|
| |
| |
| |
XVIII. Oudejaarsavond te Rotterdam.
Al-doende werd het Oudejaar. 's Morgens half tien, terwijl we te bed lagen, dreunde de glazen voordeur door gebons en geschop. Georgine stond op, keek onder 't gordijn door, trok 'n paar rokken aan, dee de deur open. In de alkoof, hoorde ik 't volgend gesprek, dat Georgine fluisterend probeerde te voeren.
De stem: O zoo.... Nee terugkomme doe 'k niet.... We loope niet voor kwajongens.... Laat 'm maar is kijke.
Georgine (onverstaanbaar, fluisterend).
De stem: Nee juffrouw. - We begrijpe d'r àlles van.... Wil u betale ja of nee?
Georgine (angstig van fluisteren).
De stem: Ik gá niet weg of 'k mot 'm zien. Staat-ie hier?
Georgine (zenuwachtig, onhoorbaar).
De stem: Née juffrouw. Née. 'k Loop nou al maandè.
Georgine:....
De stem: Nee, u mot me niet kwalijk neme, dat zijn allemaal verzinsels.... We motte drie en dertig gulden hebbe of ànders....
Georgine:....
De stem (driftig).... Née, juffrouw. Ik ga hier niet vandaan.
Georgine:....
De stem:.... Ja ik begrijp 'r alles van.... Maar daar zal u leelijk tegen anloope....
Georgine:....
De stem:.... Née, éerst geld!
Op deze hoogte van 't gesprek, waarvan ik niet véel begreep, sprong 'k woest het bed uit. De zachte, onverstaanbare smeekende vrouwestem, overblaft door de zèkerde, harde, zich-niet-geneerende mannestem, hitste me op. Achter de deur van de keuken, in m'n hemd, begon ik mee te doen.
‘Wat is daar, godverdomme!’
‘Daar is me man. Ga nou maar gauw weg,’ smeekte Georgine zachies. De mansstem klonk opmerkelijk tammer.
‘Ja maar juffrouw....’
‘Donder je op!’ -, snauwde ik.
‘Ja maar dat gaat zoo niet.... Zeg u zelf is juffrouw... D'r staat nog drie en dertig gulden....’
‘Als 'k 'r uitkom, pak ik je in je nek.... àfzetter!’ - ‘schreeuwde ik.
‘Afzetter? Afzetter?’ - zei de man vrij-gedwee: ‘de juffrouw zet òns af!’
Met een ruk vloog de keukendeur open. Het had iets van 'n klucht. Georgine mij angstig tegenhoudend - de man retireerend naar de keukenkast en tegelijk Doedelaar en z'n vrouw door de andere openstaande deur kijkend, wàt 'r an 't handje was.
‘Mijnheer,’ vermaande Doedelaar: ‘Iek heb juist klante. Wiel u niet zoo'n spektakel make?’
De koude tocht van de buitendeur waaide om m'n bloote kuiten.
| |
| |
‘D'r uit!’
‘Hou je 'n beetje in, Alf!’
‘Goed - 'k Zàl gaan. Maar de juffrouw zal van me hoore.... 'n Naaimachine op afbetaling koope en 'm naar de lommerd brenge.... De juffrouw zal 'r van hòore!’
Voorzichtigjes was-ie in de gang beland. 'k Dee de deur op slot, kroop weer in bed. Georgine aan 't huilen. Als ik me d'r niet mee bemoeid had, zou 't véel beter geweest zijn. Als Singer wou en die zou nòu natuurlijk willen, ging zij de kast in.... Ik haar an 't sussen. Vandaag nog zou ik ergens leenen of m'n resteerenden boel verkoopen om de machiene af te betalen. Of ze haast in bed kwam? En samen hoorden we hoe de agent van Singer de zaak aan 't uitleggen was aan juffrouw Doedelaar, die lieverig-helder antwoordde dat zij 'r niks mee te maken had -dat zij 'r niks an doen kon, er echter een blij genot in vond om den man handigjes uit te hooren:
‘.... Nou maar de juffrouw sal u wel betale - as u maar op 'n meer gelege tijd komt....’
‘Dat doet 'r niet toe. Ik zeg maar juffrouw dat 't 'n gemeene streek is, om andermans goed naar de Lommerd te brenge.... Jawel we zijn 'r achter gekomme.... Als de Maatschappij wìl, dan is de juffrouw 'r leelijk bij, hoor’....
‘Nou ja.... Nou-ja.... soo'n vaart sal 't niet loope.’
‘Nou dag juffrouw.’
‘Nou dag meneer.’
‘Wat diè 'n lol heeft,’ zei Georgine woedend: ‘zoo'n vùilik om die man uit te hoore..... ‘Laat ze haar pleizier hebbe.’ - ‘En allemaal joùw schuld.’ - ‘Wel zéker.’ - ‘Ik had 'm wel weggekrege met een of twee gulden op afbetaling.... Dat ellendige wijf.... Die groèit 'r in.... Die heeft nou lol voor zès.... Ze heeft toch zoo de pest an me.... Als ze me wat zegt, zal 'k 'r is op d'r plaats zette!.... Stop me nou is in....’ - Om een uur, terwijl we koffie dronken, klopte Doedelaar aan. - ‘Mijnheer, d'r was vanmorge zoo éen spektakel.... Wiel u asjeblief er voortaan aan denke dat vóor die wienkel ies.’ - ‘Jawel. Zeker. Je hebt groot gelijk. Maar je moet toegeven, Doedelaar, als verstandig man’ - dat streelde hem, z'n waterige oogjes stonden een moment helderder - ‘dat 't van die vent onbehoorlijk is om zoo vroeg te komen. 't Geld heb ik in me portefeuille. Maar als de mense brutaal worde doé 'k 't niet, al gaan ze op d'r kop staan.’ - ‘Daarien heb u gelijk. Maar d'r was een klant, die dacht dat mijn vrouw schoeld had - en dat ies onplijzierig, niewaar?’ - ‘'t Zal niemeer gebeure. Mag Frits strakjes die mense gaan betale?’ - ‘Wel zeker, mijneer.... Iek zeg altijd maar: der goeie Got heeft ook schoeide - maar als ze ien den hemel skandaal kwame make, dan zou-die ook zegge: denk an mijn bure, niewaar?’ ‘U mot niet met God spotte,’ zei Georgine benepen glimlachend. - ‘Ach was! Die ouwe jongen kan tegen een grappie, wie?’ - ‘Mense die met God spotte, worde
| |
| |
vroeg of laat gestraft,’ meende Georgine, met iets hoog-blijds in haar stem, dat de barbier 't zoo goed opnam. - ‘Ach was,’ lachte Doedelaar flets: ‘hij durft mij niet an!’ - ‘Nou-nou-nou, meneer Doedelaar.’ - ‘'k Wéet te-veel van iem, hahaha!’ - ‘t Is toch niet goed,’ glimlachte Georgine. - ‘....Onze lieve heer is een schuine, wie? Je mag niet echtbreke.... En wat heeft hij met Maria gedaan en met die ouwe Sarah?.... Allemaal buitebeentjes, wie? Dat ies een oùwe snoeper, hahaha!.... En zoo weet iek nog véél meer van iem?..... Hahaha!....’ - ‘Zal u Frits om drie uur even naar mijn woonhuis zende?’ - ‘Jawol.... Gaat u uit de stad?’ - ‘Ja. Mijn vrouw en ik vieren 't ouwe jaar in Rotterdam. Zal u goed op Kaatje passen?’ - Natoerlijk.... Ze krijgt pons en heete kastanjes....’ - ‘Morge zal ik ù betale.’ - ‘O da's best. Iek ben niet om geld verlegen. Mijn vrouw heeft nog geklaagd dat zij een handdoek en servet miest.’ - ‘.....Die zal 'k 'r morge wel geve.... Die heb ik nog in gebruik.’ - ‘......Goed.... Mot u nog geschore worde.... Jà?....’ ‘Ik kom dadelijk.’
Om zes uur zaten wij in den trein. In geen máanden was ik thuis geweest. Moeder had me zóo dringend geschreven en ik voelde dat ik de huisgenooten zóo verwaarloosd had, dat ik op ouwejaarsavond niet weg durfde blijven. Georgine zou een kamer nemen bij een vroegere vriendin en zoo vróeg als ik maar weg kòn van huis, zou 'k bij háar komen om toch 'n deel van ouwejaarsnacht bij háar te zijn. Gearmd gingen we Rotterdam door, de rechte burgermansstraten naar den Diergaardesingel, 'n nauw straatje, dat door 'n stinksloot van de Diergaarde gescheiden is. Juffrouw Cornet was niet thuis. 'n Schelle vrouwsstem riep van boven dat de juffrouw ouwejaar vierde bij 'n vriendin op 't Tarwenakker. Waar dat was? De schelle stem drensde den uitleg. We namen de tram, vonden juffrouw Cornet aan 't opgegeven adres.
‘Wel got Georgine, ben jij 't? Jezis, ben jij 't? Wel allemachtig, wat doet me dat 'n plezier!’, betoogde ze, buiten adem van 't trapafloopen. In den schemer der gang zag 'k een kleine, gedrongen, magere vrouw. Georgine vroeg of ze 'n kamer over had. Nou dat was wel lastig. Ze had alles verhuurd. Maar dàt was waar, de buikspreker, die bij Pfläging optrad, was met den laatsten trein naar Leiden gegaan, waar 'n zuster van 'm woonde. Als Georgine 't voor lief wou nemen. Natuurlijk schóone lakens.... Nee maar, verbeel je, de vuile lakens van de buikspreker! Georgine gaf haar een fluisterende verklaring van den ‘meneer’ die op 'n kleinen afstand wachtte. Wel Got, hoe onpleizierig om alléen 'n ouwejaarsavond door te brengen. Ze moest mee naar boven. Nee, dat wou Georgine niet. Ach wat! Ze had zich niet te geneere!.... 't Was 't huis van Leentje Staas. Of ze zich Leentje Staas niet meer herinnerde.... die lange Leentje.... die óok in de Vic gezongen had. Woont Léentje hier, die ouwe Leen? - informeerde Georgine met verbazing. Wel jà - die was fatsoenlijk getrouwd met 'n manken
| |
| |
ex-kapitein. Diè had 't best... - ‘Kom nou maar gerust mee.’ -‘Nee.... Zoo invalle.... Wat zal Leentje wel zegge.’ - ‘Als ik je inviteer is 't goed’.... - Nee, dat dùrref ik zoo niet....’ - ‘Cornet, waar blijf je? Is 'r iets?’ - riep 'n vrouwestem. Uit een openstaande kamerdeur klaterde stemmengepraat en gelach. - ‘Leen.... Léen.... weet je wie hier is?’ - ‘Nou-ou?’ - ‘Georgine.... Georgine Càsper!’ - ‘Wel Jezis, Georgine bè-jij daar?’ - 'n Jonge, blonde vrouw, frisch in haar roode japonnetje, kwam op de stoep en weèr 'n gezoen, 'n vragen, 'n hellichte belangstelling. - ‘Nou maar, je gáat mee!’ - ‘Nee, Leen.... 't staat zoo gek voor je man.’ - ‘Allo! Je gáat mee! Me man vindt alles goed. Geef is 'n hand, Cornet.’ -‘Pas op, malle mense! Jullie trekke de arme uit me lijf!.... Laat me dan eerst me man goeien avond zegge.’ - ‘Is je man 'r?’ -vroeg Leentje: ‘waarom zeg-ie dat niet eerder? Laat je man ook meekomme. Van avond houe we open tafel!...’ Georgine fluisterde. - ‘.....O.... ó.... Nou dan jij alleén.... Kom gauw. 'k Zal de deur an late staan, hoor! Wel, wie had dat gedacht, die óuwe Georgine. En ze ziet 'r goed uit, ook, hè?’.... - ‘Ik kom dirèk, hoor.’ In de vale schemering van het hoog in de sneeuwwolken huivende huis, zoenden we elkaar.
‘Zul je an me denke?’ - ‘Ja vrouwtje.’ - ‘Zul je niet naar andere meissies kijke?’ - ‘Née, kind.’ - ‘Heusch niet? Niet naar vriendinnetjes van je zusters?’ - ‘Die komen van-avond niet.’ -‘Ben je om éen uur op den Diergaardesingel?’ - ‘Half twee uiterlijk.’ - ‘En zul je voorzichtig zijn? 't Is hier zoo'n rare stad en ze schiete zoo?’ - ‘Ga jij maar rustig naar boven en amuseer je. Dag vrouw.’ - ‘Dag mannetje.’ - Er waaide een gure stuifwind. Weinig menschen liepen op straat. In het schaduwblok der huizen, tegen den wind in, wandelde ik op. Het speet mij dat zij bij vreemden moest achterblijven. Was 't niet laàg om van je vrouw weg te gaan, juist op 'n avond dat behoefte aan kamergezelligheid groot was - om aan je ouwelui 'n plezier te doen? 't Was de éerste maal dat ik haar als maitres behandelde, al had ik 't zoo niet bedóeld. Ze zou 't wel vòelen. Zij voelde àlles. Koud, met een ziekelijke bekruiping van sentimentaliteit, schelde ik aan, stampte m'n koude voeten op de stoep, voelde niet het geringst verlangen éen van de huisgenooten te zien. Ik beredeneerde mijzelf dat dàt toch wat té erg was - nou je ze in zoo'n tijd niet gezien had, maar de onbehaaglijkheid was stèrker. - ‘Familie thuis?’ - Wat 'n klétsvraag. Hoe stom om zoo uit den hoek te komen. Het paarspropere dienstmeisje knikte. Ze kende me niet. Ma veranderde elke veertien dagen. - ‘Zoo. Jij heet zeker Sien?’ -‘Nee, Antje.’ - ‘Zoo-zoo.’ - De lange, breede, klassieke gang, koud van marmer-witheid met den donker-purperen looper lag voor mij. Aan den kleerenstandaard staken hooge hoeden en pelsmutsen. - ‘Daar is Alf! Daar is Alf!.... Daar heb je 'm! Zoo nàre, nàre jongen! Kom je eindelijk?’ - ‘Dag Coba.... Wat bè-jij dik geworden!.... Dàg Gèr.... Dàg Gér.... Wat zien jullie 'r goed
| |
| |
uit!.... Waar zijn pa en ma?’ - ‘Achter.’ - ‘Is 'r visite?’ - ‘O, 'n hééle familie!’ - ‘Hè-jássus! 't Is toch veel gezelliger onder mekaar.... - ‘Got, we dachte 'r jou nog al 'n plezier mee te doen!’ -‘Wel dàg: jonge!.... Wat zie je 'r goed uit!.... Wat ben ik blij da'k je weer is zie....’ - 'k Zoende haar op de twee wangen, mijn ouwe goeie moeder.
Om elf uur begon 't souper in de burgerdeftige ‘eetzaal.’ Op 't effen groen behang beten de ouwerwetsche Delftsche borden ronde gaten van strak-glimmend blauw. De zware bruine gordijnen gierlandden om 't wit der hangende tulles. Er stond een massief, gebeeldhouwd buffet met pullen en vazen - aan den raamkant hing een dof-zwart-omlijst stilleven van citroenen, aardbeien, meloenen en hooge wijnkelken.
Ik zat naast nìchtje Tilly, slank zenuwachtig meisje, en naast Mevrouw Busse, huisvriendin. Meneer Busse nóg vroolijk over z'n whistpartij, praatte met mama, had voor ándere buurvrouw nichtje Jeannette, die druk met hem giechelde, wat haar man, Jules, die mevrouw Busse flankeerde, niet erg aangenaam scheen te vinden. Naast pa, statig-deftig, zat tante, die verleden jaar haar man verloren had. Dan was er nog 'n juffrouw Henriette Rons, ouwe vriendin van Gerda, die met Co aan 't voeteneind zat.
Op 't glanzend oog-vochtig tafelkleed lag 'n looper van blauw geruid papier, die het blokjes-wit in tweeën verdeelde. De zware zilveren lepels, vorken, dessertvorken, dessertlepels schitterlachten met stralende schamplichtjes. De servetten priemden in steekjes op het servies van wit-met-blauwe randen. Blinkend van glanzige oopbuikigheid stonden de glazen; voor elk bord een waterglas met kristallen voegen, een dun spits wijnglas, een mat-groen wittewijn-glas. Op de baan van teer blauw-vloeipapier hoekten in elegant slordige regelmaat schulpvormige schaaltjes van wit-metblauwen rand, vlootjes van gele citroen-strakheid, prunellen in bruine glimsaus, amandelen, rozijnen, pistaches en andere kleurige lekkernijtjes. Het was van een welgedane, zacht-vriendelijke weelderigheid. - ‘Maar Spier’ - zei tante, die papa bij z'n achternaam noemde: ‘dat is 'n héel souper.’ - ‘Nou 'n héel souper,’ zei pa, zich inknuffelend in den leunstoel: ‘'n soupéetje.’ - ‘Nou als u dát 'n soupeetjè noemt,’ helder-lachte Busse: ‘dan weet ik niet wat 'n soupèr is.’ - ‘'t Lijkt wel 'n fééstdiner,’ zei Jules, huiverig van 't gaan door de marmergang. - ‘En wie heeft 'r zoo kéúrig gedekt?’ informeerde tante. - ‘Ik tante,’ knikte Coba: ‘ik heelemaal alleen.’ - ‘Nou - ik heb de servetten gevouwen,’ beknibbelde Gerda, lachend. - ‘En heb ik jullie niet meegeholpe?’, vroeg Tilly, hoog-van-stem: ‘wie heeft de glazen nagewreven?’ -Da bracht de eendebouten binnen, vier bruin-glimmend met voorsnijmes en vork er naast. - ‘Maar mèneer.... víér eendeboute.... Hoe kome we daardoor’ - làchte juffrouw Henriette Rons sentimenteel-verwonderd. - ‘We kóme er door,’ zei vader, de tafel
| |
| |
rondziend met blije genoegelijkheid in de oogen nu de vier eendebouten de algemeene attentie hadden. Zonder 'n groot eter te zijn, had-ie 'r, als er gasten waren, kinderlijk plezier in wanneer de enorme quantiteiten visch of gevogelte, die hij zélf kocht, verrukking of verwondering gaven. - ‘Zoo is me man altijd,’ zei moeder: ‘altijd bang dat 'r te weinig is.... 'k Zou 'r maar twee ansnijjen.... anders wordt 'r niets van 't andere gegete.’ - ‘Och ma 't gáát wel op,’ beweerde Gerda vlug-handig. Ze wist hoe pa 'n hekel had aan zulke opmerkingen. - ‘Ze zijn op tafel en ze zúllen gegeten worden. Vier eendebouten met z'n twaalve.... 't Is op 't rándje af.’ - ‘Gut, meneer hoe reken u dat?’, vroeg Henriette sentimenteel-lief. - ‘Kun je van 'n kip of van 'n eendebout’ -lei vader uit, terwijl 't zilveren mes het bruine vleesch sneed: ‘íéts anders eten dan de vlerken, de pooten, 't wit?.... Nee niewaar. Mijn vrouw zou graag iedereen 'n kluìf geven, maar dat doen we alleen als we entre-nous zijn.... Hoeveel is vier maal vier?.... Zestien, niewaar?.... Wie heeft dus gelijk, ik of me vrouw?’..., - ‘Wat 'n redeneering,’ zei moeder, haar neus vertrekkend. -.....‘Laat 'm maar gaan moe, die goeie beste piepa.... Als-ie 'r plezier in heeft,’ suste Gerda. - ‘Als ik éen zoo 'n vlerkje op heb,’ zeide Jules, z'n witte handen wrijvend.....: ‘heb ik voor twée dagen genoeg.... Wat 'n kòlossale beeste! Ik heb ze nog nooit zoo groot gezien.’ -‘Ja ze zijn énorm,’ knikte Busse: ‘wat zegt onze schrijver er van?’ Als hij zoo iets zei, won-ie 't hart van vader, die boeken schrijven 'n nutteloos ding vond, maar na 'n paar krantenrecensies, waarin zijn naam met ‘lof’ met ‘veel lof’ genoemd werd, nooit verzuimde voor te stellen: ‘Mijn zoon.... de schrìjver. - ‘Ja ze zijn heel mooi,’ zei ik verheugd, met meer honger dan lust tot gepraat. - ‘Oe, wat knàrs u oom,’ zei Tilly, de vingers in de ooren stoppend. -‘Ja da's 'n àkelig geluid.’ - ‘Vind u? Ik kan 'r best tegen.’ -‘Jij kan tegen álles.... Wil je gelooven dat-ie laatst heeft geholpen om iemand die uit 't raam was gevallen en die zoo àkelig bloedde, zoo vrééselijk bloedde, op 'n kar te leggen?’ - ‘Wat is 'r dan an,’ verdedigde zich Busse, blij dat z'n heldenfeit zoo hoog-op aan tafel verteld werd. - ‘Praat alsjeblief niet van bloed,’ vermaande tante: ‘als Tilly 'r maar van hóort spreken valt ze flauw.’ -‘Gut, ik vin nièts griezelige an bloed. Maar krassen over zij. Dà's verschrikkelijk.’ - ‘En 'n spinnekop dan? Ben-jij ook zoo bang voor spinnekoppen?’ - ‘Nou 'k zal niet zègge dat spinnekoppen tot mijn geliefde huisdiere behoore.... maar báng, née.... waarom bang.... 'n spinnekop zal je nooit kwaad doen. - ‘Ben je nog in dat damescomitée, Co?’ ‘Bedoel u van armenbezoek?’ - ‘Ja.... Waar die dames Polte en Vinlij ook lid van zijn.... en die advocaat.... Is 't niet?’ - ‘O ja.... Elke week vast... 't Is héél interessant.... Maar altijd zoo'n lucht van pijpjes en menschjes in die huize.... Vrèeselijke menschjeslucht.... Da's 't ònaangename.’ -‘Kom geef nu eens door.... Nee, Carolien, bedien je nou goèd.... D'r is genoeg.... D'r is in overvloed.... Waar is Antje nou?’ - Coba
| |
| |
drukte op 't knopje van de electrische schel die aan de gaskroon hing en 't proper dienstmeisje, dat de deur geopend had, nam den schotel over, bediende de gasten een voor een. - Dat gaf een vergenoegde stilte. - Ze bedienden zich of hapten al. 't Roode licht van de gasbranders zette de hoofden in verjongde lijnen. Alleen Jules zag er geler, ouwlijker uit. Toen hij met nichtje Jeannette huwde leed-ie al aan zijn ziekte. 't Huwelijk, 't samenleven met een gezonde, zinnelijke, jónge vrouw schrapte 't vernis weg dat een ‘kuur’ hem gegeven had. Geen week ging voorbij of de dokter kwam bij hem aan. Kouwelijk, huiverig, bang voor tocht, zat-ie meestal stil, droefgeestig. De levenslustige jonge man was in twéé jaar oud, verduft geworden, onder de plak van de vrouw, die hem, met het meerderheidsgevoel van haar sterk, jong lichaam en met al de kribbigheid van onbevredigde zinnelijkheid, telkens vinnige dingetjes zei. Er was nóg een ander ongelukkig paar aan tafel. Het komt mij-zelf gezocht voor om de tégenstelling te beschrijven, maar 't is beneden mij om éénige effectmakende ónwaarheid ten bater dezer herinneringen te verzinnen. Dien ouwejaarsavond viel mij het contrast sterk op.... Naast mij zat het vrouwtje van Busse, blond, tenger, van nog geen drie en twintig. Al haar bekenden wisten dat ze geopereerd was. In haar onnoozelheid vertelde zij 't zelf. In de maand dat andere jonggetrouwde vrouwen bevallen, was haár baarmoeder uitgesneden. Hoe ze zoo plots aan tuberculose kwam, begreep Busse héélemaal niet. Hij was volbloedig-vroolijk, grappenmaker-bij-de-dames die vonden dat-ie zulke interessante oogen had. Ook hij zat onder de plak. Als z'n vrouw 'm onverwacht wat vroeg of zei, keek-ie soms naar haar grijze oogen met 't schuldig schuin-wit van 'n hond. Aan de feesttafel maakten die twee mannen 'n penibelen indruk, de een door z'ngedruktheid, de ander door z'n volbloedige rustelooze vroolijkheid.
‘Ga u een filepien met me an?’ lachte Busse.
Jeannette, naast 'm, gezond-rood met goed onderhouden tanden, vond 't wel wat vróég om 'n filepien an te gaan bij de eendebout. - ‘Néé, Jeannette, nog niet aan de amandele komme!’ zei Gerda. ‘Alleen maar die ééne,’ verzocht Busse: ‘'t Is 'n tref als je in eens 'n filepien te pakke hebt, niet waar. Da's 'n toeval, niet?.... Ga u 'm an?’ - ‘Nou, goed,’ lachte Jeannette. - ‘Om watte dan,’ lachte Busse. - ‘Wie 't eerst wat anneemt, die moet den ander 'n cadeautje geve.’ - ‘Best! Best!’ - lachte Busse. -‘Je eendebout wordt kóúd,’ zei Jules zachtjes gedwee. - ‘O.O. Weer 'n piquanterie van je, óúwe man?’ - antwoordde Jeannette, bitsjes, beleefd-ingehouden-vinnig, met rad mummelen der dunne, praatgrage lippen. - ‘Ik zeg je toch niks, kind.’ - ‘Ja, - éérlijk is eerlijk. Véel heeft-ie je niet gezegd,’ glimlachte Gerda: ‘hij zei alleen maar: je eendebout wordt koud. - Wil je prunellen, Jeannette?’ - Mevrouw Busse, sympathiek-blond-fijn, was 'n gesprek met me ‘begonnen.’ Telkens een klein hapje eendebout op de zilveren vork en 'n hoofdknikkend luisteren. Eerst deed ze machtig
| |
| |
vervelend, voor de zèsde maal vragend naar letterkundige dingen, hoe Van Deyssel er uit zag, hoe Kloos gekleed was èn òf-die getrouwd was; of 'k Verwey 'n dichter vond; wáárom de jongere tijdschriften m'n laatste boek doodgezwegen hadden, terwijl 't toch zoo ‘mooi’ was; of 'k 't nou héúsch méénde dat ik 't leelijk vond; waaràn ik nòu bezig was èn of die Ten Brink héusch zoo'n kwiebus was èn of 'k Jan Veth wel is gezién had én dat zij 't dól zou vinden met artisten om te gaan. Ze had kennis gemaakt met 'n actrice van Le Gras en Haspels. Als die bij haar thee dronk vond ze 't ècht heerlijk. Of'k Breitner kende?.... Maar toen ze merkte, dat 't me dik verveelde mee te doen aan die juffrouwenextase voor ‘mystieke’ menschen en dingen, werd ze stiller, begon na een poosje haast fluisterend:.... ‘Ik weet wel dat 't u niet intresseert... maar 'k heb die figuren van Hermine en Dolf zoo innig-waàr gevonden.’ - ‘Werkelijk, mevrouw?’ - Een hapje eendebout spoelde de lieve vraag weg met'n slokje Laubenheimer. Zij vervolgde: ‘Hoe komt 't dat u zoo typisch juist voelt hóè 'n vrouw voelt?’.... Bedaard at 'k m'n mond leeg - ‘...Ja ziet u, dat is heel moeilijk te zéggen,’ - weer wipte de massief-gezellige vork een prunel op - ‘da's héèl moeilijk té zéggen’ - èn 't tipje eendeboutenvleesch wipte op: ‘dat kun je zoo maar niet zéggen: da's haast niet mógelijk’ - èn 'n brokje gebakken aardappel ging er bij: - ‘da's zuiver intuïtie’.... Dat laatste zei ik met een vollen mond. - ‘.....'t Was héél waar.... En zùlke gevallen komen méér voor dan u misschien denkt.’ - Zoo toonloos rustig als ze 't zei, schrikte 't me wònderlijk op. In een realistische novelle had 'k lang geleden 'n jonge vrouw beschreven die jaren lang ziekelijk blijft en aan kleinigheden bemerkt, dat haar man haar bedriegt. -‘Nu,’ zei ik valsch-vergoeilijkend, retireerend om het pijnlijke van háár geval, waaraan ik nù eerst dacht: ‘nu, u moet altijd dénken dat 'n pennelikker 'n rekbare fantasie heeft.’ - ‘Nee,’ zei ze zachtbeslist - een prunel op het dessertlepeltje balanceerend: ‘dàt geval van Hermine en Dolf was volkomen waar, tràgisch waar.... U had het nóg tragischer kunnen maken’ - glimlachte ze fijnvriendelijk, van onder de blonde kuivende haren - ‘als u 'n geval behandeld had van 'n vrouw, ziekelijk bijvoorbeeld door de schùld van haar man.’ Nog altijd balanceerde de prunel in 't glinster-ovaal van het zilveren lepeltje. - ‘Hoe bedoelt u?’ -vroeg ik ontwijkend, met een sterk opwellend vriendschapsgevoel. -‘....Wel’ - zei ze.... ‘wèl.... wèl.... bijvoorbeeld.... 't Is héél moeilijk om 'n vóórbeeld te geven.... Je kunt niet altijd vóórbeelden geven.... 't Doet 'r ook weinig toe, niet waar?.... Verzin u zelf maar eens een voorbeeld.... Pennelikkers hebben toch zulk een rèkbare fantasie?.... En da's 'n nóg tragischer situatie, niet waar?’.... - ‘Ja da's tragischer.’ - ‘Vin u niet?’ - ‘Ja da's wèl triestig.’ - ‘En dan moet u.... nou maken wij sámen 'n boek, hè?.... Da's wel gràppig, vin-u niet? - dan moet u góéd aangeven de walg van de vrouw.... en d'r schrikkelijke avonde alleen.... en d'r smeeken
| |
| |
dat God 'r maar gauw zal laten doodgaan. - Want wát is 'n zieke vrouw, 'n vrouw die nóóit beter wordt voor 'n man? - En dan d'r genot om mooie boeken te lezen en zich in te spuiten met morfine. - Wat is morfine goddèlék! - Ben u nooit ingespote? - Eerst geven ze 't om je pijn te verzachte, later wordt 't behoefte.... Ik heb áltijd 'n spuitje bij me.... Ken u Prins?’ -‘Ary Prins? Ja die ken ik.’ - ‘Me man leest wèinig. Ik heb me geabonneerd op de De Nieuwe Gids, op Elsevier en op Nederland.’ - ‘Da's 'n heele lektuur.’ - ‘En heusch 'r staan wel eens aardige dingen in Elsevier. En De Nieuwe Gids begrijp ik niet altijd. Dom van me, niet?.... 't Zal wel an mij liggen, niet?’ -We werden gestoord.
‘En wat heeft onze schrijver voor geheimen met jou?’ informeerde Busse, luidruchtig: ‘zeker over literatuur, hè? Mijn vrouw, meneer Spier, da's 'n puikje. Die leest meer dan alle Rotterdammers bij elkaar.’ - ‘Tilly,’ zei tante: ‘leest óok den heelen dag, niewaar, Til? Dumas en Augier en Victor Hugo. Wat wordt er ook voor góéds in Holland geschreven, niet waar? Hebben wij één Dumas? Nee. Is 't waar of niet? Noem jij nou eens een geschikt Hollandsch boek voor meisjes, Alfred.’ - ‘Een Liefde van Van Deyssel,’ zei ik, effen, sterk m'n been wiebelend om niet te lachen. - ‘Daar heb ik nooit van gehoord,’ zei tante. - ‘....Of de gedichten van Boelen,’ droogkomiekte ik, zonder dat iemand er iets van begreep. Als ik deze flauwiteit in Amsterdam zou gezegd hebben, zou ik er minstens zèlf wee van geworden zijn, maar in Zaken-Rotterdam, in verdord, vermaterieeld, stóm Rotterdam, is zoo'n mopje wel aardig. - ‘Eten jullie nou,’ maande vader: ‘zoo'n boutje eet je maar ééns in je leven. Eten dat gòed geld kost is de aandacht waard.’ - ‘Ze zijn voortreffelijk,’ kluifde Busse met vette verrukking: ‘én voortrèflijk gebrade.’ ‘Da's me dochter Gerda,’ zei mama blij-moederlijk: ‘niewaar Gèr?’ - ‘Jij nog 'n pootje, Jules?’ - ‘Nee,’ zei Jules, stil op den hoek van de tafel: ‘op de late nacht durf ik niet zooveel eten.’ ‘Weet u, mevrouw,’ vroeg Busse droog an z'n buurvrouw Jeannette: ‘wàt gebakken wordt en waarvan niemand houdt?’ - ‘Nou heeft-ie zeker weer zoo'n echtflauwe aardigheid,’ waarschuwde Gerda. - ‘Wat gebakke wordt... en waarvan niemand houdt?’ mijmerde Jeannette, glimlachend, met een prunel halfwege. - ‘Da's de sil en de terie,’ ginnegapte Busse. - ‘De sil en de terie....’ ‘Wat zegt ie?’ ‘De sil en de terie.... - ‘Hé, wat 'n onzin,’ zei z'n vrouw. - ‘De sil en de terie.’.... ‘Wat is 'n sil?’ vroeg moeder. - ‘....De bàksil.... en de bàkterie.... Hahaha!’ - ‘He, Jassus wat flauw.’ - ‘Hoe komt iemand op de onzin.’ - ‘Wat is 'n bàksil,’ zei Henriette, verwonderd. - ‘'n Baccil.... Weet-je niet, die kleine bééstjes?’, werd uitgelegd. - ‘O ja.... Hè, wat flauw.’ - ‘Jassus! Waar haalt-ie 't vandaan!’ - Er was 'n algemeen weé glimlachen. Den heelen avond had-ie z'n whisttafel op zulke grappies vergast. - ‘Wie weet precies hoe laat 't is?’ - ‘O, we hebben nog allen tijd,’ zei vader; ‘allen tijd, 't is
| |
| |
nog vóor half twaalf.’ - ‘Moeten we al dien tijd eten?’, vroeg Jules. - ‘Ja, we gaan etend 't nieuwe in, met een vòlle maag. Neem nog 'n pootje. Neem dan wat wit. Wit is héél verteerbaar op den nacht.’ - ‘Nee, dànk u oom.’ - Er kwam een oogenblik van doezelstilte. De vorken beklikten de borden. Het rooderig licht speelde met kristallen glazen, met blanke zilverlijven van vorken en lepels, sneeuwde op 't plooiwit der servetten, op de stijfselhardheid der heerenboorden. Er was onaangenaams in die evene stilte, alsof iets dof-kils door de warme kamer waarde. De afmatting van dien-héélen-avond-bij-elkaar in opgewekten familietoon begon zich te wreken.
‘Daar gaat 'n dominee, 'n pastoor en 'n rabbi voorbij,’ zei Busse, uit den toon. - ‘Ja, hoe vreemd als 't zoo ineens stil is,’ beweerde juffrouw Henriette Rons: ‘dat breekt de gezelligheid eer je 't weet.’ -‘Dat komt omdat jullie niet drinke,’ zei vader: ‘schenk jij nog is in, Alfred - je kùnt ze drinke.... als ik zeg dat je ze drinke kunt, dan kùn je ze drinke.... Wanneer is ze in huis gekomme, Marie? was dat niet in '70?’ - ‘Zoowat om en om den Fransch-Duitschen oorlog,’ bevestigde moeder. - Juffrouw Henriette Rons nam nog wat eendeboutenwit. Ze was lang, mager, 'n vrouw van 'n jaar of vijfendertig, ouwelijk, met 'n jongemeisjes-vlecht. De vlecht gaf de eeuwige jeugd aan. Busse trok 'n flesch open, wat Tilly een zenuwachtig gilletje dee geven. ‘Wat ben jij schrikachtig,’ zei ik. -‘Ik kan 't niet hòore.’ - ‘Goed dat je hier 't schièten niet zoo hooren kunt,’ zei Jules: ‘dan zou je anders spreke.’ Coba drukte op 't schelknopje. Da en Antje kwamen afruimen, Da met een messenmand. Antje met een bordenbak. Dan werden er schoone borden wit met blauwen rand gegeven, kwam er een reuzenstuk kalfsvleesch met gehakt gevuld, dat Gerda wou gaan voorsnijden. Maar pa moest 't eerst zien en de ouwe, vochtige genoeglijkheid glansde in z'n oogen, omdat Jeannette en Busse èn Henriette, protesteerden òf in verbazing waren over zóó'n pràchtig stuk vleesch. Antje, broos in heur paars japonnetje, lei nieuwe vorken en messen op de leggers. Da zette rooden wijn op tafel. - ‘Waar heeft die Gèr 't voorsnijjen geleerd!’ - ‘Ja, dat doet ze héel goed. Me man snijdt altijd 't gevogelte. Maar me dochter Gerda, die snijdt 't vleesch. Me man snijdt 't te dik.’ - ‘'n Mooie borst....’ - ‘O onze slager heeft zúlk mooi vleesch.’ - ‘Dat vin ik nou zoo'n prèttig gezicht,’ zei Busse: ‘om naar kalfsvleesch te kijken dat voorgesnejen wordt.’ - ‘Hè, wat 'n uitval!’ - ‘Nou, tòch waar. Zulke breeje, witte reepen vin 'k gezellig.... 't Snijjen is haast gezelliger als 't eten.’ - Het gesprek snikte vervelend op dat onderwerp voort. ‘Nou ik éét 't liever,’ zei Jeannette. - ‘Ik zeg ook niet, da'k niet graag éét, maar 't snijjen mag 'k graág zien.’ -‘Weet je wel, Marie.’ - zei tante met iets stemmigs-berustend: ‘hoe Herman’ - dat was haar overleden man - ‘....voorsneed’....-‘Ja, die snee pràchtig voor,’ zei vader; ‘die maakte van't slechtste 'n mooie schotel.’ - ‘Diè had u moeten zien voorsnijjen,’ lei
| |
| |
moeder aan Busse uit: ‘als diè 'n kip of 'n fazant voorsneed, zocht-ie nooit naar de geledingen en als-ie klaar was, lag 'r alleen 'n káál been op de schaal.’ - ‘En hoe-die huzarensla assaissoneerde,’ zei tante droomerig, zonder 'n zweém van sentimentaliteit: ‘als die 'm opmaakte, meneer Busse, dan was 't 'n lúst om te zien -, net 'n Engelsch tuintje - allemaal práchtige figuren van eigeel en bieten en augurken, niewaar, Marie?.... Zóo mooi zie je 't zelfs bij Witzenburg niet’.... ‘Ja, da's 'n hééle gaaf,’ zei Busse: ‘ik màg 't wel zoo'n mooi opgemaakte schotel. Daar krijg je meer appétit van. Hoe zou dat kommen? Gek, hé?.... Een haring met wat groen er om is lekkerder dan zoo een versch uit 't vat... En 'n taart.... Wat is dat niet aangenaam met confituurvakjes en ingelegde vruchten.... Ik heb er al is meer over nagedacht hoe dat komt.... Hoé komt't dat't oog er zooveel an doet?’ - ‘....Da's net 't zelfde,’ meende vader, prettig ingeknuffeld in z'n stoel, -‘of je eet in 'n opgeruimde of in 'n slordige kamer’. - ‘Ja, dat wéét ik wel,’ hield Busse vol: ‘maar hoè kómt 't.... 't Is 'n feit, maar wat is de óórzaak?’ - .....Nog al logisch,’ zei Jules: je hebt geen trèk om te eten in 'n slordige kamer.’ - ‘...Jàwel, jàwel.’ zei Busse zèker: ‘dàt weten we allemaal - maar wàt zou de óórzaak zijn? Als 'k dit glas neerzet dan weet je dat mijn hand 't doet. Maar hoe kun je nu verklaren dat dit kalfsvleesch er zooveel bèter uitziet en zooveel meer trek geeft, omdat er figuurtjes van dril om liggen èn omdat er pieterselie of hoe heet dat goed bij is?.... Zie je, zóo redeneer ik.... Hoe kómt dat nou?’ - ‘Omdat jij 'n glaasje te veel òp heb,’ zei z'n vrouw kalmpjes-grappig. En dat gaf 'n algemeen gelach. - ‘....Schenk jij je nog maar is gerust in, Busse,’ zei vader: ‘de vrouwen zijn altijd zoo.’ - ‘Mooi, geef u maar af op de vrouwen,’ knikte Henriette, sentimenteel vriendelijk - ‘maar zònder de vrouwen zouen de mannen't héélemaal niet kunnen stellen.’ -‘O zoo,’ zei Gerda, boven het kalfsvleesch - ‘Daar kunnen alleen de vrijgezellen over oordeelen,’ knipoogde Busse: ‘getrouwde mannen worden altijd eenzijdig..... één-zij dig.... één-zijdig.... niewaar meneer, hahaha!... Wat zegt onze schrijver?’.... - ‘Ik zeg niks.’ ‘Hij zegt niks. Wie weinig zegt, heeft weinig te verantwoorden.’ - ‘Meneer heeft galànte avonturen,’ zei vader glimlachend: ‘op zijn jaren was ik ook zoo...’ - ‘Nou, nou, nou.... niet van die gekheden, ouwe Don-Juan,’ zei moeder, kribbig. - ‘Zóó, zóo heeft neef-ie avonturen,’ vroeg Jeannette: ‘Schuine! Schuine!.... Wat is dat 'n geméén boek van je, dat ‘Een Hartstocht!.....’ - ‘Meneer schrijft boeken,’ zei vader, ‘die 'k voor z'n eigen zusters moet wegsluiten.’ - ‘Maar we lezen ze toch!’ hellachte Coba. - ‘Wie zegt dat ik galante avonturen heb?’ - ‘O! O-o-o! Nou durft-ie nog vragen naar den bekenden weg,’ lachte Gerda geheimzinnig. - ‘Ja, wie was die blonde vrouw, die gróóte móóie vrouw, waarmee je 'n paar dagen geleden door de Kalverstraat heb geloopen?’ drong Coba, spottend, aan: ‘was dàt geen galant avontuur?’ - ‘Je ben met 'r binnengegaan in 'n Bodega.’ - ‘En
| |
| |
je liep zóo druk met 'r te prate, dat-je geen bekenden wou groeten.’ - ‘Ik?’ - ‘Ja-jij.’ - ‘Wie zegt dat?’ - ‘Ja, dàt zeggen we niet.’ - ‘Iémand heeft je gezien.’ - ‘Dan klètst die iemand,’ zei ik gepiqueerd. - ‘Hoor je, meneer Busse?’ zei Gerda. - ‘O - is meneer Busse de zegsman?’ - zei ik kalm. - ‘'k Heb 'r niets kwaads mee bedoeld,’ - verontschuldigde zich Busse: ‘'t kwam 'r terloops uit.... Ik had u zien loopen, toen 'k in Amsterdam voor zaken was en dat zei ik zoo tegen uw mama.... en zonder 'r bij te denken, zei ik mét een dame.... Da's alles.... En daar fantaseeren uw zusters bij.... ‘Ja, daar fantaseeren wij net bij!.... Ben je èrreg verliefd?’ plaagde Gerda. - ‘Als je maar geen dòmheden doet,’ vermaande vader: ‘'n hofmakerij voor 'n jongen man, da's heel aardig - maar geen dòmheden.... - ‘Bijvoorbeeld door te trouwen,’ lachte Busse grof. - ‘Jan,’ zei z'n vrouw en 't hondenwit van zijn oogen kroop schuw tot in 't grijs van de hare. - ‘Hoéveel liefdes heb jij al in Amsterdam versleten?’ informeerde Coba, nestig. ‘Nou, noú, noú, dat zijn geen gesprekken voor meisjes,’ zei moeder: ‘Bel Antje eens.’ - Antje ging met 't kalfsvleesch rond. Da presenteerde fijn-gehakte sla. - ‘Maar hoe laàt is 't nou,’ vroeg Henriette: ‘Wat jammer dat 'r hier geen klok is.’ - ‘'k Zal me horloge an de gaskroon hangen,’ zei Busse: ‘Precies veertien minuten voor twaalf, op de seconde af. Bij fietswedstrijden neem 'k 'r wel eens den tijd mee op.’ - ‘We kunnen de klok buiten hooren slaan,’ zei vader.
Weèr bij het klikken van borden en vorken matte een stilte. Maar de schijnvroolijkheid van Busse en Jeannette, de lieve belangstelling van Henriette in àlles wat gesproken werd, het gewild vragen-en-antwoorden der anderen, doortetterde de rood-schemering der kamer, die in rustige afwachting der klokkeslagen stond. Ik zelf werd stiller nog, moe van 't vele gepraat, van 't òngewoon stemmengegons. Er waren momenten van doezelig, lichtschuwdoorleven der dingen - witte tafelmatheid, glansstriemen op borden, zilverraketsels, kristalsprankels. De looper van blauwig rulpapier frommelde de witte tafelvlakte over. Lichtgroene wijnglazen kelkten naast felrood van róóden wijn.... En wéér had ik de sensatie van 't zoò in dié rangschikking, in dié verhouding tot de gebogen omringende hoofden méér gezien te hebben, als iets léégs, iets van verflauwende herinnering, iets, ongewild-opschemerend uit langgeleden dagen, iets dat zich opblaast tot lèven, er kil-wijd van áf staat.... 't Kalfsvleesch smaakte wel lèkker - en 'r zei iemand: ‘wél zèker.’ - Co zei 't. - Co had ‘wèl zeker’ gezegd - en nou dee 'k 'n stukje dril op m'n vork en 't glibberde er weer af - nou nòg eens - wat 'n làst kan je met 'n stukkie dril hebben - en wat 't mooi van kleur is 'n stukkie dril - licht bruin doorschijnend met uitvloeiende randen, 'n stukkie dril, -nou is 't 'r op - nee, nou glijdt 't weer af, 'n stukkie dril. - En die man làcht.... ja dàt is die kèrel, die ploert.... wat is dat allemaal gèk, hopeloos, kránkzinnig, radeloos-gèk.... die vorreke.... die
| |
| |
op en neer spiegelende dingen.... 't uittappelen van rood, róod, uit 'n zwarte flesch.... die tulle gordijnen met zwart 'r achter.... 't horloge, tik-tik, tik-tik, vlak bij, aan de gaskroon.... en even wat antwoorden náást je.... ‘-....Wat zeg u?’ - Geef u mij de augurkjes is an....’ - ‘....O de augurkjes - asjeblieft....’ - ....asjeblieft.... asjeblieft.... de augurkjes.... de augurkjes.... wat 'n radeloos-krankzinnige weerstand van de dingen, wat 'n zacht geglimmer -, mat aanpuilen van rood, groen, blauw, geel op de vlakte van glanzende blokjes.... Als 't niet dwáas stond.... hevig-ridicuul, zou je kunnen achteroverhokken in je stoel, klààr lachen, tot stikkens toe, schateren-op-schreien-af om de hopeloos-gekke fluistering van schalen - wit met blauw -, vorken, messen, lepels, amandelen, rozijnen, vla's, om de zwijgenis der kamer, der groene wanden, der Delftsche borden, om de zwarte, dikke wereldduisternis, waarin dit feestelijk-lichte vierkant te leven scheen. Werelddroefenisjes achter kalfsvleesch met sla en augurkjes. En 'n stukkie dril. Heel mal. Van een zéer bijzondere vurig-laaiende malheid. Maar de benauwenis van die grenzelooze, radelooze malheid, gloeide zóó in me op dat ik praten móést:.... ‘Hou jij óok zoo van kalfsvleesch, Til?’ - Ja, ik mag 't wèl.’ - ‘Die Gerda kookt lekker, hè?’ - ‘Waar eet je in Amsterdam?’ - ‘Dan is hier, dan is daar.’ - ‘Staat 't restaurant-eten niet tegen?’ - ‘Dat schikt nog al.’ - ‘Waarmee poes jij toch je tanden? - ‘Hoe dàt zoo?’ -‘Ze zijn zoo mooi wit.’ - ‘Kamfer tandpoeder is geloof 'k goed.’ -‘Poes je ze eenmaal of tweemaal?’ - ‘Eenmaal.’ ‘Onze dokter zegt dat 't 's morgens niks geeft.... Heb-ie dat wel is meer gehoord?’ - ‘Nee.’ - ‘'s Avonds moet 't vèel beter zijn.’ -
‘Waarom?’ - ‘Dat weet ik niet. De dokter zegt 't.’ - Zoo-ó.’ - ‘Maar wie heeft daar nu idee in?’ - ‘Ja dat vin ik ook.’ -‘'s Avonds maak ik da'k zoo gauw mogelijk in bed kom.... Hou jij van den avond, 'k bedoel van den nacht?’ - ‘Jawel.’ - ‘Ik niet. 'k Doe me deur op 't nachtslot, kijk de kasten na en nóg ben ik bang.... Ik weet 't niet, maar 's nachts is alles zoo griezelig, vin je niet?.... Ellek geluid.... En je kan zoo niks zien....’ - ‘Wil je nog eens bedienen?’ - ‘Alsjeblief....’ - Mevrouw Busse was even uit de kamer geweest. - ‘Nee, ik zal nièts meer eten,’ weerde ze af, - ‘Was je niet lekker, Aal,’ vroeg haar man. - ‘'k Heb even me handen gewasschen. 'k Was wat zenuwachtig.’ - ‘Ben u weer héelemaal beter?’ - zei ik belangstellend. - ‘'k Heb me 'n injectie gegeven.... gauw in de voorkamer.... Hè, dat maakt dadelijk een ander mensch van je,’ fluisterde ze. - Haar oogen stonden grooter, strakker. Haar handen beefden in lichte ontroering. - ‘Is dat wel goèd.... - ‘Goed. Goed!.... Wat kan mij dat schelen! Da's mijn sigaretje.’ - ‘Hoe laat is 't?’ - ‘Zeven minuten.’ - Zeven en een half.’ - ‘Dan kunnen we net an 't dessert zijn. Co, bel jij eens.’ - De meiden ruimden af, zetten dessertbordjes op tafel. Vla, gebak werden rondgediend en vader schonk zelf de glazen nog eens in. Het gesprek vlotte niet meer.
| |
| |
Buiten klonken flauwe schoten en een enkele stoomboot op de rivier begon te toeteren. In de ouwe doezelstemming, duwend den zilveren lepel in de stijfdrillende vla, dacht 'k hoe 't wezen zou in die àndere hel-lichte kamer op 't Tarwenakker, of Georgine ook zóo zitten zou voor 'n witte tafel met zilverglimmers, of ze aan me dàcht, aan me dàcht. Was het wonder niet gróót - als 'r een gevoelstrooming ging - hoog door grijze luchten - van het eene leven tot het ander? - en wiè waren er nog meer verspreid in verlichte kamers, die mij interesseerden? - Die èn die èn die.... Scherp waar zou die zijn?.... Waarom was 'k maar niet met Georgine èn Scherp èn Kaatje samen? Waren dat niet dé levens die me het náást stonden, was ik deze burgerlijk-weelderige kamer niet vèr ontgroeid? Zat ik er niet als 'n vreemde, een belangstellend-vreemde, als Busse, Henriette?.... 't Déé me niks -dat lekker eten - 't dee me niks dat ‘gezellig’ samenzijn - zoo huiselijk - zoo feestelijk - in den familiekring. - Toch waren 't wel goeie menschen.... had moeder iets onverklaarbaar-aantrekkelijke - was vader de ouwe, de ouwe, - maar wat werden de zusters vréémd en de àndere familie.... Als je bericht kreeg dat-ze dóód waren - zou 't je wat doen? - zou 't je wat dòèn? 't Was gemeèn aan zoo iets te denken hier bij de dessertborden, de gevulde glazen. Hoe kwam je op de idee? - Was 't niet stuitend van cynisme? - Als Jeannette dood ging of Tilly, of Coba. -Got, wat gèkke gedachte.... Ze wáre niet dood.... Als ze dood waren was 't tijd genoeg om te zien, te zien of 't je wat déé.... De levendige Co.... Hè-jassus, hoe kwàm je op de beroerde gedachte.... Nou ja, maar als.... maar àls.... Nou dan zou 't je -wèl spijte..... je zou zeggen: 't was toch wel 'n goèd kind.... ja, 't was toch wel een goed kind.... en ze had toèn nog zoo netjes gedèkt.... en dat kalfsvleesch an reepies. - ‘Bonjour Filip!’ - juichlachte Jeannette, die Busse iets aangegeven had. - ‘Heeft-ie 't noù al verloren?’, vroeg Henriette. ‘'k ben 'r ingeloope,’ lachte Busse: ‘éérlijk ingeloope’.... - ‘Wat heb je 'm angereikt, Jeannette?’ -‘De amandele!’ - ‘De amandele? O wat 'n ezel!’ ‘Ik heb is 'n filepien gedaan, met....’ begon tante. - ‘Stil,’ zei vader. Er was plots ernst! - ‘Sust dan!’ - ‘Sust!’ - In de donkerte, buiten, bromden zwevende klokkeslaagjes. - ‘De kapelklok slaat.’ -‘Hoera! Leve 't nieuwe jaar!’....
Pa werd omhelsd door Co en Gerda. Ik stond op, zoende 'm op de prikkelhaartjes van z'n grauwen baard, dàn moeder, -‘Jonge, nog veel jàré, hoor.’ - En 'n algemeen zoenen, handenschudden, 'n gemaakte sentimenteele, blije opwinding, 'n èrg-luidruchtige vroolijkheid, nu de lamentabel-gerekte minuten van 't ouwe voorbij waren. Antje en Da kwamen boven, half-verlegen, half-vrijpostig handen-gevend an de heele tafel. Buiten lagen de stoombooten in lawaaiend getoeter. Dan zat ieder weer, was er een vreemde verwondering over die opwinding, 'n ingehoudentriestigheid, dat alles zoo gebléven was. Busse doorpeuterde zijn tanden,
| |
| |
achter z'n hand. Jules zat vermoeid-bleek 'n end van de tafel af. Moeder keek naar 'n glas wijn dat Tilly bij 't opstaan omgestooten had. Vader was opgestaan om sigaren te krijgen. 't Nieuwe jaar zette in met eet-paffe gemelijkheid. Maar de koffie werd gebracht en ze schoven allen weer bij. Alleen Jules, onlekker, moest in de gang wat op en neer loopen. - ‘'k Zou nóg wel trek hebben in 'n whistje,’ zei Busse. - ‘Nou dat zal je wel late,’ zei Gerda. - ‘Hoe heb ik die solo gewonnen, meneer Spier?’ - ‘Nou je hèbt 'm gewonnen.... Maar als me schoonzuster op d'r boer had gelet, dan had-ie gelègen....’ - ‘Noù... noù.... Dat had ik nog wel eens wille zien.... Hij was zwak, maar toch sterk.... Ik had prachtige bijkaarten, niewaar?’ - ‘Nou, pràchtig....’ - ‘Ja zeker.... prachtig.... Wat noemu anders pràchtig?’ - ‘Prachtig dat noem ik ànders.... Dan moet 'k minstens drie azen sec hebben....’ - ‘Dan kunnen ze nòg afgetroefd worde....’ - ‘Piepa, neem u 'n konjakje?’ - ‘Nou voor van avond ééntje - 'n halfje.... Da's èchte cognac, Busse, da's niet van die aangezette vuiligheid.... Nee, da's èchte,... Die krijg 'k gezonden van 'n vriend uit Bordeaux met wie 'k jàren in zaken ben.... Hoe vin je die?’ - En vader droogde met een zucht van welbehagen de konjak-natte snor. - ‘Goèie cognak.... Bèst.... Best’. -‘Jules, drink jij ook 'n glaasje. Dat zal je opknappen.’ - ‘Nee. Dank u. Ik mag geen sterke drank drinken.’ - ‘Sterke drank èn sterke drank.... 'n Kwárt glaasje?’ ‘Nee, dank u. Heusch niet.’ Geelbleek, hoekig, met dof-omwalde oogen, hing-ie lusteloos in den luierstoel, die voor 'm gehaald was.
Eén uur was de visite weg, plakten we nog wat in de voorkamer. -‘Gaan jullie naar je bed, meisjes,’ zei moeder. - ‘Zien we je morgen nog, Alf?’ vroeg Coba. - ‘Nee. Ik kan niet. Ik ga vóor twaalf terug.’ - ‘Waarom zoo'n haast?’, vroeg vader. - ‘'k Moet noodzakelijk voor twaalf in Amsterdam zijn. 'k Zit zoo druk in 't werk.’ - ‘Hè wat 'n nàre jongen wor jij toch,’ verweet Gerda: ‘Eens in de drie maanden komt-ie over voor 'n paar uur.’ - ‘Ja, da's niet aardig,’ zei tante, die met haar dochters en Jules bij ons logeerde.- ‘We zijn niet enkel voor ons plezier op de wereld,’ zei ik, ontwijkend. - ‘Die blonde dame trèkt 'm - dàt is 't,’ lachte Coba: ‘naàrling - je zoo heelemaal te vervreemden!’ - ‘Vervreèmden! Als Ger jarig is - ben je niet in Januari jarig, kom ik weêr over.’ - ‘Hartelijk ben je niet,’ verweet moeder, - ‘Maar, moedertje, ik heb héusch hard te werken.’ - ‘Dat kun je hier toch ook doen.’ - ‘Cherchez la femme,’ zei vader. - ‘En áls dat zoo was,’ vroeg ik kalm. - ‘O wat 'n schuine neef heb ik toch!’ lachte Jeannette. - ‘Nou, dag Alf.’ - Tànte en de meisjes gingen naar boven. Pa, Ma, Jules en ik, zaten om 't vlammend haardvuur. - ‘Nu 'r geen jonge meisjes bij zijn, Alfred,’ zei moeder, met 'n verlegen trekken om den mond: ‘moet ik toch is vragen....-‘Nou, vraag dat nòu maar niet,’ meende vader. - ‘....We zijn toch entre-nous - wat's dat voor gekheid? - Van avond met jullie
| |
| |
gewhist en met al dat geginnegap van de meisjes, heb 'k 'r geen gelegenheid voor gehad. - Is 't waar dat jij.... dat jij.... 'n maitres.... heb?’ - ‘Wie vertelt u zulke dinge?’ - ‘We hebben 't gehoord.’.... - ‘Van die ploert, die hier van avond was?’ - ‘Wie is'n ploert?’-vroeg vader z'n wenkbrauwen fronsend. - ‘....Die Busse, natuurlijk.... Dat vin 'k 'n ellendig individu.’ - ‘Jij heb ook zoo'n ràre smaak,’ zei moeder: ‘maar die ist 't nièt... We hebben 't van méer dan éen gehoord’.... - ‘Zoo. Informeer u dan maar verder bij diè lui.’ - ‘Dus is 't wáár?’ - ‘Zaag nu toch niet verder, Marie,’ zei vader: ‘wat is dat ook voor 'n indiscreete vraag. Hij is oùd genoeg om te weten wat ie-doet en wijs genoeg om geen dòmheden te doen.... Wat zeg jij, Jules?’ - ‘Zeker, zeker,’ zei Jules vermoeid. - ‘Als je 't hof maakt, à la bonheur, maar in godsnaam geen collage, geen dòmme dingen’, herhaalde vader. -‘D'r zijn toch lieve, beschaafde meisjes genoeg,’ zei moeder: ‘'n knappe jongen die'n naam heeft, niewaar?.... Elk oogenblik vragen meisjes naar je of ze niet is met je kennis kunnen maken’.... -‘In mijn jeugd’.... begon vader gemoedelijk. - ‘Vertel nou maar niks van jouw jeugd, ouwe Don-Juan!’ -, zei moeder grappig bits. -‘In mijn jèugd’ vervolgde vader: - ‘heb ik 't hof gemaakt - maar in de vórmen - vóóral geen collage. - Collage dat's 't ergste en begin vóóral niks met getrouwde vrouwen.’ - ‘Is 't nu uit! Is 't uit! Met je màlle raadgevingen! Zúlke lessen heeft-ie niet van je noodig.’ - ‘Wat weet jij van de wereld,’ repliceerde vader, gemoedelijk achter de walmen van z'n sigaar: ‘'n jong mensch mág iets meer doen dan 'n jong meisje - wat zeg jij, Jules?’ - ‘Zeker, natuurlijk,’ sufte Jules, slap-weggezakt. - ‘En als 't maar binnenshuis gebeurt. 'n Gekkigheidje binnenshuis’.... - ‘'k kan wel zien dat je 'n cognacje ophebt,’ zei moeder, ijverig: ‘schei nu uit met je nonsens!... 'k Hou niks van zulke praat!’.... - ‘Als-ie maar geen aanstoot geeft,’ hield vader vol: ‘mag-die voor mijn part doen wat hij wil. Wat drommel 't is geen kind meer. Wij hebben hem geen les te lezen’....
‘....'k Wou dat je me zèlf eens antwoordde,’ begon moeder weer: ‘'t Zou me toch zoo spijten als je 'n maitres....’
Ze zei het zinnetje niet heelemaal uit, in vaagschuchtere bedeesdheid voor de geheimenissen, die achter zoo'n woord spoken. Innig-fatsoenlijke vrouw uit een welgestelde familie, schrikte zoo één woord haar op. 'n Maitres was haar 'n dreigend, afschuwelijk, vooral mysterieus iets. Had je niet Ohnet, Augier, al die goeie Fransche schrijvers die beschreven hoe 'n jongmensch door 'n maitres omlaag wordt getrokken in den poel des verderfs, zoowel zedelijk en lichamelijk? Ik antwoordde gemoedelijk: ‘Mama - wat ú 'n maitres noemt heb ik goddank niet.... wat ik wèl heb - zal ik u later wel eens zeggen. We zitten hier veel te aangenaam te digereeren, om 't elkaar lastig te maken, vindt u niet?’ - ‘Als je ons maar nooit die ònèer aandoet om je met 'n maitres in 't openbaar te vertoonen,’ antwoordde
| |
| |
ze, geïntimideerd: ‘jongen, jongen, waarom tróúw je toch niet!.... Je zou 'n heel andere oppassing hebben.... Van avond lette ik nog op, dat er twee vetvleken op je jasje zijn.’ - ‘Ja,’ zei Jules: ‘als je trouwt hebt je 't véél beter dan als jonggezel,’ - ‘Geen vrouw,’ zei ik spottend: ‘geen vrouw uit onzen stand zou weten rònd te komen met wat ik tegenwoordig verdien.’ - ‘Je krijgt makkelijk 'n meisje mét geld,’ zei mama, uit den hoek bij 't raam. - ‘Laat u mij maar m'n gang gaan, moedertje, àlles komt in 't leven op z'n pootjes terecht en zoolang ik u niet lastig val, niewaar?’....
‘Wij maken geen aanmerkinge,’ zei vader:.... ‘ik zal me wel wàchten te zeggen wàt je doen en laten moet.... Jij bent ons te veel anarchist, socialist, bommen-gooier, hahaha.... Je zult zien, Jules, hij gooit nog is met dynamiet’.... - ‘Hè, wat 'n gééstige voorspellingen.... Jouw Witze zijn altijd misplaatst.... Wie zegt nu zulke grappen,’.... zei moeder korzelig. - ‘Maak jij ze béter.... ouwe mopperaarster!.... Ze begint alweer in 't nieuwe jaar.’
‘Oom en tante, ik ga naar bed,’ sufte Jules, die moeilijk opstond.
Buiten motte fijne sneeuw, zacht aanwittend de dakenlijnen, teer bepoedrend de droge keien.
Rotterdam is wel steekwormigst aller Hollandsche steden, Rotterdam in z'n zelfgenoegzame Geld-eigenwaarde, Rotterdam, dom conservatief - còn-sèr-và-tief-provinciestadje, prul-stedeke van verwaten kantoorjoggies, voor komende tijden een hoon en een spuwbak. Want wàeren nu groote bewegingen van gevoel en intellect, zelfs in achterbuurten en sloppen. - Bureau-Rotterdam, sjagger-Rotterdam, hooge-borst als een rhumatieke koning met een stoet van bleeke, gatlikkende klerken, bespot in z'n Geldbewustheid het geestelijk proletariaat, dat er zich thuis voelt als 'n roodkieuwige visch in 'n stinksloot. Kroon-stedeke van Holland's achterlijkheid - er zal een tijd zijn dat het èchte volk u zijn slagen zal doen gevoelen. Vergiffenis is voor álles, voor hoeren, moordenaars, voor álle noodlotsindividuën van een passioneel oogenblik, maar voor een stad die zijn intellect verhoereert, die zich zelve verslet zonder eenig lichtpurper ideaal, zal in geen komende tijden, ander woord dan verachting van zèer-uit-de-hoogte te spreken zijn. Patroontjes, bureau-potentaten, dit is de eenvoudige, niet te harde boekstaving van uw verleden en héden. Gij zijt Holland op z'n wàlgelijkst. Een denkend man doet beter uw muffe bederfsfeer te mijden, -lìbèràal-cónsèrvàtièf stedeke van puur klootjesvolk.
Ik zei dit maar zoo terloops, zonder mezelf warm te maken.
Georgine maakte de deur open - ‘.... 'n Gezègend nieuwjaar,’ zel ze in 't donker portaal, begon te huilen. - ‘Kom, wat is dat nou!’ -‘Ik ben zoo zenuwachtig’.... - ‘Is 'r wat gebeurd?’ - ‘Nee - ze waren héel lief voor me, ze hebben alles voor me gedaan.... maar zònder jou.... zònder jou!’ - ‘Toe huil nou niet verder. 't Is kwart voor twee.... We hebben nog 'n héélen nacht voor ons, hè?’ Nou
| |
| |
gaan wij het èchte ouwjaar houen, hé?.... - ‘Sta je nóú al te vrije?’ - schreeuwlachte juffrouw Cornet boven aan de trap: ‘gotwat-è-verliefde! Nou!’ - ‘We komme al.... Vroege ze je thuis niks, Alf?.... Zei je ma niks?’ - ‘Ze zei da'k 'r zoo schàndelijk uitzag.’ - ‘Heùsch?’ - ‘....Dat me jas vòl vetvlekken zat’.... - ‘Zie je!.... Heb ik 'm niet wille schoonmake met naphtaline?..... 'k Zei 't nog zóo.’ - ‘En dat me boorde zoo slecht gestreke zijn’.... ‘Hè, wat sta je te jokke’.... - ‘En da'k gauw moest gaan trouwe’.... -‘Was 'r visite?’ - ‘Allemaal beeldschoone meisjes, die me állemaal 't hof maakten.... Een was er bij met zeven millioen contant en drie en twintig millioen als d'r teringachtige papa komt te overlijden’.... - ‘Toe, zeg nou.... hou me nou niet voor de gek....’ -‘Strakkies. Eérst boven wat warm worden’.... - ‘Wat ben ik gòd-delijk-gelukkig da-j'r weer ben, hè!’ - Gearmd liepen we de nauwe trap op. Het was een kleine burgermanskamer, met witte rolgordijnen, veel portretten, van speciale menschen. - ‘U moet niet rondkijke,’ excuseerde juffrouw Cornet: ‘'k Had vanmiddag 't kleed opgenome omdat me buikspreker niet thuis zou komme....’ -‘Heb u zitte kaarten?’ - ‘Georgine wou de kaart gelegd hebbe.... niewaar Georgien?’ - ‘Hou je mond maar.... Zoo'n gemééne kaart heb 'k in jare niet gehad, niks dan trane, 'n huis dat gekeerd ligt en gauw een heel-groot verdriet.... Dat heeft me nòg zenuwachtiger gemaakt.’ - ‘Za'k-je nog eve àfdekke, Georgien’.... - ‘Gauw dan.’ -Juffrouw Cornet, glimlachend ingespannen bij de lamp, bewriemelde de kaarten. - ‘....Zoo.... Harte zeven.... Hartzeer.... Je ben niet gelukkig.... Klaveren tien’.... - ‘....O got,’ zuchtte Georgine. - ‘....Klaveren negen.... En de schoppen boer die dèkt je’.... ‘O Jezis wàt 'n ongelukskaart! Wát 'n ongelukskaart!’ - ‘Wat is 'r dan èrgs an,’ vroeg ik lachend. - ‘Lach nou niet.... Klaveren tien, klaveren negen en schoppenboer da's 't gróótste ongeluk.... Daar heb 'k hartklopping van gekrege!’ - ‘Nou-nou-nou’.... - ‘Is 't niet waar, Cornet?’ - ‘Ja, 't is 'n lèelijke kaart.... Zal 'k u ook is even legge, meneer’.... - ‘Wel ja, leg u mij ook is,’ zei ik, gezellig aanschuivend. - ‘Je moet 'm uitkruise’.... - ‘Nou gedùld.... Ruiten heer dat bent u.... Ook geen mooie kaart.... De schoppen tien met de schoppen negen.... Zie je, Georgien?’ - ‘Wa's dat?’, informeer ik, lachend met overheerschend gevoel van meerderheid. - ‘Da's 'n schrik op de late avond.’ - ‘Nou, da's zoo érg niet.’ - ‘U leg van Georgien gescheiden door 'n zwarte vrouw, door 'n weduwvrouw an wie u véél denkt, zie je, Georgien?’ ‘Waar ligt Georgine,’ glimlach ik. - ‘Daar, hartenvrouw.’ - ‘Zoo zoo.’ - Juffrouw Cornet volgt met een rouwenden vinger de kaarten, legt verder uit: ‘Binnekort op 'n avond krijg u groot nieuws en veel fortuin - zie je de ruite boer? - Er komt een dooie onder uw familie of bloedverwante.... Rondom de boom van uw leve komme zware muizeneste.... U krijgt 'n kind van 't vrouwelijk geslacht, waarover u in familie bij drank ruzie krijgt.... U gaat gauw op reis. - Zie je de klaveren aas, Georgien? - en uw huis leit gekeerd. -
| |
| |
Da's harte aas....’ - ‘Got wat-è-rare-kaart,’ meent Georgine....: ‘daar is schoppe aas ook - dan gaat-ie met de zwarte weduwvrouw naar bed, niet?’ - Haar gespannen kindergezicht kijkt bedenkelijk van de kaarten naar mij. - ‘Ruite tien dekt 'm.’ -‘Ruite tien?’ - ‘Geld,’ zegt juffrouw Cornet. - ‘Gèld,’ zegt Georgine. - ‘Gèld,’ zeg ik. - En we lachen alle drie. - ‘Zoo - ruim ze nou maar gauw op, juffrouw Cornet, anders krijg ik met me vrouw nog ruzie over de zwarte weduwvrouw.’ ‘Nou maar èrg kooscher is zoo'n kaart niet,’ schudt Cornet. - ‘Dat wil-die nou niet geloove, als 'k 't 'm zeg,’ zegt Georgine -: ‘en hoe was 't nou bij je thuis?’ - Ik vertel en Georgine doet ook haar verhaal. Die Leentje Staas was èngelachtig lief geweest. En wat 'n nette man. -‘Ja 'n lobbes,’ bevestigt Cornet. - ‘Die is dan toch maar goed op d'r beene terecht gekomme,’ peinst Georgine: ‘'k zie 'r nog in de Vic - als ze een stukkie schmink kwam leene - of als ze op appelbolle tracteerde.... Herinner je je nog wel Cornet?’ - ‘Nou - òf ik,’ zegt Cornet, vochtig van herinnerings-oogen: ‘toen was Michel 'r ook nog.’ - ‘Ach got ja - die goeie Michel’.... ‘En Chris.... Weet jij nog van Chris?’ - ‘Was dat die lange?’ ‘...Juìst.... Juìst.... die is hier voor 'n jaar gestorreve.’ - ‘Got, is die lange Chris dood?’ - ‘Ja ja.--Leentje Staas getrouwd en jij getrouwd.’ -‘Noù.... getrouwd....’ aarzelt Georgine. - ‘Dùbbel getrouwd dan,’ lachschudt Cornet:.... ‘en ik.... ik.... wat kan 't gek loope in de wereld, hè, Georgien? Wie had dat gedacht die me voor vijf jaar kende, da'k kamers zou verhure op de Diergaardesingel in Rotterdam, hè? Toen maakte ik nog me kuiteflikkers hè?’ - In 'n dronkenschap van herinnering, springt ze op, slaat 'n cancan. -‘Zoo jongens, godverdomme - neem me niet kwalijk meneer -zóo: al ben 'k oud, de fut zit 'r nog in!.... En nou zal ik jullie is 'n potje bier schenke.’ - ‘Die ouwe Cornet,’ lacht Georgine: ‘Wil je geloove Alf, dat zij voor vijf jaar een van de sjiekste mintenees was van Den Haag? Got, got, wat had die 'n meubeltjes.... Daar kreeg je trane van in je ooge’.... - ‘Ja me voorkamerameublementje, wéet je wel,’ zegt Cornet met verliefd-gelukkige herinnering op het ouwelijk gezicht: ‘ja meneer - òf zal 'k maar Spier zegge? Ja, hé?.... Ik ben nog zoo'n óuwe, zoo'n heel óuwe, jongens - zeg, tusschen haakies, 'k geloof da'k 'm 'n beetje om heb gekrege. - Ja me voorkamer, wat was dié goddelèk, hè - hoe was-die Georgien? - Vertel jij 't is’....
‘.... Ja die was nou nét wat je noemt góddelik,’ zegt Georgine: ‘van die meubeltjes van zalmkleurig moiré met vergulde leuninge -als je bij d'r binne kwam zag je éérst een donkerrood tapijt. -Nou daar dee 't moiré en 't goud prachtig bij en héel licht behang, nietwaar.... Ja, dat was de échte sjièk’.... - ‘.... Ze ware allemaal dol, die bij me kwamme,’ vervolgde Cornet, met een nattigverliefd kijken naar de peer van de lamp:.... ‘got-o-got wat-e heerlijke suite.... as je d'r in zat dacht je d'r niet an om te gaan wandele.... achter was alles style.... style.... nou de style doet 'r
| |
| |
niet toe.... alles was wit met gouwe oplegsels uit de tijd van Napoleon niet?.... En een donkergroen kleed op de grond.... Als de lichte opware, Georgien, hè?.... Got-o-got as de lichte op ware en je al de stukkies kristal an de kroon, achter, zag blinke.... en de lustres op zij van de schoorsteen.... Enne wat 'n servieze.... Weet je nog wel, da-je 's 'n kop bouillon bij me gedronke heb?.... En bove me badkamer.... Zoo'n badkamer is d'r in heel Rotterdam niet - kraantjes voor warm en voor koud en douches op je hoofd en douches op je rug.... En me slaapkamer?.... Hoé was me slaapkamer, Georgien?.... Was-die rijk of niet?’ - ‘Pràchtig.... 'k heb nog nooit zoo iets moois meer gezien....’
‘Niewaar?.... Op me waschtafel was 'k gewoon verliefd.... vèrliefd.... Al die odeurtjes.... die lèkkere odeurtjes.... en die mooie doossies.... alles zoo ruim.... hè, Georgien? Hè?.... Zat 'k niet goed in me meubeltjes? Ware jullie niet allemaal as de pest zoo jaloersch?.... En zoo in eens àlles kwijt, hè?.... Hoe verdomd gek, zeg!.... Me minteneur zakt in mekaar en z'n femilie zet me op straat.... Lollig, zeg!.... 'k Heb net drie handdoeken met 'n kroontje gegapt! Hahaha!.... Hoe vin j'm?..... Ja, zoo lollig ben 'k nou altijd geweest, niewaar Georgien? As je wat mee gemaakt heb, kan je wat navertelle, wat?.... Vanmorge dacht 'k hoe kom 'k op Nieuwejaar an warm vrete -óngegeneerd, jongens! - ik ben 'n ouwetje! en verdómd vanavond komme jullie bij me invalle! Ben 'k dan niet de ouwe bofkont gebleven, Georgien, hahaha! Hahaha!.... En wat wille jullie nou ete, 'n boterham mèt kaas of 'n boterham zònder kaas. D'r is van alles, hahaha! Wat jij, Georgien?.... Altijd maar vroolijk zijn. - Met knieze kom je geen streep verder!.... Wat eet jij, Spier?’ - ‘Liever eet 'k niks. 'k Heb zwaar gegete.’ -‘Nou wij niet, niewaar Georgine, pons en nog is pons en 'n roomsoes en pons en sinaasappele en nog is pons en droge gebakkies van drie cent.... 'k Voel me ibbel.... Ik mot 'n gezónde boterham.... En jij Georgien?’ - ‘Dan stop ik 'r ook een in voor de gezelligheid,’ zeg ik, me èrg prettig voelend bij die ouwe armoedige chanteuse. Ze scharrelt in 'n zijkamer. Georgine kijkt me triestig an, zegt zachtjes: ‘Da's nou mijn voorland’.... ‘Zóo. Zóo. Wil je me is gáuw afzoene’.... ‘Heeft je ma je nóu al niet tègengemaakt met d'r anmerkinge op die vetvlekke?’.... ‘Hahaha!’.... ‘La-me òok is lache,’ zegt Cornet, die 'n verveloos presenteerblad met brood, boter en 'n stukje kaas andraagt: ‘Daar hebbe jullie nou álles, jongens, wat 'r in huis is.... Ben'k niet rejaal?.... Nou zulle wij ook is fijn soupeere, wat?.... Weet je wat 'k vanmiddag gegete heb?.... Raai is!.... Me buikspreker en ik hebbe voor 'n maffie gedinneerd en lèkker.... Niet mondjesmaat! Om de dood niet! Vol op.... Doe jij me dat is na!... 'n Prachtige schelvisch van drie stuivers, 'n stuiver margarine en vijf cente aarpels!.... Hahaha!.... 't Is toch scharrele goddoome!.... 'k Mág 't wel. 'k Heb 'r lol in.... Je zult zien op me ouwe dag krijg 'k nòg is 'n minteneur, maar dan Iaat 'k alles op mijn naam zette, wat? - Want
| |
| |
de man àlles van jou profiteere en jij later 'n villa op de Diergaardesingel - da's niet comme-il-faut, wat? N'est-ce pas, monsieur? Ah nom de nom je parle mon français et if you like I will reply in English too! O zoo, je mot me zoo min niet taxeere! Nou, wat wille jullie?.... Mét of zónder kaas.... Dobbele jongens wie de korst krijgt!’.... - ‘Zou d'r nog niet 'n winkel ergens open zijn, juffrouw?’ - ‘Juffrouw? Juffrouw? Zeg maar Cornet. Geneer je niet!.... 'n Winkel open! Da's nou 'n Rotterdammer! Alles is potdicht! Zoo! Ik 't korstje! Ik ben de gástvrouw, zeg.... Toe maak nou geen kale complimente!’
‘Nee - Cornet dan eet ik niet.’ - ‘Hè, wat 'n flauwsies.’ -‘Als ik is bij jullie kom logeere, ete jullie de korstjes! Wacht nou zal 'k an je man me portretalbum is late kijke, hè! Dan kan-die zien hoe 'k 'r vroeger uitzag.... Je bent toch niet jaloersch op me?.... Ouwetjes telle niet mee, hoor!’ Ik eet de boterham, blader in het album. ‘....Hier hè-je me voor 't eerst.... Zou je me herkenne in dat tricot?.... 't Is erreg verschote.... Toen was 'k achttien.... Wat denk je da'k toen dee? - Niet zegge, Georgien! - Nou raai is! - Toen werkte 'k an de trapéze.... Voel me biceps is. - Staal, hé? - 'k Had je genome, jongetje! 'k Zette 'n vijftigponder, hahaha! Me zuster die dood is werkte an me beene.... Daar heb je d'r. - Mooie meid geweest, hé? - Maar fatsoenlijk. - Die heeft zich niet zoo verzwabberd als ik. - En tóch dood gegaan! - Onze lieve heer die vráagt of je zwabbert! - Die néemt. - O zoo. - Weet je wie dàt is? Raai is? God dat ziet die niet eens! Dat ben ìk weer. Veranderd, hè? Toen zong 'k bij Mulder - bij Piet Stijfsel, zèg, naast de Houten Verdommenis -dat was allemaal vòor jullie tijd. - Me heup was ontwricht. -Nooit meer in orde gekomme.... Ach Jezis als 'k je àlles most vertelle, kon ik je wel de heele nacht bezig houe.... Da's me getrouwde zuster. Goed getrouwd in Duitschland, heelemaal 'n moffin geworde. - Anders 'n aardige meid. - Daar heb je - herken je die nòg, Georgien - Lutteputje! Hahaha!.... Die was krankzinnig op me! In drie maande tijd hadde we samen 'n kwart ton verdonderd, werd-ie onder curateele gezet. - Die arme Lutteputje. - Oók gestorve. - Ze sterve àllemaal. - En ik hou 't uit in me villa. Drink nog is. D'r zijn nog nègen flessies. - We hebbe d'r strakkies twaalf uit de artisten-societeit van De Heer meegepiemeld! - Da's me jongste zuster. - Ja, we hadde 'n heele familie. - Me vader kon meedoen hoor! - Van diè zuster heb 'k gehoue.... Die heeft 'n boel van me gekrege toen 'k 't goed had, hè? -Daar hè-je me nóg is. Toen was 'k vijftig. - Dat was uit de tijd van Georgien en Leentje Staas. - 'n Ouwe vrouw en toch nog succes. - Da's me láátste minteneur, die ouwe heer uit Den Haag. - Wat hebbe we dikwijls om 'm gelache hè? - Weet je nog wel, Georgien, as-die achter kwam in de Vic en 'k 'm z'n pruikie van z'n hoofd trok. - Je had 'm in bed moeten zien met z'n kale knikker, heelemaal kaal, nèt 'n Edammertje.... Leentje heeft 'm
| |
| |
eens zien liggen op de canapee toen-die ingedut was - Got-o-got. wat heeft die meid gelache.... 'k Had 'm 'n bellekleedje om z'n knikker gelegd.... Ja, ja.... Maar da's nou allemaal gedaan - Jezis, jongens, 'k heb nog 'n zakkie met koek - wachte jullie is eve!’.... ‘Van dat mensch hóu 'k nou’; zegt Georgine. - ‘....Wat smoest ze van me?.... Denk 'r an: vroeger stak 'k vijftigponders op, hoor! Asjeblief! Versch van eergister. 'n Present van me buikspreker. Daar op de schoorsteen staat z'n portret.’
Om de lamp zaten we met z'n drieën, pratend tot diep in den nacht. Eerst om halfvijf ging Cornet naar haar kamer.
‘....Geen lève make, jongens! Geen gemeenigheidjes doen in 't nieuwe jaar. 'k Slaap vlàk naast jullie alkoof. Als je je omdraait kan 'k 't hoore. Jullie snurke toch niet? - Driemaal in de nacht mot 'k tegen 't beschot stompe, as me buikspreker ingemaft is.... 'k Heb 'm gezegd, da 'k 'm nooit meer terugneem. Goddoome, da 's zoo vervelend. Me heele leven heb 'k 'n man naast me gehad. En nou d'r 'n beschot tusschen is gekomme, bedank 'k voor 't gesnùrk. Nou dàg jongens!.... Als w'om één uur ontbijte is 't zeker vroeg genoeg.... O ja zeg. - Leg 'n pop uit voor je ontbijt. - Anders krijg je niks. Nou dag. Geen gemeenigheidjes hoor!’
In de kouwe, witkalkige bedstee kroop Georgine dicht tegen me an in de kilrilligheid der frissche lakens. - ‘Hou je heùsch van me?’ - ‘Ja, m'n vrouwtje.’ - ‘En hebbe ze je niet opgestookt?’ ‘Nee. Heusch niet....’ - ‘'k Voel me zoo óngelukkig vanavond. 'k Weet zelf niet wàt 't is.’ ‘Ga maar weer lekker slape.’ - ‘En zul je me nooit verlate? Nooit?’ - ‘Nóóit!’ - ‘'t Was 'r zoo nàar - zoo léeg bij die Leentje.... en toen de stoomboote op de Maas zoo krankzinnig loeiden, wer 'k zoo wanhopig.... Ach got 'k hou zóoveel van je! Laat me toch niet in de steek!’ ‘Wie praat daar nu van?.... - Ga nou slàpen.... Toe nou....’
Naast ons kraakte 'n bed.
‘Lègge jullie jongens? - Goddoome wat is dat bed koud!.... Hè! Hè!.... 'k Heb voor morge alleen groéne zeep in huis, hoor. Je mot je maar behelpe!.... Nou dàg. Slaap lekker!’
‘Nacht Cornet.’
‘Na-àcht.... Nou schei uit met dat gezoen!....’
‘Na-àcht!’
‘Na-acht.’
|
|
Auteursrecht onbekend