Schetsen. Deel 9 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 59]

Achter de schutting.

Kort geleden was hij mijn buurman - 'n buurman waarvan je geen last had - helaas er zijn er andere - 'n buurman dien je alleen hóórde 's morgens om acht uur als-ie bád - en 's avonds om negen uur als-ie bàd - 'n buurman, dien je uitsluitend zag in z'n tuintje - de straat kwam-ie niet op.

In dat tuintje liep-ie z'n pijp te rooken, pantoffelslippend over de nette grindpaadjes, tusschen de nette grasbandjes, langs de nette struikjes, voorbij het net kippenrennetje en ònder het net pereboompje.

Ge weet wel dat in een Amsterdamsch tuintje van x bij ij Meter en een half, ter wille van je eigen genoegen en dat van je tortelende buurtjes, grind, gras, teelaarde, struiken etc. zóó zindelijkstijfselachtig gearrangeerd worden, zóó volgens ovaaltjes, cirkeltjes, slingerlijntjes, dat je er gevoeglijk van eten kunt - 'k bedoel van den grond - er geen onvertogen papierpropje op zult ontdekken, nòch eindje sigaar of tabakspruim, en in het algemeen alles binnen de schutting dermate helder-popperig in het schamper zonlicht puft en paft, dat je niet zonder kaakverwrikking àndere dan verkleinwoorden zoudt kunnen uiten om je stemming weer te geven.

[p. 60]

Bijgevolg sprak ik van het tuintje, de grindpaadjes, het kippenrennetje van mijn buurman en zoo ik in het verder deel dezer historie, die geen historie is, mij op meer dan slordige wijze ga bedienen van achtervoegsels als je, etje, kijn, ke, el, elijn, ing etc., geschiedt zulks niet om mijn waardigen ex-buurman in uwe oogen te declineeren, noch om mijzelf te vergrooten (ook ìk verheug mij in een plaatsje met twee verschrikte boompjes, waaronder ik daaglijks mijn wandelingetjes van de schutting naar de deur en werom volbreng - ook ik heb grindpaadjes en één rozestruikje, vier kippetjes en 'n haan) - nee, hatelijke of ijdele snoodheden verleerde ik sinds lang: maar in de sfeer onzer goedige beneden- en bovenwoninkjes, met bleeke veranda's, schoongekamde tuintjes, keffende hondjes, bladluis-zoekende buurvrouwtjes, katers mitsgaders katten die over schuttinkjes promeneeren, blerrende kinderen, gedegenereerde vogels, die tusschen huizenwanden blieven te tsilpen, pianogepiengel van rechts-beneden en links-boven, gesprekjes-watel van òveral, nou 't zullek lekker najaarsweertje is en 't zonnetje 'r best doet om de schaai van den zomer in te halen - ziet u - in die lieve, tamme vogelkooisfeer van lappies grond en verandaatjes, zou je waarlijk ridicuul van gebaar zijn, als je 't wagen dorst je buurman in een décor te plaatsen van 'n tuin met grindpadèn, grasbandèn, struikèn, 'n kippenren, 'n pereboòm. 't Zou niet klinken. Wij mogen hardop praten van den hollandschen leeuw - in onze gedachten lispelt er een tje achter. We zijn zoo.

Mijn buurman - de grillige kronkeling van m'n aanloop vermeidt zich in haar terugkeer tot 'n uitgangspunt, dat bijna bedolven wierd onder bijkomstige beschouwingen - liep dan in zijn net

[p. 61]

tuintje, netjes pantoffel-slippend om de kiezeltjes binnen de perken der grasbanden te houden. Met stevige zuig-smakjes spoot hij den rook uit z'n pijp tegen 'n plantje, àchter de schutting, keek aandachtig of zè vielen. En in die ernstige strijd-der-soorten-bezigheid stoorde ik hem, toen 'k m'n kipjes eten kwam brengen.

Althans hij zeide goedenmorgen.

Voorzichtig stappend over z'n grasbandje, stutte hij de ellebogen op ons gezamenlijk schuttinkje, blies 'n wolkje bruin-blauwe rook in mijn tuintje, begaf zich in één woord in de houding die men pijprookend pleegt aan te nemen wanneer men van tuintje tot tuintje een ochtend-burengesprekje wil aanknoopen. Ik liet mij knoopen, daar hij zulk een gezellig ouderwetsch manneke was èn 'k den tijd had èn 'n goeden buur geenszins versmaad.

‘Meneer,’ begon hij, de onfrissche introductie van goed of kwaad weer vermijdend: ‘heb u de ochtendkrant al gelezen?’

‘Ja, meneer,’ antwoordde ik, leunend tegen òns schuttinkje.

‘En is 'r?’, vroeg-ie 'n weinig somber: ‘nièuws van de Boeren?’

‘Nee,’ zeide ik, bang voor 'n onderwerp waarover ik geen voldoenden ideeënvoorraad bezat, na 'n reeks koffiehuisgesprekken over deugd eener- en slechtheid anderzijds: ‘nee - 't is en 't blijft mis’.

‘Nou meneer,’ zei hij heftig over het schuttinkje: ‘zeg u dàt niet. Ik zou nog wel wat willen verwedden dat ze 't winnen’.

De rook spiraalde om z'n mageren neus. Driftig lichtte hij het pijpedopje, stiet met z'n mageren wijsvinger de tabak vaster in den pijpekop.

‘Hoe zoo?’, vroeg ik in de hoe-zoo-stemming om hoe zoo te zeggen.

[p. 62]

‘Omdat 't nooit anders kàn,’ zei hij beslist: ‘'t kan niet anders meneer’....

‘Er kan zóóveel,’ waagde ik over de schutting op te merken.

Hij vatte vlam. Z'n oud gezichtje, mager, verrimpeld, tanig als làng-geleden gepolitoerd hout, werd rood boven het netjesgestrikt wit stropdasje. Z'n kinnebakje, gladgeschoren, bewoog klepperend in de spierige scharniertjes, de dunne lipjes snaterden als 'n eendebekje dat kroos smakt.

Boven ons schuttinkje geleek hij op een kwaadaardig schipperke, dat halfwege het luik van zijn vooronder tegen z'n dravend keeshondje snauwt.

‘Nee - 'r kan nièt zooveel!’, viel hij uit, z'n pijp vinnig hanteerend: ‘de Mogendheden mòtten tusschenbeiden kommen.’

Hij lei een fameus-grappigen nadruk op dat mòtten.

Ik antwoordde met 'n ontkennend geknipper van m'n oogleden,

‘Zoo,’ betoogde hij: ‘zouen ze zóóveel onrecht, zóóveel moord, zóóveel schandalen dulden!’

‘Ik denk van jà,’ zei ik achter de schutting, misschien met wat meer levenservaring dan 't ouwe heertje.

Hij werd woest. Bijna raakte z'n pijp, die als een dirigeerstok fortissimo opwaarts zwaaide, m'n niet onlangen neus.

‘Nee meneer - je weet 'r niks van - ze kòmmen tusschenbeiden’....

‘Des te beter,’ repliceerde ik mak. Waarom 'm tegen te spreken, over dingen waaraan wij vóor en àchter ons schuttinkje toch niets veranderen konden?

Doch m'n bescheidenheid prikkelde hem. Z'n geluid verscherpte, z'n gebaren dreigden.

[p. 63]

Boven hing 'n juffrouw over 'n bloemrek, luisterend of we ruzie hadden.

Zulks was haar recht en haar plicht. Daarvoor ben je buur. 'n Goede buur luistert aan ramen of trap naarmate technische omstandigheden het medebrengen. Echter ter zake.

‘As Frankrijk al last heeft gehad met Faschoda en Rusland in China vooruit wil en Duitschland 'r op uit is om kolonies te krijgen, dan mòtten ze, meneer. Dan is 't 'r eigen belang, meneer. Dan kennen ze die moorden niet anzien, meneer. Want wat vandaag an de Boeren overkomt, dat overkomt morgen haarlui’...

‘Jawel! Jawel!’, zei ik bedaard - om er van af te komen. Contradictie is in politieke gesprekken gevaarlijk.

Hij, driftig, verkoos evenwel de Europeesche toestanden nader over de schutting uiteen te zetten. Snel belurkte hij z'n pijp, gromde 'r op los.

‘.... Die Schemberlijn dat is - dat is 'n boef meneer - dat is 'n schurk meneer. Die is enkel op de centen uit. Die most opgesloten worden. Met Frankrijk wil-die ook beginnen en as-die z'n handen vrij heeft met Rusland. Denk u dat de mogendheden dat nièt inzien? D'r is maar één middel: Ze motten de Engelsche havens blokkeeren met z'n allen en de Theems opvaren zooas wij in de voor-vorige eeuw hebben gedaan. Dan zou je is wat zien, meneer. Dan zou je de Engelschen is hooren roepen: laat ons asjeblief met rust. Maar dan doen wij 't niet, meneer! Dan laten we ze ook is voelen wat 't zeggen wil om te moorden en weerlooze meissies an te randen’....

Ik schrikte van z'n dreigementen. Z'n stem kraakte driftig tusschen de huizenwanden.

Een paar spichtige populieren bij de sloot die

[p. 64]

ons allen bewelriekt - gelijk passend is voor hollandsche tuintjes - bogen zachtkens onder den winddruk en de kater van n^o. 12 (inderdaad ik kén m'n buren) kuierde met gespannen staart over de achterste schutting, rustig mauw-mauwend in vriendelijk betoog tot een poes in 'n zonplas verderop.

Uit het bovenraam hing m'n buurvrouw, wijs het hoofd knikkend, óók verbolgen op Engeland.

‘Jawel. Jawel,’ zei ik eindlijk bedeesd: ‘we willen 't hopen’....

‘Hópen, meneer!’ schreeuwde hij, z'n pijp op het netjes geverfd schuttinkje vergruizelend - en dat zegt wat -: ‘we willen niks hopen, niemendal hopen! We motten dóén, meneer. Hopen kennen we allemaal. Maar dóén, meneer! Doen! Wij motten an Frankrijk en an Duitschland en an Italië en an Rusland schrijven dat ze 't zelf motten weten as ze de Boeren laten uitmoorden. En as Rusland dan in Engelsch-Indië valt en Spanje neemt Gibraltar en Frankrijk Faschoda en we met z'n allen Londen bombardeeren, dan wil ik wel is zien, meneer, wat ze tegen ons doen. An 'n Engelschman mot je je tanden laten zien en niks geen genade! Lang genoeg hebben we geduld gehad, meneer! En nou mot 't 'r op los en stevig!’....

Met z'n vuist sloeg hij op 't schuttinkje en keek grimmig naar m'n kippenren, waar de haan ijverig de kippen poogde te lokken met een maïskorrel.

Overigens was de rust in het huizenblok zeer paisibel.

Er kefte geen hondje en er blerde geen kindje.

Alleen klonk het vijandelijk geluid, in een keuken naastan, van magere lapjes die tot gehakt werden geklopt - biefstuk verdoolt zelden in deze dreven van ribbevleesch en varkenscoteletten.

Nog een pooske praatte de ouwe heer over politiek.

[p. 65]

Daarna zakte het gesprek naar zijn pereboom en mijn haan. - En een oogenblik later zag ik hem weer van uit mijn kamer in z'n tuintje, pantoffelslippend over het grindpaadje, rookwolkjes blazend in de struikjes, de peertjes betastend of ze rijp werden, goedig de stukjes van zijn straks gebroken pijp in de sloot werpend, het ouwe hoofdje stroef-bewegend op het wit stropdasje.

22 Sept. 1902.