|
| |
| |
| |
Vrijage.
Onrustig keek de boerin van haar breikous op. De boer, verzakt in den leunstoel, snurkte, het hoofd met de grijzende haarslieren dreigend van schaduwzwart achter den lichtekegel der lamp. Den heelen dag had-ie hooi gereden, van vier uur af. 't Rook buiten naar hooi, 't rook in de kamer naar hooi - hooistoppels piekten in z'n haar. Nu, bek-af van 't gesjouw, was-ie ingedut, 't kluivig pijpje in de okeren hand, fronsstriemen op 't voorhoofd alsof-ie in z'n slaap nàgromde.
Zachtjes stond de boerin op, schuivelend-angstig sloop ze naar 't raam, gebarend alsof ze zoo-maar-is wat zocht. As-ie wakker werd en de klok zag....
Op den tast, enkel z'n hóofd ziend, z'n harden kop met de snauwende jukken en den adembijtenden mond, wreven 'r vingers over de luiken, 't uitgeboord handvat zoekend. Dan schuw, verstarrend als 't gesnurk in 'n grom-van-wakkerworden scheen te knappen, schoof ze, geduldig duwend, tot 'n kier van 't nachtzwart, buiten, door 't luikegroen stroefde. 't Licht uit het kamertje geelde verlegen over de keien, 'n glimmrend, verwijdend keigeultje streepend naar de overzijstoep. 't Heele dorp lei te slapen. In de verte watelde 't rap gekef van 'n hond en
| |
| |
ganschlijk dicht bij suizelde 't klimop langs de muren, slaaprig gewiegd door 't koeltje na den heeten dag. Anders niemendal. D'r brandde geen olielamp meer in 't straatje - nee, nee 't wàs wel zoo láát..... Heere nog toe, zòo laat en de aap van 'n meid, de rakker van 'n meid, die nog niet thuis was. 't Bol gelaat van de boerin, 't gelaat met de slappe hangwangen en de rosse wimpers om 't waterig oogengedoezel, verzwaarde door 't zorglijk koonengebuil. Beverig, stadig den boer bespiedend, wrong ze de luiken dicht en 't vloerzeil sponzig betastend met 'r dik-wollen voeten, schuchterde ze op de klok toe. Nou voorzichtig 'n stoel nemen en in godsnaam de wijzers verzetten. D'r gebeurde anders nog doodslag! De vlegel. De lamme lummel..... Driftig slingerde ze den grooten wijzer terug, toen den kleine, wikte bezorgd. Op halfnegen kon ze 'm niet laten staan. Dat zou-die merken. Nee, nóg 'n endje vooruit. Tien minuten over negen ging 'r mee door. Zoo. Weer terugstappend, zette ze den stoel bij de tafel, nam de breikous, net toen die wakkerschrikte. En alsof-ie in z'n slaap an niks anders dan an Pauline gedacht had, was 't eerst geknipper van z'n slaapdronken krente-oogjes naar de zij van de klok. Z'n lompe beenen trok-ie bij, z'n pootig bovenlijf boog, z'n hoofd gromde de lamp langs, bot van pogen om de klòk te zien. Maar hij zag niks. 't Was te wijd in 't kamerdonker.
‘Hoe laat is 't?’ -, vroeg-ie dan, slaap-wrevelig.
‘Zoo laat as 't op de klok staat,’ knikte zij onnoozel - hij most zèlf maar kijken.
Dreigend zocht-ie haar hoofd achter de lamp, stond op, gromde.
‘Bij negen.... Bij negen. - Hè-'k dan zoo kórt geslapen?’
| |
| |
Zij knikte rustig.
‘En Paulien?’
‘Zal zoo wel komme’....
Plomp grommend kraakte-die in den stoel terug, stopte 't pijpje, dampte. De rook waasde blauwschichtig naar de lamp, spatte weg bij 't wirrelend dopje.
Toen stond-ie nòg eens op, dee 't zelfde, maar harder, wat zij straks gedaan had. Met 'n floep smeet-ie de luiken open, doorstaarde 't nachtzwart. Z'n silhouet beet in 't lichte-laantje voor 't raam. De hond van Dries, de vinnige keffer - èlk hondegeluid wisten ze - sloeg kribbig aan en 'n kat, verschrikt door 't plots licht met 't manshoofd, schoot in 'n dollen ren. De tabakswalm kronkelde z'n ruige grijze haren om. Z'n lippen smakten nijdig.
‘'t Is later,’ zei-ie toen, achterdochtig luistrend.
‘Làter - hoe zoo?’, vroeg ze, breiend dat de naalden klappertandig ketsten.
‘'t Mòt later wezen,’ zei-die stug: ‘de lantaarns benne uit.’
‘Ze zalle niet an zijn geweest,’ suste zij.
‘Zoo,’ gromde hij zich bot omdraaiend.
De luiken liet-ie open en zonder 'n woord verder te praten, liep-ie de kamer uit, dichtsmakkend de deur.
Heere nog toe. Nou kreeg je 't dubbel. Stom van 'r om dáar niet an te denken. De zoldertrap kraakte. Nou ging-ie naar boven om op 't wekkertje te kijken. Heere nog toe wat een suffert ze was. De houten zoldering boven 'r hoofd zwiepte onder z'n sterke stappen, de lamp wiegde aan het ijzerdraad - 'n driftige stamp dee 't glas rinkelen.
En terwijl-ie in 't donker de trap afstommelde, boog ze 'r hoofd dieper over de breikous, bang voor z'n woede.
| |
| |
‘.... Over tienen! - Ben jij met je poote an de klok geweest?’
‘Ik?’, zei ze angstig, maar in eens kééf ze - d'r angst verbergend in schelle driestheden: ‘wat mot ik an de klok doen? Ben jij bezeten, kerel! Je lijk wel stapelgek! Ken ik 't helpen as de klok verkeerd loopt! Laat jij na de klok kijke: Asof ik an de klok! Vent, je het te veel gezopen!’....
Grimmig z'n pijpje bekauwend, kwaadaardig 'r vàlsche woede beloerend, stond-ie bij de deur.
‘As jij 't niet gedaan het, dan het zij 't gedaan,’ zei hij snauwend: ‘da's 'n gemééne streek. 'k Sla 'r d'r harsens in - òver tienen - haast kwart over tienen!’
Nog eens keek-ie door den raamkier, smeet de luiken dicht, plompte over 'r an tafel.
‘Ze zal verlaat weze,’ poogde ze te sussen.
Hij, 't grijzend hoofd met de hooistoppels in de haren, beet knarsend op de pijp.
‘Ze loopt in geen zeven sloote gelijk,’ troostte zij weer, onrustig.
‘Dondert niet,’ zei hij bot.
‘'n Meid van dértig jaar mot je wat vrijheid late,’ praatte zij, stevig breiend, wachtend op 'n vuistslag op tafel - as die wel meer dee as ze tegensprak.
Hij zei niks, rookte bot. Zware striemen pletten in z'n voorhoofd. Z'n bruine, ontvleesde werkhanden, handen die jaar in jaar uit op 't land en bij de beesten bezig waren, handen als harken zoo hoekig, handen met vingers als tangen, zochten den bril in 't vettig foedraal. De ijzers lee-die over z'n jukken en ooren en 't verweerd hoofd buigend onder de lamp, begon-ie 't plaatselijk advertentieflodderkrantje te lezen, wat-ie anders 's morgens dee as-ie tijd had.
| |
| |
Zij, in aandacht over de breikous, voelde dat-ie niet las, dat-ie te luisteren zat, te luisteren naar wat ànders klonk dan 't klimopgesuizel.
De klokkeslinger wrikte, rustig den tijd voortwuierend.
Toen werd de kanarie in z'n kooi wakker. Zóo lang licht op was-ie niet gewoon.
Eerst sprong-ie in de wrevelstilte van stokje naar stokje, dat 't vuil an z'n pootjes houterig klukte.
Toen zei-die raàk-vroolijk ‘Piet!’
‘Piet!’ antwoordde de boerin, blij dat ze wat zeggen kon. Ze stikte van angst.
‘Piet!’, zei de vogel nog eens.
Toen wáágde de boerin 't. D'r breikous lei ze neer, de handen wriemelde ze in den schoot.
‘En às ze nou vrijjen wil - às ze nou....’, zei ze haperend.
Plomp. Nou kwàm de vuistslag die de kopjes en schoteltjes dee daveren.
‘As zij wil - ik wil niet!’, zei hij verwoed en z'n bril wegsmijtend, stapte-die grimmig op en neer, van den vogel, die vroolijk ‘Piet!’ riep, naar 't kastje en werom.
Dan nijdig om 't gefluit in de kooi, lei-ie plots vinnig 'n doek om de tralies, luisterde, trapte z'n klompen aan, schoot naar buiten.
Bij de schutting klonk stemmengepraat.
Bleek schoof de boerin de luiken weg en 'r oor plakkend voor den kier, stond ze zwaarhijgend, bevend als scherper de stemmen gingen.
Ja, bij de schutting wàs geschaduw.
‘Wie is daar?’, - vroeg de boer, kwaadaardig toe-passend.
‘Ik ben 't vader....’
Woest keek-ie naar de àndre schaduw, de
| |
| |
schaduw van den man met vaag gewit van klompen.
‘Zoo,’ zei hij kort en de heete pijp brandde z'n palm zóo als-ie 'r in z'n vuist kneep; ‘Zoo - ben jij 't?’ - en grimmig z'n stem uitzettend, gromdedie enkel: ‘Na binnen!’
De meid dee angstig 'n paar stappen - schuw wijkend voor den slag die-die zou geven...
Toen klonk de àndere stem achter de schutting.
‘Ben jij daar boer Klarendal?’
‘Die bèn ik,’ zei de boer: ‘maar jóú wil 'k niet kennen - ga na binnen, Paulien!’
De meid begon in 't donker te grienen.
‘Versta je me niet, Paulien?,’ dreigde de boer: ‘da's geen jongen voor jou!’
‘En wáárom ben ik geen jongen voor jouw dochter?’, redeneerde de stem àchter de schutting: ‘as je dat zeit, dan mot je me éérst kènne’....
‘Of 'k jou kèn!’, smaalde de boer.
‘Nee jij ken me nièt,’, zei de stem weer: ‘want as je me kennen zou, zou je anders spreke’....
‘Ik kèn je hoor,’ gromde de boer: ‘maar ik wìl jou niet kenne, man’....
‘Dan zeg ìk dat je me nièt ken,’ sprak de stem zwaar van nadruk.
‘Ga je na binnen of ga je niet na binnen?’, vroeg de vader: ‘met diè hoef je bij mijn niet an te komme!’
De meid, nu bij de deur, snikte zonder spreken.
De man achter de schutting gaf 't niet op - die begon pas.
‘Boer Klarendal - nou vraag 'k je in 't fatsoenlijke of 'k met je dochter vrijen mag?’....
In 't donker, de oogen woest gericht onder de grijze brauwen, de vuisten gebald in de zakken, de stem krakend van ingehouen woede, betoogde de boer wat-ie te betoogen had en nóg eens pootiger,
| |
| |
't uitbijtend alsof-ie den ander niet geméener kon beleedigen, zei-die.
‘Ik kèn jou niet’....
‘Wel wat bliksem,’ verzette zich de andre stem: ‘weet jij op mijn wat te zegge?’
‘Ik heb niks op jou te zegge - ik wil jou niet kenne!’
‘En waarom wil jij mijn niet kenne?’
‘Omdat,’ argumenteerde de boer stug ‘omdat 'k weet waar jij vandaan ben’.....
‘En hoe kan jij dat weten?,’ hield de ander nijdig an: ‘hoe ken je dat weten, zeg ik maar, as je me nog nooit gezien het?’
‘Da's mijn zaak,’ gromde de boer en kwaadaardig z'n dochter voor 't laatst dreigend, schreeuwde-die: ‘ga na binnen, meid - die dáár is geen jongen voor jóú! 'k Sla je liever in tweëen!’
De deur plompte toe achter de meid - de luiken piepten angstig, inslurpend 't streepje licht dat over de keien geglansd had.
Driftig zette de vrijer zich af, sloeg 'n knie over de schutting en verwoed begon-ie opnieuw te redeneeren.
‘Jij zeit dat je mijn niet ken, man - en jij weet waar 'k vandaan ben! Heb jij wat op mijn plááts te zeggen?’
Z'n schreeuw-stem ruziede door 't nachtzwart.
Dieper balde de boer de vuisten in z'n zakken.
‘Ik zeg niks van jouw plaats - ik zeg dat je mijn dochter niet krijg.’
‘En 'k wil fatsoenlijk met 'r vrijen’....
‘Nee,’ herhaalde de boer met doggen-geduld en doggen-hardnekkigheid: ‘ik ken jou niet.’
‘En às ik me bekend maak,’ redeneerde even hardnekkig de man op de schutting.
De boer dee 'n paar stappen naar 'm toe en snijdend van logica, zei-die hàrd:
| |
| |
‘Jij hoeft jou niet bekend te maken: jij ben bekend genoeg.’
‘Wie zeit dat 'k bekend ben?,’ verweerde de ander zich schreeuwrig en z'n vuist bedreunde het schuttinghout.
‘Ik zeg dat,’ grauwde de boer driftig: ‘en òf jij bekend ben, man!’
‘As 'k bekend ben,’ twistte de boer op de schutting en z'n stem schoot woedevonken: ‘dan zel jij mijn naam noemen!’
Maar de boer nu heviger van toorn en taai tusschen z'n kaken houdend wat-ie te pakken had, gebaarde dreigend naar de schaduw.
‘Jouw naam noemen - jouw naam noemen!’ hoonde hij: ‘wel man, ik kèn je ommers niet!’
De huisdeur knerste. De boerin, bang voor 't geschreeuw, bang dat 't op vechten zou uitdraaien, kwam naar buiten, duwde de dochter terug. En dadelijk hielp ze d'r man.
‘Wat mot-ie van je, Hein? Wat mot-ie, die kerel van je!’
‘Hij wil vrijen met Paulien!’, schreeuwde de boer: ‘en 'k zeg dat 'k 'm niet kèn!’
‘Dat liegt-ie dat-ie me niet kent!,’ schreeuwde de boer op de schutting werom.
‘Nee wij kenne jou niet!’, raasde de boerin.
‘En me schutting af!’ dreigde de boer: d'r af - jij ben tè bekend hoor!’....
Achter de schutting plompten twee neersmakkende klompen.
Toen gingen de boer en de boerin naar binnen. Pauliena was angstig in bed gekropen. |
|
Auteursrecht onbekend