|
| |
| |
| |
Verzoenings-feest.
Piet's mes tikte tegen den rand van 't bord - om stilte verzoekend in 'n vervelende pijnlijke stilte, en omdat-ie zóó wel 't woord had kunnen nemen, daar tot zelfs de papegaai z'n bek hield, klonk 't vinnig gehamer van 't staal op 't porselein, om iets vragend dat niet gevraagd behoefde te worden, 'n weinig mal.
't Had dan ook juist de verkeerde uitwerking. In eens werden ze wakker.
Jet, tusschen bruid en bruidegom in, die achter 'r hand zat te gapen, omdat ze zoo vroeg op den dag geen wijn kon verdragen, boog zich over de tafel, vroeg in verwonderings-toon: ‘Gut, ga jij spééchen, Piet?’
‘Daar heeft-ie 'n kwartier over zitten broeien!’, riep Trui met 'r mond vol taart.
Gerrit, Piet's tafelbuur, die 't van de zware bourgogne te pakken had, deed 't luidruchtigst, bootste met een langgerekt tèteretètetèèèèèèè... 'n fanfare na.
Willem, blij dat 't scheidings-tijd werd, klapte zoo met z'n zware handen, riep zulke overdreven bravo's, dat Trui 'm vinnig met 'r knie anstiet, waarlijk gegeneerd voor den bruigom.
Alleen de ouwe moeder, die uit 'r beroerte 'n
| |
| |
zenuw-beving in de halsspieren had overgehouden, knikte lachend-goedkeurend.
Jan, de bruigom, stak onhoffelijk den brand in z'n sigaar, dampte om zich 'n houding te geven - Amélie, de bruid, schraapte nerveus roomstrookjes van 'r bord.
Het was dadelijk 'n ongure, gedwongen maaltijd geweest. 'r Was te veel aan voorafgegaan. Nog geen half jaar geleden, veertien dagen na den dood van Dientje's man - Dientje, die tusschen Willem en Gerrit inzat - had, Jan, kort voor beurstijd, z'n broer Piet in 'n lunchroom in vertrouwen genomen - hoe-ie smoor-verliefd op 'n koriste van 'n operettegezelschap was, 'n door en door fatsoenlijke meid, waarop niks te zeggen viel - èn dat-ie 'r tróúwen wou. Of Piet de andere familieleden, meer in 't bijzonder moeder, wou voorbereiden. Piet had geantwoord, dat Jan dòl was. Zoo'n juffrouw, die meer dan eens in de raarste kostuums, met d'r beenen in tricot, was opgetreden, trouwde je niet, al was ze nog zoo zuiver op de graat. Maar omdat Piet's gezonde bedenkingen volkomen op Jan's obstinaatheid afstuitten, Jan driftig werd bij 'n paar ondoordachte woorden van z'n ouderen broer, telefoneerde Piet - na beurs - de familie bijmekaar, had 'r 'n nijdige conferentie plaats met 't te voorzien gevolg, dat Jan zich met iedereen brouilleerde. Z'n moeder, zusters, broers negeerde-ie stijf, als-ie ze in 't publiek ontmoette. Soms, bij Carré of in schouwburgen, was 't 'n pénibele botsing, wanneer Guusje met Gerrit, Piet en Jet, of Willem met Trui dicht naast Jan met z'n juffie kwamen te zitten. 't Was of-ie 't 'r om dee, of-ie ze met opzet voor d'r hoofd wou stooten. Zelfs in de koffiehuizen, waarvan-ie wist dat z'n broers en zusters gebruik maakten,
| |
| |
bleef hij habitué - in gezelschap van 't mènsch. Die verhouding zou zoo gebleven zijn, misschien op den duur slimmer geworden, ware 'r niet plotseling 'n ongeluk gebeurd. Op 'n Zondagmiddag - 's morgens was ze naar kerk geweest - zakte moeder in mekaar, door 'n beroerte getroffen. Urenlang lag ze bewusteloos, en omdat onder zulke omstandigheden 't plicht is kinderen te waarschuwen, kreeg ook de verloren zoon 'n stadstelegram. Bij wat ze dachten 'n stèrfbed te zijn, gaven ze mekaar de hand, koeltjes en vormelijk, maar 'n hànd. De heele week bleef moeder bedenkelijk, toen knapte ze vlugger op dan iemand had durven onderstellen. Den tienden dag, in 't zonnetje voor 't raam zittend, met 'r sterk-bevend hoofdje bij de lustige kleuring der bloemen in 't rek, moeilijk de zwoele voorjaarslucht slurpend, telkens door den papegaai opgemonterd, die om de halve minuut 'n.... ‘Dag liefie-ie-ie-ie!’ òf 'n ordinair woord schorde, begon ze met Guusje, Trui, Dientje over Jan z'n meissie te spreken - dat ze op 't randje van de dood had gelegen - dat ze zoo blij was geweest 'm weer te zien, - dat as 'r, godbeware, wat overkwam, 'r vrede in de familie most wezen - dat 'n mensch z'n zin 'n mensch z'n leven was - dat 'r niks op 't meissie te zeggen viel - dat ze vóór ze 'r oogen sloot.... Hakkelend in 't malsch zonlicht, dat 'r deinend grijs haar als zilver-stengels doorwoelde, stokte ze en uit 'r dikwordend oogwit stotterden tranen 'r wimpers langs. Wel had Jet rustig betoogd, dat moeder dien avond met Jan 't grootste woord had gehad, 'r 't sterkst op tegen was geweest, 'r z'n dooden váder bij had gehaald - wel was Guusje opnieuw begonnen te verwijten, maar toen afgetakeld moedertje, 'n schim van vroeger, driftiger beefde, 'r snikkend op bleef stáán, dat ze àl 'r kinderen bij zich wou hebben
| |
| |
in 'r laatste dagen - lang maken zou ze 't niet meer, dat vóélde ze - toen keken de zusters mekaar aan, en den volgenden dag kwamen Jan en Amélie voor 't eerst bij moeder op bezoek. Moeder zag niets door 'r tranen, en Amélie, bekeken en ontleed door 'n aantal, vijandige oogen, verwelkomd door de ‘Dag liefies’ des uitgelaten lorres, telde in 'r verlegenheid enkel de bloemen van 't axminster. 'n Maand later, na de plechtige tweede-klasse inzegening op 't stadhuis - de kerk wou de familie liever mijden - was het déjeuner-dinatoire bij de ouwe mevrouw thuis, uitsluitend voor broers en zusters, 'n prachtig déjeuner-dinatoire, want al was de wrok onverminderd - van lekker eten hielden ze allemaal.
Piet, opgestaan, de servet in de eene, het mes in de andere hand, de oogen dwalend van z'n bord naar 't schaaltje met fondants, pralines, geconfijte vruchten, zette robust-van-aanloop den speech met 'n ‘....Bruid en bruigom - moeder, broers en zusters’.... in. Jet, innigst-bijgeloovig, bracht 'm 'r subiet uit. 't Gespeel met 't mes kon ze niet zien.
‘Toe, Piet, zeg, leg je mes neer! Daar komt ruzie van en ruzie hebben we zat gehad’....
‘Stilte! Suscht!’, maande Willem.
't Mes klepperde op 't bord. Onhandig met de servet wriemelend - as ze 'm doodsloegen wist-ie niet wàt-ie most zeggen - herhaalde Piet. ‘Bruid en bruigom - laat ik liever zeggen broer en zuster!’....
‘Dag lief-ie-ie-ie-ie! Goeiemòòòòrge! Goeie mòòòòrge!’, interrumpeerde de papegaai, z'n snavel langs de tralies roetschend.
Trui, vlak over Amélie gezeten, schoot in 'n proestbui, Gerrit verslikte zich, stond benauwd- | |
| |
hoestend op, Guusje hield 'r servet voor den mond geperst.
Even keek Piet nijdig. Dan met 'n zenuw-vaart propte-ie z'n woorden saam: ....‘Nu jullie de gewichtigste stap van jullie leven gedaan heb, 'n stap waarvan wij heden-middag getuigen zijn, wensch ik jullie, waarde broer en waarde schoonzuster, zegen en voorspoed. Wij hopen Jan, dat gij in uw huwelijk - in uw huwelijk - het geluk zal vinden, dat uw moeder en uw familie u van harte toewenschen en schoonzuster, deze wensch geldt, geldt, geldt’.... Hij zat vast, zou er mogelijk nòg uit los gekomen zijn, hadde Willem niet droog-komiek als-ie wel meer zijn kon, gevraagd:
‘Wèlk geld?’
De tafel lachte, ook 't jong-getrouwd paar. Half uit z'n humeur plompte Piet in z'n stoel terug. De slip der servet duwde-ie tusschen de punten van z'n boord en 'n hap van de portie ananas-roomtaart, die-ie in den steek had gelaten, nemend, zei-ie: ‘Ja, as jullie me niet an 't woord laten, hou 'k me mond’....
‘Je zat zoo van geld te hakkelen,’ lachte Willem na: ‘dat 'k effen most informeeren wàt voor geld je bedoelde!’
‘Nee Piet,’ zei Guusje, de lach-tranen uit 'r oogen vegend: ‘jij ben niet voor spreker in de wieg gelegd.’
Er gaapte 'n stilte. De zilveren dessertlepels be-rumoerden de borden - de papegaai overkraste de tralies der kooi - van uit de keuken benee, klonk 't uitgelaten gelach der meiden, die 'n half fleschje wijn hadden gekregen.
‘Da's nou niet aardig, Piet,’ sprak moeders bevende mond: ‘da's lange na niet aardig’....
Ze had verstandiger gedaan 'r mond te houden. De gêne werd 'r grooter om.
| |
| |
Jan, die onwillekeurig meegelachen had, leunde met 'n strak gezicht achteruit. Uiterlijk rustig 't vuur van z'n sigaar beblazend, had-ie moeite te blijven zitten. Bij de bruiloften van Guusje, Trui, Dientje, Piet, was 'r urenlang an tafel voorgedragen, gesproken, had-ie zelf als clown meegedaan - hier bij de geforceerde festiviteit, toonden ze zelfs niet de welvoegelijkheid, om Piet te laten uitspreken. Voor móéder zou-ie doen, alsof-ie niks merkte. Zich vooroverbuigend kreeg-ie medelijden met z'n vrouw, die met 'n hoogroode kleur stijf rechtop zat, zich honderdmaal onhandiger, hulpeloozer dan anders toonde, omdat de eterij eindeloos-lang duurde, omdat Trui en Guusje 'n paar maal Fransch met elkaar hadden gesproken èn omdat ze gedwongen op allemaal dingen most antwoorden. Toen Piet met z'n mes stilte in de stilte vroeg, had ze diepongelukkig 'r lepeltje door den room getrokken, bang dat de akelige, zich anstellende schoonzusters, die telkens met strak-starende oogen làchten, 'r tranen zouen opletten - want, o God, ze had zoo tegen de gelegenheid opgezien, en toen Piet ineene plechtig begon te doen, om ze toe te spreken, net as de ambtenaar van 't stadhuis, die 'r had laten grienen - zoo'n mal dier was ze! - toen Piet met z'n servet stond te wurmen en an de woorden broer en zuster toe was, had ze moeite niet in 'r tranen te stikken - had ze niks meer gehoord, niks gezien. Bij 't vroolijk gelach der anderen om Willem's mop, had ze meegeglimlacht zonder te weten waarom; nou in de kille, benauwende, vijandige stilte, wist ze niet of 't pàste verder ananas-roomtaart, die ze niet bliefde, die ze voor 'r fatsoen niet dorst te laten staan, te eten. De versche zalm, waarover Trui en Guusje hadden geroepen, had ze op dezelfde manier als 'n drankje
| |
| |
geslikt - ze kon geen visch zien - en van de patrijs, die 'n lucht had of-ie bedorven was, was ze haast ziek geworden. Ook de asperges, welke ze niet met 'r vingers durfde aanvatten - angstig had ze geneusd hoe Willem ze at - waren een marteling voor 'r geweest. Bij de altijd loerende oogen der vrouwen, had ze, met 'n gelaat dat in stijfsel gestreken leek, geglimlacht, geglimlacht, geglimlacht... Jan's moeder vond ze 'n lief mensch - 'r schoonzusters háátte ze met den haat van 'n vrouw, die zich vernederd voelt. As ze straks de deur uit was, hoopte ze ze nooit meer terug te zien, de hartelooze gekkinnen, die niet voor 'r bróód op de planken hadden gestaan....
De lepels tikten, de papegaai schreeuwde schor naar de zonzij.
‘Daar gaan 'n dominee, 'n pastoor en 'n rabbijn voorbij - jullie praten me ooren doof,’ grappigde Gerrit.
Tegelijk vroeg Trui: ‘Vin-je de taart niet lekker, Amélie?’
‘Heerlijk,’ loog de jonge vrouw: ‘ik zat maar effen zoo.’
‘Geef 'r nog 'n stukkie,’ zei moeder, 'r trillende hand naar de taarten-schaal strekkend.
Dientje reikte de taart aan, maar Jan die z'n horloge bekeken had. zei: ‘Moeder, broers en zusters - ik dank jullie, ook namens m'n vrouw, voor 't déjeuner. Maar we hebben geen tijd meer te verliezen. De trein gaat om vier en 't is over half. Ik dank jullie nog eens - en drink jullie gezondheid’...
In de schaduw der opstaande lichamen, sloegen de kristallen glazen als zilveren gongen - en Gerrit, die 'm heusch om kreeg, riep dwaas-luidruchtig: ‘Jan en Amélie leven hoog, hóóg, hóóg!...’
| |
| |
Nog rammelde 't geratel der wielen door de zonlichtende vensters, toen Jet, 'n amandel openbrekend, 'r gekropte bezwaren luchtte:
‘Ik mot jullie allemaal nog wèl feliciteeren - da's 'n héél prettig begrafenis-dejeuner geweest. As Piet niet zoo prachtig gespeecht had, was 'k in slaap gevallen.’
‘Gespeecht, gespeecht!’, verdedigde zich Piet: ‘'k zie nog eerder kans moeder d'r lorre toe te spreken, as 't geval dat we daar net hier hadden! Hoe kan iemand zoo stekeblind zijn, zoo'n mensch te trouwen? Heb je gehoord hoe ze déjeunerdinatoire uitsprak? Niet om na te vertellen! Hahaha!’
‘Eenig!’, lachte Trui: ‘bij de zalm gebruikte ze 'r gewone mes inplaats van 't visch-couvert - en van de compôte maakte ze met 'r aardappelen 'n moesje! As 'k langer gekeken had, was 'k onlekker geworden.’
‘Da's 't minste,’ viel Willem haar in de rede: ‘tafelmanieren zijn an te leeren. Dat zal Jan 'r wel voordoen. Maar 'n schoonzuster, die met 'n heele collectie andere meiden verlejen jaar in de Wereldkroniek - hoe heet die operette ook weer? Enfin de naam doet 'r niet toe! - gestaan heeft, met 'r beenen in tricot - 'k mot zeggen: daar boft de familie mee!’
‘Geloof jij, dat diè fatsoenlijk is?’, vinnigde Guus: ‘ik vertrouw 'r geen cent.’
‘Nou, nou!’, suste moeder: ‘praten jullie niet zoo onaardig. Als hìj maar gelukkig is’...
‘Moe, hou ù uw mond,’ sprak Trui scherp: ‘ù heb 't gewild, en ù heb uw zin, maar bij mij hoeft ze niet over de vloer te komen.’
‘Bij mij nog minder,’ zie Piet beslist: ‘'k zou me geneeren voor me kindermeid. Da's waarachtig
| |
| |
waar. Nee, ze mag bij 'n ànder desjeneetenaat-warre! Jan komt nog is huilend op me kantoor’...
‘Nemen jullie 'r niet de zegen af,’ praatte moeder nog eens: ‘'t is nou toch je zùster geworden - de vrouw van je broer’...
‘Wel zeker,’ zei Gerrit grof... ‘me zuster! Daar wil ik zèlf in gekend worden! 'n Zuster die met 'r bloote beenen in de Wereldkroniek heeft gestaan, die nog geen hartelijk woord met iemand van ons heeft gesproken - 'n zùster! - 'n zùster! 't Is goed dat vàder 'r geen getuige van is geweest, hoe we allemaal komedie mosten spelen om ù te plezieren.’
‘Ja, 't zou voor pa iets geweest zijn,’ mijmerde Jet: ‘pà die zoo op z'n point-d'honneur stond. Nog geen glas water had pà 'r gepresenteerd.’
‘En ù zal 'r spijt genoeg van hebben,’ knikte Dientje, in 'n fondant 'r witte weduwe-tandjes zettend: ‘ù zal 'r de mééste spijt van hebben - wij blijven 'r tegen.’
Piet hield Gerrit z'n koker import-sigaren voor, Willem schonk 't restant der flesch champagne.
‘In elk geval op jóúw gezondheid, moeder!’, sprak-ie 't zwijgend vrouwtje toe.
‘Dank je, jongen,’ zei ze doodelijk-vermoeid - de eenige die met 'r gedachten bij Jan en z'n vrouw was.
De rook der sigaren doorblauwde de zonnestralen, omdroop het tafelgerei, trok als 'n sluier naar 't geopend venster.
‘Lief-ie-ie-ie!’, schreeuwde de papegaai.
En de klok in de gang sloeg vier prettige, heldere slagen.
‘Nou zit-ie in de trein,’ snikkerde moeder, moeilijk 'r zakdoek naar 't bevend-onrustig hoofd brengend.
| |
| |
Niemand antwoordde. Wat was ze nà den aanval geestelijk afgenomen! Je herkende 'r gewoon niet meer. De nònsèns om te huilen - te huilen...
‘Vèèèr-roest... Vèèèrroest,’ schetterde lorre, die z'n daggie had.
April '06. |
|
Auteursrecht onbekend