|
| |
| |
| |
Avondje uit.
Z'n vestzak doorpeutrend, sekuur de voeringspleetjes navingrend - ze mòsten 'r wezen zonder mankeeren - lei-ie de acht dubbeltjes op 't marmerplaatje, telde de programma's, zocht nòg eens de vestzakgeheimnissen af. Maar de vrouwen werden ongeduldig.
‘.... Wat mier je nou!’, zei de zuster, schuw voor 't licht zoo-ineens.
‘.... 'k Had 'r toch tien,’ zei hij stilstaand en nijdig tastten z'n vingers, 't schaartje verduwend, 't potloodje, den tandenstoker.
‘Dan zal je ze stràkkies wel vinden,’ kribbigknorde z'n vrouw en gemelijker omdat Liesbeth al binnen was en verlegen wenkte, viel ze ruzie-achtig uit: ‘kom je of kom je niet?’
‘Krijg 't niet op je heupen!’, gromde hij, korzelig de deur opentrekkend.
‘'k Dacht dat u buiten bleef - 'k sta voor gek,’ kibbelde Liesbeth mee.
‘As je met vader uitgaat - weet je hoe laat 't is,’ zei moeder.
‘'k Had tièn dubbeltjes’..., begon hij weer.
‘Komt 'r wat op an,’ snauwde de zuster: ‘stop dan geen geld in je vestzak’....
't Orkest, de dameskapel zette in, 't twistje overtoetrend.
En nu zachtjes-loopend, plots onzeker van stap
| |
| |
door de veelheid van kijkende menschen, mekaar met de schouders bebotsend en mallig wanklend - as je an kleine kamertjespas gewend was, rommelde 'n gróóte ruimte tegen je beenen - schuifelden ze 't open steegje in, moe en Liesbeth voorop, tante Aag met vader dicht op 'r hielen.
Moe keek nog zuur van straks, Liesbeth lacherde met bleeke papkoonen, willoos van hand-gezwabber langs 'r slap-deukend bèste manteltje.
Zoo, onlekker van sleepjesstap, schuwtjes de tafeltjes voorbij, gingen ze 'n eindje op, tot moe die door tante Aag op 'r rok wier getrapt, bot-af stilstond en pa nog 'ns toe-ruziede:
‘Hoe motten we nou? Jij laat maar loopen’...
‘'k Zie haast geen tafeltje vrij,’ zei hij kippig over de hoofden starend, de oogen gespannen bòven de brilglazen.
‘Was dan nièt binnengegaan!’, keven tante Aag's radde lippen - ze werd zenuwachtig van de volte en van 't lacherig kijken van 'n meneer die 'r schik in scheen te hebben dat Piet zoo onhandig de zaal bekoekeloerde.
Liesbeth kneep 'r garen handschoen-handjes tot balletjes. D'r oogen knipperden in 't wit van de nàre electrische ballons - wat 'n ellende van licht! - d'r papkoontjes stramden in tamme teleurstelling. Met pa liep alles tegen. Pa was geen héer om mee uit te gaan. Pa dee alles links. Dan kordaat-fel achter de tafeltjes-volte meezoekend, zag ze dwars door de zaal 'n leeg marmerblad.
‘Daar is 'r een léég, pa - kom dan!’
‘Waar dan?’ -, vroeg-ie sullig.
‘Daár pa! Ja - as je nog lang wacht, is 'n ander weer voor’....
Elboog-hoekend drongen ze op - Liesbeth met 'n zet 't voorste.
| |
| |
Konfuusjes, maar resoluut, benepen door de lichtbleekheid, die 'r lachjes, 'r oogknipperen, 'r lip-droogheid met brutale strakheid omlei, schoot ze naar 't tafeltje, gelijk met 'n meneer, die resoluter en fermer dan zij 't zou gèdùrfd hebben, bij zoóveel licht en zoóveel menschen... ‘Pardon, juffrouw, ik ben de eerste,’ zei....
Nog terwijl z'n hand hecht van overweldiging op 'n stoelleuning drukte, plompte z'n gezelschap op de andere stoelen, stond Liesbeth òvermallig van figuur vlák onder 'n electrischen bal, die vijandig 'r vrije beweginkjes van zooeven ontredderde. Kwamen pa met moe en tante met druilgezichten.
‘Wáár is nou je tafeltje?’ -, zei pa.
Liesbeth haalde 'r schouders op, keek saaiig en slap naar den grond.
‘Da's héél gezellig,’ zei tante Aag, die kraaltjes, van 'r goeien mantel verloren had in 't gedrang. 'n Heele snoer had los gelaten.
Toen zag moe 'n leeg tafeltje náást 't buffet.
‘Daar 's 'r nóg een,’ porde ze 'r man op: ‘loop jij vast vooruit!’
‘Motten we de heéle zaal nou wèer door,’ pruttelde Liesbeth: ‘we loopen voor gek....’
‘Asof 't loopen niet vrij is!’, zei moe achter pa an stommelend.
't Was me 'n plezier nòg is door de menschen begaapt te worden....
Ze liepen op 'n propje, de gezichten ietwat verknepen, ongemaklijk in d'r Zondagsch goed.
Moe's nieuwe mantille had kreukende hoeken van den kleerhanger, tante Aag's harde stijfselrokken kwekkerden bij elk botsinkje als 'n krant die wijdbladsch gelezen wordt en de zwarte veer op 'r hoed dribbelde alsof-ie nòg ergens in 'n staart van 'n wijfje coquette attentie vroeg - pa's zondagsche
| |
| |
laarzen kraakten onbedaarlijk pettig, over z'n rug liep de rechte vouw van de la en z'n broekspijpen leken ijzerdradig te spannen - Liesbeth, 't achterst nu, hield 'r garen handschoenen tegen 't garneersel van 'r confectie-japon, die stramme rimpels had als 't voorhoofd eens gebelgden sergeant-majoors.
As ze zoo op visite kwamen bij groomoe of bij oome Dirk, voelden ze zich honnig, zaten ze smetteloos op de versch gewreven meubeltjes, dronken 'n glaasje of 'n kopje van dit of van dat, al naarmate de dag en 't uur z'n recepten voorschreef, praatten d'r praatjes, zonder te veel te buigen of te bukken, hielden d'r mantels of d'r hoeden stijf-proper an, en gingen na 'n half uurtje weer op pad, de straatjes in, buiten 't gedrang, deeën 'n wandelingetje en vóór ze thuis 't Zondagsch potje eten met warme en versche rollade, die 's Maandags, Dinsdags, Woensdags, Donderdags verder kóúd op tafel kwam - Vrijdag was 't gestampte pot met worst of 'n schijfie spek, Zaterdags lapjes - vóór ze Zondags feestmaaltijdden (pa at de bruine korstjes), kleedden ze zich uit, werd 't goed in de kasten en in de latafel gesloten, want èten met je goeie bullen an ging niet. Om te eten moest je màkkelijk zitten en je zat niet gemakkelijk met goed dat spànde - 'n vetvlak kon oploopen....
Vandaag nà de warme rollade met aarpels en spinazie en 't dessert van rhabarberstelen met rijst, hadden ze zich opnieuw gekleed om uit te gaan. Van àltijd thuis zitten wor je ouwbakken en altijd bij oome Dirk anloopen was oòk geen pretje.... En nou zoo'n Zondagsche drukte in 't Panopticum, zoo'n gewrijf langs je goeie kleeren, zoo'n gesukkel om 'n plaatsie te vinden!
Liesbeth slofte vol zeurige ontevredenheid achter tante Aag. Voor de derde maal kwam ze langs
| |
| |
dezelfde tafeltjes, werd ze murf van 't licht. Thuis zaten ze anders te theeën in de voorkamer met ènkel 't olielichtje in 'r thee-komfoor, zat pa in den eenen leunstoel bij 't raam, ma in den anderen, tante Aag an de theetafel, zij in 't lage stoeltje bij den schoorsteenmantel. En pa zei dan wat en ma zei dan wat en tante Aag tukte tot 'r gesnurk hinderlijk werd en pa met 'n theekop op z'n schoteltje tikte.
Zoo in de schemering, mekaar nauwlijks ziende - alleen tante Aag werd beschenen door de porceleinen plaatjes van 't komfoor - drensde de avond voort, werd 't half negen èn negen èn halftien, stak pa eindelijk de petroliehanglamp an, die geeuwerig òppieterde achter den zijden rand, dien tante Aag geborduurd had en al tweemaal in brand was gevlogen, zàgen ze heusch mekaar's slaapbleeke gezichten, werd 'n servetje geleid en 'n boterhammetje gegeten met lauw-slappe thee en tegen tien uur stond ze 'r haar te kammen op 'r kamertje, kniezig en huilerig van onvoldaanheid. - Nee, as je 'n heele week 's avonds in 't donker zat òf schemerde, waren die venijnige witte bollen, die op je hoofd leken te vallen, màchtig miserabel. Je was gedwongen, lammenadig te lachen om an je gezicht 'n uitdrukking te geven....
Gelukkig was pa 't eerste bij de leege tafel naast 't buffet. Hè - dat luchtte - kon je gaan zitten. Maar nog terwijl-ie 'n stoel verschoof, deeën drie heeren alsof ze 'm niet gezien hadden en zaten om 't tafeltje.
Pa keek driftig over z'n brilglazen en de heeren toesprekend asof-ie an den kantoorlessenaar zat en in twist was met den anderen boekhouder over 'n foutieve telling op folio-zóoveel, zei-ie:
‘... Meneer, die tafel is bezet.’
| |
| |
‘Jawel,’ zei de meneer die ernstig bleef zitten.
‘Meneer - m'n dames en ik waren 'r 't éérste,’ hernam pa, bleek wordend.
‘Wie 't eerst zit hééft de tafel, meneer - niet wie 't eerst staat,’ argumenteerde de onbeschofte.
‘Aannemen!’, riep pa die z'n handen niet vuil wou maken.
De muziek had maling aan z'n geroep en z'n drift.
Tante Aag, wijzer, trok pa an z'n arm: ‘maak geen kwestie in 'n koffiehuis, Piet.’
‘Wel nee, Piet,’ suste ook ma - ze wist wel dat pa geen ruzie zou maken, geen ruzie kòn maken, maar ze werd bàng van de aandacht die ze trokken. Je ben in opspraak eer je 't weet.
‘Zondagsvolk,’ schimpte pa, zich pootig omdraaiend.
En ze liepen weer, 't tafeltjes-laantje terug, Liesbeth bleek en stil, moe uit 'r humeur, tante Aag verlangend naar 't lekker voorkamertje thuis, waar je èigen stoel en je èigen stoof wachtten, waar je niet te drentelen had van Pontus naar Pilatus...
Ze liepen in 't licht, 't bleeke, witte, schelle licht, 't licht dat al de menschen Panopticum-oogen gaf, dat de plooien van je goeie goed verstrakte en elk ànders sekuur kamerstapje in 'n bad van wijde onwezenlijkheid dee verzinken.
Toen begon Liesbeth van mal-lacherige gebarenverdwaasdheid met tante Aag te babbelen. Ze práátte schuifel-loopend met tánte, kéék in pure gedachteloosheid in de strakke witte wolk, die de zaal-ruimte doordampte, de witte wolk, waarin rookwaasjes en tabakkrinkels gekkerig zwamden.
'r Handjes ballend en onnoozel spreidend, 'r eigen geluid vèr-vreemd hoorend, zei ze dan:
.... ‘Wat 'n menschen’....
En tante die ook 'n houding wou hebben, 'n
| |
| |
gebaren-houvast in de groote zaal en hooge-pilaren verlorenheid, tante licht-confuus als nicht Liesbeth, antwoordde met aarzlende lippen:
‘.... Ja, 't is 'n vòlte’....
‘En wat 'n licht,’ zei Liesbeth.
‘Of 't,’ zei tante.
‘Je vindt nooit 'n plaatsie,’ zei Liesbeth.
‘Nee, 'r zijn 'r niet veel’....
‘Waar de menschen vandaan komme’...
‘Ja - ja’....
Ze bemummelden mekaar nog meer van die ràke gezegdes, pratend zonder te praten, luistrend zonder te luistren, enkel ver-weg-stappend in de kuilen van electrisch-bleek-licht.
‘Liesbeth!’, riep pa.
Pa hàd 'n tafel - pa had z'n stoutste schoenen aangetrokken, an 'n heer die met 'n dame en nòg 'n dame zat, gevraagd of de leege stoelen bezet waren en toen de meneer née knikte, was-ie maar dadelijk gaan zitten.
Liesbeth en tante keerden werom, schoven bij en nu zoo ineens zittend an t zèlfde tafeltje met drie wildvreemden, zeien ze eerst geen woord, keken naar 't halve bierglas van den meneer, naar de Wiener Mélange van de eene dame, naar 't kogelfleschje van de andre. Pa hield z'n handen gevouwen op den ivoren knop van z'n stok, boorde z'n kippige oogen òver de brilglazen - moe lei 'r rok uit, streek de vouwen glad, lei 'r handen in 'r schoot te dutten - tante Aag, die èrg ongemakkelijk zat op den hoek van de tafel, half in 't looppad, keek naar de gebroken kraaltjessnoer van 'r mantel, plukte 'n pluisje, lei toen ook 'r handen in den schoot - waar zou je ze anders laten? - Liesbeth lachte zwakjes, met slappe papkoonen naar de dame van de Wiener mélange, toèn naar de dame van 't kogelfleschie,
| |
| |
toèn naar den meneer van 't halve glas bier. Maar omdat ze alle drie naar de dameskapel keken en d'r oogen glazigwaterig in 't licht van den bal boven glimden, keek ze nou ook maar timiede-vermoeid naar de juffrouw van de groote trom, die den trommelstok met nijdig armbeweeg hanteerde.
Toen zweeg de muziek, klapte de zaal, werd het stilte van voetengeschuif, stemgegons. En de gêne van an 'n tafeltje te zitten met menschen die je niet kon, die geen woord zeien, kilde nu sterker, dee moe en pa wijs-stil kijken, alsof ze naar 'n preek luisterden, dee tante Aag kraaltjes tellen in 'r schoot, dee Liesbeth van naakte, weeë verlatenheid met 'r bottine waarvan de elastiekjes gesprongen waren op de sport van 'r stoel trippelen dat 'r wangenpap drilde. En, omdat ze zich verbeeldde dat de dame van 't kogelfleschie naar 't garneersel van 'r stijven kraag keek, keek ze hardnekkig naar 'n pul van 't buffet, naar den buik van de pul, naar den hals van de pul, naar de ooren van de pul, bang voor de fixeerende oogen van de dame van 't kogelfleschie.
‘Wat zullen jullie gebruiken? -, zei pa dan, onverwacht, omdat 'n kelner rond de tafel draaide.
‘Ja, wàt?’, zei moe.
‘Ik heb geen trek,’ zei tante.
‘Ik ook niet,’ zei Liesbeth.
Pa bestelde toen zelf, driè koffie en 'n glas bier en ging weer an 't peuteren in z'n vestzak, de voeringslipjes keerend en Liesbeth keek langs 't tafelblad naar 't lepeltje dat van de Wiener Mélange naar de dame d'r mond hevelde en naar de natte kringen die in 't licht blikkerden.
En ze spraken geen woord.
En de òvermenschen spraken geen woord.
Alleen toen de koffie kwam, vroeg pa, hoeveel klontjes ze wouen.
| |
| |
‘Twee,’ zei moe.
‘Ik éen,’ zei tante.
‘Ik oók een,’ zei Liesbeth, die wel tweé had willen hebben, maar 't nà tante niet zeggen dorst voor de dame van de Wiener Mélange en voor de dame van 't kogelfleschie, die naar èlk klontje èn naar de scheutjes melk keken.
Ze zaten weer stil, naar de dameskapel kijkend, als-die speelde, naar 't tafelblad turend, als-die nièt speelde, de Zondagsche kleeren stijf-netjes, de vouwen met spichtige deukjes, de handen slap van rust in d'r schoot.
Tot 't pauze werd en ze opstapten.
14 Juni '02. |
|
Auteursrecht onbekend