|
| |
| |
| |
Grauwe domper....
Tante Célestine lei de laatste hand aan 't toilet. Voor den voetspiegel haalde ze het warm ijzer door de verwaaide pieken van het kuifje. Ze deed 't voorzichtig, met aaiende strijkjes, eerst over randjes van een krant, wachtte rustig tot het papiergedamp verzwom - dan blies ze nog even, de warmte met 'r lippenpropje taxeerend. De eene haarhelft stond in volle verwarring als een hooischelf in 't najaar, ruw van pluiskwak en stoppels - de andere, door 't ijzer getemd, builde als een wollen bouffante met trillerige, zwikkende kurkentrekkers. Waar het ijzer nog nièt de jool in 't kuifje gebarnd had, leek het haar een verregend burgermanstuintje met kniezige grasbandjes en 'n in slijkplasjes geeuwende rhabarberplant, waar het wèl en terdege, zonder smeuling of bederf z'n opkikkeringen had verricht, was een heuveltje ontglooid van knikkende distels (Carduüs nutans), groote klis (Lappe major) knikkend parelgras (Melica nutans), geknikte vossestaarten en pauwegerst. Achter deze halve gesoigneerde opbloeiing, verhief zich de reeds volledig gekneede àchter-haarberg met de elegant-verduisterde paardehaarprop. Daarin wreed doch glimmend staken de haarkam en de haarpennen. Tante Célestine's
| |
| |
hoofdje boog en bewoog voor den spiegel. Ze bekeek zich en face, en profil, lei het ijzer in 't blauwbollend spirituslampje, koelde het langs 'n krantenmepje, beblies het, en ijverig ontgon ze de afdeeling hooischelf der kuif. 'r Magere armen, hoekend uit de kanten randen van 't onderlijf, schimden groenbleek in de wazige beslagenheid van den spiegel. Ze was er geëchauffeerd van. De tijd schoot op. Over 'n kwartier kwam 't rijtuig voor. En ze most nog zoo'n bóél doen - de blouse met àl de haken en tressen - de bijouteriekist uit de kast nemen - 'n tikje odeur - vóóral 'n schoone zakdoek.
'n Zakdoek was iets om te vergeten. Glimlachend wrong ze het heet ijzer om 'n nieuwe verwaaide piek, draaide zoetjes tot ze 'n slier gekronkeld zag als 't versche bloeikatje van 'n tamme kastanje (castanea vulgaris) - tante Célestine, die in 'r vrijen tijd botaniseerde, zàg 't zoodanig - en even in vrindlijke rêverie, dacht ze aan 't feest, 't wachtend feest, 't heerlijk feest, 't feest-om-te-zoenen van nichie Charlotte, die trouwen ging met dien door en door netten dokter-in-de-letteren uit Groningen. Ze kreeg natte oogjens als ze dacht an 't stadhuis, an de kerk met de pràchtige toespraak van dominee - nou was 't diner op komst, 't doddig diner met de leuke speeches en tafelsurprises. 's Morgens, had ze gedragen 'n allereenvoudigst toilet van marine blauw cheviot met 'n licht groene biais van panné en zwart-zijden soutaches. En den schouderkraag van Iersch kantwerk, imitatie guipure, met snoezige geelachtige piqué-bandjes, bewerkte picots en gehaakte rozetten, had iedereen, letterlijk iedereen om te stelen gevonden. Al was ze dik in de veertig, ze was niet van diè afschuwelijke vrouwen, die zich laten hangen als 'r geen man komt. Voor 't diner had ze natuurlijk 'n ànder toilet, een waarvoor ze
| |
| |
weken en weken gezorgd had, 'n toilet waarvan de zij uit Parijs was gekomen en dat 'n frànsche naaister in Rotterdam, naar de laatste modeplaten had geknipt en getailleerd. Alleen de fichu-kraag met volant was 'n pronkstuk, 'n gènòt. Tante Célestine blies voor de laatste maal tegen 't ijzer en 't laatst knikkend disteltje, welriekend muskusachtig, zette z'n stekelpluisjes in gelid. Toen lei tante 't ijzer neer, plofte 'r handen nog eens met malschig beweeg over 't gefatsoeneerd haar-struikgewas, dat sierlijk schuimde naar den knoedel met den kam, en 'r hoofdje wrikkend van links naar rechts, coquet en mondjes-trekkend, zag ze dat 't góéd was, welschapen en mollig. Glimlachend, de gebeurtenissen overpeinzend, de gezellige toespraak van den burgemeester die in ròk - o, de burgemeester kon zoo attent zijn, zoo echt charmant en innemend -, die in rok was verschenen en geestig gezinspeeld had op familie-aangelegenheden, op de verhouding van man en vrouw, op de hooge beteekenis van den dag - o, 'n aller-prettigste toespraak! -, glimlachend zinnetjes en woorden herzoekend, trok tante Célestine de statige zijden blouse aan, de blouse die in de taille als gegoten zat - glimlachend begon ze de drie dozijn haakjes in de oogjes te hechten. Zenuwachtiger werk bestond niet. 't In de puntjes branden van 't haar echauffeerde, maar de weerbarstige, nieuwe haakjes, als je bijziende was, deden je vingers trillen. Even hapte ze lucht, moe van 't adem inhouden. 't Corset was toch behoorlijk geregen. Hoe kwam 't nou dat ze zooveel moeite had. Haastig schelde ze. Jans moest 'n oogenblikkie helpen. 't Rijtuig was 'r natuurlijk al. En dat hoefgetrap maakte je nerveuzer. Of zoo'n paard nou niet is tien tellen kon stilstaan.
‘Janslief,’ zei tante Célestine: ‘je moet me 'n
| |
| |
handje helpen. 'k Kan van zenuwachtigheid de oogjes niet pakken’....
‘Ja mevrouw.’
‘Heb je 't óók zoo wàrm, Jans?’
‘Nee, mevrouw. Zal van de zenuwachtigheid wezen. Waarom neemt u geen slokkie?’
‘Zou 'k Jans?’, vroeg tante Célestine, zwakjesademend, terwijl Jans' stevige vingers vlug de haakjes deden inschieten. 's Morgens en 's avonds was ze in de laatste maanden gewend 'n lepel broomkali te slikken - advies van den dokter. Vanmorgen in de herrie was 'r niks van gekomen, vanavond werd 't laat. As 't maar geen kwaad kon, in 't midden van den dag, in 'n leege maag, kort voor 't eten.
‘Ik zou 't zeker doen,’ zei Jans: ‘u komt toch nog te staan voor 'n heele vermoeidheid.’
Toen strekte tante Célestine 'r hand uit en absoluutgejaagd door 't enerveerend paardgetrappel, door de emoties en overspanning van stadhuis en dominee, deed ze wat ze anders nóóit zou gedaan hebben: ze dronk een taxeerenden slok direct uit 't apothekersfleschje. Anders had ze Jans om 'n lepel moeten zenden, wat nòg eens ophield. Het klukte kort in haar keel, het klukte met een schrik-smak, het klukte weerbarstig alsof de strot 't nog tègenhouen wou - 't wàs 'r in. Gelijk, als een reflex, draaide 't fleschje in tante's handen, gelijk viel 't op 't zeil in rinklende scherven.
‘Och! Och!’, zei Jans.
Ze keek 't eerst of 't geen vlekken op de zij gegeven had, toen schrikte ze afschuwelijk.
Tante Célestine gilde opeens zoo rauw, zoo náár - tante Célestine tastte zoo heftig naar de plek waar zij 'r maag vermoedde, dat Jans de scherven, die ze al geraapt had in kleiner brokjes dee tuimlen.
| |
| |
Tante wankelde. Spraakloos, met bevende, ongemeen-siddrende lippen, zakte ze in den leunstoel bij den voetspiegel, de kreuklooze zij van 'r rok, de schittrende blouse, den fichu-kraag, den volant glàd vergetend. 'r Handen wrongen om de dure garneersels èn zijden-geklopte kanten èn plissé-plooien, 'r gelaat blozend van crême Simon (à la glycerine, sans rivale pour l'hygiène de la peau), haar gelaat verscherpte, hoekig van juk, haatlijk van laten-avondplooi. Dan, simpel, bijna magistraal-van-eenvoud, zei ze moeilijk-ademend.
‘'k Ben vergiftigd’....
‘Christenezielen! Vergiftigd!’ -, hokte Jans en ouwe trouwe meid-van-intelligentie, meid die tante al jaren diende, stiet ze ruw op de knieën, zocht 't nat-flapperig etiket dat uit het vergift-sausje, met een bungelend, vergrijzeld schervenprakje, verrees. En terwijl ze 't àl-vervloeiend inkt-opschrift Uitwendig las, dee 't waarschuwend doodskopje met z'n smerige grijns en pieterig-satanische koloogjes 't bloed om 'r hart stilstaan.
‘Allemachtig! Allemachtigste God!’, heeschte Jans.
Eergister had ze 't zelf bij den apotheker gehaald - 'n flesschie van dat goed voor de zenuwen èn - èn 'n - 't - 't flesschie met ànder goed voor tante Célestine's oogen, die tegen den avond wel is gloeiden en pijn deeën.
‘Jessis,’ zei Jans, haastig opstaand: ‘hoe komt u in gosnaam dáár van te drinken!’
‘'k Heb me in de haast - in de haast vergist,’ kermde Célestine: ‘o, o, 'k ben vergiftigd - wat voel 'k me naar - wat voel 'k me akelig’....
Ze lei achteruit geleund, de oogen verkwijnd als in bezwijming, de haarpennen verduwd, het pas gekweekt voorkuifje zijlings geplet.
| |
| |
‘Hoe komt dat nou! Hoe komt dat nou!’, klaagde Jans: ‘wil u 'n glaassie water?’
‘Nee! Nee!’ kermde tante Célestine: ‘'n dokter! 'n dokter! In godsnaam 'n dokter!’
‘Zal ik gáúw loopen?’
‘Nee! Nee!’, klaagde de stem der vergiftigde: ‘Janslief, Janslief, laat me niet alleen - 'k wor zoo naar, zoo naar!’....
Jans, resoluut, krijtwit - was dat 'n onmenschelijke schrik! - drinken van dóódskop-goedje! - Jans bonsde de trap af. In 'n wip was ze bij den koetsier en trots 'r resoluutheid bijna van gedachten ontdaan, riep ze 'm 't meest practische toe wat ze formuleeren kon:
‘Koetsier! Koetsier! Hollen! Hollen! Mevrouw het zich vergeven! Hollen om de femilie te halen an 't feestlokaal! En 'n dokter meebrengen! Haast je dan vent! De dood is 'r mee gemoeid!’....
Toen, terwijl de koetsier uit z'n slaapsoezel gewekt, en angstig door de gegilde boodschap, snel de dekens van 't paard trok, sloeg Jans de deur dicht, liep de keuken binnen, greep de melkkan. Dat was 'n wonder. Nog geen kwartier gelejen, had ze 'n pint genomen. As 't vóór 'n kwartier gebeurd was, had ze geen sikkepit gehad. Melk was 't eerste wat je geven most, wist ze van ouds. Te gejaagd om achter uit 't buffet 'n glas te halen, sjokte ze beverig de trap op, de treden met trillende melkspetten besproeiend.
Tante lei wezenloos.
‘Drinken!’, gebood Jans, de kan tegen Célestine's in ontzetting geschroefde lippen duwend.
‘Nee! Nee! 'n Dokter! 'n Dokter!’, kermde de zieke.
‘Drinken!’, zei Jans, met geweld de kan aanduwend: ‘je mòt melk drinken! Zonder melk ben je mis, heelemaal mis!’...
| |
| |
De kurkige lippen, stràks nog in purpren gezondheid voor den spiegel, de lippen die geglimlacht, gespeeld hadden bij 't sieren der kuif, bewogen traag en aemechtig. Langzaam, paisibel van kluk-kluk kroop de melk in den mond, siepend met een strooprig straaltje de kin langs op den fichu, van den fichu in 't zijden kuiltje van den schoot.
‘Helpt 't! Verzacht 't!’, - vroeg Jans.
‘O! O! Nee!’ klaagde tante: - ‘'k heb 't zoo gruwelijk benauwd.’
Ze was waarlijk ziek. 't Angstzweet beperrelde 'r voorhoofd, 'r oogen stonden verfletst. Bruiloft, nichie Charlotte, den door en door netten dokter-in-de-letteren uit Groningen, 't wachtend diner met de verrassinkjes, alles was uit 'r hoofd geslàgen. Het was alsof de beestige, martelende schrik van het doodskoppen-goedje, het jammerlijk fleschje met 't grijnzend gebeente, 'r hersenpan luchtledig had geschokt. Ze dacht niet, wist niet, voelde niet. 'r Schroefde 'n krop van allerbenauwendst ontzetten in 'r keel. Vaag, als in angstdroom, zag ze alleen het nattig etiket op 't tafelkleed, 't etiket met de schilvers.... 't sater-lachend kopje. Zóó had de doodschrik 'r verlamd, zoo wèg was ze van al aardsch, ijdel, heengaand gedoe, dat ze de melk niet gevoelde, de melk die droop langs 'r mondhoek en smerige vlekken teerde op 't allerkostbaarste - zóó klam van angsten hing ze achterover, dat toen de schel haastig luidde, de dokter, de broer, de bruigom met treden gelijk de trap bestoven, 'r arm hoofd zooveel smartebezoeking niet wederstond, en ze in lijkkleurige bezwijming van den stoel op 't tijgervel gleed. Dusdanig vonden ze 'r, bleek als een doode, bewustloos, in mèlk, de schoongevormde kuif nattig-verslonst - op het tijgervel. De tijgerkop naast haar slappe, schijnbaar verstijfde hand....
| |
| |
‘Niets als boorwater,’ zei de dokter verbaasd.
‘Tante, tante - hoe kon u daar fláúw van vallen,’ zei de bruigom.
Tante kwam zachtekens bij. Eerst wou, kòn ze 't niet gelooven. Ze was wee geworden en koud. 'r Voeten leken te versteenen - in 'r handen had ze geen gevoel meer gehad. 'r Maag had gebrand. 'r Tong was zoo akelig zwaar geweest, zoo loom.
‘Niets als boorwater,’ herhaalde de dokter glimlachend: ‘u is 'n heel-erg zenuw-menschje en al botaniseerend heeft u teveel gehoord van vergiften’...
Tante herleefde. Ze herleefde, begon te snikken. Van den dood òpgekomen, had ze geen lust te bruiloften, o néé - en de japon, de bedorven japon - en 'r haar dat ze opnieuw moest kappen - en 'r maag die van streek was door de kan melk.
Toen - terwijl de heeren in de huiskamer wachtten - nasnikkend, ondersteboven, geholpen door Jans, lei ze opnieuw 't ijzer in, knikkende distels, bloeikatjes, groote klissen, parelgras, vossestaarten, pauwegerst krullend. Op 'r ontdaan gelaat lei 't potje crême Simon, à la glycerine, sans rivale pour l'hygiène de la peau, versche blosjes, rozige perzikkleurtjes. En omdat 't met de japon van de fransche naaister uit Rotterdam, de half-bedorven japon waarin ze doodssensatie doorleefd had, niet ging, trok ze triestig 't morgentoilet van marine blauw cheviot aan, 't in ieder geval keurig kostuum met de zwartzijden soutaches en den schouderkraag van imitatie guipure met de picots en gehaakte rozetten. Bij de visch - turbot sauce capres - waren de aardappelen stijf. Niemand klaagde. Want zooals de president van de tafel, oom Karel, terecht zei: ‘Het past ons in de eerste plaats - en 'k meen dat bruid en bruigom, aan wie 'k anders 't éérst zou denken, 't volkomen met me eens zijn - | |
| |
't past ons 't eerste glas op te heffen, om tante Célestine, die bijna het slachtoffer werd van eene zoo noodlottige vergissing, van harte geluk te wenschen met haar herstel. Bijna, bruid, bruigom en dischgenooten, zou over 't feest een grauwe domper zijn gekomen’....
Bij die treffende toespeling snikte tante Célestine het uit en omdat ze tòch 'r zakdoek vergeten had in dat laatst half uur van ellende - bette ze nerveus 'r oogen in 'r servet....
4 April 1903. |
|
Auteursrecht onbekend