|
| |
VI. Kabotijn-leven.
Zonder meer praten komen we bij De Mijtelaar, waar het vol is. Elk tafeltje van de nachtpittenkroeg is zoowat bezet. Ze zijn niets verwonderd dat we kwart voor drie binnenwippen, De vrouwen hebben vluchtig bekijks. Er wordt onderling gesmoesd. Ze zien op van hun grocjes, wachten even met kaarten. Dan is de ‘harmonie’ er weer.
Zonderling gezelschap. Je leert ze langzamerhand kennen. Dát is de ouwe bankier, die verlejen jaar z'n vrouw verloren heeft, nu scharrelt met juffrouwen van 't ballet, kleine actriecetjes en wat verder voor geld te hébben is. Dát is een jong schilder, sjaggeraar in stillevens, genrestukken voor het ‘familiepubliek.’ Op een der ‘driejaarlijksche’ heeft-ie zoo'n ding gehaald. Je weet wel zoo'n ding. Zijn klanten zijn pàsgetrouwde menschen die de weelde van 'n bruidschat in contanten nog niet te boven zijn, een parvenu-dokter. die zijn sa-lons, zegge sa-lons, ar-tis-tiek, inricht, een hotelier, die elk jaar een nieuw vertrek in de kunstverf zet, enz. Dàt is Piet, lange Piet, bleeke Piet, Puisten-Piet. Z'n moeder heeft geld. Hij maakt 't op, zoolang die kan. Zóó lang. Z'n oogen staan flets, z'n haar is uitgevallen - ingevreten kale plekken en wat stoppels op het achterhoofd. Hij is een en twintig. De erfenis van zijn pa zit hem dwars. Door de dokters is-ie opgegeven, vertelt ie-zelf. Nou drinkt-ie. Als-ie gaat liggen, is 't uit. Dàt is ‘die advocaat’. In z'n studententijd moet-ie 'n eerste uitgaander geweest zijn. Nou kandie nog maar niet tegen het gewone leven, tegen de nieuwe lessenaars van z'n kantoor, tegen z'n eerwaardigheid, tegen vroeg-naarbed-gaan. Dàt, die blonde, suikerzoete, vlaamsche jeune-premier, die met een getrouwde vrouw leeft. Dàt is 'n kleine makelaar in assurantiën. Dàt de vrouw van een acteur, van wie Guus en Duif verhalen doen van nou-nou. Dàt, een soufleur, die z'n vrouw mishandelt, als ze gewetensbezwaren heeft tegen z'n laat thuiskomen of wegblijven. Dàt, een failliete behanger, nu redacteur van een politiek spotblad. Dàt, 'n komiek die twee maanden getrouwd
| |
| |
is en in scheiding ligt, omdat zij zich niet wil laten ranselen. Dàt een diamant-joodje, die kennis heeft aan ‘artisten’. Dàt een jonge componist, die veel vrienden bij de kranten schijnt te hebben. Er zitten er véél meer. Voor en achter. Ook een paar ‘mintenees’ uit de Pijp.
‘Zoo nachtpitten!’ - ‘Wel jezis, Piet, wat hé-je 'n mooie das an!’ - ‘Dag Guus.’ - ‘Dag lief-ie!’ - ‘Gòverdomme daar hé-je dat ouwe kreng ook!’ ‘Zoo sallemander!’ - ‘Annemen!’ ‘Duif, hé-je 'm weer staan als 'n dief?’ - ‘Dag Guussie, dag kind.’ - ‘Wie geeft 'r!’ - ‘Annemen!’ Er is nog één tafeltje voor ons. Groc. Groc. Groc. Groc. Duif eet een portie mosselen. Guus 'n stuk gebakken visch. Georgine 'n broodje met vleesch. Ze hebben wel allemaal in De Slok gesoupeerd, maar tegen drie krijg je trek, krijgen zij trek. Aan de groote tafel spelen Piet, de schilder, ‘die advocaat,’ de jeune-premier, de soufleur, en het diamantjoodje.
‘Jezus Mirande!’ roept Guus: ‘wat gokken die!’ - De jeunepremier zit met een verhit gezicht achter de ‘bank’. Z'n oogjes zijn klein. De blonde haren trillen op de papkoonen. - ‘Schoppenboer!.... Ruitenaas!’ - ‘Nou dan! Nou!’ - ‘Daar gaat me riks!’
- ‘Klaverenvrouw!’ - ‘Wel Jezus Christus!’ - ‘Ik schei 'r uit!’
- ‘Da's godverdommis vuil!’ - ‘Wa's godverdommis vuil?’ - ‘Om uit te scheijen met zooveel winst! Geef 'n ander dan ook 'n kans!’ - ‘Jij kan krijgen wat ik jóu wensch! Ben jij belazerd! Gisteravond heb ik twintig gulden verloren!’ - ‘Dat lieg je! Jij wint altijd! Is 't waar of niet?’ - ‘Nou ik verdòm 't! Jij maakt altijd stront as je verliest!’ - ‘Kom nou, nog één bankie. Wees nou niet flauw Sjaak!’ - ‘Nee!’ - ‘Wat bé-je 'n verdommeling! Kom nou Sjaak!’ - ‘'k Heb om tien uur repetitie.’ -‘Hebbie dan niet an zes uur slaap genoeg?’ - ‘Kom nou Sjaak! Ik geef nog 'n rondje. Annemen!’ - ‘Die advocaat’ houdt de bank. Ze steken versche sigaren op, beginnen weer. - ‘Wat 'n gokkers,’ zegt Duif, verontwaardigd. - ‘Drink jij maar liever niet zooveel,’ zegt Dirk, - ‘Zeg is ik ben me daar 'n kind!’ - ‘Strakkies hebben we maar weer last met jou!’ - ‘Blijf nou van me glaassie af! Verrek nou, zeg!’ - ‘Parlementair blijven, Duifie!’
- Duif zit er lodderig, ingezakt bij. Zij begint de ‘hoogte’ te krijgen. Thuis hindert dat niet. Hier zit je met 'r opgescheept. -‘Duif, schatje, zou je 'r maar niet uitscheien? 't Is kort dag.’ -‘Wat wille jullie toch van me! 'k Ben niet dronken zeg. Jessus wat benne jùllie toch voor mense!’ - 't Lawaai wordt weer sterker. ‘Die advocaat’ heeft ruzie met 't diamant-joodje. - ‘Jij kijkt verdomme onder de tafel!’ - ‘'k Sal dood blijfe as d'r 'n haar van me hoofd an dach!’ - ‘As d'r hier valsch gespeeld wordt gooi ik de kaarten neer!’ - ‘Wie speelt 'r valsch, sodejuu!’ - ‘Wie wie zegt!’ - ‘As je me dat nog is zeg, sla ik je vierkant op je smoel!’ - ‘Da's geen argument, gòverdomme!’
- ‘Zullen we d'r dan maar uitscheije?’ - ‘Ik schei d'r uit!
| |
| |
Jullie maken d'r 'n pan van!’ - ‘Natuurlijk! Jij wou al dadelijk niet meer.’ - ‘Ach vent, stik! Met jou speel ik toch nooit meer. Speel niet as je d'r niet tegen kan! Wat bliksem is dat!’ - ‘Eerst afspelen, asjeblief! Wat is dat voor manier! Wat hebben wij met jullie stront te maken! Ik heb een gulden opgezet! Spelen we of spelen we niet?’ - ‘Nee. Ik ga d'r van door! Aannemen!’
- ‘Piet, jij mot nog betalen.’ - ‘Drie, vijf en dertig.’ - ‘Morgen bij Mast.’ - ‘Dag mense.’ - ‘'k Zal doodvallen vóor ik an jou nog 'n dubbeltje waag!’ - ‘Mot jij weten! Saluut!’ - ‘Saluut!’
- ‘Willen we doorspelen?’ - ‘Koos neem jij de bank. Vooruit nou!’ - ‘Aannemen!’ - ‘Gerrit breng nog is vijf glaassies cognac!’ - ‘Schoppen tien, schoppen twee....’ - ‘Let nou op gòverdomme!’
Om de tafel hokken ze. De schilder heeft 'n rooie kop, rood en moe. Piet, bleeke Piet, naast 'm, kijkt naar de kaarten met groote omkringde oogen. Z'n gezicht is vaalblauw, vies, verlept, mager. Z'n handen beven als ie z'n glas cognac omslaat. ‘Die advocaat’ met z'n dikke bolle koonen is koortsachtig in al zijn doen, gejaagd bij 't opgooien der kaarten. De soufleur zit in één gebogenheid van aandacht, diamantjoodje glimlacht. De ouwe bankier die al dien tijd gebabbeld heeft met de vrouw van den acteur, is opgestaan, kijkt toe over den schouder van den soufleur. De redacteur van het politieke spotblad zit zwaar te beweren over kunst met den groenbleeken komiek.
....Ibsen.... da's 'n reus.... da's 'n reus.... Hebbie Klein Eyolf van 'm gelezen?’
.....Nee,’ zegt 't groenbleek komiekje: ‘wat is dat voor 'n stuk?’
‘'n Stuk.... 'n stuk moderne kunst zeg ik je.... kè-je Bouwmeester Solness?’
‘Nee,’ zegt 't groenbleek komiekje, èrg klein achter z'n heete groc.
‘.... Da's 'n pràchtig stuk.... Verdomme wat 'n werk!.... Kè-je Rosmersholm?’
‘Nee,’ zegt het groenbleek komiekje.
‘Ibsen da's jé kraan, zie je.... Ze zijn te stóm om 'm te begrijpen.... te stom. Ibsen is 'n reus, 'n reus.... Kè-je Peer Gynt?’
‘Peergint? Wel is van gehoord,’ zegt groenbleek komiekje: ‘is dat niet die echtbreuk-geschiedenis?’
‘Nee! Wèlnee. Da's’....
‘Hahaha! Hohoho! Gòverdòmme! Haha! Hohoho!’ - ‘Nou heb maar niet zoo'n lol as iemand verliest!’ - ‘Ik zet vijf gulden!’ -
‘Nou jonges, ik waag d'r 'n tientje an.’ - ‘Nee, nee, nee! Niet zoo verdomd hoog!’ - ‘As de bankhouer wil, hebben jullie je bek te houen.’ - ‘Ik doe 'm!’ - ‘Jezis Christus!’ - ‘God zal me kraken!’ - ‘Hahaha!’’ - Da's 'n bof! Da's gewoonweg boffen!’ - Wat heit-die vrijer 'n geluk in 't spel!’ - ‘Dat kost je 'n rondje!’ - ‘Wat binne jullie 'n verdomde gokbeeste!’ roept de vrouw van den acteur. - ‘Drink-ie mee van 't rondje, Sanet?’
- ‘Geef mijn maar 'n residaatje,’ zegt Jeannette, - Dan wordt er
| |
| |
buiten gescheld. Drie uur. - ‘Wel hé-je nou ooit!’ - ‘Goeien morgen Treessie!’ - ‘Dag Trees-ie!’ - Trees, die laatst op straat stond te schreeuwen, toen we bij Dirk en Guus waren, komt binnen met 'n prettig jongmensch. Ze ginnegapt, fluistert zachies met Guus en Duif, terwijl het jonge mensch verlegen bij al dat rumoer naast een leeg tafeltje drentelt. - ‘Dag Spier!’ - ‘Dag Trees!’ - ‘Dag Sjorsjien!’ ‘Kommie niet bij ons zitten, Trees?’
- ‘Nou.... ik ben met iemand die jullie niet kennen.’ - ‘Kom maar zitten!, Kom nou!’ - Trees vraagt 't jongmensch of-ie kennis wil maken. Hij wil niet, is te verlegen. - ‘Wat 'n broekie heeft ze nou weer bij zich,’ kwaadspreekt Duif. - ‘Elke avond 'n ander,’ zegt Guus. - ‘Wat bestelt ze nou?’ - ‘Jessus, Jessus! Wat 'n kreng! Mevrouw mot kip hebbe!’ - ‘Wat 'n brutale bliksem! Wijn ook! Zij kommandeert maar! Hè, wat 'n broekie! Hoe sjeneert ze zich niet!’ - Het jonge mensch zit verlegen over Trees, glimlacht, heeft kleine, zachte, schuwe bewegingen, houdt z'n nieuwe glacés an. Trees leunt lacherig, druk, driest op het tafelblad, speelt met 't jonge ventje, dat niet ouder dan zij, evenwel schrikkelijk groen lijkt bij het bleeke, wetende meisje.
Wij kijken, babbelen, lachen. Georgine schatert om moppen van Karel: Guus en Dirk doen akelig-lief met elkaar, handjesdrukken, fluweelen woordjes: Duif drinkt, begint te stotteren; Scherp doet uitgelaten-vroolijk.
Van de speeltafel zoemen doorwarde schreeuwstemmen; de redacteur en komiek kletsen over de Vic; de bankier babbelt met den jongen ‘componist.’ Geld rinkelt, lepeltjes tikken tegen glazen - een dikke lach drijvend op het vet lawaai - en een vogel bij het buffet die in het geschreeuw, gelach, gegons, in den stank van de kamer, in de rotting van tabakswalmen, snerpendhelder, met aangehouden trillers, diepe melankolieke watergrondtonen, begint te fluiten.
‘Zouen we nou maar niet opstappe?’ - ‘Is 't alwéer dag?’ -‘Ja, Dirrek.... 't is bij vieren!’ - ‘Wel Jezus hoe laat!’ - ‘Dag Treesie!’ - ‘'k Ga zoover mee!’ - ‘Vooruit dan!’ - ‘Dag Piet!’ - ‘Dag dikke sallemander!’....
Buiten is 't dag. We zien er groenig-verfletst uit. Niemand heeft een normaal gezicht. De vrouwen lijken ziekelijk-bleek, behalve Duif, die dronken is. Zij loopt met Karel vooruit. Hij, klein, tenger met 'n kort zwart jasje en 'n lichtgrijze pantalon. Zij, dik, slobberig, met 'n scheef-hangenden hoed. Hij probeert op den rand van de stoep te loopen. Zij trekt hem er telkens af, rukt aan de schellen.
‘Duif, schei toch goddoome uit!’
‘La-me nou me lol.... Ik mot’....
‘Blijf d'r nou af! Maak nou goddoome niet zoo'n schandaal. Daar staat een smeris!’
‘Klabakkie!.... Klabakkie! Wat hé-je 'n lekkere snor!’....
‘Hou toch je bek!’
| |
| |
‘Klabakkie!.... Klabakkie-ie-ie!’
‘Wil je nou met alle geweld heibeltjes maken!’
‘Klabakkie-ie-ie!’
Dirk komt er bij.
‘Jeesus Christus, Duif, hou nou je smoel!’
‘'k Heb sin in die klabak s'n snor! Klabakkie!’....
De agent kijkt lachend 't zoodje an. Scherp geeft 'm 'n sigaar.
Verder gaat 't langs het Sarphatipark. 't Regent niet meer. Bleeke, slappe plasjes liggen op de stoepen. Duif moddert er door. Haar sleep is kletsnat. Karel sjokt haar vort. Onzeker loopen ze langs den huizenkant, langs de kille, natte, dooie huizen, de harde, wezenlooze huizen, die te kniezen staan in den grauwen, doffen vroegmorgen.
‘Zal ik nou is in die paal klimme?’, schreeuwt Duif.
‘Nee loop door!’
‘Nou wil ik!’
‘Wees toch niet zoo verdomd lastig!’
‘Ik mot in die paal weese.’
‘Als je nou niet meeloopt, laa'k je zoo staan!’
‘Ga jij maar door!.... 'k Sal wel thuis komme!.... Ik mot in die paal weese.’
‘Kom nou!’
‘Wat bè-jij.... toch.... 'n.... beroerling!.... Wat bè je.... voor....'n.... fluim zeg!.... Ik mot!’....
‘Scherp, help is 'n handje!’
Met z'n tweeën sjouwen ze haar mee. Dronken, idiooterig, lacherig om alles, laat ze zich sleepen langs de huizen wier looden ruiten verleefd glazen in 't kleurloos, lustloos, verleefd ochtendlicht.
Voor de huisdeur wil Duif niet naar binnen. Guus en Dirk, slaperig, bleek, praten, doen, dreigen. Ze wil niet.
‘Ik verdóm 't... Ik wil nog 'n luch-ie scheppe!.... 't Is zoo lekker weer!’....
‘Kom nou, Duif! 't Is bij half vijf!’
‘Zoo schàtje!’.... Zoo lekker dier van me!’
‘We gaan allemaal mee naar boven!’
‘Jij zal mijn verneuke!’ - Dirk wordt nijdig.
.... ‘As je nou denkt dat we voor jou niet op ons nest zullen komme, hè-je 't glad mis!.... Als je niet direk naar boven gaat, doe 'k deur op 't nachtslot!’
‘Jij.... dóe.... maar!.... Ik mot 'n luchie scheppe!’....
‘Zullen we d'r dragen?’
‘D'r zit niks anders op!’
‘Neem dan maar op 't zoodje, jongens! Eene! Tweeè! Drieë! Hallooo!’
Duif giert 't uit van 't lachen.
‘Wel Jessus nog toe!.... Wel Jessus nog toe! Niet zoo onder me arreme kietele! Ik pis in me broek! Hahaha!.... La-me niet vallen! Hahaha!’....
| |
| |
Karel, Scherp, Dirk en 't jongmensch van Trees, dat plotseling heldhaftig wordt, dragen haar de trap op. 't Gaat tot aan de bocht. Daar struikelt Karel en begint zoo onbedaarlijk, zoo opgierend te lachen, dat de menschen in 't huis wakker worden. Tweehoog gaat een raam op. Een man met verwarde haren, in z'n hemd, kijkt kwaadaardig naar Georgine, Guus, Trees, die op den stoep staan.
‘Hoe-re! Hoe-re-tuig!’ -, schreeuwt-ie en 't raam bonst dicht. Kort en bondig.
‘Gaan jullie onder 't raam vandaan,’ zegt Dirk wijsgeerig op de trap: ‘Strakkies smijt-ie zwijnderij naar beneden!’
‘As-die 't hart het!’
‘Mot ik hier nou blijve legge! Me ribbe breke! Hahaha!.... Ik bepis me!.... Hahaha!.... Ik bepis me!’
‘Kom nou Karel, trek op!’
‘'k Ben d'r vlerk kwijt!’
‘Nou pak an!’
‘Nou dan Scherp! Zet af in jouw hoek!’
De laarzen bebonsen, betrommelen de trap. Karel lacht, vloekt, Duif giert, lalt als een krankzinnige.
.....D'r knijpt 'r een in me kuite! Ze knijpe goddoome.... in.... me.... kuite!.... Vuile schooiers!.... Hahaha!’....
Net als ze op 't donker portaal ligt, wordt de achterdeur door Stientje geopend. Het kind staat in haar nachtpon op bloote voetjes, zoo uit het bed gesprongen.
‘Is moe daar?’ zegt ze slaperig.
‘Kruip maar weer gauw in je nest,’ zegt Dirk: ‘Vooruit! Mot je zoo in je hemd an de open deur kommen?’
‘Leit moe daar op de grond?’ vraagt ze nog eens.
‘Gòverdomme! Gòverdomme! 'k Ben geloof 'k lazarus! Hahaha!’ tiert Duif.
‘O,’ zegt Stientje, slaperig - zonder verwondering.
‘Kom Duif, naar je bed!’
‘Leg-u d'r maar in bed, meneer. Als ze spoegt gaat 't weer over. Ik zal wel op de canapee gaan leggen’ -, raadt 't bleeke kind.
‘Hopfalderiere, hopfaldera! Heisse! Heisse Heisse! .... brult Duif.
‘Hou nou je smóél!’ zegt Dirk woest.
De man van tweehoog begint boven nog eens. Kort en krachtig roept-ie an de trap:
‘Hoeré!.... Hoe-re-tuig!’
‘Da's twéémaal!’ schreeuwt Karel terug die 't óok te pakken heeft. Eindelijk ligt Duif aangekleed op haar bed. Ze lalt, zingt nog, is te zat om 'r uit te komen.
‘Dag Stien!’ zeg ik, het kind op de koontjes tikkend.
‘Dag meneer!’
‘Kruip 'r maar weer gauw in, schaap.’
‘Wees voorzichtig, als je d'r uitgaat,’ waarschuwt Dirk - ‘voor die vent van tweehoog.’
| |
| |
‘Ajuus!’
‘Slaap lekker!’
Karel komt 't laatst uit de deur, krijgt 'n klets stinkend water van tweehoog op z'n jas.
‘'k Zal je bekend maken!’, schreeuwt-ie kwaadaardig tegen 't dichte raam: ‘'k zal je bekènd maken, vuilik! patser! 'k Heb getuigen hoor!’
Raam open; hoofd: ‘'k Zal je leeren van je nachtskandaal, kale studente!’ Raam dicht.
Karel: ‘Smeerlap! Kom d'r is uit! Kom d'r is uit!’
Raam open; hoofd: ‘As je wacht, zal ik me broek anschiete, leelike sodemieter!’ Raam dicht.
Karel: ‘Ploert! Schooier!’ En dan de anderen, langzaam aftrekkend in koor:.... ‘Schooièr! Schooièr!.... Schooier!’....
Wakker geworden door al dat spektakel, heelemaal nuchter, brengen Scherp en ik Georgine naar huis.
‘Ik geneer me voor juffrouw Bok,’ zegt ze.
‘Nou voor één keer,’ troost Scherp. - Bij de deur is het 't gewone afscheid. ‘Goeien nacht, Georgine.’ - ‘Zeg maar liever goeije morge.’ - ‘Zie ik je nog ergens van àvond?’ - ‘Nou, in De Slok.’ - ‘Hoe laat?’ - ‘Nou niet voor tienen. Eerst 't kind naar bed leggen, dan me moeder is opzoeken. Blijf nou niet zoo lang staan voor de buren.’ - ‘Dag Georgine. Slaap lekker.’
- ‘Da-a-a-a-a-g!’
Weer klotsen Scherp en ik naast elkaar. Er komt beweging in de straten. Melkboeren rijden, werklui gaan naar het werk. Ik voel me als een misdadiger, ellendig, vies, bleek, schrikkelijk moe.
‘Je weet toch da'k bij je slaap?’ zegt Scherp. - ‘Natuurlijk. Ben jij ook zoo òp?’ - ‘Ik nee.’ - ‘Wat is 'r eigenlijk met jou gebeurd?’ - ‘Dat zal 'k je thuis vertellen.’ - ‘Begin nou maar vast. Anders wordt 't nòg later!’ - ‘.... 'k Geloof niet da 'k nóu juist frisch ben,’ zegt hij. ‘Wanneer is 't gebeurd? Laat's kijken.... Gister.... Eergister. 't Is eigenlijk komiek aangekomen. D'r was 'n oom overgekomen en 'n tante. We hadden gedineerd, waren an de koffie, Saar was 'n paar dagen gelejen jarig geweest. 'k Had 'r wat rozen gekocht. 't Is 'n goeije meid, al kan je weinig met 'r praten. Nou zit ik zoo met 'n roos in me handen, bij het vuur - ze stoken àl bij ons thuis en waàrachtig, op me woord - ik dee 't niet om me an te stellen - dat geloof-ie toch wel als 'k 't zeg, niet? - zonder 'r bij te denken, zeg ik zoo zachies:
‘O, Rozen, droef en schoon, ik heb U uitgekozen,
Voor àl mijn koude doôn, roode en witte rozen’....
God, je begrijpt toch wel, dat 'k Kloos niet opzeg waar me tànte bij is èn me oom, die 'n groothandel heeft in pruimen, konfijtedalen, sinaasappelen, rozijnen, èn me vader, die nét zooveel weet wié Kloos is als die straatveger daar, èn me moeder èn
| |
| |
Saar. Je begrijpt toch wel, dat je jezelf voor je kop slaat, eer je’....!
‘Jawel, jawel. Je doet 't in gedachte.’
‘Natuurlijk. Nou opeens schrik ik op. Me vader, oom en tante lachen, nee maar làchen. Wat valt 'r nou te lachen, zeg ik nijdig. Je lijkt wel gèk met je geleuter, zegt vader en meteen doet-ie me na - Au rozen! Au! Zeg me liever wat de Central Pacific of de Denver Rio's vandaag gedaan hebben, lacht oom van de konfijtedalen. - Wat doe je met 'n roos? Zoo is-die nou altijd, zegt vader. Die gekkigheid zal 'r wel uitgaan, zegt tante: niewaar Moos? - Au rozen! Au rozen! -, roept vader. Ik hou me mond. Wat mot je 'r op antwoorden? Maar toen werd-ie giftig. Meneer houdt z'n mond, zegt-ie, meneer is beleedigd, meneer staat te hóog boven ons, meneer veràcht ons, meneer leeft in hooger sfeeren, meneer zit altijd in de wolken, in de blauw-blauwe, geelgroene paarsklontige wolken! Nou, kè-je niks zeggen? Daar had je weer de gewone ruzie. Nou zal ik is niét kwaad worden, dacht ik. Welnee - zeg ik - u heb groot gelijk. - Mot je me nog voor de gek houen ook, aap, kwajongen, snotneus! - Hou alsjeblief 'n beetje uw fatsoen waar oom en tante bij zijn, zeg ik. Toen kwam die eerst góéd los: Bliksemsche aap, heb jij me wat te leeren. Je oom heeft me 'n goeien raad vanmiddag gegeven. - O! Bemoeit oom zich óók al met mijn opvoeding?, zeg ik. - Elkeen most zich met jou bemoeien! zegt-ie woedend. Dat mot uit zijn met je fratsen! Je zult voortaan 's avonds niet meer uitgaan, en àls 'k je weer betrap, àls je weer van die krankzinnigheden schrijft, van die dingen alsof je hersenverweeking heb, dan breek ik je je nek! Heb je me verstaan? Me moeder probeert 'm te sussen, maar me goddelijke oom zegt dat-ie gróót gelijk heeft, dat 't schànde is om je tijd te verliederlijken met artistenvolk, dat al m'n vrienden schoften zijn en jij 'n duivel, dat alleen me vader en me moeder 't goed met me meenen. Tante glimlacht er wijs bij. Dat schepsel heeft 'n wijs gezicht om er op te sláán. Je mot 'r lief zien lachen, wijs zien doen als ze 'n stomheid zegt! Moosie, luister nou naar je vader. Moosie, je vader meent 't best met je, Kom nou Moos, wees nou verstandig! Waar kè-je 't beter hebben dan bij je ouwers! Al die mense die schrijven dat benne hongerlijjers! Luister nou Moos! - Om vader z'n woede geef ik niks -, om oom maal ik niet zooveel, maar die tante haalt iemand 't bloed uit z'n vingers. Mensch, zeg ik woest: hou toch je stommiteiten voor je, mispunt! - Mispunt, zegt oom woedend Mispunt, tegen mijn zuster! - zegt vader, die 'r heelemaal paf vanis.’ ....
‘Hahaha! Hahaha!’ schater ik.
.....Stil nou! 't Was nog niet gedaan. Jà míspunt, míspunt, míspunt!’ zeg ik: ‘'k Heb d'r wijze klets niet noodig. Ik maak geen kind an de meid!’
‘Wat is dat voor onzin?’ schater ik lachend.
‘Je had de gezichten moeten zien!.... Me neef Tobie heeft 'n
| |
| |
half jaar gelejen de meid thuis 'n kind gemaakt. Oom heeft 't toen afgekocht.’
....‘Afgekocht!’
....‘Voor honderd pop zou ze d'r mond houen! Maar toen kwam d'r vader tòch schandaal an de deur maken, moest de polisie 'r an te pas kommen. Toen hebben ze nòg is honderd pop afgeschoven’....
....‘God, god, wat 'n ploerten,’ zeg ik dan uit grond van m'n hart.
....‘Noù toen ik dat zei van dat kind, had je oom en tante moeten zien. Oom werd rood, tante geel. Moe dee moeite om niet te lachen, Saar zat te plukken an 't tafelkleed. - Tobie is in z'n pink fatsoendelijker dan jij in je heele lichaam, kwajongen, schreeuwde oom. Dat zit nog, zei ik. Wat zit nog? zegt vader en slaat met z'n vuist op de tafel dat 'n kommetje koffie over 't tafelkleed viel, 't goeie tafelkleed. Maak je nou niet zoo driftig, zegt moeder. Maar 't tafelkleed dee de deur dicht. Ruk naar je kamer, kwajongen, zegt vader woedend. Toen ik óók woedend. Wat bliksem, moest ik me als 'n kind laten behandelen! Nee, zeg ik: die tijd is voorbij. ik ben geen kind meer! 'k Zou me liever in 'n hoekie zetten! -Een kind! Een kind! Je ben nog minder dan 'n aap, je ben 'n idioot, je mot onder curateele! Au rozen! Au rozen! Dat doet geen verstàndig mensch! Au rozen! Au rozen! Ga naar je kamer! Jullie bent allemaal te stóm! te stóm! Al wou 'k bij zoo'n roos de gekste dingen zeggen, dan raakt 't je geen zíér! Nou weet je 't! - Daar gáát je roos! schreeuwt vader - daar gaat-ie kwajongen! Verbeel je de gemeenheid om 'n roos in 't vuur te smijten! Da's toch 't toppunt van wreedheid, níet? - D'r uit! Naar je kamer! Zal je gehoorzamen! D'r uit! D'r uit! Toen werd ik bang dat-ie een beroerte zou kríjgen, ben ik vóor gaan zitten. Hij me na een paar minuten achterna, Waar is je huissleutel? zegt-ie. Hier, zeg ik kalm. Geef op! Asjeblief zeg ik bedaard. Zoo zegt-ie: nou is je leventje uit, versta je! Ja, zeg ik kalm. Vanavond blijf je op kantoor, zegt-ie - d'r ligt in mijn lessenaar een circulaire, kun je adresseeren an.... an.... Jawel, zeg ik. We zullen jou lééren, meneer, we zullen jou de baas laten spelen, we zullen jou.... Hè-je me verstaan? - Jawel. Nou, toen ben ik rustig, 'n kwartier later uitgegaan’....
‘En?’ - ‘Nou.... èn!’ - ‘Hè-je ze heelemaal geen bericht gezonden?’ - ‘Nee.’ - ‘Dat zou 'k maar wél gedaan hebben!’ ‘'k Heb heel gerust in het Toevluchtsoord geslapen.’ - ‘Heb je vandaag ook niks laten weten?’ - ‘Nee, geen woord. Welk hotel moest ik opgeven?’ - ‘Jongen, jongen, wat zullen ze ongerust zijn!’ - ‘Kan me niks schelen!’ - ‘Ze denken misschien wel dat je je verdronken heb of zoo iets.’ - ‘Goed. Best!’ - ‘Je heb kans dat je gesignaleerd wordt.’ - ‘'k Zal me baard laten staan,’ lachte hij.
‘Onzin! Je moet als je zoo iets doet, 't niet als een grappie beschouwen.’
| |
| |
‘'k Heb 'r genoeg van! Ze hebben me lang genoeg gesard. Nou zal ik doen wat ik wil! 'k Ben nóú pas jong. Toen 'k vannacht op me bed lag, al die havelooze kerels zag naast elkaar -, wat heeft me dat 'n indruk gegeven! - je moet 't gaan zien, 't is luguber - én de eenzaamheid voelde van al die stakkerds èn de schoenen voor de bedden zag en buiten de tram hoorde rinkinkelen - toen kwam 'r iets over me, zoo een verdomde ontroering, zoo een gevoel van wat-is-die-wereld rot, wat valt 'r nog àlles in te doen, wat ben ik 'n gemééne, stinkende, willooze bourgeoís, wat moet 'k 'n boel aan mezelf veranderen.... Gisteravond ben 'k een heel eind wakker geworden. Laten ze thuis maar vegeteeren! Op géén Sjabbestafel rust zegen zoolang er toevluchtsoorden zijn! Wat? De wereld is 'n zwijnenpan! Zoolang 'r lui zijn die van honger verrekken, hoef je jezelf geen martelaar te vinden als je je lekkere burgerpot, je dagelijksche vleesch-ie met groenten en aardappelen én nog wat na en nòg wat na, voor wat vrijheid inruilt, voor wat verzen, voor wat goddelijke verzen. Heb ik gelijk?’
‘Als je meent naar je eigen geweten góed te handelen, heb je natúúrlijk gelijk. Maar je moeder, zie je....’
‘Voor die spijt 't me. Da's 'n goeie vrouw’....
‘'k Zou ze twee woorden schrijven.’
‘Daar krijg jij de last van.’
‘Ik? Ik kom 'r niet op an. Ik heb 'n dikke huid.’
We zijn er. De dikke vrouw van no. 43 gooit net 'n emmer water uit. Morgen weet de heele buurt hoe laat ik ben thuis gekomen.
‘Ga jij nou maar in de alkoof, Scherp.’
‘Ben je gek! Ik lig al!’ - ‘Hier heb je een van de dekens.’ -‘Weet je wel dat je heerlijk in je kleeren maft, als je de knoopen en banden losmaakt.’ - ‘Best mogelijk.’ - ‘Jij zit ook niet in je vet.’ - ‘Nee. Botjeswinkel, hé?’ - 'k Sta in mijn tricot. -‘Wat is dat voor 'n vrouw, die Georgine - heet ze zoo niet?’ zegt hij. - ‘Nou 'n vróúw.... 'n vróúw’.... - ‘Z'is verdomd mooi.’ -‘Mooi is 't woord niet... knàp.’ - ‘Je mag je sokken wel is laten stoppen, 'k Zie meer vleesch dan sok.’ - ‘Leg-ie goed?’ -‘Best! Heerlijk! Geef Mei is an.’ - ‘Ga je nog lezen!’ - ‘Effen... Wat is dat mooi, hè....
‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid:
Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,
Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,
In een oud stadje, langs de watergracht -
In huis was 't donker, maar de stille straat
Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat
Nog licht, er viel een gouden blanke schijn
Over de gevels in mijn raamkozijn’....
Ik zit met m'n beenen hoogopgetrokken. Hij leest vrij goed. Na 'n regel of tien houdt ie op...,
‘Wil je gelooven, da'k zoo moe ben, zóo zenuwachtig, da'k zou kunnen hùilen!’
| |
| |
‘Ga dan slapen, ouwe jongen.’
Ik stop de deken om z'n schouders, stap in bed. Gaar, óvermoe luister 'k naar de vogels, soes met een loodzwaar gevoel in het hoofd. Vóor scharrelt hij.
‘Wat heb je nòu weer?’ vraag ik ongerust.
‘Niks.’
De klep van mijn inktkoker tikt neer. Wat doet die jongen 'n malligheden!
‘Zou je niet gaan slapen, Scherp. 't Is bij half zes!’
‘Ja! Eén oogenblikkie!’
Ik kan haast niet geeuwen zóó strak is mijn gezicht. O, wat heb ik 'n slaap.
‘Slaap je al, Alf?’
‘Nee. Wat mot je nou nog?’
‘Zou 't zóó goed zijn?’
Wat een grappige jongen. In z'n hand houdt-ie 'n brief en met z'n afgezakte broek staat-ie dood-ernstig voor te lezen:
‘WelEdele Heer - da's me beroemde ouwe - WelEdele Heer. Deze is alleen dienend u te confirmeeren, dat ik niet langer gebruik zal maken van uw gastvrijheid. Ik zal voortaan mijn leven inrichten zooals ik het wil. Ik woon samen met mijn vriend Alfred Spier, waarheen U mij gelieve te adresseeren de hemden, de onderbroeken, kousen en flanelletjes, die in de kast van mijn kamer liggen. Van uw bezoeken verzoek ik verschoond te blijven. Als moeder mij wil opzoeken moet ze tweemaal tegen het raam kloppen. Anders wordt hier niet opengedaan Van den procuratiehouder heb ik twintig gulden geleend. Wilt zoo beleefd zijn die seffens terug te betalen. In den handel ga ik nooit meer en u verlang ik nooit - tweemaal nooit, dat klinkt niet, hè? -nooit meer te zien, daar ik nimmer vergeten zal, dat u het eerste bedrijf van mijn treurspel verscheurd heeft. Geef u tante Roosje in overweging een nacht in het Toevluchtsoord te gaan logeeren. Daar vindt ze een hoop menschen die goeden raad noodig hebben. Dag ouwe beste moeder! Van jóu hou ik.
‘Aanvaard, WeldEdele Heer, de verzekering van mijn bijzondere hoogachting.
Uw dienstwillige dienaar
Mozes Aäron Scherpenzaal.
‘Zoo kun j'm niet wegdoen,’ lach ik.
‘Zoo dóé ik 'm weg. Goeie kantoorstijl, niet? Nou gooi 'k 'm ook dadelijk op de post.’
‘Ga liever slapen. Schrijf morgen met een frisch hoofd!’
‘Nee! Morgen komt 'r niks van. Waar is de bus?’
‘Om 't hoek-ie. Doe 't nou niet overijld!’
‘Zoo is die goed, uitstekend, 'k Kom direkt terug.’
Weg is-ie. 'k Lig soezerig, na-grinnekend om den mallen brief. Bons! Daar is-ie weer ‘Nou ga'k maffen!’ - ‘Na-a-acht!’ -
| |
| |
Ik hoor z'n geregeld, rustig ademhalen tegen het zeil van de kanapee, hoor de vogels wild, druk fluiten, probeer mij iets te herinneren van den avond. Er ligt me wat koffiehuisdrukte, wat gonzig rumoer bij. Dan wil ik aan Georgine denken, aan Georgine. Maar 'k ben te moe. Ik kan er niet toe komen .... hoe ze er uitziet.... hoe d'r oogen zijn.... hoe d'r neus is. Ik wéét 't niet meer. D'r haar zit zoo. Maar d'r gezicht? D'r haar zit met golfies.... Maar d'r neus.... Wat kraait die haan! Nou lekker slapen met je hoofd in de deuk van je kussen.... Steene heeft ze in d'r oore.... groen en wit.... zéker valsche.... Wat lekker nou.... Wat was die Duif bezope.... bezope....
|
|
Auteursrecht onbekend