|
| |
| |
| |
Chrysanten.
Net was ze klaar met de ontbijttafel, toen 'r èindelijk gescheld werd - èindelijk.
'r Hoofd voorzichtig naar het gordijn buigend, bang dat de franje-balletjes zouen bewegen keek ze gespannen.
Zij was 't - alleen - zònder hem. Zeker kwam hij nou daalijk - natuurlijk wat achtergebleven - 't lag 'r bovenop. Goed - ze zou niks laten merken, ze zoo onnoozel doen.
Vlug het brood snijdend, zenuwachtig adem-snuivend, dee ze of ze kamerdeur niet hoorde.
Lachend bleef Lisette in de deuropening, een pot met groote, gele chrysanten in de kleine handen.
‘Dag Annie!’
De jonge vrouw, bij de tafel, bewoog niet.
‘Dag Annie!’ -, riep Lisette luider: ‘zie je wat 'k mee breng?’
Nou moest ze wel òpkijken en lief doen.
‘Lisetje - Lisetje, wat bederf je ons! Wat 'n prachtige bloemen! Beelderig!’
‘Ik had vanmorgen in bed,’ praatte Lisette, 'r hoed afpiekend en 'r blonde haar voor den spiegel bij-schuimend: 'k had zoo de gedachte wáarmee 'k jullie plezier kon doen voor de afreis - 'k dacht
| |
| |
an 'n ander cadeautje - maar jullie hebben zoo alles - zoo letterlijk alles - toen ben 'k even vlug naar den bloemist gegaan - en heb 'n levenden pot uitgezocht - van afgesnejen bloemen hou je niet - dat zei je nog gister - oppassen dat ze niet bevriezen - en góéd onderhouen hoor!’
Telkens 't weerbarstig haar met kleine klopjes bemeppend, babbelde ze in één rateling door, opgewekt de vriendin in het spiegelglas toeknikkend.
Annie met den rug naar haar toe, maakte 'n plaats in den bloemenstandaard en nou 't rappe, jonge geluid in antwoord-wachting knapte, zei ze gedwongen-vriendelijk:
‘.... Zeker - Dàt hoef je niet te zeggen - ze zijn beeldig - 'k had geen idee dat 'r in die kou al zulke mooie chrysanten waren - heelemaal geen idee’ ...
En ineens liefjesweg, in denzelfden koud-hartelijken toon, vroeg ze de vraag die 'r al 'n half uur had bezig gehouen, die 'r bleek had gemaakt: ‘Is Frits met je mee wezen koopen?’
‘Frits?’ zei Lisette verwonderd, zich plots omkeerend: ‘Frits mée wezen koopen? Hoe kom je daar op? Dan zou 't toch geen verrassing voor jùllie geweest zijn?’
‘'k Dacht 't zoo - omdat-ie oók voor 't ontbijt uit is gegaan en nòg niet terug is’.
‘Da's toevallig!’, lachte Lisette; ‘twee langslapers vallen uit d'r bed en doen boodschappen zonder mekaar te ontmoeten! Je heb je sekuur vergist - 'k wed dat-ie nog ònder de wol leit ....’
‘Néé,’ lachte Annie mee, gerustgesteld. Plots stapte ze op Lisette toe, nam 'r hoofd in de handen en dankbaar, opgelucht door 't weten dat ze niet sàmen geweest waren, geen apartje hadden gehad, half-met-berouw dat ze de laatste dagen om 't
| |
| |
geringste stug en prikkelbaar had gedaan, zoende ze de vriendin op de wangen; ‘dank je wel voor de chrysanten, Lies-lief, en zòo as je weer vacantie heb, rekenen we op je.’
‘Dat duurt nog 'n poosje,’ zei Lisette luchtig: ‘misschien in geen jàren.’
‘Ach kom! Met Paschen zien we je weer - de logeerkamer is voor je besproken - zóoveel heb je niet om handen. - En je weet dat we 't dolgezellig vinden - dat je heelemaal geen moeite ....’
Ze praatte nog wat voort, de theekopjes bijschuivend, moeite doend om erg hartelijk te schijnen, om de accenten van vroeger, toen ze nog zulke èchte vriendinnen waren, te hervinden.
Lisette zat over 'r, luisterde met 't zèlfde blonde, jonge gezicht. 'r Was niets an 'r veranderd en toch stuitte al wat ze sprak. 'r Wrokte iets - 'r wrevelde 'n ding dat geen bewijzen had, dat onwaar leek, dat niet bestond, nee, onmogelijk kòn bestaan en toch alle warme levende hartelijkheid in dood, klankloos gepraat stolde. Vràgen, vràgen an je liefste vriendin van de meisjes-jaren, flink uit vràgen òf 'r wat was en wat 'r was met Frits, 'r màn - dat kon niet - dat kwam niet over je lippen - dat was 'n krankzinnigheid - want 'r wàs niets - ze deeën niet vreemd, niet druk, niet ongewoon met mekaar. Niet één keer had ze hem betrapt op 'n ongepast kijken, op 'n gezegde van bedekte genegenheid. Niet één keer had ze Lisette ùit 't gewone doen gezien. Twee, driemaal, nee 't waren méér keeren geweest, had ze ze opzettelijk alleen gelaten, had ze an de deur geluisterd, of als 't stil was snel de deur geopend en nooit, nooit 'n gebaar, 'n houding, 'n verlegenheid. Toch was die ééne week 'n marteling geweest, 'n ophitsing van wantrouwen. Ze vóélde dat die
| |
| |
twee met hun spreken over ditjes en datjes, met hun prikkelende rust, met hun kalme vriendelijkheid, zelfde sympathieën, zelfde neigingen, dezelfde gedachten hadden. 't Was 'n dwaze, wanhopige inbeelding, 'n ziekelijke jaloerschheid - telkens had ze zichzelf bedot en bedrogen - telkens vlamde Frits driftig op, als ze met 'r ouwe nonsens begon - 'n nonsens en 'n gemeenheid tegenover 'n vriendin die gàst was - toch groeide 'r bij herhaling 't sentiment dat ze bij die twéé te veel was, dat ze mekaar aankeken als zij niet keek, dat hun gesprekken een ondergrond hadden. Nee, 'r was geen schaduw van 'n bewijs. Frits dee hartelijk, Lisette verzon voor háár attenties. En zij, zij met 'r obsessie telde de uren die de vriendin nog zou blijven. 'n Vrouw bedroog zich niet. 'n Vrouw wist meer door 'r voelen, 'r vóór-voelen van de dingen dan 'n man met z'n verstandig ontleden en wikken. Gisteravond, den láátsten avond, had ze bijna vat. Frits vertelde van 'n getrouwden man die z'n vrouw voor de mal hield, die hier en daar gezien werd met anderen - zij had toen vlam gevat en gezegd hoe geméén ze dat vond - hoe 'n man 't kòn doen en opkijkend langs de lamp, had ze gemeend dat Frits en Lisette niet luisterden, dat 'r 'n glans in hun oogen was - 'n starre glans in dezelfde richting.
Nou was 't twee uur voor 't afscheid. Om elf zou Lisette naar Arnhem afreizen, zou de rust in 't huisje terugkeeren. En tot 't laatste oogenblik hitste 'r de dwaze, benauwende angst, had ze 'n kwartier staan popelen waàr ze waren, wat ze zoo vroeg uitdeeën ....
‘Lisette heeft chrysanten meegebracht,’ zei ze tot Frits, toen ie zonder iets te zien aan de ontbijttafel bijschoof.
| |
| |
‘Da's erg lief van je,’ zei hij, de bloemen van z'n stoel taxeerend.
‘En waar ben jij geweest?’
‘'k Heb me laten scheren, Ans.’
‘'k Heb je overal gezocht.’
‘Heeft de meid je dan niets gezegd?’
Nee die had 't vergeten. Die vergat alles. 't Dee 'r niks toe. Nou maar vlug ontbijten - anders moest Lies zich zoo haasten. Blij dat ze zich vergist had, praatte ze vroolijk, bijna uitbundig. Ze was een mal mensch, 'n vreeselijk mal mensch. Op zoo'n manier maakte ze zichzelf ongelukkig en Frits onverschillig. Wat 'n jammer dat Lisette om elf uur ging. Ze kon toch best tegen den avond gaan. Wat had ze nu zoo'n haast? Niewaar, Frits? Als Frits even telegrafeerde, wisten ze in Arnhem dat ze nog 'n halven dag bleef. Kon 't niet? Moest ze zoo positief terug? Nou dan kon je meteen zien, dat ze zich heelemaal niet geamuseerd had. Dat hoefde Lies niet tegen te spreken. Als je je amuseerde keek je op geen paar treinen làter. Nee, Lisette had nou eenmaal geschreven, dat ze zoo laat arriveerde en ze moest nog heusch 'n massa dingen beredderen. Als je onderwijzeres was, ging 't niet aan den laatsten dag van je vacantie 's àvonds thuis te komen. Dan was je den eersten dag van de school èxtra-katterig ....
Kopjes thee slurpend, belegde boterhammetjes etend - 't was 't galgemaal - dat moest dan maar lèkker zijn, zaten ze lang te tafelen. Toen ruimden de vrouwen af, bleef Frits even met Lisette alleen. Annie stond benee aan de deur bij den groenteboer. Daar moest je zelf bij zijn. De meid liet alles in d'r handen stoppen.
Frits zat bij het raam. Lisette plukte dorre blaadjes van de andere potten in den standaard.
| |
| |
‘Hou je niet van chrysanten, Frits?’ -, vroeg ze, òm te vragen.
Alleen met 'm, babbelde ze, om 'r stem te hooren - om de hinderlijke stilte heen te praten.
‘Ja, 'k hou wel van chrysanten,’ zei hij z'n sigaar rookend.
‘Dan had je wel 'n aardiger compliment kunnen maken - 'k ben opzettelijk vroeger opgestaan om jou èn Ans te verrassen.’
‘Eerlijk gezegd’ -, zei hij wrevelig ‘vin 'k diè pot niet mooi’....
‘Nièt mooi?’ -, vroeg ze met vaag verwijt in 'r stem.
‘Nee,’ zei hij kort.
‘Da's jammer,’ zei ze, en toen-ie opkeek, keek ze 'm aan met vreemd-vochtige oogen.
‘Da's eigenlijk grof van me,’ zei-ie z'n sigaar bebijtend: ‘jij koopt bloemen om òns te verrassen - en ik - ik - 'k hóú niet van gèle chrysanten - geel is 'n hatelijke kleur.’
‘Vin je?’
‘Ja,’ zei-ie 'r nòg eens aankijkend. Maar ze scharrelde bij de kast, 'n vergeten ding opbergend.
Annie had 'r naar den trein gebracht - Frits kon niet. Frits had 'n conferentie of zoo iets. In de huiskamer was ze 'r bij geweest dat-ie vrindelijk, eenvoudig-hoffelijk Lisette 'n hand had gegeven, 'n vluchtige hand. Ja, ze geloofde dat als-ie zich had willen vrijmaken van z'n zaken, dat-ie 't makkelijk gekend had. Z'n onverschilligheid, z'n bijna koel ‘au revoir!’ bij 't afscheid, had ze heerlijk gevonden. Voorgoed, voor àltijd zou ze nou ophouden met 'r jaloersche kuren, met 'r kinderachtige manie om achter alles wat te zoeken, zoodra 'r 'n vrouw in de buurt was.
| |
| |
Opgewekt, met honderd lieve voornemens kwam ze thuis. Vanmiddag kreeg-ie 'n gebrajen kip en asperges uit de bus. En dan zou ze 'm anzetten vanavond 'ns gezellig alléén uit te gaan. Ze vertrouwde 'm volkomen. Ze zou 'm toonen dat ze 'm vrijheid liet.
Hij was nog niet thuis. Handigjes ruimden ze de kamer, dee allemaal zacht-vrouwelijke dingskes an z'n schrijfbureau. Toen, bij den bloemenstandaard, voelde ze de aarde van de potten of ze water noodig hadden. Pot voor pot was droog - die van de gele chrysanten drééf. Vreemd - juist diè. Vanmorgen, nog geen drie uur gelejen, was-ie èven vochtig geweest. Nu stond de bak vòl. De meid bellen. 'r Hand bij den schelknop aarzelde. Pas had ze zich voorgenomen en àlweer zat ze in angstjes en twijfel. Toen schelde ze. 'r Vingers deeën 't vanzelf - 't was 'n reflex.
‘Heb jij de bloemen water gegeven, Marie?’
‘Nee, mevrouw.’
‘En de chrysanten zijn kletsnat.’
‘Jawel. Natuurlijk. 'k Heb meneer met de karaf bezig gezien.’
‘Dat doet meneer toch nooit.’
‘As 'k 't nou toch gezièn heb, mevrouw’...
‘Goed - goed,’ zei ze en neerzittend voor 't raam, trilde ze. Waarom had-ie de chrysanten water gegeven, alleen de chrysanten, juist de chrysanten? Dat had-ie gedaan - dat had-ie zeker gedaan - omdat-ie dacht dat de pot te droog was - en omdat-ie nieuw was. Nee, nee, nee - ze zou 'r geen wóórd over praten - daar bleef ze bij - dat zette ze zoo pertinent door, als 'k weet niet wat.
Maar toen-ie om één uur kwam koffiedrinken en achter de post zat, die net was gebracht, móést 't vraagje 'r uit:
| |
| |
‘... Frits...’
‘Ja?’
‘Wat heb je de chrysanten vreeselijk véél water gegeven!’
‘'k Ben niet an de chrysanten geweest,’ zei hij strak lezend.
‘En de meid zegt’...
‘De meid! Wat de meid?’
‘Had dan àl de potten voorzien - net die ééne is mal.’
‘'k Heb géén van de potten water gegeven,’ zei hij nog eens.
Ze keek 'm aan, zweeg. Als ze 'r op doorging - als ze an z'n woorden twijfelde, werd-ie opvliegend. En nou lóóg-ie toch. Nou loog-ie om 'n kleinigheid. 'r Zwijgen scheen 'm te prikkelen, maakte 'm nerveus.
‘'k Zou 'r niet an denken om die leelijke chrysanten water te geven. 'k Vin ze zeldzaam ordinair van kleur. Lisette heeft niet veel smaak.’
‘Ach kom - dat zèg je maar,’ zei ze schamper: ‘stel je niet zoo an. Je vindt ze net zoo mooi als ik.’
‘Nee,’ zei-ie: ‘'k hou héélemaal niet van chrysanten.’
‘Zoo,’ antwoordde ze, weer zwijgend, langzaam happend.
Hij draaide. Dat méénde-ie niet, dat kòn-ie niet meenen. Dat zei-ie enkel om onverschillig te doen en juist diè onverschilligheid wekte 'r, dee 'r opnieuw voelen dat 'r iets was, iets leefde, iets broeide, iets dat ze niet betasten, niet benaderen kon. Gebogen bleef ze over haar bord. Toen kwam de meid 'r eten halen.
‘Marie,’ zei ze ineens scherp: ‘waarom heb je me strakjes voorgelogen dat meneer de bloemen heeft water gegeven?’
| |
| |
‘Dat heb 'k gezien,’ praatte de meid verbaasd: ‘meneer nam de karaf van 't buffet...’
‘Dat jok je,’ viel hij scherp-driftig uit: ‘'k heb 'n glas water gedronken - anders niet...’
‘Dan zal 'k me vergist hebben meneer,’ zei de meid angstig-verlegen.
Na die kleine scène dorden de chrysanten.
En ze spraken er niet meer over.
Soms als-ie den pot droog zag, met verhardende aarde, keek-ie naar de karaf, dee 't niet.
Als-ie de bloemen water gaf, zou ze zèker gelooven dat-ie an Lisette dàcht. Eens lag 't 'm op de lippen om 'r te zeggen: ‘De chrysanten gaan dood - waarom doe je er niets aan?’ Hij zei 't nièt. 't Zou twist geven, gevraag, verwijten. Dat wist-ie omdat ze de andere planten wiesch en knipte en de chrysanten liet sterven. Ja, dat dee ze hardnekkig. Na z'n leugen háátte ze den pot met de groote, gele bloemen. Iederen morgen betastte ze de droge, vastgebakken aarde, enkel om te zien of hij stilletjes water gaf. An tafel, met opzet, heelemaal zonder bedoeling, zei ze wel eens: ‘wat houdt de ficus zich goed, vin je niet?’ Of ze vroeg: ‘zouen we niet 'ns wat kunstmest laten komen?’ En hij antwoordde dan, den bloemenstandaard bekijkend, zonder één woord te zeggen van de krimpende, verleppende chrysanten.
Na twee weken waren de bladeren geel en kurkig - na drie weken was de pot dood.
Eerst toen sprak ze 'r over:
‘... Hij kon niet tegen de kamerlucht, Frits.’
‘Nee - je moet 'm wegsmijten, Ans.’
Met z'n arm om haar middel keek-ie mee naar den pot, vreemd van beklemming.
Wat deed 't 'r toe - uit z'n verbeelding kon
| |
| |
ze Lisette niet halen - Lisette die-ie nooit zou vergeten, zooals ze met vochtige oogen stond, zooals ze den laatsten avond naàst de lamp in z'n óógen gekeken had.
Annie schelde.
‘Neem den pot mee, Marie.’
6 Aug 1904. |
|
Auteursrecht onbekend