Logo DBNL
Kamertjeszonde (1922)

Kamertjeszonde

(1922)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

XV. Bezoeken. - Ik verzoen me met Scherp.

Mòrge mijneer.’

‘Mòrge.’

‘Lekker geslape?’

‘Jawel. Dank-u - één keer gáúw is voldoende. Me vrouw wacht met 't ontbijt.’

‘Hiendere die klante u niet als u op bed leit.... Vanmorgen was d'r een, die praat altijd zoo hard.... Die ies doof weet u?.... Da's 'n koopman ien vee, ien varrekes uit die Van Woustraat... Warm of koud water?’

‘Koud.’

‘Neem u nou nog èlke morgen 'n bad?’

‘Winter en zomer.’

‘U liever dan iek.... Iek ben bang van 't water.... mein vrouw ook.... Hebbu d'r hoore huile vannacht?’

‘Nee.... Niet zoo zàchies inzeepe.... dat vin 'k zoo wee....’

‘U kan 't gedaan krijge zooals u 't hebbe wiel.’

‘Was uw vrouw ziek?’

‘Kiespijn mijneer, kiespijn van af de eerste dag - dat wij getrouwd zijn. les dat niet om te lache?’....

‘Jaja.’

‘Ze heeft nog een kies en die ies zoo rot dattie ook getrokke moet worde.... Dat kost een boel geld. Wiel u geloove? Als iek ál 't geld nog had, wat die moend van mein vrouw mij gekost heeft, dan had ik nou een aardieg, een heééél-aardieg spaarduitje.... Mot uw haar ook niet gekniept worde?’

‘Nee - Eénmaal scheren.’

‘Vanmorgen ies 'r een mijnheer geweest - van de Sienger naaimachien of zoo iets - voor de joeffrouw - 'k Heb iem gezeid dattie maar eens terug moest komme - en dan was'r ook nog een quitantie van een goelden of veertien van een rieng.’

‘'n Quitantie van 'n ring? - o ja - o ja.’

‘'k Heb gezeid dat u niet thuis was. Heb iek goed gezeid?’

‘- Welnee - Laten ze maar ná eenen komen. - Als ik tot drie uur werk, ben ik voor twaalf voor niemand te spreken.’

‘Dat ies recht. Heb u de bovenbuurman hoore thuiskomme?’

‘Ja, die was weer smoordronken.’

‘Dat moet u mein niet kwálijk nemen. Iek kan 'r nieks aan doen. Iek heb 'r al zooveel an geprobird en de polizei er bij gehaald, maar bienenshuis kan de polizei geen end an skandaal make.’

‘Hindert 't u niet, als we 's nachts wat laat visite hebben?’

‘O volstrekt niet. Mijn vrouw zegt datte de twee kienderen maar samen moesten slapen. Die houen toch zooviel van elkander. Net twee zusjes, vien u niet?’

‘Ja. Netje is 'n lekker kind.... 'k Zal 't eens an mijn vrouw vragen.’

‘Niewaar? Ze kunnen best samen slapen. Dan hebben ze 't

allebei warm en die kienderen zijn zoo voor gezelliegheid - Mein hoend moet over een paar weken joengen - 'k heb aan die joeffrouw een van die joengen beloofd’....

Hij wrijft 't mes op z'n handvlakte en begint me te scheren.

‘.... Iek denk, dat 'k mein kiepen opruim.... Tegen den wienter worden ze geregeld ziek.... De tuin liegt op 't noorden.... De haan heeft nou al zóo een diek gezwel aan zein kop en twee kiepen hebben 't snot.... noemen ze dat zoo niet in 't Hollandsch?.... Even niet praten.... Frietz wat sta jij nou bij 't raam?.... Gooi die kom eens uit.... Die joenge ies nog zoo lui mijneer.... Niewaar Frietz?’

Frits, de barbiersjongen, lacht sullig in den spiegel aan den overkant.

‘.... Als die maar eerst naar die meiden geweest ies - zal die wel opknappe niewaar Frietz.... die meiden zullen 't foet 'r wel ienbrenge, niewaar Frietz?’....

‘'k Bèn al bij de meiden geweest,’ zegt de jongen driest, nou z'n baas zoo familiaar met 'm spreekt.

‘.... Zoo een broekie van vijftien jaar.... Hoe hebbie 't dan gedaan Frietz?.... Effen stilzitten mijnheer.’

‘Nou nièt zoo as de hondjes,’ lacht de jongen in den spiegel, terwijl-ie 'n zeepkwastje uitspoelt.

‘Hèhèhèèè! Zoo een aap van een joengen - hoor u dat mijneer... Bij oens ien Duischland fieken ze niet voor ze achttien zein.’

‘Nou - we binne hier niet in Moffrika’ - lacht Frits weer.

‘Nog eens òverscheren, mijneer?’

‘Nee - zoo is 't goed.’

‘Most-ie niet voor z'n broek hebbe, mijneer, dattie al naar die meiden geweest ies, mijneer?’

‘Laat jij dat maar Frits - daar ben je nog te jong voor. Als je aangestoken raakt is 't te laat,’ zeg ik, kort.

‘O zoo - Dat zeg iek hem ook - 'n sjanker of 'n Spaansche kraag, niewaar Frietz?’

Verlegen - angstig, met 'n òngeloovig bètweterig gluren van de waterige oogen, kijkt Frits, die den grond schuiert en de haren met 't stof op 'n hoopje veegt, z'n baas an.

‘.... Nou ja!’

‘....Wàt nou ja?.... Ies 't niewaar, mijneer Spier?.... Geef de kaaretjestang ies an Frietz.’

Netjes drukt-ie een gaatje in 't abonnementsboekje.

‘....Vlammetje mijnheer?’

‘....Nee ik moet nog ontbijten. Mòrge.’

‘....Mòrge mijneer.’

In de achterkamer is Georgine bezig 't bed in de alkoof af te halen. De tafel is gedekt, 't kind is naar school.

‘Weet je wel, Alf, da-we voorzichtig met prate moete zijn?’

‘Hoezoo?’

‘'t Is verschrikkelijk gehoorig. 'k Geloof dat ze in de winkel elk woord kunne verstaan, wat we 's morgens in bed spreke.’

‘Dat weet ik wel. Ik waarschuw je dikwijls genoeg.’

‘En benede kunne ze heelemaal alles afluistere. Toen jij giste met Ka an tafel zat te prate en ik effen beneden was om wa water te hale, kon 'k jullie duidelijk verstaan.’

‘Ik praat altijd zachies.’

‘Onzin, jij vergeet 't net zoo dikwijls als ik.’

‘'t Is hier 'n prachtige inrichting. Kijk is hier. Begrijp je nou waarom je àlles hooren kan, wat ze in de barbierswinkel praten?’

'n Stukje behang had 'k met m'n zakmes opgelicht. Het, behangsellinnen was voor twee glazen deuren gespannen. De winkel, de alcoof, de achterkamer waren drie kamers en suite. Heel handig hadden ze de deuren bedekt met behangsel.

‘Ze zouen zóo in de alkoof kunnen komen.’

‘Wel nee. De deuren zijn op slot en an onzen kant staat 'r 'n waschtafel voor.’

‘Toch niet heel veilig, vin je wel?’

‘Malligheid. - Is de koffie klaar? - Hij vroeg of je d'r wat op tegen had, om de kinderen samen te laten slapen.’

‘Samen?.... Da's wel goed, hè?.... Ze legt zoo alleen in de gang en die Netje is 'n zindelijk kind, niet?’

‘Nou - béter is 't, als kinderen apart slapen, maar nou de juffrouw Ka toch eiken morgen voor de school aankleedt, zal Ka minder kou vatten, als ze niet in d'r nachtpon over 't portaaltje heen moet.’

‘Kom je zitten?’

‘....En d'r is iemand van Singer geweest....’

‘....Van Singer.... O.’

Ze deed de alkoofdeur dicht en we begonnen te ontbijten. Een week ruim woonden we hier, zonder incidenten.

De barbier Jacob Doedelaar, praatziek en opdringerig-beleefd, had geen gewetensbezwaren gehad, toen ik 'm ruiterlijk zei dat we niet getrouwd waren, dat Georgine van d'r man ging scheiden. - ‘Mein vrouw en iek,’ zei die: ‘hebben drie jáar samen geleefd voor wij getrouwd zein.’ Wij bewoonden de kamer en de alkoof, gelijkvloers, grenzend aan den winkel, zij de benedenverdieping. We hadden niets met elkaar te maken. Naast de kamer was 'n kleine keuken, die wij voor ons gebruik hadden. Zij kookten hun eigen potje, beneden. Beter kon 't al niet. Vrijheid. Geen gescharrel van vreemde menschen over den vloer. Georgine, die 'k nog niet anders gezien had dan als café-chantant-zangeres, was hier in die ééne week zoo reusachtig veranderd, dat 'k haar haast niet herkende. Ze was weer net, zei ze, als in de eerste huwelijksmaanden met dien ànderen man, ze voelde zich typisch burgerlijk huismoedertje, maakte alles zelf schoon, de kamer, de alkoof, de keuken en kóókte zelf. Juffrouw Doedelaar mocht niets doen. Die wou ze niet zien. Ze ging met haar om als met een vriendelijk- babbelgrage buurvrouw, maar an de keukenkast mocht zij niet komen. Ellek z'n eigen huishoue.... ellek voor zich.... dat bleef 't langst vrinde.... Lachend zag 'k alles gebeuren, die woedende ijver

voor 'n blankgeboenden keukenvloer - dat geplas met water - die vreemde kamerhelderheid - die grinnekende regelmaat van opstaan - op tijd eten - op tijd thee - op tijd koffie - op tijd naar bed. - Den vierden dag beweerde Georgine da'k dikker begon te worden en nooit sterker dan in die rustige dagen heb ik gevoeld de walg, die an 'n vervettenden hangbuik vastzit. Maar 't wèl verzorgde lui-leventje was zoo kwaad niet. Voor 'n man is 't héél gemakkelijk als 'n vrouw z'n dienstmeid is. De mannen hebben de vrouwen in de goeie richting opgeleid. Er is geen huisdier op de wereld béter gedresseerd dan de vrouw1). Bij al dit huiselijk gedoetje van schoonmaken, wrijven, poetsen, plassen was Georgine van 'n verwonderlijke, gelukkige blijheid. Als ze op den grond lag met 'n boezelaar voor, 'n wit jak aan en ònopgemaakte haren - als ze den borstel in den pot met groene zeep stak en 't houtwerk in een goor, schuimend sop zette, zong ze met opklaterende, luchtige vroolijkheid haar café-chantant-moppen. En dat dee me zoo aan - als 'k dacht dat ze 't allemaal dee voor mij - da'k soms naast haar ging zitten in het vuile sop en haar zoende tot ze 't uitgilde. Eens heb 'k 'n stuk gezien, waarin 'n patser-artist voorkwam, die z'n neus optrok voor z'n vrouw, die naar water en groene zeep rook. Wat 'n gelogen stuk. Al wat 'n vrouw doet, waarvan je houdt is goed en mooi.

 

Nog terwijl we zaten koffie te drinken kwam Doedelaar zeggen, dat 'r iemand voor de joeffrouw was.

‘Wie?’

‘Ja, dat weet iek niet.’....

‘Hoe ziet-ie 'r uit?’

‘Ik ben 't.... ik ben 't.... mottik me tegenwoordig late àndiene?’

‘Hé, vader ben-u 't?’

Hij ziet er even blauw-paars uit, met dezelfde te groote beloopen oogen. Z'n verschoten fantasiehoed houdt-ie op 't hoofd. Er is een oogenblik van drukkende stilte. Georgine vraagt wel gejaagd hoe moeder 't maakt en wat voor weer 't is en ik zeg wat en hij zegt wat, maar de stilte blijft drukkend als ondergrond voor leege woorden. Georgine denkt aan mijn chamberloek, aan mijn pantoffels, aan mijn boord en overhemd die op een stoel liggen, aan mijn laarzen, die bij de deur staan - ik denk er aan -, hij denkt er aan. Wij denken alle drie aan dat eene, aan de pijnlijke hard- heid van de ontmoeting: hij, een ‘heer’ aantreffend bij z'n getrouwde dochter. En over die pijnlijkheid wrokken we alle drie. 't Is te zien. 't Is te voelen, terwijl de leege woorden door de kamer drensen.

‘Hoe vin u de kamers?’....

‘Nou die zijn wel aardig.’

‘D'r is 'n keuketje ook bij.’

‘Zoo is d'r 'n keuken bij.’

‘Lief uitzicht op de tuin vin u niet?’

‘Ja je zal 't hier best kenne wenne....’

‘O ja, best.... niewaar Spier?’

‘Wil u 'n sigaar opsteke?’ vraag ik.

‘Nee dank-u 'k rook 'n pijp.’

‘Kom vader steek u 'n sigaar op.... 't zijn lekkere’

‘Nòu geef me d'r dan maar een.’

Georgine presenteert 't kistje. Hij neemt er een, bijt ruw de punt af, zoodat 't dekblad aan zijn lippen blijft plakken, hecht 't met wat speeksel en bedient zich van de lucifer die ik vasthou.

‘Waar is Kaatje?’

‘Ka is naar school.’

‘Naar school?’

‘Naar 'n beste school voor jonge juffrouwe. 'k Betaal vijf gulden in de maand.’

‘Waarom op zoo'n dúre school.... Dat kan jij toch niet betale’....

‘O da's niks.... Wil-u 'n glaasje ouwe klare?’

‘Nee. Da's me te vroeg.’

‘Kom éen glaasje.... 't Is buiten guur niet?’

Zenuwachtig scharrelt ze met flesch en kurkentrekker, rukt, maar de kurk wil niet. 'k Moet haar helpen.

‘Lekkere klare, vader.... Wil u soms een beetje elixer 'r bij?’

‘Sjongen je ben voorzien.... Nee, geef maar enkel.’

Hij lept van 't glaasje, dat dadelijk halfleeg is en 'n trek van toch-welvergenoegd-zijn komt op zijn gezicht.

‘Geeft die barbierswinkel vóor geen last?’

‘O nee - niet veel, wèl Spier?’

Ik eet verder, vraag hem of hij niet mee wil aanzitten. Nee hij heeft al ontbeten.

‘Waarom heb-je ons niet laten wete, da-je niet meer bij die Bok ben? - 'k Heb 'n aardig gek figuur geslage, toen 'k in de Van Wou kwam. Daár bè-je maar éen nacht geweest, hè?’

‘Ben u éérst bij Thomas geweest?’

‘Ja. Wat heb je met die voorgehad? Toen 'k vroeg: woont me dochter hier, toen zei ze, die is hier geen 24 uur in huis geweest.... Net kwam die tenor.... hoe hiet-ie ook weer.... Karel Lammers, niet? - Ja, Karel Lammers - de trap af - die gaf me je adres op.... Wat is 'r gebeurd?’

‘O niks.... 't menschwas zoo vuil. 't Heele huis stonk van vuilheid.’

‘Waarom hoore we niks van je? 't Is net in de laatste maande of je niet meer bestaat.’

‘Nou, me huishoue mot u rekene.’

‘'k Kom je 'n commissie brenge.... Piet Brams was vanmorge bij ons om naar je adres te informeere.... Hij heeft je hard noodig.... Vier dage in tournée kan die je hebbe’....

‘Vier dage.... da's veertig gulden.... Daar hè'k wel idee in.'

‘'k Heb 't maar voor je angenome.’

‘O das wel goed.’

Ik kuch en kijk haar strak an.

‘.... Niewaar?’

Kort schud ik van née, terwijl haar vader naar de platen kijkt.

‘Nou da's onzin,’ zegt ze vlug: ‘véertig gulden’....

‘Nee, nee, nee,’ knik ik.

‘Wanneer is 't vader?’

‘Nou.... begin December, geloof ik.’

‘Nee.... dan kan 't niet.’

‘Waarom kan 't niet? Piet was nijdig dat-ie zoo naar je zoeke moest.... Heb jij geld te veel?’

‘Nou allesbehalve.... maar.... ik ben bezet....’

‘Bij wie?....

‘Bij Van Haarlem’....

‘O.... als je bezèt ben is 't wat anders.... 'k Zal 'm je adres opgeve.’

‘Da's goed.... Voor later met plezier.’

‘Je moeder komt daar ook hier. Daar zal je wel ruzie mee krijge’...

‘Zoo.... Waarom?.... Wil u nog een halfje?’

‘Nou.... omdat Jan vanmorge zoo over jou opgespeeld het.... 't Wàre weet 'k niet.’

‘Jan kan voor mijn part stikke.... Ik bemoei me niet met zijn zake.... Laat hij zich niet met de mijne bemoeie.’

‘'t Is toch je broer.’

‘Nou dat zit nog.’

‘Hahaha! Je zegt daar wat moois,’ lacht hij.

‘Nou ja, 'k bedoel dat-ie net 'n vreemde voor me is.’

‘Je ziet 'r 'n beetje betrokke uit.’

‘Ikke?.... Wat laat naar bed gegaan.... 'k Had visite van wat vrinde.... en de juffrouw beneje lag zoo te kerreme met kiespijn.... Wat heeft dat mens geschreeuwd.’

‘Ja,’ zeg ik, onvoorzichtig. En dat ja-tje geeft weer 'n dikke gaping in 't gesprek. Maar dan de vader weer met meer takt dan 'k van 'm verwachtte:

‘Ja.... kiespijn is lastig’....

‘Ik heb 'r nog nooit last van gehad,’ zegt Georgine.

‘Nou maar ik wel’ - dé vader -: ‘'k heb is eens 'n kies late trekke - dat zal 'k nooit vergete.... die knapte af - precies alsof 'r 'n kogel wer afgeschote.’

‘Nou dat zal wel pijn hebbe gedaan.’

‘'k Dacht dak door de grond zonk - Lekt 't hier zoo?’

‘Wel god nog toe - kijk nou is, Alfred - da's toch verschrikkelijk met die vuile vent bòve.... die smerige dronkelap!.... Net op de tafel.... Roep Doedelaar is hier!.... Dan kan die 't net zien!.... Wat 'n huishoue!.... Wat 'n huishoue!’....

Ik aan 't kloppen tegen 't beschot.

‘Mijnheer Doedelaar.... Halloo! Kom u is effen hier!’

Doedelaar met z'n wit-beenigen, geligen doodshoofdenkop, witter nog door de zware inplanting van zwarte wenkbrauwen, 't zwart-

rullig sikje en de blauwige tint van z'n geschoren gezicht - mee an 't kijken. Ja, nou zag die 't ook. - Dat was omdat die kerel nou nog op zijn nest lag en zijn hoenden - twee hoenden hield-ie d'r op na - an 't piesen waren. Hij zou 'm is opbelle. Die schoeft, die schweinhund!.... Als hij nijdig werd, was z'n Duitsch accent sterker.

‘Nog lekkerder! Hondenpies op je ontbijttafel!.... Da's toch niet om uit te houe.... Je mot 'm zegge’....

Ze hield op voor d'r vader - om 'm niet alles te laten begrijpen, alsof de man niet precies wist, hoe de vork in den steel zat. Langzaam - ik móést om halfdrie ergens zijn - begon 'k m'n laarzen aan te trekken, die Frits netjes gepoetst had. Bezig met 't anrijgen van de eene, kwam mama Casper binnen, zag me in m'n chamberloek, en 't overhemd op den stoel, en zei rustigjes: ‘Goeie middag.’ Weer sprak Georgine gejaagd-druk over ditjes en datjes, voelde ik haar onrust nu haar ouders getuigen waren van een huiselijke ochtendscène. Mama zat aan de ontbijttafel, smeerde zich een beschuitje, informeerde naar Kaatje, naar de menschen waar Georgine nu bij woonde, naar de brieven van haar schoonzoon uit Amerika en haar oogjes, haar zwarte bij-de-pinken, alles oplettende oogjes, volgden terwijl - achter 't lorgnet-gedribbel - elke beweging van den vreemden mijnheer. Papa rookte zijn sigaar, hield z'n mond.

‘U neemt me niet kwalijk,’ zei ik erg beleefd, toch nu wel met een kietelende pret om 't theatre-libre-achtige van het geval: ‘u neemt me niet kwalijk da'k me wat haast. 'k Heb om half drie belet.’ En dan onder stilte van 't gezelschap, reeg 'k m'n tweede bottine, die de algemeene aandacht had. Het strijken van de veters tegen de koperen pennetjes was te hooren. Toen moest de chamberloek uit. In de alkoof was geen licht en op 't gevoel kon 'k mijn das niet strikken. Wat gaf 't ook of ze me zagen bewegen als man.... des.... des.... des.... dès huizes? - Ze zouen wel an meer gewennen. Georgine wou afleiden, sprak van achttien vette tongscharren die ze voor zestien stuivers gekocht had - d'r moeder vond dat tien genoeg was - vroeg hoe ze havermout moest klaarmaken - maar mama, knabbelend van 'n tweede beschuitje, hield het wipneusje niet van me af, beloerde met haar slaperige oogjes m'n front, m'n boord, m'n nieuwe das - van Georgine - mijn manchetten, de knoopen van mijn vest, m'n horloge, m'n colbert en den borstel waarmee ik me schuierde.

‘Dag mevrouw,’ zei 'k, toen 'k klaar was.

‘Dag mijnheer.’

‘Dag mijnheer Casper,’ - hem dorst ik 'n hand geven.

‘Dag mijnheer.’

Even moest 'k Doedelaar nog aanhooren. Hij had vijf minuten aan de bel staan luien. Toen had de ‘schoeft’ hem open gedaan - Ien zein hemd stond-ie mijneer. - Weet-u wat hij zei? - Jij kan verrekken - zei hij. - Zoo'n schoeft. - Maar iek zal met die huisbaas reden. - Iek laat mein boel niet onderzijken! Mama

Casper liet zich uitleggen wat dat was. Georgine wees haar 't piesplekje op 't tafelkleed. Mama vond 't ook een schande. En papa gaf den raad 'n pot zwavel een paar dagen onder't plafond te laten branden, dan zou die kerel 't wel benauwd krijgen.

 

Thuis lag scherp op de kanapee in mijn kamer. Een kussen was onder zijn hoofd. Hij werd zelfs niet wakker toen 'k binnenkwam, zag 'r bleek uit, met zware schellen onder de oogen.

‘Scherrèp!’

‘Watte?’

‘Bè-je ziek?’

‘Hè - watte?.... O bè-jij 't?’

‘Scheelt 'r wat an?’

‘Nee.... 'k Had wat koorts.... Nou voel ik me al heelemaal anders.... Hoe laat breng je 't mee?’

‘Half vijf.’

‘Wat is 't voor weer?’

‘Ben je nog niet uit geweest?’

‘Uit geweest?.... 'k Ben maar blijven doorslapen.... Zou 'k nog ontbijten?’

‘Wil 'k wat voor je halen?’

‘Wil je?’

Ik ging even uit, kocht wat broodjes en 'n haring. Dat zou 'm wel opknappen.

Nog lag-ie toen 'k terugkwam, met z'n gezicht naar de kanapeeleuning

‘Hé Scherrèp!.... Bè-je alweer gaan slapen!’

Geen antwoord.

‘Scherrèp!.... Kom nou jongen.... 't Is zoo laat.’

Nog geen antwoord.

‘Wel jij luie kwibus! Wacht is even.’

Ik trok 'm an 'n been.

‘Nee laat dat nou,’ zeide hij, zonder zich om te draaien. An z'n stem merkte 'k dat-ie huilde. Wat was dat lam om iemand zoo grof te storen. Eerst hakkelde ik. Toen begon ik te vloeken.

‘....Wat is dat....Nou maar, wat is dat nou!.... Neem me niet kwalijk.... Wel godverdomme.... kom nou, godverdomme kerel, wat is 'r?’

‘Niks. Niks. La-me maar stil liggen.’

‘Wi'k den dokter laten kommen?’

Nee schudde-die en 'k drong niet verder aan, dekte de tafel met 'n schoone Telegraaf, waschte éen van de stapel vuile bordjes in de keuken, zette water op 't stel, stak de lamp in de kamer aan, veegde den vloer, dee precies als 'n vrouw met kleine attente zorgjes voor den jongen op de kanapee.

‘Je ontbijt staat klaar.’

Hij ging opzitten, keek de kamer rond, die er voor ons doen gezellig-opgeruimd uitzag, keek naar z'n ontbijt, zakte weer terug op 't kussen met hortende snikken, uithuilend zonder 'n woord

er bij te zeggen. Verlegen scharrelde ik an de dingen op mijn schrijftafel. 'n Man die huilt is 'n lamentabel ding en 't maakt me wanhopig-melankoliek.

‘Wat is 'r dan, Scherp? Toe nou.’

‘La-me maar gaan. La-me maar gaan.’

Stil bleef 'k bladeren in 'n boek, tot z'n snikken bedaarde. Toen zei 'k héél zeker:

‘....Uit met Trees, niewaar?’

‘Ja’....

'k Bladerde verder. Een weer òpkomende groote strooming van sympathie was in de kamer. Al de ouwe voorwerpen, de stoelen met hooge leuningen, de tafel, 't bruine vloerkleed, de schilderijen lijnden vrindlijk in het weér dagende goeie gevoel voor elkander, Het was een oogenblik van téére gevoeligheid, waaraan àlles deel had, zoo 't er onbewogen èn juist in die houding stond. Brupt hield hij op met snikken, ging naar de keuken, waschte zich onder de waterleiding. Met 't haar in plakkende kleefpriempjes kwam hij terug, begon te ontbijten.

‘Hoe gaat 't met Georgine?’, vroeg hij na een rust.

‘Goed.’

‘Waar wone jullie ook weer?’

‘Zie je - hoe ráár onze verhouding geworden is, dat je dàt nog niet weet.’

‘Dat zal nóu wel anders worden.’

‘Wat had je eigenlijk tegen me al dien tijd?’

‘Niks.’

‘'k Heb me verbeeld’....

‘Onzin.’

‘Zooveel te beter.’

'n Poosje stilte.

‘....Maar 'k lièg.... 'k had wèl wat tegen je....’

‘....Was je soms gepiqueerd over die middag.... hier....weet je wel?’

‘....Nee.... Je was toen wèl hard.... Maar je was oprecht en je had 't bij 't rechte end.... jij ben 'n eerlijke kerel.... Ik ben 'n ondankbare stomme ploert geweest.’

‘....'k Begrijp je niet.’

‘....'k Nam jóu kwalijk - 't Is wèl dol, als 'k 'r nou an denk, ik geneer me om 't te zeggen - 'k nam jou kwalijk, dat zij telkens over jou sprak.’

‘Over mij?.... Maar wat 'n wáanzin beste jongen!’

‘Anders let jij op alles. - Dàt heb je niet opgelet. Ze maakte jou 't hof.’

‘Wat 'n krankzinnigheden heb jij je in je hoofd gehaald!’

‘Dat vin 'k nou ook wel - maar d'r waren zooveel kleinigheden - jóu keek ze telkens an - om joùw aardigheden lachte ze - om joùw oordeel maalde ze - telkens vroeg ze waar jij toch zat - en laatst nog bij Guus en Dirk an tafel.... met dat uitje uit de pot met pickels waarmee ze mij sarde.... en dat jij opat...’

‘Hahaha! Hahahà.... wat 'n volmaakte idioot!’

‘Ja. 't Is om te lachen - al zulke dingen zijn om te lachen, maar op 't oogenblik zelf - heb je dat wel eens opgelet - op 't eigen oogenblik prikkelen ze je en maken je helsch.... En jij ben toch altijd zoo luizig goed voor me geweest en nòg.... Weet je.... dat ze nou met Druif is....’

Zachies, bijna terloops, zei-die 't.

‘....Met die smàus’....

‘....Ja, met die smaus’....

‘....Zoo’....

‘....Jij had wel gelijk toen je d'r pervers-Treesje noemde.’

‘Héb ik 'r zoo genoemd?’

‘....Toen je d'r uitschold - herinner je je nog? - toen ze Ophelia zou spelen.... 't Is nou alles uit.... Ze kan niet buiten weelde.... Met mij moest ze in de Quelle 'n glas bier van een dubbeltje drinken.... Ze heeft 't nog lang volgehouden, hè?.... Wel heel lang.... Hoe lang heeft't geduurd?.... De laatste avonden moest ze hier zitten omda'k geen centen meer had - zaten we bij 'n koppie koffie.... Nou, je begrijpt hè?.... Dat vond ze vervelend, hè?.... Dat hield ze niet uit, hè?.... Daar droogde ze bij weg, hè?.... Die hoereboel van 't tooneel!.... Die hóé-rè-boel!.... Maar 'k zal me niet kwaad maken, wat?.... Wat helpt 't?.... Ik kan maar wat gebrekkige verzen stellen tegenover de diamanten van die smaus!.... Eén avond is ze héélemaal gelukkig met me geweest.... Eén avond, zèg.... weet je wèlleke?.... Kan jij 't niet nagaan? Die éérste avond.... Weet je da'k toen van me moeder 'n bankie gekregen had?.... Toèn was ze in d'r sas.... toen hebben we gevreten, gevreten voor twintig gulden bij Van Laar, met koffie na, zeg.... en groene chartreuse na, zeg.... en ik met 'n sigaar met 'n bandje in me handen zeg.... en 'n gulden fooi, zeg.... en toen allebei half-dronken naar 'n rendez-vous dat zij wist in de Warmoesstraat.... Ogotogot.... Wat 'n wanhopige misère is het leven..... Wat 'n rotte stinkboel!.... Wat 'n drek! Wat 'n drek!’

Opgewonden zat-ie achter z'n bord, kijkend met rooie oogen in de schemerende lamp.

‘.....Hoe lang is 't af?’

‘....Twee dagen.... En we zijn nog góeie vrienden, begrijp je dat?.... Vin je me niet goed voor Meerenberg?.... We zijn nog goed met elkaar.... Gister was ze nog hier.... Van morgen bracht de post 'n briefje van d'r.... Daar legt 't. Kijk maar.’

Op 't groen briefje met gouden randjes, stond heel-lief:

Beste Moos.

Zend me nog wat mooie boeken van jou of van Spier en vergeet niet me de eerste akte van je treurspel te laten lezen, als je er mee klaar ben. Dag beste vrind.

Je Treesje.

‘En doe j't?’

‘Zeker... We zijn goed gebleven zeg ik je toch al.... Ze heeft me

niet bedrogen. Ze heeft ruiterlijk gezegd: ik hou van jou, maar 'k kan geen armoe lijjen en toen vertelde ze dat Druif 'n huis voor d'r zou huren, 'n heel huis en dattie vijftigduizend gulden op d'r hoofd zou vastzetten en dattie d'r elke week honderd gulden zou geven.... En toen vroeg ze me wat ra-je me?.... Wat rà-je me, hoor je?.... Wat rà-je me?.... Dat was genoeg, niet?.... Ik heb d'r natuurlijk Druif angerajen, toen begon ze te huilen, zei dat ze bij me wou blijven, dat het maar gekheid was, maar toen wou ik niet meer.... voel je?.... Nou ben 'k op me woord d'r vriénd geworden.... Ze heeft me al angebojen om me wat te leenen. Hahaha! Zeg! Hoor je, zeg! Goed, zeg?.... Ze had 'n lappie van honderd bij zich, zeg! Ze wou me vijftig pop leenen, zeg!.... Hahaha! Ze had zoo'n meelij met me, zeg!.... Of 'k geld van d'r wou, zeg!.... En d'r haar heeft ze kort laten knippen, zeg!.... Druif had 'r niks tegen zeg.... Kort als 'n jongen, zeg.... Hahaha.... 'n Huis in't Sarphatipark, zeg....’

‘Kom, wees nou 'n beetje kalm.... je ben zoo zenuwachtig.’

‘....Ben ik zenuwachtig? Ik ben volmaakt kalm. 'k Ben er nou overheen.... Een ding hindert me nog. Een enkel ding. Niet dát van haar. Niet dat ze nou in de armen van die smaus legt - god nee - maar m'n willoosheid - me willoosheid.... 'k Dacht dat die ééne nacht in 't Toevluchtsoord me sterk had gemaakt....’ - altijd door gloeiden z'n rooie oogen in de richting van de lamp, als in 'n zien van de dingen -: ‘....die eene nacht van wakker liggen.... in die lange zaal.... en die rijen van bedden met de kerels er op.... en de schoenen.... en 't kouë licht.... en de vlammende potkachel.... en 't gesnurk.... en 't nachtworden buiten.... geen tramgerinkel meer op de brug en geen gestap.... alleen 't luien van de klokken.... en de schrikkelijke eenzaamheid.... en m'n eed toen - he'k je verteld dat 'k toen 'n eed gezworen heb. - Nee wel? - Hè'k je ooit van die nacht verteld?’

‘....Eens - 'n paar woorden.’

‘....Ja 'n paar woorden, dat zal wel.... 'k kon niet inslape.... de klok had drie geslagen.... Ze lagen allemaal stil.... Ik zat op in 't bed, tobbend over de ruzie thuis.... kijkend naar 't slappe licht van de maan door de ruiten.... 'r Zat 'n sonnet in m'n hoofd.... dat maakte me kláar wakker, zoo opgewonden wakker, da'k er uit moest en bij 't schijnen van de kachel 't ding opschreef. Den volgenden morgen deugde 'r niks van, maar op dát oogenblik von 'k 't mooi, zat ik in 'n groote extase - 'n extase zoo helblank, zoo onmetelijk groot.... Toen liep 'k op me kousen langs de bedden.... hoe was 't?.... Ja, in een groote verwondering over die menschen.... 'k Begon te voelen d'r gruwelijke eenzaamheid en in eens had ik 'n vlammende haat tegen de stad, tegen de stad van daken en straten, tegen de stad die te slapen lag, die zoo weldadig rechtschapen was om Toevluchtsoorden te stichten.... Met d'r zestigen sliepen ze. - Ik alleen was wakker - al de haat, al de wrok van die kerels groeide in me, dee me haast huilen van woede. - Me frisch bed thuis stond nou leeg en ik was van

die vervloekte stad, die ronkte op leugens en diefstal.... Als 'k toen de macht had gehad om de daken en straten en menschen met één slag te pletten ha'k 't gedaan - heeft God voor niet minder Sodom verwoest? - om de uitgestooten eenzaamheid van die zestig te wreken.... Niewaar?.... 'n Toevluchtsoord is een ghetto in 'n kapitaalstad?.... Niewaar? En hoe langer ik dacht, hoe meer ik keek naar de lompen op de bedden, naar de ruwe platgeloopen schoenen, naar de rijen van bedden in de zwarte schemering.... hoe meer ik kwam tot 't extatisch gelooven da'k wat zijn zou voor die uitgestootenen.... Zoo lucide-opgewonden was 'k, da'k ze wou wekken en tot ze wou spreken van liefde, van bloemen in Meiluchten, van groen dat aan boomen stoeit, van zonnegoud op landen en water, van vogelgejubel, van geluk bij groen en zon - dat ze nièt moesten wanhopen, dat ik bij ze zou blijven, ze zou opheffen met 'n blijden, onbreekbaren wil, dat ze bij mij nooit zouden voelen de triestigheid van uitgeworpenheid - dat 'r weer eens 'n Christus zou komen, die alle menschen zou maken tot gelukkig hopenden, blij-vereenigden....

....Zóo sterk was ik toen, Alf.... O God, hoe prachtig-sterk was ik toen.... en knielend terwijl zij sliepen, knielend naast de vuile slijkschoenen en m'n voorhoofd aandrukkend op den grond dee 'k 'n eed da'k zou leven voor hèn, da'k zou trachten die stumpers wat geluk te geven of zoo 'k me ziek stootte aan onmacht, da'k in mijn kring, in mijn heel kleinen kring zou leven, zou leven met 't bloed uit m'n lichaam, met 't licht uit m'n oogen, met de warmte van m'n hart voor 't volk - geen begeeren voor mezelf zou hebben. Dat lijkt alles mal opgewonden als 'k 't hier zoo vertel, hè? Maar 't was een eed voor 'n leven. - 'k Ging hier werken, 'k dacht altijd aan die zaal van smart daar boven, aan de nieuwe eenzaamheid van weèr andere verschopten - toen 'k van haar ging hòuen.... wéer bourgeois werd.... voor twintig gulden in een uur vrát en chartreuse zoop en met 'n sigaar van tien stuivers in me poote zat.... en haar achterna liep.... en zorg had voor den avond om hààr te drinken te geven.... en me ongelukkig voelde toen we hier zaten over elkander bij koffie.... omda'k geen centen meer had’....

Nog altijd gloeien z'n oogen, die grooter geworden waren, bij 't starre kijken naar de lamp. Er was iets heel smartelijke om hem, iets dat door de kamer waarde en de voorwerpen in triestigheid zette.

‘.... Nou is 't voorbij, is zij bij Druif.... Kan 'k me eigen weg weer gaan.... God heb 'k gesmeekt als een groot zondaar om vergiffenis.... Maar die willoosheid drukt me, hitst me op, maakt me ongelukkig.... Als je eenmaal struikelt wor je nooit meer sterk.... Niewaar?.... Niewaar?.... Als 'k nou maar eerst heelemaal òver m'n verdrietigheid heen ben.... niet meer zulke buien heb als straks, zal 't wel gaan.... maar zoo'n bui breekt me, maakt me slap.... Zeg eens eerlijk, oprecht... maar volkòmen oprecht: Gelòòf jij in me?’

‘Ik geloof,’ zei ik eenvoudig, toen ik 'm zoo zitten zag met de harde trekken in z'n jong gezicht:.... ‘dat jij beter zult leven dan andren, dat je góéds zult doen, onverschillig hoe. Ik gelóóf in jou.’

‘Dank je.’

Voor 't eerst, sinds maanden, gaven we elkaar 'n hand van ouwe hartelijkheid.’

‘En hoe staat 't met je familie?’

‘Me moeder is ziek.’

‘Is je moeder ziek!’

‘Ze is bedlegerig.’

‘Hoe weet je dat.’

‘Van me zuster Saar. Die was éens hier.’

‘Hier?’

‘Ja.... toen moest 'k Trees in de voorkamer stoppen.... Vader is nog altijd pisnijdig.... Als 'k weer in de zaak wil kommen - hij heeft 'r 't zuur an, dat Tobbie alleen in de firma Kaan en Scherpenzaal blijft - wil-ie me ontvangen.... Saar heeft gesoebat, maar ik verdomde 't.... 'k Vroeg an Saar of 'r niks tegen zou zijn als 'k moeder an d'r ziekbed opzocht, maar ze zei dat de ouwe heer zóó woedend was, dat ze bang was voor 'n vechtpartij. Als d'r gevaar was, zou ze me'n boodschap zenden. 't Zal wel losloopen. Bij ons thuis leggen ze om 'n haverklap.... Maar 't is toch wel lam.... Dat goeie ouwetje, altijd met d'r manie van 'n net jodenmeissie met geld.... wel opgevoed.... en beschaafd... Haha.... Heb jij De navolging van Christus gelezen?’

‘.... Van Thomas a Kempis’....

‘.... Veel moois, hè?.... En dan ben 'k Kant begonnen.... Maar die kom ik niet door.... Wat 'n zuurkool-ziel moet die vent gehad hebben! Kant kan 'k me alleen voorstellen bij zuurkool met veel garstig spek en veel spekworst.... en dan nog 'n gestampte pot na en voor dessert 'n paar pond rijstebrij.... Jij wil mij toch niet wijsmaken, dat je verder ben gekomen dan de inleiding?....

‘.... Nou de kritiek van de Reine Vernunft heb 'k doorgeworsteld.’

 

Hij ging mee eten. De huiselijkheid sloeg ons tegen in de kleine achterkamer. Georgine zat bij 't raam en Kaatje holde op me toe. Haar mollige armpjes hingen om m'n hals en dan wou ze me niet loslaten.

‘..... Nou-ou.... u geef mamma veel meer zoene dan mijn!’

‘Hier heb je d'r 'n dozijn.... Tel maar is.... Zoo goed?’

Georgine was stil. Zeker mot met de ouwelui gehad. In 't keukentje, apart, terwijl Scherp met Kaatje speelde, kwam 't los, haast op huilen af. D'r moeder had haar zoo bang gemaakt. Of ze wel wist wat ze dee om samen te gaan wonen met 'n vreemden man, die ze tóch niet vertrouwen kon. Wat 't 'n herrie en 'n spectakel zou geven als Isaak 'r achterkwam. Daar kreeg je moord en doodslag van en de schande voor de menschen. Ze vond me wel 'n nette man, dat had ze dadelijk gevonden, maar wat voor

staat kon je op iemand maken, met wie je niet getrouwd was en die niet van je stand was. Vroeg of laat werd zoo iemand op 'n meisje van z'n eigen stand verliefd en zat zij met de kinderen. En die Jan die had zoo opgespeeld! Wie of Jan was? Nou d'r broer natuurlijk. Die had de ouwelui opgezet. De collega's van 't orkest waarin die meespeelde, nammen 'm in de maling dat z'n zuster overal gezien werd met die Spier.... Of z'n zuster van plan was 'n hoer te worden? - Dat waren z'n eigen woorden geweest. - Zoo iets godverdommis brutaal van een getrouwde vrouw had-ie nog nooit gezien. Alles zou die an Isaac schrijven. - Want al was Isaac nou 'n jood en geen pleizierig mensch: hij verdomde 't om 't mee an te zien dat z'n zwager zoo verneukt werd. - En wat of zij an d'r moeder geantwoord had? - Zij had gezegd dat ze van me hield en dat 't 'r niks kon schelen wat Jan dee. - Maar wie boter op z'n hoofd had, die most niet in de zon gaan staan, had ze gezegd. - Want die Door die was zwanger van Jan en daar probeerde die nou van af te kommen. - Dat was wel waar had d'r moeder gezegd, maar Jan was in elk geval 'n vrije jongen en zij was 'n getrouwde vrouw met twee kinderen. - En of ze d'r zeker van was dat ze op me rekenen kon, als d'r wat gebeurde? - En toen had zij ja gezegd, maar die gesprekken hadden 'r zoo zenuwachtig gemaakt en of 'k 't nou heusch met d'r meende, heusch, en 't geen scharrelarij van me was - want dan sprong ze de Amstel in. Ik zoende haar tot bedaren en met nog natte oogen, ging ze voort met 't stampen van de boerenkool. Het was een heel rustig-gezellig middagmaal. De honden boven piesten niet en er kwam geen verstoring. Moos kalm-bleek had 't over Thomas a Kempis. Kaatje snapte over haar vriendin Netje, die nou al elken avond d'r schoen voor Sinterklaas uit-zette. Georgine was ongerust over dien man van Singer die 's morgens geweest was. Ze had de Singer machine op afbetaling gekocht. In 't kontrakt stond dat elke naaimachine 't eigendom van de maatschappij bleef, zoolang die niet afbetaald was. En ze was zoo stom geweest om 'm naar 'n lommerd te brengen - of liever d'r vader had 't voor haar gedaan, toen ze in geldnood zat. Als die inspecteur morgen terugkwam of overmorgen en die de machine moest zien, kreeg je de poppen an 't dansen. - D'r stond gevangenisstraf op. Of 'k nou nìet wou dat ze vier dagen met Piet Brams - 'k kende 'm toch wel, 't was die komiek, die Piet uit den Haag - op reis ging? D'r vader had 't nou toch eenmaal aangenomen en veertig gulden was geen kattepis. Zaten we toch al niet in de zorg door de dubbele huur? Dan kon zij de machien inlossen. Over 'n paar weken was ze over d'r tijd en was ze de machien kwijt. Nee, Daar hoefde ze nou niet meer over te spreken. Ze was nou juffrouw of mevrouw - wat ze maar hebben wou.... Spier en meneer Spier liet z'n vrouw niet meer alleen op reis gaan én zeker niet om café-chantant ponshoer te zijn. Ik zou wel ergens geld zien te krijgen of anders

wat meubeltjes verkoopen. Als ze maar hielp herinneren. Ze dee nou wijs met 'n briefkaart aan Singer te schrijven, die zou 'k haar wel dicteeren. Frits moest 'n briefkaart halen en Georgine schreef. Toen ze klaar was liet ze 't lezen, zag 'k wat ze er van gemaakt had:

 
Weleedele heer ik ben de gehele week.
 
Afweezig daar ik uit de stad moet.
 
En zal u betale de volgenden week hoogachtend uw.
 
Dienstwillige dienaares.
 
Georgine Davidson.

Op verschillende plaatsen had ze gekriebeld, met e's of a's gesmokkeld. Een letter die ze te veel vond had ze met haar vinger weggedoezeld. Maar 't grappigst was 't eigenwijs opzetten van nieuwe regels.

‘Waarom lach je?’

‘Om je nieuwe zinnen. Waarom zet je achter week 'n punt en begin je 'n nieuwe regel met Afwezig?’

Ze kleurde. Die opmerkingen had ze niet graag.

‘Staat 't dan niet goed?.... Weten jullie nou zoo precies waar je komma's en punten moet zetten?.... Dat vin 'k nou nèt zoo lastig als vermenigvuldigen.’

Scherp en ik begonnen te lachen.

‘Hè, wat doe je kinderachtig!’

‘Zonder gekheid, vin je dat moeilijk?’

‘Ja.... onmogelijk lastig!’

‘Hoeveel is bijvoorbeeld zeven maal een en twintig?’

‘Dat weet ik niet.’

‘Kom nou snuit, hou je nou niet zoo!.... As je an zeven personen elk een en twintig appelen geeft, hoeveel hebben ze dan bij mekaar?’

Geprikkeld omdat Moos er bij was, spande ze zich in met 'n kleur van onwil en wrevel.

‘Zeven maal een en twintig.... Da's.... Da's.... Hoor is, me hoofd staat 'r nou niet naar! 'k Wil nou niet’ - en ze ging in groote drukte de tafel afruimen. Maar dat was 'n zwak van haar. Komma's, punten en vermenigvuldigen - daar stond ze buiten. Ik vond het goddelijk - heerlijk.

Nog terwijl Georgine bezig was, werd er geklopt, kwam juffrouw Stengevis op bezoek. Met de kalkhanden in den schoot, gluuprig rondkijkend met de onrustige oogen, lief-lachrig, - wat de velopbobbeling op den blauwigen neus telkens weer aandikte, zat ze te informeeren naar de gezondheid van Georgine.

‘Zeker kom u om geld, hè?’ viel Georgine haar in de rede.

‘Nou d'r bepaald om kòmme doe 'k niet. Maar às je 't heb sal 't me wellekom sijn; me huur, weet je’....

‘Hoeveel weken krijg-u dan?’

‘Twee weke. Meer niet en dan 'n rokkie van sestig cent, voor 't kind.’

‘Hoe gaat 't met Toosie?’

‘Nou je moeder was van middag bij me en die het 'r gesien. Se het nog wat nahoeste van de kinkhoes.... Geen brief van je man, wat?’

‘Nee, hij zendt tegenwoordig heelemaal niks.’

‘Wat 'n rare swabber toch voor een getrouwde man.’

‘Wil u 'n koppie thee?.... 't Geld zal ik morrege of overmorrege wel brenge.’

‘O best, hoor. Niks geen haast hoor.... Ja 'n koppie thee lus 'k wel.’

Georgine zette thee in de keuken. Bij de lamp zat juffrouw Stengevis met de kalkhandjes in haar schoot, àlles bekijkend zonder evenwel iets lang an te zien. Ze probeerde met mij in gesprek te komen, maar dat lukte niet bijzonder. Vies-lachend, alsof hij moppen aan 't vertellen was, luisterde ze naar Scherp, die het over den Aureus libellus had.

‘Woon je hier prettig, Ka?’ zei ze dan, lieverig.

‘Noù!’

‘Maggie met één woord spreke?’

‘Ja, moeder.’

‘Zoo is 't goed. - Niewaar meneer!’

'k Gaf 'r geen antwoord. Ouwe rancune. Dat voélde ze.

Voor 't allereerst zag 'k het hoekig, kamerbleek gezicht zònder lach, zònder vies velbobbelen rond den blauwigen neus, zònder zoet vertrekken der sneedjes-lippen. Ze leek zoo precies op een afgeleefde, ziekelijke koppelaarster, die 'k wel eens in de Nes gezien had -, precies dat vermoeid-gluuprige, dat grootegebitachtige van 'n jakhals bij 'n rottend kreng. Scherp begon de krant te lezen die Frits binnenbracht. Ik leunde slaperig in den leunstoel.

‘Hier is de thee.... Koud, hé?’ vroeg Georgine.

‘Nou.... En 'n Sinterklaasdrukte op straat!.... Je mag Toosie wel wat sende hoor.... Se set elleke avond d'r schoentjes uit.’

‘Binnen!’

Dat was juffrouw Doedelaar met 'n kiespijndoek om.

‘Maggik Kaatje al meenemen, juffrouw?’

‘Nou-ou eerst thee, mamma.’

‘Netje legt al in bed.... Wil je met Netje same slape?.... Da's lekker, hè?.... Same warmpjes onder de wol.... hè?’

‘Maggik, mamma?’

‘Als je zoet ben.’

‘.... Hè, heerlik! Hoor u oome Alfed.... 'k Mag met Netje same slape.... Geef u nou gauw me nachtpon mamma! Hè heerlik!.... Hoor u, moeder, ik mag met Netje same slape!’

‘Heb-u nog altijd zoo'n kiespijn?’ vroeg Georgine. De barbiersvrouw bevoelde tragisch den kiespijndoek:

‘O, juffrouw vreeselik.’

‘Doe u d'r niks tegen?’

‘Morrege wordt-ie getrokke.... Ja 'k doe d'r wel wat an.... maar an 'n kies kan je niet véel doen.’

‘Nee, allemaal geknoei,’ zei juffrouw Stengevis met een bij-

zonder vies lachje - ‘allemaal geknoei. Je mot niet veel an 'n kies wurreme.’

‘Dat zeg ik ook’ - meende juffrouw Doedelaar - ‘'k hè- l'r alles an geprobeerd: tabak, kamferspiritus, kreosoot, maar dat helpt alles 'n oògenblikkie en dan krijg je de scheute weer - got, juffrouw, je denk soo dat-se je hersene wegbore.... Maar da's nog niet 't erregste!.... Was 't maar 't èrregste!.... 't èrregste dat sijne de droome.... o, wat 'n àkelige droome as je even inslaapt. - Hè-du d'r ook soo'n last van van droome? - Net of je hoofd barst.... Hoe sou je nou altijd zoo droome van kiespijn?’....

Ze steunde met de rooie bolle handjes op de stoelleuning, praatte met vrindlijk-dikke lippen boven den kiespijndoek.

‘Als je maar van prèttige dingen droomt,’ zei Georgine met een knik van deelneming: ‘alle droome zijn niet 't zelfde. Gister hè'k èllèndig gedroomd van 'n hoop paarde, allemaal paarde van de tram die op de Dam stonde en me woue bijte.’

‘Dan krijg je polisiesake - daar kan je sèker van sijn,’ - lei juffrouw Stengevis met de sneelipjes uit: ‘paarde da's polisiesake.’

‘Da-weet 'k ook,’ zei Georgine bezorgd; ‘da's vroeger ook al is bij me uitgekomme - net de nacht voor 'k ruzie met 'n directeur kreeg, die niet wou uitbetale.’

‘Nou maar,’ meende juffrouw Doedelaar, wrijvend met rooie vingertjes over de stoelpolijsting: ‘an droome hecht 'k niks hoor. Elleke nacht droom 'k wat ánders en as je kiespijn heb, sie je de akeligste dinge. Van nacht sag 'k zoo de berge van goud voor me en me man die lag me d'r nakend in!.... Got, juffrouw, 't was gewoon om je dóód te lache.... en toen kwam d'r 'n gouwe kat en die stond tegen 'm te blaze.... 't Was sonder overdrijving om je te bedoen’....

‘Nou da's geen plezièrige droom,’ meende Georgine: ‘'k ben blij dat-ik niet zoo gedroomd heb. Goud da's àrmoe, niewaar juffrouw Stengevis?’....

‘Ja, goud da's árremoe,’ bevestigde juffrouw Stengevis, wijsknikkend.

‘.... En as je van katte droomt ga je met valsche mense om, niewaar?’ vervolgde Georgine.

‘Ja, dat kan nòoit misloope.’

‘Nou,’ zei juffrouw Doedelaar, smalletjes-lachend boven den kiespijndoek: ‘nou daar geloof ik niet zóoveel van.... droome is bedrog.... geloof ù nou in droome?.... 't Is benauwd as je ze het.... maar d'r in geloove!.... Ik geloof in niks.... In geen god, in geen duvel.... en me man ook niet. We sijn allebei vrijdenkers’....

‘Nou,’ - beweerde juffrouw Stengevis, bezorgd het hoekig hoofd schuddend -: ‘je mot niet spotte met dinge as droome - daar sou 'k je verhale van kenne doen - niewaar Sorsien?’

‘Mamma, geef u nou me nachtpon!’

‘Dadelijk,’ zei Georgine: ‘Ik geloof wàt an droome. Bij mijn komt alles uit.... Vanmorgen was 'k wàt blij da'k van 'n huis

dat in brand stond gedroomd had.... 'k Zag zóo de vlamme en vonke.... Weet-u wat dat zegge wil?’

Juffrouw Doedelaar plooide het gezicht in ongeloovige belangstelling - juffrouw Stengevis schudde wijslachend dat zij 't wel wist.

‘....As je van vuur en vlamme droomt krijg je fortuin in je leven’....

‘Nou daar hè'k wel hònderdmaal van gedroomd’.... lachte de barbiersvrouw.

‘....En zoo is d'r véel meer, niewaar juffrouw Stengevis?.... Bloed da's schande, niewaar?.... Enne 'n bruiloft... wà's ook weer 'n bruiloft?’

‘....'n Bruiloft da's verdriet en 'n bruid met 'n bouquet da's 'n dooie,’ lei juffrouw Stengevis uit.

‘....Enne d'r zijn nog méer dinge die 'n dooie beteekene.... Visch dà's 'n dooie,’ zei Georgine weer.

‘....O God,’ bobbelde juffrouw Doedelaar in-éens-angstig achter den kiespijndoek: ‘....'k Hè-van-nacht van lévende bòt gedroomd.’

‘....Nou let u nou is op of d'r geen dooie in uw familie of in uw's mans familie komt,’ troostte Georgine: ‘Tande uitvalle is ook 'n dooie, niewaar, juffrouw Stengevis?’....

‘Nou en hóé!’

‘....Enne as je van 'n dooie droomt dan krijg je met 'n levende te doen - is 't zoo niet? - Paarde da's politie.... dat he'k al gezegd. - Paarle da's trane....’

‘'k Hé-nog nooit paarle gesien,’ slap lachte juffrouw Doedelaar, den kiespijndoek wat verschuivend-‘dus dáar sal'k wel nietvan droome.’

‘Dat kè-je nooit wete’ - waarschuwde juffrouw Stengevis, met 'n smijdig dichtknijpen der sneelipjes en ze weer met een smak opengeulend: ‘ik heb as kind van de brandweer gedroomd, voor 'k de brandweer ooit gesien had.’

‘....Nou dat sou ìk wel is wille sien,’ glimlachte juffrouw Doedelaar èrg ongeloovig.

‘Nou maar 't wàs soo.’

‘....En je hoeft niet eens van paarle te droome,’ vulde Georgine aan: ‘brillante die zal u toch wel is gezien hebbe - die zijn óok trane.... En dan heb je muize: da's armoe, net zoo as goud.... en luize da's ziekte’....

‘....Enne koek niet te vergete,’ viel juffrouw Stengevis haar in de rede: ‘as je van koek droomt krijg je 'n siekte.... Me man droomde van koek èn twee dage later had-ie 'n aambeie van belang.’

‘....En weet je wàt geluk is?.... Soldate.... en spinnekoppe’....

‘Kijk nou is an,’ glom juffrouw Doedelaar achter den kiespijndoek: ‘'k kan d'r 'n eed op doen datter zoó'n kanjer van 'n spin op me hoofd sat vannacht.... Da's dan geluk, hè?.... En hoe zit dat dan met die gouwe bergen en die gouwe poes.... Onsin is onsin.... Me man en ikke geloove an geen god, an geen koninge, an geen duvel, an niks... Wij lese allebei De Rooie Duivel... Hèhèhè-è-è!’

Haar lach van voldoening nu ze zich zoo weergaas-brutaal èn òngeloovig toonde, kwebberde achter den kiespijndoek.

‘Lache om sulleke dinge is geen kunst,’ verdedigde juffrouw Stengevis met 'n bits trekken van den blauwigen neus: ‘je kan best van geluk droome terwijl je arremoe heb.... Hoeveel mense die niet te vrete hebbe sìjn d'r niet gelukkig, niewaar? Is dat nou soo niet? Ik ben niet rijk en tòch gelukkig.... En jij Sorsien?’....

‘Nou èn òf!’, zei Georgine: ‘ik zeg u dat droome uitkomme. D'r is nog véél meer. En let d'r nou maar is op nou u 't weet.’

‘O soo,’ zei juffrouw Stengevis: ‘heb u wel is van essetee gedroomd?’

‘Van esse-tee - niet da'k weet.’

‘Enne as je droomt dat je over 'n groot water gaat, over de see bijvoorbeeld dan hè-je 'n groote sonde op je gewete.’

‘Got, da's wel aardig,’ zei juffrouw Doedelaar, den doek verknuffelend.

‘En’ - zei weer juffrouw Stengevis...: ‘honde dat wil segge dat je met trouwe mense omgaat.

‘Zíe je,’ kleflachte juffrouw Doedelaar weer: ‘daar hè-je weer soo ies: van me hond die jongen mot, droom 'k dikkels, hoe kan je dan met valsche en trouwe mense omgaan, as je van 'n kat èn 'n hond droomt! Is 't nou waar of niet?’

‘Kan je niet met valsche èn met trouwe mense tegelijk omgaan,’ verklaarde juffrouw Stengevis: ‘nee, díé is goed - nou, ik ga met àlles om, met valsche én met trouwe - en jij Sorsien?- en soo sal 't wel bij ieder mens sijn - is 't niet? - As u niet an droome gelooft - geloof u dan niet da-je 'n mens sijn kàrakter kan sien uit de lijne van sijn hand?’

‘Nee, daar geloof 'k niks van.... Dat sijn van die dinge uit de middeleeuwe.... Ik geloof an niks,’ pootig-beweerde de barbiersvrouw.

‘Mamma!.... Mamma!.... Hè, toe geef u nou me nachtpon’....

‘Niet zoo dwinge, Ka!’

‘In 'n mens sijn hand ka-je alles sien - niewaar Sorsien - Dat vin je al bij Koning Salomo, hé?.... Nou en wat staat 'r in 't testament?.... In 't boek Job?.... Nou?’ - Even zweeg ze, om met dichtgesmakte lipjes de kamer triomfantelijk-wijs rond te kijken: - - - ‘In 't boek Job staat: ‘God die het in de hand van alle mense de teekene geschreve.... opdat ieder sijn lot kan leere’.... Dat mot je toch niet uitvlakte, niewaar?.... In 't testament staat niks of 't is waar.... Sommige dingen ka-je al van buite sien.... Bijvoorbeeld’ - even loerend naar de rooie dikke handjes van juffrouw Doedelaar - ‘om soo van buiten te sien heb-u 'n vochtig temperement.’

‘Hè-hè-hè-hèèè!’ bobbelde juffrouw Doedelaar met veel pret - ‘wat is vòchtig, juffrouw?’

‘Nou da's koel.... Mense met korte dikke hande hebbe 'n vochtig temperement - dat kompt dikkels uit. Meneer, bijvoorbeeld’ - hier schrikte ze Scherp op, die achter z'n krant te gnuiven zat van pleizier: ‘meneer die het vèel te lange hande - da's sooveel

as spotzucht en soms - maar dat slaat natuurlijk niet op meneer - en soms geslepenheid en bedrog.’

Scherp en ik kregen een proestbui.

‘Nou tòch is 't soo,’ hield juffrouw Stengevis vol, blij dat ze de algemeene attentie had en met 'n sterker velgerimpel om den vouwbeenneus:.... ‘D'r sijn soo'n boel dinge, waar je eerst om lacht en waar je later om huilt.... Heb-u nou bijvoorbeeld juffrouw’ - da's weer tot juffrouw Doedelaar, die net meelijdend 't hoofd schudt - ‘geen moeilijke bevalling gehad?’....

‘Ja, dà's waar,’ bevestigt juffrouw Doedelaar èrnstig-verrast: ‘en wàt 'n moeilijke.... de dokter most de tang gebruike.’

‘Nou sie je,’ triomfeert wèer juffrouw Stengevis: ‘da was nou an uw vingers te sien en dat kompt meestal uit, niewaar Sorsien, vrouwe met heele korte vingers, die bevalle altijd moeilijk en gaan ook wel is dood in d'r kraambed. - Meneer’ - da's tegen mij - ‘die het slanke vingers met groote geledingen, dat wil segge dattie 'n hoogvliegende geest het, gepaard met boosheid en vermetelheid... Ja lach u maar... Se lache allemaal as se 't voor 't eerst hoore.... Sorsien, die het witte stippe op d'r wijsvinger - weet u wat dat segge wil?.... Dat wil segge eer en waardighede’....

‘En 'n zwarte stip?’ lachte Scherp smakelijk, zijn hand onder de lamp houdend.

‘Swarte stippe sijn 'n slecht voorteeken.... 't Sou me niks verwondere as u.... maar u mot 'r niet boos om worde.... as u nog is in de gevangenis kompt.’

‘Voor béértjes: Nou dàt kan wel! Hahaha! Hahaha!’

‘Hahaha!’

Een oogenblik schàteren we 't uit.

‘Nou seg u mijn dan is uìt de lijne van me hand,’ zegt juffrouw Doedelaar, tegen mij knipoogend: ‘dan wil ik wel is wete hoe 't met me leve staat.’

‘Sie u,’ zegt juffrouw Stengevis, terwijl ze 't rooie, vette handje in haar eene kalkhand houdt en met den wijsvingervan de andere de lijnen aanwijst: - ‘Dá's de Venusberg.... daarom heen loopt de lefenslijn.... da's de voornaamste lijn.... da's de lijn waaran je alles sien kan’....

‘Hè-hèhè-èèè-èèè!’ - giegelt juffrouw Doedelaar achter den kiespijndoek, met een pogen om haar groote belangstelling achter drukte van praten te verbergen; ‘en wat lees u d'r voor wijs in, hèhè-hè-èèè!’

‘.... Uw lefenslijn is lang en dun - da's van 'n bedaard karakter en lang lefen....’ - molligjes, viezerig, rimpelt het witte vel om den neus en de kalkhanden betasten het rooie vleeschpootje....

‘- da's de natuurlijke lijn, die begint vlak onder de berg van Jupietèr.... sie u.... die is kort bij u.... da's aanleg voor een beroerte.... sie u.... dat wil niet segge dat u 'n beroerte hèppe sal, maar u het d'r aanleg voor....’

‘Nou je voorspelt me wat, hè-hè-hè!’

‘.... Uw lefenslijn wordt van 'n andere lijn doorsneje.... da's 'n toefallige siekte.... sie u.... da's kiespijn..... en da's de lijn van Sa-

turnus of de gelukslijn.... sie u.... die kronkelt in de verdieping, da's arremoe, siekte en hoofdpijn’....

‘Nou da's 'n heeleboel voor me geld.... Wie gelooft nou sùlleke onsin!.... Me man en ikke geloove an geen god en geen duvel.... Dat is me soo ies..!. anleg voor 'n beroerte, arremoe, siekte en hoofdpijn.... Ik kom nog is terug, seg!... Wat seg u meneer?.... Hè, wat 'n bijgeloovigheid!’

Sipjes kijkt ze over den kiespijndoek, zuur lachend, druk in haar ongeloof,

‘En 't kompt altijd uit, niewaar Sorsien?.... 'k Heb is 'n kemiek gekend - je weet wel wie, Sorsien -, die had vereelte puiste in sijn lefenslijn en die het later ook 'n moord begaan, niewaar Sorsien - die stak 'n vrouw waarmee die leefde met 'n mes in d'r sij dat d'r ingewande dr uithinge - en as d'r rooie lijne op de natuurlijke lijn sijn, dan heppie 'n moordenaar voor je.!.. Vraag is an Sorsien, die het 'n plotseling afgebroke lefenslijn.... Vraag d'r is of ze niet gelooft dat se plotseling an d'r end sal komme....’

‘Ik geloof d'r waarachtig in,’ zegt Georgine met groote overtuiging.

‘Nou maar juffrouw, daar mòt u niet in geloofe.... sulleke onsin.... daar sou je siek van worre - as je d'r an geloofde....’ adviseert juffrouw Doedelaar.

‘Seg dat nou niet,’ vermaant juffrouw Stengevis: ‘d'r sijn meer bovennatuurlijke dinge.... Bij 'n man die met sijn eigen dochter geleefd het - 't is gebeurd, hoor! 't meissie was swanger van 'm! - vonde ze in de gelukslijn 'n witte snee....’

‘Nou maar 'k vin 't alle-jezische-larie.... Je levenslijn afgebroke.... Hèhèhè-hè-èèèè! Hoe is 't gosmogelijk!’ lacht de barbiersvrouw, zenuwachtig-druk

‘Nou en ik gelóóf d'r an,’ herhaalde Georgine.

‘Kom juffrouw wees wijser.’

‘Ja, ja,’ - knikkelt juffrouw Stengevis: ‘je mot maar ongeloofig sijn.... U is de eerste en de laatste niet.... De profeet Jesaia.... wat sei die?.... Die sei.... Uwe hand verkondigt, dat gij lang lefen suit.’

‘Ach met die profeete!.... Hermans van De Rooie Duivel da's geen profeet.... En die bemoeit zich met de mindere man!.... O soo!.... Kom Ka, hebbie je nachtponnetje?....’ Er is iets van ruzie in haar toon nu haar hand niet fortuinlijk is.

‘Dag mamma,’ wenscht Kaatje, blind van slaap.

‘Dag snòet - bè-je 't kind van mamma?.... Zal je zoet slaapies gaan doen?’

‘Ja mamma....’

‘.... Enne morgen zal 'k wat lekkers in je trommeltje legge, hoor.’

‘Willik meneer is in sijn hand kijke,’ smoezelt juffrouw Stengevis, even naar Scherp kijkend, dan naar de kopjes, dàn naar 'n prent.

‘Dànk u,’ zegt Scherp, grinnekend. ‘De gevangenis is al welletjes.’

‘O soo,’ valt juffrouw Doedelaar zurig uit; ‘meneer is net soo wijs as ik.... Sulleke onsin - got watte 'n onsin - hoe haalt 'n mens 't in s'n hoofd om an sulleke onsin te geloove.’

‘Da's nou maar omdat u gelukslijn niet gunstig staat,’ begint juffrouw Stengevis weer, een weinig valsch. De eerste de beste barbiersvrouw die je met zoo'n arrogantie tegenspreekt!

‘Op me woord van waarachtig niet. Nou as u dàt denkt, dan het u 't glad mis. Ik gloof an niks - an niks van die kul. - Je komt altijd bekocht uit, as je an die lutteputtigheid gelooft.... Op de kermis hadde se me eens voorspeld dak met 'n offesier sou trouwe.... sulleke kies van die mense.... Jeesis nog toe!.... Met 'n offesier! 't Is se allemaal om je dùbbeltjes te doen....’ Dat klinkt als een beleediging.

‘Nou,’ zegt juffrouw Stengevis, gepiqueerd-ingehouden: ‘elk sijn meug sei de boer én die vrat essetee....’

‘Nou laat mijn dan maar essetee vrete,’ valt juffrouw Doedelaar vinnig uit: ‘essetee is ook 'n eten! Hèhèhè! Mijn man die seit altijd: - Pas op de cente; da's àlles! - Ga je mee Ka? - Seg de heere goeiendag!’ Er is even een stilte van vrouwen die slàg geleverd hebben. Dan zegt ze weer rustig tot Georgine: ‘Juffrouw u mot 'r an denke om meneer s'n schoene vóor de kamerdeur te sette en niet voor de voordeur, de eerste de beste die 's morges 't portaal in loopt sou se anders kenne gappe, niewaar, as me man d'r niet op let.’

‘O, da's goed. Dank u.’

En die laatste woorden vormen een gèbeùrtenis.

De oogjes van juffrouw Stengevis flitsen in éens op uit hunne doellooze dwaling, gluren schuinweg naar juffrouw Doedelaar.

Georgine is van kleur verschoten.

‘Frits poest se anders wel netjes, niewaar meheer?.... Ach as u 'm 'n footje in de maand geeft, gaat-ie voor u door 't vuur. - Nou Ka. - Nou gaàne wij. - Lekker met Netje in één bed, hè?....’

‘Dag mamma. Dag oome Alfed. Dag moeder. Dag meneer’....

Juffrouw Stengevis wrijft met een kalkhandje over den mond. Nou wèèt ze door een toeval hetzelfde wat papa en mama Casper weten, het gróóte geheim van den meneer met wie Georgine het hóúdt, - want niewaar às elleke morge de schoene van 'n heer voor de deur staan.... Nou en soo'n ontdekking is wel 'n visite waard.... En op soo'n lollige, stiekeme manier als je 't merkt... En soo'n sodejuus schandaal van 'n getrouwde vrouw.... en hoe se verneukt is geworde op die middag toen se wou wéte of die meneer Spier bij Sorsien bleef eten.... Maar nou wist ze. Nou wist ze....


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen