelvischoogen, denzelfden glimlach, terwijl zij de vergroeide maantjes van z'n ruwe vingers, maantjes, die in al die veertien jongensjaren nog nooit van de ketting waren geweest en nog minder van de wereld gezien, met den botten kant van z'n zakmes trachtte te wieden. 't Dee 'n pijn, dat je je tanden moest bebijten, om niet hardop Au! te roepen, en 't werd nog erger toen ze de leerachtige velle-randjes met z'n zakschaar bij-knipte, en geduldig een voor een de weerbarstige vezels te grazen nam. De maantjes van linkerduim en wijsvingerwaren al doorgekwartierd,
| |
| |
maar nou mosten de nagels 'r nog an, en wat ook geen verder uitstel verdroeg: de week-verzameling, die 'r dagschuw onder school.
‘Doe iek jou wee, Koert?’, vroeg de indringster, terwijl 't schaartje in 'n te weelderige bocht, 'n rose-bloederig lijntje achterliet, en de mishandelde vinger, in reflex-gebaar onmannelijk an de haal wou gaan.
‘Nee,’ zei-ie, zich bedwingend om den top niet in den alles genezenden mond te steken: ‘ik vind dat-ie zoo prachtig wordt....’
‘Met jouw fiengers ies waat te begienen’, praatte Friedel, 'r zoo stevig op los knippend, dat de nagelgranaatscherven tegen de ruiten kieperden, of 't zomer was en driftige torren de kamer in wouen: ‘maar met die fiengers van jouw oom ies kein eer mee te behalen.... Jij heb die schoenste fiengers van die heele familie....’
Daar kreeg Koert 'n kleur bij. As-ie 't met z'n ongelukkigen voet tegen iedereen aflei, en zich altijd geduld en in 'n sfeer van meelij voelde, had-ie ten minste iets, al was 't niet veel, waarmee-ie de anderen de oogen uitstak. En omdat 't 'm bij die lofuiting, terwijl de vingertoppen as krimpgesnejen visch trilden, en 't heldhaftig niet wouen laten merken, warm om 't jongenshart werd, en z'n oogen 't zwanedons van 't bloote halsje betreuzelden, zei-ie zoo verlegen en preutsch of hij 't meisje en zij de jongen was: ‘Ik ben zoo leelijk, dat 't niet veel zeit, as me vingers....
‘Dat zaag jij maar’, zei de listige bezoekster,
| |
| |
die, van af 'r haar met 'n odeurtje tot 'r lage schoentjes met strikjes verzorgd was: ‘jij heb schoene augen, Koert’....
‘Meen je’, glimlachte de manke jongen, en om goed rechtop te staan, leunde-ie op den gezonden voet en trok-ie den horrel zoo sterk mogelijk omhoog - al had ze 'm nog honderdmaal meer pijn gedaan, zou-ie geen kik hebben gegeven.
‘Iek zou vroeger voor die oorlog manikoer zijn geworden’, verhaalde ze, 't vel van 'n pink, dat niet los te bikken was, zoo an de pinknagel vastgevroren as 't was, met martelende schraap-haaltjes wegkrabbend: ‘oend damiet wierd bij oens veel geld verdiend: maar in die oorlog waren er bij oens geen maniekoere meer....’
‘Wat is 'n manikoer?’ vroeg Koert weer, en nou keek-ie naar 't wonder van de bleeke meisjes-vingers, de wassen handjes, as van de modepoppen in de confectie-étalages, die om zijn mormel-vingers heen-strengelden, en 't mesje zoo zeker hanteerden of 't 'r dagwerk was.
‘Een manikoer’, lei Friedel uit: ‘versorgt die handen van dames en heeren.... Dat is die Koer van die leelijke manen. En als jij daat iedere week volhoudt, krijg jij ook heerehanden.... Een man met schmutzige nagels ies kein man....’
Dan hapte, klapperde, veerde de schaar weer, spetten de nagelbrokjes 't kamertje door, vijlde en schaafde ze tot 'r geen onvertogenheidje meer te zien was, en elke vinger 'n troebel-paarse maan met wolke-vlokjes had.
| |
| |
In de keuken boende, schrobde-ie z'n handen met groene zeep en puinsteen, en toen-ie met kraakzindelijke gebojen terug kwam, gaf ze ze nog 'ns 'n beurt, en had ze moeite te spreken, omdat ze, denkend dat niemand 't zag, vier pepermunten tegelijk in 'r mond had gestoken, en je geen vier van die steenharde dingen inslikken kan.
‘Hoe oud ben jij, Koert?’ vroeg ze.
‘Zestien’, jokte-ie.
‘Je ben pas veertien geweest’, bemoeide Leentje zich met 't zonde-geval: ‘en zij het vier pepermunten uit 't zakkie gegapt. Ze stikt 'r in, as ze wat zeggen wil....’
‘Dat lieg jij, freches Dieng’, zei Friedel: ‘maag jij liegen?’
‘Jij mag zoo'n boel niet’, keef Leentje: ‘jij mag niet in onze kast rommelen en je doet 't toch....’
‘Is 't gedaan!’ kwam Koert tusschenbeiden: ‘mot ik boos worden, kat?’
‘En tòch ben jij veertien en geen zestien, en jokt zij dat ze 'r scheel van ziet.... D'r plakten vier pepermunten op mekaar, die je met je nagels los wou peuteren, en toen ik omkeek, dee je of je jeuk bij je neus had en slikte je ze alle vier in, nog stiekemer as de poes as-ie steelt!’
‘So eine bodenlose Frechheit, so eine Gemeinheit....’ vlamde Friedel met prachtoogen op, en nou ze zich opwond, was ze 'r beetje Hollandsch gladweg kwijt: ‘so etwas Unerhörtes....’
‘Steek je tong is uit!.... Laat is in je mond kijken!’ hield de kleine zuster voet bij stuk.
| |
| |
‘As je nog een woord zeit!’ dreigde Koert, z'n gemanikuurde hand opheffend.
Dat had-ie nog nooit gedaan - nog nooit - en daar had-ie dadelijk spijt van, maar Friedel hield 't vuurtje warm. Die zei dat ze niet in 'r eigen land, en niet in Holland, zoo'n nest-van-'n-kind had gezien, dat tegen 'n grooten broer 'n mond opzette, waar je van schrok....
Jo, niet in z'n sas, omdat Koert z'n woord niet had gehouen, en erg ondersteboven door 'n brief uit de Strafgevangenis, hoorde 't eerst 't ontzettende nieuws uit 't kinder-plappermondje, dat Friedel de tien nagels, alle tien, geknipt en gesnejen had - en Jo trok over z'n bril 'n snoet of-ie 't net zoo vies vond as zij. Toen kwam tante Toos an de beurt, die van de kraamvrouw met de gezonde tweeling, naar de waarzegster ‘in handlezing en helderziende’ geweest was, en daar dingen om van te huiveren van Kobus, die kennis an 'n zwart meissie zou krijgen, gehoord had.
‘Tante, Koert het z'n nagels door Friedel laten knippen, en ze het 'n half ons pepermunt op vijf na opgezogen!’
‘Heb jij, groote lummel, daar hulp voor noodig?’ vroeg tante, die 't Duitsche meisje soms niet voor 'r oogen geteekend kon zien.
Kobus, die 't effen later hoorde, zee niks. Die keek alleen of-ie de duvel in had en dee of-ie Friedel niet zag.
‘Wat most je dat an iedereen dadelijk over-klessen?’ babbelde de jongen, toen-ie 'r als van
| |
| |
ouds boven goeien nacht kwam zeggen: ‘ken jij geen geheim meer voor je houen?’
‘En of!’ sprak ze met 'n tikje verdronken berouw.
‘Ik ben’, fluisterde-ie bij haar in 't dek: ‘ik ben - op Friedel verliefd....’
| |
| |
‘Most ze daarvoor je nagels knippen?’ zei ze, in z'n starende oogen kijkend.
‘Zal je 't niemand zeggen?’
‘Wat is verliefd?’, vroeg ze, 'r zoo naast, of-ie Engelsche woorden uit 't Leerboek zee.
‘Ik ga met 'r trouwen, en dan kom jij bij ons inwonen....’
‘Jakkes!’ zei ze, z'n enge hand met de getietoeweerde nagels - zoo as zij 't uitsprak wàs 't - wegduwend: ‘jakkes, jongen!’
|
|
Auteursrecht onbekend